Dagur - 22.11.1952, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur næst út á miðviku-
dag. Auglýs. sé skila'ð fyi-
ir kl. 2 á þriðjudag.
Áskrifendur úti á landi, sem
ekki hafa innleyst póstkr. fyrir
árgjaldinu, eru áminntir um
að gera það hið fyrsta.
XXXV. árg.
Akureyri, laugardaginn 22. nóvember 1952
47. tbl.
Kantötukórinn syngur í Nýja Bíó á morgun
Kantötukórinn minnist 29 ára afmælis síns með hljómleikum í Nýja-Bíó á morgun kl. 2 síðd.
Björgvin Guðmundsson stjórnar. Á söngskránni eru ýmsir þættir úr söngskrám fyrri ára, m. a. úr
Alþiiigii hátíðarkantötu Björgvins, en auk þess ný Iög, þ. á. m. lög eftir Jóhann O. Haraidsson og
Áskel Snorrason, sem ekki liafa áður verið flutt hér opinberlega.
Togarinn Jón forseti frá Rvík
lauk við að landa 4089 kits af
fiski í Grimsby á fimmtudags-
morguninn og seldist aflinn fyrir
11.358 síerlingspund, sem er
ágæt sala.
Gekk löndun og sala greiðlega
og árekstralaust. Voru notuð
tæki hins nýja félags, Island
Agencies Ltd., sem stofnað var
eftir að brezkir togaraeigendur
ákváðu að leigja íslendingum
ekki löndunartæki sín, í hefndar-
skyni fyrir útfærzlu fiskveiða-
landhelginnar. En þegar er kunn-
ugt varð um komu íslenzka
skipsins, héldu togaraeigendur og
félag yfirmanna á togurum fund,
og samþykktu að láta. koma til
framkvæmda liótun sína um að
leggja skipum sínum í mótmæla-
skyni við löndun íslendinga.
Skýrði brezka útvarpið svo
frá í fyrrakvöld, að þeir togar-
ar, sem þá voru í höfn í Grims-
by og Hull mundu ekki fara á
veiðar, og skipunum, sem úti
cru, mundi verða lagt, jafnótt
og þau koma í höfn.
Með þessum aðgerðum brezku
togaraeigendanna, er málið kom-
ið á nýtt stig og alvarlegt, því að
með þessum ráðstöfunum neyða
þeir brezku ríkisstjórnína til ein-
hverra aðgerða í málinu, því að
fisskortur er fyrirsjáanlegur í
landinu.
Ekki heimilt að barma
íslendingum löndiin.
Á fimmtudaginn kom til
snarpra orðaskipta í brezka
þinginu út af þessu máli og vildu
Verkamannaflokksþingmenn fá
umræður um það þegar, en for-
seti deildarinnar hafnaði þeirri
beiðni. í tilefni af fyrirspurnum,
lýsti sjávarútvegsmálaráðherr-
ann, Sir Thomas Dugdale, yfir
því, að ríkisstjórnin hefði ekki
heimild til þess að banna íslenzk-
um togurum löndun, né heldur til
að skipa brezkum togaraeigend-
um fyrir verkum meðan þeir
héldu sig við lög og rétt, en þeir
hefðu engin lög brotið. Lofaði
ráðherrann þó að gefa þinginu
skýrslu um málið n.k. mánudag.
Framhald orðasennu frá þt í í
október.
Orðaskiptin í brezka þinginu á
fimmtudaginn má skoða sem
framhald orðasennu, sem þar
varð um þessi málefni hinn 20.
