Dagur - 13.08.1952, Síða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 13. ágúst 1952
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsíngar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Aðstaða okkar og áróður
stjórnarandstöðunnar
NÝLEG Norðúrlandablöð herma, að Svíar biiist við
að eiga að stríða við nokkurt atvinnuleysi í vetur,
einkum muni erfitt að útvega ölliirh skógarhöggs-
mönnum nægan starfa yfir vetrarmánuðina. Svíar
eru, sem kunhugt er, ein hin auðugasta Jrjóð í Norð-
urálfu. Þeir háfa nú hin síðari misseri búið við hag-
stæðan verzlunarjöfnuð, ágætt verð á framleiðslu-
vörum sínum og almenna hagsæld. En ýmsar at-
vinnugreinar Jreirra eru mjög bundnar árstíðum og
þeir liafa enn ekki leyst Jrá Jiraut, að forða nokkru
atvinnuleysi í mesta skammdeginu. Það cr rétt að
vekja athygli á þessu af því að svo er að heyra á
sumu fólki, að nökkurt atvinriúíeysi á erfiðasta árs-
tímanuin hér á landi sé nánast' sérstætt fyrirbrigði
fyrir ísland og a. m. k. þekkist Jrað ekki í landi, sem
lýtur forsjá jafnaðarmanna, enda séu okkar erfið-
leikar flestir voiidri ríkisstjórn að kenna. Sannleik-
urinn er auðvitað sá, að Jjótt jjjóðfélagshættir hinna
vestrænu lýðræðisþjóða hali nijiig þróast í átt til
meira öryggis, skortir enn verulega á, að hin harð-
býlu lönd geti á öllum tímum ársins veitt ölium
þegnum sínum næga atvinnu við arbær störf. Á Jiví
hefur oft orðið misbrestur og svo er enn. Fjölmenn-
um starfshópum verður ekki i skyndingu svipt í milli
starfsgreina enn sem komið er algerlega misfellu-
laust. Þannig er ]>að með skógarhiiggsmennina i
Svíþjóð og þannig er það með síldveiðimennina
okkar og byggingamennina, sem hafa öruggast at-
vinnu yfir sumarmánuðina. Þegar landið er allt
siiæví hulið og dá'gsbirtan Jrverr, verður erfitt að
firina næga atvinnu handa öllum, einkum í Jjétt-
býlinu, og Jió sérstaklega ef veður eru erfið eins og
verið hefur tvo síðast liðna vetur. Menn verða að
minnast Jiessara staðreynda Jjegar ])eir íhuga hvern-
ig forða megi atvinnuleysi, sem nokkuð hefur borið
á hér á landi slðustu missirin. I Jjessu efni er hollast
að líta á staðrcyndirnar og áðstfiðuna — gera gjarnan
sámanburð á ástandinu hér og aðstöðunni og því,
seia gerizt hjá nágrönnum okkar — en lenda ekki í
þeirri fallgröf, scm blöð stjórnarandstöðuunar búa
grunnhyggnum mönnum, að allir erfiðleikar séu
ríkisstjórninni að kenna og Jieirri stjórnarstefnu, sem
stuðningsflokkar ríkisstjórnarinnar starida að. Vand-
irin er ekki svo auðleystur, að ekki þurfi annað en
skipta um mann í ráðherrastól til ])ess að færa allt
til betri vegar. Síldin gengi ekkert frekar á miðin
og skammdegið og hríðarnar yrðu ekkert mjúkhent-
ari við okkur þótt Stefán Jóhann fengi að l)aða sig
í náðarsóí ráðherradóms. Það cr sjálfblekking að
ætla, að hægt sé að henda öllum erfiðleikum þjóðar-
búskaparins á bak við einstaka stjórnmálamenn.
Þeim erfiðleikum verður ekki bægt á burt í eíririi
sVipan og aldrei nema með þrotlausu starfi allra
stétta Jrjóðfélagsins.
