Dagur - 20.08.1952, Blaðsíða 4

4
Ð AGUR
Miðvikudaginn 20. ágúst 1952
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
AfgreiSsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaöið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júli.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Atvinnuleysi
og öryggi fangaldefans
1 SÍÐASTA EINTAKI kommúnistablaðsins hér
eru lesendur fræddir á því, að undirrót þess at-
vinnuleysis, sem gert hefur vart við sig hér að
undanförnu, sé þjóðskipulagið, sem við búurú við.
Það var svo sem auðvitað, að kommúnistar mundu
ekki vera í vandræðum með að finna skýringuna.
Þeir trúa því vafalaust, að uppskera,n til lands og
sjávar hefði orðið mun drýgri á liðnum árum, ef
hér hefði setið að völdum ráðstjórn, skipuð ein-
hverjum af þeim ofurmennum úr hópi kommún-
ista, sem átt hafa merkisafmæli upp á síðkastið.
En þótt kommúnistar séu sælir í sinni trú á ágæti
forustumanna sinna, mun hitt þó meira trúar-
atriði, að lífið sé ákjósanlegast undir ráðstjórn.
Við þá stjórnarhætti sé ekki hætta á atvinnuleysi
á neinni árstíð, hvernig sem svo árar til lands og
sjávar. Því er til dæmis haldið fram í bláðakosti
kommúnista, að slíkt fyrirbæri sem atvinnuleysi
sé óþekkt með öllu í löndunum austan járntjalds-
ins. Um hitt er þó enga fræðslu að fá þar, hvert er
orðið frelsi verkamannanna við það skipulag, og
hverju verði þeir verða að kaupa tryggingu fyrir
því, að hafa í sig og á. Um það mátti þó fá nokkra
hugmynd af ræðu þeirri, er einn af ráðherrum í
Tékkóslóvakíu hélt fyrir skemmstu og íslenzka
ríkisútvarpið sagði okkur frá. Þar ávarpaði hann
þá, sem áttu að erfa ríkið samkvæmt bókstaf
kennisetninganna — nefnilega verkamennina
sjálfa, — og tilkynnti þeim, að ef þeir legðu ekki
meira að sér og stunduðu ekki störfin betur,
mundu þeir fá að kenna á svipu ríkisvaldsins.
Hann fór hörðum orðum um þá verkamenn, sem
ekki una sér í starfi eða verksmiðju og keppa að
því að skipta um starf. Slíkt er óheimilt með öllu
og nálgast það að vera kallað skemmdarstarf og
föðurlandssvik. Harðastan dóm hlutu þó þeir
þegnar tékkneska ríkisins, sem reyna, þrátt fyrir
boð og bönn, að fara úr landi og gista önnur lönd.
Slíka menn kvað ráðherrann óalandi og óferjandi,
enda myndu þeir hljóta makleg málagjöld. Sömu
sögu er að segja frá öðrum kommúnistalöndum.
Verkalýðsstéttin minnir þar meira á hermenn í
lýðræðislöndunum, sem lúta hörðum aga og eru
ekki frjálsir ferða sinna, en frjálst verkafólk, sem
er að byggja upp framtíðarríki bins vinnandi lýðs.
Það er nú til dæmis vitað með vissu, að verulegur
þáttur í hagkerfi kommúnistalandanna er vinna
fanga og vinnuþræla, sem ríkigvaldið heldur í
vinnubúðum og skammtar nauman kost. í þeim
búðum er ekkert atvinnuleysi, Þeir, sem þær
byggja, eru ekki frjálsir ferða sinna, hafa tapað
téttindum hins frjálsa manns.
ATVINNUÖRYGGI það, sem kommúnistar
segja að ríki í einræðisríkjunum, er ekki annað en
öryggi fangelsisins. Fanginn hefur rúm að liggja
í og hann fær sinn málsverð útilátinn og nokkur
klæði til að skýla nekt sinni. En hann er jafnframt
sviptur dýrmætustu réttindum hvers manns, að fá
að ráða för sinni og hegðan sjálfur, fá að vinna
hörðum höndum að skapa sér og sínum lífsham-
ingju á þeim vettvangi, sem hugurinn helzt girn-
ist. Þennan dýrmæta rétt varðveita lýðræðisþjóð-
ir Vesturlanda. Af honum leiðir að ekki er hægt
i þeim löndum að flytja stóra starfshópa manna í
milli atvinnugreina með valdboði,
heldur verður framboð og eftír-
spurn vinnuafls í hinum ýmsu at-
vinnugreinum að leita jafnvægis.