október sl. Er fróðlegt að kynnast
því, hvernig orð féllu þar, og fer
því hér á eftir þýðing á umræð-
um þessum, sem voru í spurn-
ingatíma. Aðalspyrjandinn var
frú Braddock, Verkamanna-
flokksþingmaður frá Liverpool,
en fyrir svörum varð aðallega
matvælaráðherrann, Lloyd Ge-
orge (sonur hins heimsfræga
stjórnmálamanns með samanafni,
sem látinn er fyrir nokkrum ár-
um). Orð féllu á þessa leið:
Frú Braddock spurði matvæla-
ráðherrann ,hvort honum væri
ljóst, að togaraeigendur í Grims-
by og Hull hefðu neitað að lána
löndunartæki íslenzkum fiski-
skipum í þessum höfnum, og þar
sem þessar ráðstafanir sviptu
Bretland miklu magni af fiski og
hefðu í för með sér verðhækkun
á þeirri vöru, óskaði hún að vita,
hvaða ráðstafanir hann hefði í
hyggju að gera.
Lloyd George ráðherra svar-
aði: Ríkisstjórn hennar hátignar
hefur nánar gætur á því, sem í
þessu máli gerist, en engum væri
hagur að þvi að gefa nánari skýr-
ingar á þessu stigi málsins.
Frú Braddock: Er ráðherran-
um Ijóst, að húsmæðurnar telja
að sérhver ráðstöfun gerð af
einkafyrirtækjum, sem sviptir
þær matvælum, refsiverðan
(Framhald á 8. síðu).
Heimsfræg skáld-
saga kemur út
lijá Bókaforlagi
Odds Björnssonar
Um þessar mundir er verið
að prenta í Prentverki Odds
Björnssonar h.f. skáldsöguna
„Egyptinn“ eftir finnska skáld-
ið Mika Waltari og mun sagan
koma út innan skanuns. Þetta
er heimsfræg skáldsaga, kom
fyrst út 1945 í Finnlandi og var
brátt þýdd á fjölda tungumála.
f Bandaríkjunum náði hún
óvenjulegri útbrciðslu, varð
fljótlega metsölubók og sehlist
engin bólc betur þar mánuðum
saman en þessi skáldsaga Finn-
ans frá horfinni mcnnihgartíð
hins forna Egyptalands. Sagan
gerist fyrir daga Móses, um
daga Eklinatons fa’-aós, sem
gerði tilraun til að stofna Frið-
arríki á jörðu. Sagan er talin
afburða „spennandi“ og
skemmtilega skrifuð.
Nú segja Danir að handritin séu
100 milljón dollara virði
Líklegl að Danir bjóðist til að „gefa” íslendingum
nokkurn hluta af íslenzkum handrifum og
skjölum í þeirra vörzlu
Mörg dönsk blöð fluttu frétta-
greinar og ritstjórnargreinar um
handritamálið í vikunni sem leið
og er tilefnið, að frumvarp ríkis-
stjórnarinnar um afhendingu
handrita til íslands er væntanlegt
á næstunni, sennilega í þessum
mánuði.
Skýra blöðin svo frá, að
menntamálaráðuneytið sé nú að
ganga frá tillögum sínum um
handritamálið. Þegar þær séu til-
búnar, verði þær lagðar fyrir rík-
isstjórnina í heild og ríkisráðið
og síðan fyrir þingið. Búast blöð-
in við því, að tillögurnar komi
fram um næstk. mánaðamót.
Úrval sem „gjöf“.
Blöðunum ber yfirleitt saman
um, að tillögurnar muni gera ráð
fyrir að íslendingum verði af-
hent „sem gjöf“ nokkurt úrval
úr Árnasafni og e. t. v. eitthvað
af handritum og skjölum, sem
geymd eru annars staðar. Eitt
blað tekur sérstaklega fram, að
Flateyjarbók verði ekki afhent.
Blöðin telja að málið muni verða
mjög umdeilt á þingi. Vilji sumir
þjngmenn afhenda íslendingum
öll íslenzk handrit í vörzlum
Dana, en aðrir — og háskólinn
styðji þá — berjist gegn afhend-
ingunni. Ríkisstjórnin mun þó
málinu hlynnt og fullvíst er talið
að einhver afhending vei'ði sam-
þykkt.
100 millj. dollara.
