Dagur - 29.10.1952, Qupperneq 5

Miðvikudaginn 29. október 1952
D A G U R
5
Akureyri geiur hafi verulegar iekjur af ferða-
mannamóiiöku - ef menn viija
Nauðsyniegt að Alþingi lögfesti frv. um afnám veit-
ingaskaíísf afnám einkaleyfis Ferðaskrifstofu ríkisins
og breyfingar á áfengislögum til þess'að skapa
hóielreksiri fjárhagslegan grundvöll í landinu
í gærkvöldi var haldinn um-
ræðufundur um ferðamannamálin
að Hótel KEA hér, að írumkvæði
nokkurra áhugamanna sem telja,
að í ferðamannamóttöku séu fólgn-
ir miklir en vanræktir möguleikar
til atvinnureksturs og íjáröflunar.
Var á þessum tundi rætt um leiðir
til þess að gera Akureyri að ferða-
mannabæ og ferðamannamóttöku
að arðvænlcgri atvinnugrein. Var
í þvi sambandi bent á nauðsyn þess
að stofna hér til félagsskapar til
þess að vinna að því, að ferða-
mannamóttökunni sé aukinn gaum-
ur gefinn og stuðla að framkvæmd-
um i einstökum greinum. Eru slík
íélög starfandi í flestum byggðar-
lögum í erlendum ferðamannalönd-
um (Tourist Associations). Er með
þessu tekin upp tillaga Dags frá
sl. vori um slík samtök borgaranna.
A þessum fundi hafði Krisiján
Sigurðsson hótelstjóri framsögu, og
fer ræða hans hér á eftir í aðal-
atriðum. — Nánar verður greint
frá fundi þessum og málefnum
hans síðar.
„I hópi þeirra, sem hótelrekstur
annast, eru margir, sem gera sér
þær háu vonir, að í framtíðinni
verði hér á landi um að ræða arð-
vænlegan og þýðingarmikinn at-
vinnuveg.
Fari svo, að yfirstandandi Al-
þingi beri gæfu og þor til að brjóta
þá skel, er hingað til hefir umlukt
hann, verður mikilsverðum áfanga
náð. Þetta getur það gert nú, með
því að lögfesta þau frumvörp, sem
nú liggjá fýrir'þinginú, og öll eiga
það sameiginlegt, að miða að bætt-
um starfsskilyrðum þessa atvinnu-
vegar.
Þessi frumvörp eru, eins og
kunnugt er:
Frumvarp um afnám einkarétt-
ar Ferðaskrifstofu rxkisins til inn-
flutnings á erlendum ferðamönn-
um.
Frumvarp um afnám hins ósann-
gjarna 10% veltuskatts af allri
veitingasölu, og síðast en ekki sízt:
Frumvarp um breytingar á nú-
gildandi áfengislögum.
Það er engum vafa undirorpið,
að þau lagaákvæði, er varða þessi
þrjú atriði og gilt hafa fram að
þessu, hafa staðið allverulega í
vegi fyrir því, að hótelrekstur gæti
blómgazt hér á landi með nokkru
sniði.
Aðstaða Akureyrar.
Þessu til sönnunar vil ég leyfa
mér að benda á ástandið hér í
þessum litla bæ, þar sem ótrúlegur
fjöldi ferðamanna hefir streymt til
mörg undanfarin ár.
Vissulega hefir bærinn haft
miklar tekjur af þessum ferða-
mönnum, og ef til væru skýrslur,
er sýndu fram á, hvernig þær hafa
skipzt meðal bæjarbúa, og hver
áhrif þeirra hafa orðið á viðskipta-
lífið yfirleitt, væri þar sannarlega
mjög fróðlegt um að litast.
Eg hygg, að við þyrftum ekki
að blaða lengi í slíkum skýrslum,
til að sannfærast um, hvert gildi
ferðamennirnir hafa haft fyrir bæj-
arfélagið og afkomu einstakra
borgara þess.