STJÓRNARANDSTÆÐINGAR mikla nú mjög
íyrir sjónum manna J)á erfiðleika, sem við blasa
vegna aflabrests og erfiðs tíðarfars. Þeim })ykir væn-
legra til ávinnings að horfa fram en ekki altur. Víst
er gott að geta horft raunsæjum augum fram í tím-
ann, þótt fæstum Jryki Alþýðublaðið og Þjóðviljinn
nytsamleg gleraugu til þeirra hluta. Hitt er J)ó ekki
minna um vert á liverri tíð, að geta sér grein fyrir
orsijkum og afleiðingum og láta ekki eins og sólin
sólin hafi aldrei sezt í gær. Þegar
núverandi ríkisstjórn tók við völd-
um var útflutningsframleiðslá J)jóð-
arinnar að stiiðvast og þurfti
skjótra ráða við til }>ess að ekki
kæmi beinlínis til skorts og vánd-
ræða. Þær ráðstafanir hlutu að
kosta eitthvað. Enginn getur látið
svo í lýðræðisþjóðfélagi áð honum
komi ekki afkoma J)jóðarbúsins við
og breytingar })ar ])urfi ekki aö
koma við hann. Ofan á })ær ráð-
stafanir — viðurkenniriguna á raun-
verulegu gengisfalli pcninganna
kom svo óhagstæð verðlagsþróun
erlendis, aflabrestúr hér heima og
óáran til landsins. Þegar [jetta er
haft í huga, má með sanni segja,
að ríkisstjórninni hafi tekist furðu
vel að halda i horfinu, forða stór-
felldri kjaraskerðingu, lialda uppi
atvinnu, tryggja liallalausan ríkis-
rekstur og sæmilegari grundvöll
fyrir atvinnuvegiria, miðað við með-
al aflabrögð. Þar við bætist svo,
að nú standa yfir stærstu og fjár-
frekustu framkvæmdir, sem nokkru
sinni liefur verið ráðist í hér á
landi, þar sem eru virkjanirnar, og
áburðar- og semeritsverksmiðjurnar,
sem hefðu enn beðið utali garðs ef
arinár armur stjófriarandstöðtrnnar
hefði ráðið stefnúnrii. Við eigum
fyrirSjáanlega crfiðldika fyrir hönd-
um, nú Jregar síldarvertíð lýkur
með Jjeim éidæmum, sem kunn eru,
og haust og vetur ganga í garð. Sá
vandi verður ekki leystur með
ábyrgðarlausu skrafi og kröfupóli-
tík, sem Jreirri, er stundum má
lesa í blaðakosti stjórnarandstöð-
unnar. Hann verður - þvl aðeins
leystur að þjóðiri skilji aðstööu
sína í landinu og })ann lífskost,
sem landið og framleiðslan gefa
henni. Núverandi ríkisstjéirn liefur
tekist að halda í horfinu og vel
það á mjög erfiðum tímum. Hún
á mikla erfiðleika fyrir liöndum.
En })að væri skammsýnt, að láta
þá erfiðleika yfirskyggja liðna tíð
og forða því að menn sjái í réttu
Ijósi það, sem vel hefur verið
gert á síðustu missirum. Menn
verða J)ví að taka áróðri stjórnar-
andstöðunnar með mikilli varúð
og meta, hvort hún sé miðuð við
þjé)ðarheill eða stúndarhag flokka
og ákveðinna persóna.
FOKDREIFAR
Fagurt musteri —
AKUREYRARKIRKJA er eitt
mesta og fegursta guðshús hér á
landi. Þótt ef til vil megi um það
deila, hversu veí — eða illa —
hinar tyær stíltegundir fari sam-
an, þegar horft er á bygginguna
frá hlið, eða aftan frá, verður
naumast um J.að deilt með réttu,
að framkirkjan — turnarnir
miklu og dyrahvelfingin milli
þeirra — er sérlega stílhrein,
svipmikil og fögur. Riðið mikla,
eða kirkjutröppurnar, eins og
það mannvirki er kallað í daglegu
tali, sem liggur af Kaupvangs-
torgi þvert á norðausturhorn
kirkjuhvolsins upp á kirkjuhlað-
ið, er einnig hið mesta mannvirki
og vissulega einstakt í sinni röð
hér á landi. Eg held, að eg muni
það rétt, að sunnanblöðin voru
á sínum tíma að myndast við að
draga dár að því, að náðhúsum
bæjarins hefur vej ið komið fyrir
neðst undir þessum mikla stiga.
Það verður að virða þeim til
vorkunnar, að þau eru ekki
kunnug staðháttum hér, og verða
auk þess ávallt að finna eitthvað
upp, sem þau geta skrifað um og
helzt haft í flimtingum, eins og
gengur. En víst fér þetta tvennt
vel saman, eins og til hagar hér,
og þarf ekki að valda neinum
hneykslunum á nokkurn hátt.