Það mun vekja nokkra athygli
hér heima, að nú, þegar hillir
undir einhverja lausn málsins,
eru nokkur dönsk blöð farin að
verðleggja handritin og nefna öll
100 milljón dollara, sem hæfilega
upphæð. Kaupmannahafnarblöð-
in, t. d. Berl. Tidende, benda þó
aðeins á að fjárhagshlið málsins
sé ekki til umræðu, því að enda
þótt á morgun kæmi tilboð frá
Ameríku um að greiða 100 millj.
dollara fyrir handritin, mundi
því ekki verða tekið. En þegar
þessi 100 millj. dollara saga er
komin í blöðin úti á landi, hefur
hún fengið annan hljóm. T. d.
segir Vejle Amts Folkeblad 14. þ.
m.: „Amerískir safnarar hafa
boðið allt að 100 millj. dollara
fyrir safnið (Árnasafn) en safn-
stjórnin vildi ekki selja. . . . “ —
Önnur blöð, t. d. „Ærö Avis“ 15.
nóv. og „Langelands Avis“ 14.
nóv. birta samhljóða frétt um
þetta efni og segir þar m. a.:
„Kunnáttumenn telja, að fyrir
safnið mundu fóst a. m. k. 100
millj dollara, ef það væri boðið
til sölu.“ Og svo bæta blöðin við:
„Men man sælger jo ekki den
Slags.“ Hver skyldi tilgangurinn
vera með því að koma þessari 100
millj. dollara sögu — á framfæri
einmitt nú? Það er þægileg tala,
100 millj. dollara, og fer vel í
munni, og líklega er þægilegra að
nefna hana á ókomnum dögum en
„Arnamagnæansk Samling“, sem
er langt og stirt nafn.
Verum höfðinglegir, segir B. T.
Kaupmannahafnarblaðið B. T.
ræðir handritamálið alt í leiðara
14. þ .m. og lýkur honum með
þessum orðum: „Heyrzt hefur að
ætlunin sé að takmarka gjöfina
einmitt við þetta safn (þ. e. Árna-
safn) og verður þá til dæmis hin
fræga Flateyjarbók, sem íslend-
ingar telja jafnvel enn dýrmæt-
ari, undanskilin. En skyldi þetta
vera skynsamlegt? Ef við ætlum
að vera höfðinglegir, megum við
ekki vera það aðeins að hálfu
leyti eða að einum fjórða. Við hér
í Danmörk höfum ekki verið
hrifnir af öllu, sem frá íslandi
hefur komið á seinni árum. En
látum oss þá á viðsjárverðum
tímum, þegar örlög heimsins
velta kannske á því, hvort þjóð-
irnar geta eða geta ekki slegið af
tilbúnum fornum réttindum sín-
um, gefa fordæmi, sem er heil-
steypt og hreinlegt og eftir-
breytnisvert.“
Skemmtanir ti! ágóða fyrir
sjúkrahúsið
Alþýðuflokksiélögin hcr í bæ
halda kvöldskemmtanir núna um
helgina til ágóða fyrir nýja sjvikra-
lnisið. Kru skemmtanirnar í Sam-
komulnisi bæjarins en dansleikir á
Hótel Norðttrlandi.
Leikflokkurinn „Glaðir gestir"
er hér kominn á vegum félaganna
og sýnir gamanleikinn „Karólina
siivr sér að leiklistinni" eftir Har-
altl /\. Sigurðsson.
Fyrsta skemmtunin var í gær-
kvöldi, og fltitti ]>á Guðm. Karl
Pétursson ávarp, og Guðmundur
Frímann las upp. í kvöld les Héið-
rekur Guðmundsson upp úr verk-
um sínunt, Jóh. Konráðsson syngur
einsöng, og einsöngvari verður og
Sigurður Friðriksson, 12 ára, sem
ekki hefur komið fram opinberlega
fyrr. Þá mun Emilía Jónasdóttir
fara með gamanvísur, og Karl
Guðmundsson ef til vill með eft-
irhermur, auk þess sem gaman-
leikurinn er sýndur.