Maður skyldi því ætla, að í
þessum eina bæ á Islandi, er með
nokkurri sanngirni er hægt að
kalla ferðamannabæ, stæði hótel-
líf með miklum blóma, og komið
hefði verið á fót ýmsum þeim
tækjum, er yfirleitt þykja tilheyra
í slíkum bæjum.
Við verðum þó fljótlega fyrir
vonbrigðum í þessu efni. Hótel
hafa að vísu verið starfrækt hér
lengi, en öll hafa þau verið mjög
fátæklega búin og fremur léleg,
og eftir því sem mér sýnist, flest
verið lögö niður.
Þessi ömurlega þróun hótellífs-
ins hér á Akureyri segir í raun og
veru allan sannleikann um ástand-
ið í hóteliðnaðinum, eins og það
er. — Það hlýtur að vera mjög ein-
föld hagfræði, að svo bezt þrífst
einhver atvinnuvegur eða atvinnu-
rekstur, að hann standi á traustum
fjárhagsgrundvelli.
^é þeim grundvelli kippt undan
atvinnurekstrinum, þá getur hver
maður sagt sér það sem vill, hvaða
afleiðingu það hlýtur að hafa. —
Það er þetta, sem gert hefir verið
af hálfu hins opinbera til að vernda
þennan atvinnuveg, og má það
kallast mjög bágur skilningur
valdhafanna á þörfum hans og til-
veru.
Ný viðhorf í ferðamannamálum.
Afleiðingin hefir eðlilega orðið
sú, að fyrir áhrif bæjarbúa sjálfra
hefir lítið raunhæft gerzt, er fært
gæti bæinn nær því marki, að
verða eftirsóttur dvalarstaður
ferðamanna, og er það slæm stað-
reynd. Hins vegar er svo forsjón-
inni fyrir að þakka, að vegna mjög
stórstígra tæknilegra framkvæmda,
breyttra viðhorfa og hugsunarhátt-
ar í heiminum, höfum við færzt ó-
trúlega mikið nær umheiminum en
við áður vorum, og er nú svo kom-
ið, að landið er mikilsverður við-
komustaður fjölda manna á ferð-
um þeirra milli heimsálfanna.
Milljónir dollara og punda
streyma stöðugt með þeim gegn-
um landið, án þess að við fáum
nokkuð sem nemur af þeim í okk-
ar vasa, og er mjög illt til þess að
vita.
Við verðum að gera tilraun til
að ná til okkar einhverju af þess-
um ferðamönnum til lengri eða
skemmri dvalar, eða að minnsta
kosti að notfæra okkur þessar
miklu samgöngur um landið með
raunhæfum aðgerðum.
Við skulum nú lxta dálítið nánar
á ástandið í hótelmálunum hjá
okkur.
Við verðum að vænta þess, að
fá skorið á hina lagalegu kyrking-
aról, er lcreppt hefir svo mjög að
hótelunum, sem raun ber vitni.
Eg hygg, að flestir veitingamenn
verði mér innilega sammála um
þetta. Eg hygg, að þeir verði mér
einnig sammála um, að meðan svo
er ekki gert, verður ókleift að
stunda arðbæran hótelrekstur hér
á landi, jafnvel þótt gætt sé fyllsta
hófs með framleiðsluvörurnar og
þjónustu alla.
Hér á Akureyri getur talizt að-
eins eitt sæmilegt hótel, er rúmar
50 dvalargesti, og skortir þó mikið
á að það sé fullkomið. Svo erfið-
lega gengur að reka þetta hótel, að
við verðum meira en helming árs-
ins að skerða gildi þess og „stan-
dard“ með fækkun þjónustufólks
og lokun salarkynna og yfirleitt
notfæra hverja smugu til sparn-
aðar.
Slíkar ráðstafanir hljóta eðlilega
að koma niður á gestunum og
verða miður skemmtilegur þáttur
í hótelrekstri, þar sem aðaláherzl-
una ber að leggja á fullkomna og
vandaða þjónustu, en svona hlýtur
þetta að verða, meðan við eigum
við að búa svipaðar aðstæður og
nú er.