VEIi OG ÁGÆTLEGA fer á
því, að engin éin bygging eða
mannvirki setur fremur svip sinn
á þennan bæ en einmitt guðshús-
ið þarna á höfðanum — kirkjan
á fjallinu, eins og hún gæti með
sanni kallast. Og vel væri það
farið og sérlega æskilegt, að þessi
stofnun setti svip sinn á bæinn í
fleiri en einni merkingu. En
sleppum því í bili og höldum
áfram að virða fyrir okkur um-
hverfið og útsýnið þarna uppi á
kirkjuhvolnum. Víðsýni er þar
mikið yfir bæinn, höfnina og
fjörðinn, svo að annar sjónarhóll
gefst ekki betri í því skyni.
Blómabeðin fram með kirkju-
tröppunum, brekkurnar og stall-
arnir framan við kirkjuna hjálp-
ast að til að gera komuna þarna
upp eftir góða og auka á fegurð
staðarins .En síðan ekki sögrina
meir í þessa átt, því að kirkjulóð-
in og næsta umhverfi þessa fagra
musteris er staðnum annars til
lítils sóma eða prýði.
— en umhverfið mætti hæfa
því betur.
HÁLFKARAÐIR melakambar
og óhrjáleg moldarrof blasa við
aug£>> þegar bak við kirkjuna
kemur. Gamla húsið, sem stóð
þarna, þegar kirkjan var byggð,
þrokir þarna enn, eftir öll þessi
ár, rétt uppi við kirkjumúrinn, til
harla lítils augnayndis, því að
vonum hefur því lítið verið hald-
ið við síðan, þar sem meiningin
mun alltaf hafa verið, að það
hyrfi sem skjótast á braut af
þessum stað, þar sem það á vissu-
lega ekki heima framar. Helzt lít-
ur út fyrir, að ekki sé lengur í
því búið, nema þá að einhverju
leyti. Því er það þá ekki annað
tveggja rifið, eða að öðrum kosti
flutt burt á einhvern þann stað,
þar sem það mætti standa til
frambúðar og gæti orðið ein-
hverjum að gagni í húsnæðis-
vandræðunum ? Og því er yfir-
leitt ekki gengið frá umhverfi
kirkjunnar eins og því er ætlað
að- vera, og svo að sómasamlegt
sé? — Æði mörg ár eru nú liðin,
síðan kirkjan var reist þarna, og
virðist sannarlega tími til þess
kominn, að þessum stað, sem
gjarnan mætti verða fegursti og
eftirsóttasti bletturinn á bæjar-
lóðinni allri, sé éinhver frekari
sómi sýndur en þegar er orðið.
Vafalaust mundu fjölmargir bæj-
arbúar fúsir til að leggja þessu
máli lið á einn eða annan hátt, ef
éftir J)ví væri íeitað og réttir að
iljar beittu sér með skörungskap
fyrir málinu.
EN SVO ÞETTA spjall um ytri
mynd staðarins sé látið niður
falla að sinni — því að vissulega
skiptir hin innri mynd, ef svo má
að orði komast, mestu máli —
skal þess að lokum getið í þessu
sambandi, að eg gekk í kirkju á
sunnudaginn var og hlýddi þar á
messu. Því miður get eg engan
veginn hrósað mér af því, að eg
sé sérlega kirkjurækinn maður,
en aldrei kem eg þó svo í guðs-
hús, að eg þykist ekki hafa þang-
að eitthvað gott og mikilsvert að
sækja. Og svo fór einnig í þetta
sinn, að eg þóttist gera þangað
góða för mér til sálubótar, sem
sízt mun af veita. Fagur var
söngurinn og guðsþjónustan öll.
En J)að þótti mér helzt á skorta,
(Framháld á 7. síðu)

Eiga hjónin að fara í sumarleyíi
sitt í hvoru lagi?
I Bretlandi er það allútbreiddur siðtir, að hjónin
fara í sumarleyfi sitt í hvoru lagi og víða annars
staðar mun þetta þekkjast, til dæmis í Danmörk.
Danska blaðið Berl. Tidende flutti nýlega viðtal við
hjón, sem hafa þetta lag á sumarleyfinu og segir þar
frá viðhorfi, sem vel er athugandi. Hjón þau, er hér
um ræðir, heita herra og frú Leif Hansen, og er
maðurinn fulltrúi líjá verzlunarfyrirtæki. Þau hafa
verið gift í 8 ár og hafa farið í sumarleyfi með þess-
um hætti öll árin nema eitt.