Af því leiðir svo að tímabundið
atvinnuleysi gerir stundum vart
við sig í einstökum starfsgrein-
um. Ef hér ríkti skipulag komm-
únismans og alvaldir einræðis-
herrar stjórnuðu landi og lýð,
mætti afnema þetta árstíða-
bundna atvinnuleysi með því að
svipta menn forræði og skipa
þeim til verka, til dæmis í
skylduvinnuflokkum undir her-
aga og öðrum þvílíkum stofnun-
um sem eru hornsteinar allra
einræðisríkja, bæði kommúnis-
tískra og fasistískra. Svo er samt
fyrir að þakka að við hér getum
látið okkur nægja að lesa um
þessa hluti, en þeir eru okkur
fjarlægir. íslenzkir verkamenn
meta frelsið mikils, þeir eru sjálf-
stæðir í skoðunum og vilja ráða
fyrir sér sjálfir. Þeir vilja því
ekki kaupa sér'öryggi fangelsis-
ins með ráðstjórnarskipulagi. —
Þeir vilja viðhalda okkar lýðræð-
isskipulagi og endurbæta það eft-
ir því sem unnt er. Þeir vilja
heldur búa við þá áhættu, að árs-
tíðabundið atvinnuleysi geri vart
við sig þegar illa árar eins og nú
hefur verið um sinn, en glata
frelsi sínu í hendur alvaldra
kommissara, sem fórna hamingju
einstaklinganna hiklaust á altari
ríkishagsmunanna og eru blind-
aðir af trúarlegu ofstæki á þjóð-
skipulagskerfi, sem sífellt er að
þróast í áttina til meira og misk-
unnarlausara einræðis. íslenzkur
almenningur er ánægður með það
þjóðskipulag, sem við búum við.
Það tryggir okkur fullt frelsi og
eins mikið efnahagslegt öryggi og
framast má vænta í harðbýlu
landi. Það skipulag eigum við ;\ð
styrkja og efla í hvívetna, en ekki
leggja eyrun við rógssögum um
það eða fávíslegum dýrðaróðum
um erlend og annarleg kerfi, sem
hér eiga engar rætur og engin
lífsskilyj'ði.
FOKDREIFAR
Sannir Islendingar.
Eiríkur Sigurðsson kennari
skrifar blaðinu þessa hugvekju:
„RÆTT HEFUR verið um það
í blöðum undanfarið, að íslenzk-
ur æskulýður hafi um verzlunar-
mannahelgina hagað sér á sam-
komum sunnanlands eins og
skríll stórborganna. Hvað veld-
ur? Eg hygg, að orsökin sé eink-
um ein: Hugarfar þessara ungl-
inga er ekki íslenzkt. Þeir hafa
orðið fyrir of miklum óhollum,
erlendum áhrifum frá lélegum
kvikmyndum, reifarasögum, jass-
músik skemmtistaðanna, tóbaks-
reykingum, drykkjutízku og hinu
erlenda herliði. Þeir hafa drukk-
ið í sig dreggjar erlendrar
ómenningar og ósiði hennar. Þess
vegna hugsa þeir ekki eins og ís-
lendingar. Norrænn drengskapur
er að vísu falinn undir þessum
áhrifum, en hann fær ekki að
njóta sín.
Ein er sú tegund bókmennta,
sem lítill hefru- verið gaumur gef-
inn undanfarin ár, en það eru
barnabækurnar. Þýddir hafa ver-
ið barnareifarar, æsandi og spill-
andi og dreift út meðal barnanna.
Ekkert hefur verið gert af því op-
inbera til að hlynna að því, að út
kæmu íslenzkar barnabækur með
íslenzku hugarfari. Þarna er að
finna upphaf þess, að hugarheim-
ur íslenzkra ungmenna er ekki
íslenzkur, heldur ruslakista, full
af erlendu skrani.
fSLENDINGAR hafá ekki gert
sér ljóst, að framundan er ströng
þjóðernisbarátta, ef menning
okkar og tunga á að halda velli.