Hér þarf sannarlega að verða á
breyting, og ég hefi þá trú, að er
almenningur með þing og stjórn í
broddi fylkingar hefir skilið og
lært að meta til fulls þá þýðingu,
er þessi atvinnuvegur getur komið
til með að hafa fyrir þjóðina, þá
verði hér breytt um stefnu, og
honum gert kleift að þróast eðli-
lega.
Hrörnuii bæjarfélagins
eða uppbygging.
Þetta bæjarfélag horfist nú í
augu við þá staðreynd, að íbúarnir
flytja unnvörpum héðan í burt
vegna ónógra starfsskilyrða og at-
vinnuskorts. Það þarf ekki að fjöl-
yrða um, hver áhrif þetta hefir á
hagkerfi og afkomu þessa litla
bæjar, slíkt er öllum ljóst, er um
það vilja hugsa. Það er einnig öll-
um ljóst ,að tími sé kominn til að
nema staðar á þessari óheillabraut.
Ef til vill mætti ná heillavæn-
legum árangri í því efni með öfl-
ugri viðleitni til að ryðja nýjar og
lítt kannaðar brautir, en þar á ég
við öflun ferðamanna til bæjarins
á öllum árstímum.
Eg hefi leyft mér að eiga frum-
kvæðið að þessum umræðufundi,
meðal annars til að fá úr því skor-
ið, hvern hug menn bera hér til
þessara mála, og hvort nokkur
raunverulegur áhugi ríkir fyrir
þeim.
Mönnum kann að finnast frekt
að mæla á þennan hátt, en þá er
því til að svara, að hér er ekki
verið að ræða eða tefla um hags-
muni neins eins aðila, heldur blátt
áfram hagsmuni heils bæjarfélags
og nærliggjandi héraða þess.
Eg tel, að einhver atðvænleg-
asta útflutningsverzlun, sem við
getum gert með þær framleiðslu-
og iðnaðarvörur, sem unnar eru
hér í héraðinu, sé sú, að selja þær
fullu verði fyrir dollara og pund
hér á staðnum, sér í lagi, þegar
við getum einnig framreitt þær
með innlendu vinnuafli, fyrir er-
Iendan gjaldeyri.
Alítið þið, góðir fundarmenn, að
ekki sé tímabært að athuga þessa
möguleika og reyna að hagnýta
sér þá?
Ferðaniennirnir vilja gjaman
koma.
Eg var staddur í Reykjavík ekki
alls fyrir löngu og átti þar langt
tal við Ásbjörn Magnússon, for-
stjóra ferðaskrifstofunnar „Orlof“.
Eg spurði hann, hversu horfði um
aukin viðskipti með ferðamenn til
landsins í náinni framtíð.
Hann svaraði eitthvað á þessa
leið: Við gætum skóflað ferða-
mönnunum inn í landið, ef við
fengjum réttinn til þess og vissum
hvað við ættum við þá að gera.
Umboðsmaður Flugfélags ís-
lands í London lét hafa eftir sér x
flestum dagblöðum í fyrravor:
„Látið þið mig vita, hversu
mörgum ferðamönnum þið getið
annað, og síðan skal ég senda
ykkur þá.“
Þetta eru athyglisverðar upplýs-
ingar og fullyrðingar að mér finnst,
og enda þótt þær kunni að vera
eitthvað orðum auknar ber að gæta
þess, að þessir menn hafa atvinnu
sína eingöngu af öflun ferðamanna
til landsins, og hljóta þeir því að
láta sitt ekki eftir liggja til að ná
sem beztum árangri x þeim efnum.
Þeirra störf leysa hins vegar
hvergi nærri allan vandann, hversu
vel og ötullega sem þeir vinna.
Við verðuin sjálfir að búa í
haginn.
Við verðum sjálf að búa í hag-
inn fyrir ferðamanninn, ef við vilj-
um verða komu hans aðnjótandi,
og það er þungamiðja þessa máls.
Þeim mun lengur sem við sitjum
iðjulaus x þessum efnum, þeim
mun lengur fáum við að bíða þess
gulls, er ferðamaðurinn flytur með
sér.