Hvers vegna gerið þið það?
Einfaldlega vegna þess, að við viðurkennum per-
sónufrelsi einstaklingsins, segir frú Hansen. Við
erum bæði þeirrar skoðunar, að fólk, sem umgengst
daglega allan ársins hring, hafi gott af því að skilja
endrum og eins, finna sjálft sig aftur, ef svo má
segja. Eg veit að margir segja að nægilegt sé í sumar
leyfi að komast á burt frá hinu daglega umhverfi og
daglega starfi og í því felist endurnýjunarmögu-
leiki fyrir manneskjuna. Og þetta er að nokkru leyti
rétt, en ekki að ölu leyti. Því að maður er maður
sjálfui', hvoi't sem maður er heima eða á gististað
úti á landi. Mér þykir til dæmis gott að sofa út á
morgnana þegar eg er í fríi, en maðurinn vill rjúka
á fætur við fyrsta hanagál og í þessu eina atriði
felst efni til að koma af stað smávægilegum árekstr-
um og taugasperringi.
Og að auki — segir nú hr. Hansen — eg vil helzt
vera kyrr á sama staðnum allt fríið, hvíla mig ræki-
lega, en konan vill aftur á móti taka þátt í aíls kon-
ar ferðum út og suður og sjá sem mest af umhverf-
inu á skömmum tíma. Slíkt geri eg ekki nema með
illu geði. Eg get vel játað, að það var eg sem átti
uppástunguna að því, að við færum í sumarleyfið
sitt í hvoru lagi — og bar hana fram með hálfum.
huga, því að slíkt getur alltaf vakið grunsemdir og
misskilning — en þá kom á daginri, að konan mín.
hafði líka velt þessu fyrir sér og hallaðist að minni
skoðun. Við höfðum nefnilega einu sinni reynt að
vera saman í sumarleyfi — það var fyrsta árið, sem
við vorum gift. Það er víst ekki.oíTtíikið sagt, að
það sumarleyfi hafi ekki heppnast vel. Konan fór
eldsnemrna á fætur til þess að gleðja mig og eg
þeyttist með henni út um allar jarðir til þess að
gleðja hana, en nú höfum við fundið réttu lausnina
á þessu öllu saman. Eg fer út á strönd, ligg þar við
fast, reyki pípu mína, ligg í sandinum og hvíli mig,
— hún ætlar aftur á móti til Parísar til þess að sjá
þar allt, sem augað girnist. Þannig fáum við bæði
það bezta út úr fríinu. Eg er eindregið þeirrar skoð-
unar, að hjón eigi yfirleitt að fara í sumarleyfi hvort
í sínu lagi.
Skrifið þér konunni yðar meðan þér eruð í frí-
inu?
Já, það gerir hann, segir frúin. Sendir póstkort 3.
hvern dag, og þar er skráð hvað hann hafi borðað
síðustu dagana!
Og þegar þið komið heim?
Þá erum við eins og nýgift. Stendur ekki skrifað,
að skilnaður elskendanna sé endurlífgun ástarinn-
ar?
BAKAÐAR KARTÖFLUR.
Kartöflur bakaðar í ofni eru mjög algengur mat-
ur í Frakklandi og þykir lostæti þar í landi. Hér-
lendis er lítið gert að því að meðhöndla kartöflurn-
ar á þennan hátt. En kannske vil einhver húsfreyjá
reyna þetta, það er ekki erfiðara viðfangs heldur
en að afhýða kartöflurnar, og sagt er að þær séu
hollar á þennan hátt.
Stórar kartöflur eru burstaðar og þvegnar vel.
Þerraðar í hreinum klút og síðan er skorinn kross
í annan breiðflötinn með beittum hníf. Þykkt lag a£
grófu salti er sett í ofnskúffuna og kartöflunum
raðað þar ofan á. Bakað í vel heitum ofni, þar til
kartöflurnar eru meyrar eða á að gizka 3/4 úr
klukkustund. Kartöflurnar eru bornar fram með
hýðinu, og með þeim borið salt og smjör. Þannig
cru þær ágætar með ýmsum kjötréttum, bæði
köldum og heitum og einnig sem sjálfstæður réttur.