Og ef við viljum vernda þjóðerni
okkar og tungu, megum við ekki
láta reka á reiðanum í þessu efni.
Norðmenn, frændur okkar,
hafa farið öðruvísi að en við. Þeir
láta menntamálaráðuneytið verð-
launa beztu norsku barnabæk-
urnar, sem út koma á ári hverju.
Auk þess hafa þeir gtarfandi
nefnd, sem valur úr bamabókun-
um og sendir skrá yfir þær beztu
öllum bókasöfnum landsins.
Það, að þeir verðlauna frum-
samdar norskar bamabækur, er
hvatning til allra þeirra, sem
barnabækur skrifa, að frumsemja
og vanda sig. Þetta hlýtur að
stuðla að því, að meira verður af
innlendum barnabókum en ann-
ars yrði.
EG HEF lesið nokkrar af þess-
um norsku verðlaunabókum. Og
það, sem mér finnst einkenna
þær er það, að þær eru allar lof-
söngur um vinnuna og norska
nátíúrufegurð. Allar skýra þær
fró störfum fólksins, þátttöku
unglinganna í þeim og erfiðleik-
um, sem þarf að yfirvinna. En
jafnframt og þær lýsa bjargræð-
isvegum þjóðarinnar, lýsa þær
landinu, fegurð þess og tign og
tengja þannig saman óstiná til
landsins og ástina til starfsins. —
Þær eru svo norskar, að þær
mundu lítið erindi eiga á önnur
tungumál.
SÍÐASTLIÐIÐ ÁR voru verð-
laun menntamálaráðuney tisins:
1. verðl. 3000 kr., 2. verðl. 2000
kr. og 3 .verðl. 1000 kr. Er þetta
ekki lítið fé í norskum peningum,
auk þeirrar heiðursviðurkenn-
ingar, sem þetta veitir.
Væri nú ekki skynsamlegt að
athuga, hvort við að einhverju
leyti gætum ekki farið að dæmi
Norðmanna í þessu efni og glætt
áhuga fyrir íslenzkum, þjóðlegum
barnabókum? Væri hér ekki
verkefni fyrir Menningarsjóð?
Mundi ekki vera vel til fallið, að
hann gæfi út eina úrvals barna-
bók árlega?
Við stöndum nú frammi fyrir
þeirri staðreynd, að ef okkur er
annt um þjóðina okkar. og tungu,
þurfum við að standa vörð um
það, og það gerum við bezt með
því, að ala börn okkar upp sem
sanna fslendinga, í anda norr-
ænnar drengskaparhugsjónar og
norræns metnaðar fyrir heiðri og
sæmd.“
Skemmdarverk í skólagörðum
bæjarins.
Kennarar vinnuskólans skrifa
blaðinu;
EINS OG MÖRGUM bæjar-
mönnum mun kunnugt, starfræk-
ir Akureyrarbær vinnuskóla fyr-
ir börn á aldrinum 11—12 ára.
Starf barnannna er tvíþætt.
Mestan hluta vinnutímans vinna
börnin í þágu skólans, aðallega
við kartöfluræktun. Annars veg-
ar vinna þau.í sínum eigin görð-
um, sem eru tveir, kartöflugarð-
ur og kálgarður. í kálgarðinum
rækta börnin hvítkál, blómkál og
fleiri matjurtir. Börnin láta sér
ákaflega annt um kálgarðinn
sinn, enda sjá þau alveg um hann
sjólf. Þrátt fyrir kuldaveðráttu
í júní, heíur natni barnnnna
við garðana sína, borið þann ár-
(Frapihald á 7. síðu).