Það má segja, að engin lausn sé
að benda á og gera sér ljósa van-
lcanta einhvers málefnis, aðalatrið-
ið sé að geta bent á einhverjar rök-
réttar leiðir til úrbóta. Þetta er ef
til vill alveg rétt, og langar mig í
sambandi við það til þess að
benda á nokkrar staðreyndir, sem
vart verða hraktar og sömuleiðis
að benda á ýmsar leiðir og úr-
lausnir, er ég tel réttar og nauð-
synlegar þessum málum til fram-
dráttar.
í fyrsta lagi: Við búum hér í
byggðarlagi, sem vegna staðhátta,
Iegu sinnar og sérkennilega fagurs
umhverfis hefir ekki hvað sízt ís-
lenzkra byggðarlaga möguleika til
að lokka til sín ferðamenn.
I öðru lagi: Fullvíst er, að nægj-
anlega margir ferðamenn fást til
þess að koma hingað, svo framar-
lega sem við óskum hérveru þeirra
og búum svo um hnútana, að þeir
fái notið dvalar sinnar hér að verð-
leikum.
Til þess að ná þessu marki þarf
að afnema skattapláguna af allri
greiðasölu og því næst að lagfæra
áfengislöggjöfina til samræmis við
það, sem fram kemur í frumvaipi
því, er nú liggur fyrir Alþingi. —
Með öðrum orðum: Það þarf að
koma hóteliðnaðinum á fjárhágs-
legan grundvöll.
Næsta skref verður að koma á
laggirnar nefnd sérfróðra manna,
er hefir með höndum strangt eftir-
lit með hótelum landsins, hefir
hönd í bagga með byggingu nýrra
hótela, að þau séu haglega byggð
og staðsett af viti, auk þess sem
þau uppfylli kröfur timans. Þá
safnar hún nákvæmum gögnum um
allt, sem hugsanlega varðar hags-
muni og áhuga ferðamannsins og
allt, sem getur haft einhverja þýð-
ingu og áhrif á dvöl hans í landinu.
Þessum upplýsingum og skipu-
lagningu yrði síðan nákvæmlega
raðað í þar til gerðan bækling eða
almanak, er gefið yrði út árlega,
eða eins oft og þess gerðist þörf,
til hagræðis fyrir ferðamennina.
Þá þarf hið opinbera að opna
möguleika fyrir lánsfjártöku handa
hótelmönnum og öðrum, er hefja
vilja framkvæmdir á þessu sviði,
o gsömuleiðis að ábyrgjast erlend
lán, ef um þau er að ræða, svo sem
lög heimila.
Þessar nauðsynlegu aðgerðir, er
hér hafa verið nefndar, ásamt því,
að afnema einkarétt Ferðaskrif-
stofu ríkisins á innflutningi ferða-
manna, þarf hið opinbera að inna
af hendi, svo að hafizt geti veru-
legt athafnalíf innan þessa at-
vinnuvegar.
Verði reyndin sú, að þetta takist,
hefir ísinn verið brotinn.
Félagsskapur áhugamanna.
Varðandi okkur hér í bæ vil ég
segja þetta: Það stendur okkur
næst sjálfum, að gefa Akureyri
það gildi, sem hún þarf að öðlast
á taflborði ferðamannanna.
Eg legg til, að stofnað verði hér
félag áhugamanna um þessi mál,
nokkurs konar ferðamannafélag, er
hafi öflun ferðamanna til bæjarins
og nauðsynlegar framkvæmdir í
sambandi við það fyrst og fremst
á stefnuskrá sinni.
Menn kunna að deila um það,
hvort félögum sé yfirleitt ábæt-
andi, en hitt er vist, að hér bíða
óteljandi verkefni ötulla og fram-
sýnna manna í því félagi, er stofn-
að yrði í þeim tilgangi að vinna
ferðamenn til Akureyrar og vinna
þar með upp í bænum nýjan og
arðbæran atvinnuveg, er gæti óðar
en líður átt mikilsverðan þátt í
lífsafkðmu þessa byggðarlags....“
Sundkeppni Barnaskóla
Akureyrar 1952
Hin árlega sundkeppni Barna-
skóla Akureyrar fór fram í sund-
laug bæjarins þriðjudaginn 14.
okt. Keppt var í annað sinn um
bikar er Snorri Sigfússon, náms-
stjóri gaf skólanum Gripurinn er
farandverðlaun og skal hann
jafnan geymdur í stofu þeirrar
sveitar er sigrar hverju sinni, þar
til næsta keppni fer fram. Sveit
sigurvegaranna er ljósmynduð og
verður stækkuð mynd þeirra
eign stofunnar, sem þeir kepptu
fyrir, en sjálfir fá þeir mynd af
flokknum til minningar um
keppnina.