Grænmeti er góður matur
Nú er tími grænmetisins og úr mörgu góðu að
velja. Verst er þó, hve grænmetið er dýrt á okkar
kæra landi. Én á meðan grænmetið er nýtt og gott
gildir og notfæra sér það og við getum hæglega
sleppt fiskinum og kjötinu annað slagið og borðað
grænmeti einvörðungu. Soðnar kartöflur, soðið
blómkál, soðnar gulrætur með smjöri, rifnum osti
og tómatsósu (á flöskum) er góður matur og lyst-
ugur og kemur fyllilega í stað hvaða fisk- eða kjöt-
réttar sem er. Rifnar hráar gulrætur með rúsínum
og sítrónusafa er gott salat á kvöldborð og einnig
með heitum réttum. Það er hæ'gt að borða græn-
meti á ótal vegu og það er alltaf lystugt. Og annað
er það.í sambandi við grænmetið, sem einnig er vert
að gefa gaum. Starfið í eldhúsinu verður í fjölmörg-
um tilfellum mun léttara og uppþvotturinn minni,
þegar útbúnir eru grænmetisréttir, annað hvort
soðnir eða hráir. Það er skemmtilegt að fást við
grænmetið fyrir hugkvæmar húsfreyjur, það eru
fjölmargir möguleikar til tilbreytni og vissan um
að maður gefi heimilisfólkinu hollan og góðan mat,
skapar gleð í huga húsfreyjunnar. Við þurfum að
rækta meira af 'grænmeti, svo að það geti orðið
ódýrara og um leið allra.
Hvers vegna er soðið blómkál alltaf gult?
Soðið blómkál er góður matur og fallegur, þ. e. a.
s. §é það soðið hæfilega lengi og þess gætt að sjóða
það í loklausum potti.
Ofsoðið blómkál er óhrjálegt, bæði á bragðið og
einnig fyrir augað. Potturinn á að vera' lo'klaus, því
að þá komast brennisteinsgufur, sem myndast við
suðuna, burt og blómkálið verður hvítt og fallegt.
Sé potturinn loklaus er einnig betra að fylgjast með
suðunni, en tíminn er svolítið mismunandi eftir
stærð blómkálsins.
Soðinn laukur. .........
Laukur er dásamlegt grænmeti og' til margra
hluta hentugur. Oftast er hann notaður brúnaður
með steiktum fiski og öðrum steiktum réttum, en
laukinn má borða á ótal vegu. Grænmetis-unnend-
ur og ætur vilja hann helzt hráan, þannig er hann
hollastur segja þeii'. Og hrár laukur er mjög góður
matur, þegar maður hefur vanizt honum. T. d. er
hann mjög góður með soðinni nýrri ýsu, og er hann
þá skorinn í þunnar sneiðar og borinn með öðru
grænmeti eða á sérstöku fati. Hrár laukur er einn-
ig mjög góður saxaður saman við ýmiss konar hrá
salöt. Hann er og mjög til bragðbætis í kartöflusal-
ati og einnig blönduðu grænmetissalati.
En soðinn laukur er ekki algengur matur hjá
okkur. Þannig er hann þó mjög góður og tilvalinn
til þess að gera fæði okkar ögn fjölbreyttara. Lauk-
urinn er soðinn í vatni þar til hann er meyr, þó
verður að gæta þess að ofsjóða hann ekki. Við suð-
una tapar hann mestu af remmubragðinu, en verður
í þess stað sætur. Soðinn laukur með ýmsum kjöt-
og fiskréttum ásamt kai'töflum og gulrófum er mjög
góður matur. Ef maður vill hafa svolítið meira við,
er laukurinn hristur upp úr bræddu, heitu smjöri
og svolitlum sykri, eftir að hann er soðinn og vatn-
ið vel runnið af honum. Þanni ger hann ljúffengur
með kjötréttum ýmsum.
as.
Góð næring cða „mesta svindl voraldarsögunnar?“
Það er haft eftir brezkum stjórnmálaskörungi, að
hafragrauturinn væri stærsta svindl veraldarsög-
unnar. Honum væri haldið að börnunum með þeim
orðum, að af honum yrðu þau stór og sterk, en svo
væri þetta næringarlaust gutl þegar til kæmi. Víst
mun sá góði maður hafa ofsagt eitthvað þarna, en
hitt er satt, að hafragrauturinn er engan veginn það
ágæti, sem stundum er af látið, a. m. k. ekki fyrr en
búið er að blanda okkar ágæta skyri í hann og gera
hræring, en það er önnur saga og hana þekkja
þeir ekki úti í löndum sjálfum sér til tjóns. Mat-
vælaeftirlit dönsku ríkisstjórninnar kom því til
(Framhald á 7. síðu).