Að þessu sinni kepptu átta 8
manna sveitir úr 5. og 6. bekkjum
skólans. Vegalengdin var 8x40
m. Úrslit urðu þessi:
1. Sveit úr 6. bekk í 12. stofu
6 mín. 6,2 sek.
2. A-sveit úr 6. bekk í 7. stofu
6 mín. 6,8 sek.
3. Sveit úr 6. bekk í 8. stofu
6 mín. 12,0 sek.
4. Sveit úr 6. bekk í 6. stofu
6 mín. 45,0 sek.
5. B-sveit úr 6. bekk í 7. stofu
6 mín. 53,8 sek.
6. Sveit úr 5. bekk í 13. stofu
6 mín. 59,0 sek.
7. Sveit úr 5. bekk í 4. stofu
7 mín. 9,0 sek.
8. Sveit úr 5. bekk í 9. stofu
7 mín. 25,8 sek.
f sveitinni, sem sigraði, voru
þessir keppendur: Anna María
Jóhannsd., Jónína M. Þorsteinsd.,
Guðný Matthíasd., María Jó-
hannsd., Þór Ingólfss., Klaus
Scheel, Guðný M. Þórisd. og
Kristín Hermannsd.
Sundkeppnin fór fram í ágætis
veðri að viðstöddum fjölda áhorf-
enda, sem skemmtu sér prýði-
lega.__________________________
Jón Bergsson kennari
hefur námskeið í föndri
„Starf er betra en prédikun."
Það hefur lengi vakað fyrir Góð-
templarareglunni á Akureyri að
beita sér fyrir einhvers konar tóm-
stundastarfi fyrir ungt fólk. Með
þetta fyrir augum hefur hún und-
anfarin ár unnið að því að koma
upp tómstunda- og æskulýðsheim-
ili hér í bænum, og hefur nú í bili
leyst það á þann hátt, að kaupa
Hótel Norðurland, eins og kunnugt
er ,og tekur við rekstri þess 1. okt.
1953.
En við höfum hug á að hefjast
eitthvað handa í smáum stíl nú
þegar. Fyrir því hefur verið ákveð-
ið að gera tilraun með að koma
upp námskeiði í föndri nú á næst-
unni. Verkefni þessa námskeiðs er
eins konar tréskurður, sem getur
verið hinn smekklegasti listiðnað-
ur, og slíkir gripir prýða nú mörg
heimili, einkum hér norðanlands.
Kennari verður Jón Bergsson, er
mun vera upphafsmaður að þess-
um listiðnaði. Ætlunin er, að nám-
skeið þetta standi í hálfan mánuð,
tvær stundir á dag, annað hvort frá
5—7 siðd. eða 8—10, eftir hentug-
leikum þátttakenda. Þó verður að
fá eigi færri en 12—15 í hvorn
hóp. Eitthvert kennslugjald þurfa
þátttakendurnir að greiða, en það
verður eigi hátt.
Þátttakendur geta verið bæði
karlar og konur, en félagar úr stúk-
unum sitja fyrir, annars er öllum
heimil þátttaka.
Ef þessi tilraun tekst vel, verður
slíkum námskeiðum væntanlega
haldið áfram, og þá ef til vill valin
önnur verkefni.
Þeir, sem kynnu að hafa hug á að
taka þátt í þessu námskeiði, eru
beðnir að tala við undirritaðan
(símar 1174 og 1449) sem fyrst.
Mun hann fyrir hönd undirbún-
ingsnefndarinnar, gefa allar um-
beðnar upplýsingar.
Hannes J. Magnússon.