Dagur - 22.11.1952, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Laugardag'hin 22. nóvember 1952
Jafnrétti þegnanna
Dagskrármál landbúnaðarins:
Um f óðurblöndu og amerískt kúaf óður
Lýðræði.
Þegar Sameinuðu þjóðirnar
voru stofnaðar, sem tvímælalaust
eru voldugustu og víðtækustu al-
þjóðasamtök, sem stofnuð hafa
verið til þessa, hófust rökræður
milli þjóðanna um helztu vanda-
mál samtíðarinnar. Það kom
fljótt í ljós, að skilningur manna
á sumum hugtökum var breyti-
legur. Þannig var ósamkomulag
um skilning á hugtakinu lýðræði.
Leiddi það til þess, að í stað þess
að nota þetta hugtak var farið að
tala um austrænt lýðræði, sem á
að tákna lýðræði á» vísu þeirra
austur þar. Hins vegar til að að-
greina það, sem aðrir telja lýð-
ræði. Vestrænt lýðræði, eða 1 ýð -
ræði eins og flestir íslendingar
skilja það, er hins vegar oft mjög
misnotað hugtak. Þó eru tvær
megin skilgreiningar á hugtak-
inu. Fyrir það fyrsta, að það
táknar stjórnarfyrirkomulag, sem
byggist á þjóðarvilja — og ekkert
annað. Þá eru aðrir, sem segja að
lýðræði sé meira en stjórnarfyr-
irkomulag. Það sé innra þjóð-
félagsástand, sem feli í sér rétt-
læti, ábyrgð og frelsi, sem öll
þjóðin sé þátttakandi í. Það skipt-
ir í sjátfu sér engu meginmáli,
um þennan mismunandi skilning.
Sá síðarnefndi er fyllri. Sá fyrr-
nefndi óhjákvæmilegt skilyrði.
Einstaklingar þjóðfélagsins.
Á íslandi er lýðræðisþjóðfélag,
þar sem allir eru frjálsir gerða
sinna innan takmarka laga og
réttar. Hér ríkir fullkomið skoð-
anafrelsi. Einnig frelsi til að tjá
skoðanir í ræðum og ritum.
Vegna.þessa þjóðfélagsforms get-
um við, ' einstáklingarnir, hafið
baráttu fyrir jafnrétti þegnanna,
þ. e. baráttu fyrir því, að menn
njóti jafnréttisaðstöðu, hvar sem
menn eru búsettur á landinu. —
Það má lengi deila um það,
hvernig þjóðartekjurnar eigi að
skiptast milli einstnklinganna. En
citt ætti að vera sanngirnismál og
það er að þúseta manna á ekki að
ráða því.
Borgríki.
Straumur fólks til Reykjavíkur
hefur verið áhyggjuefnf mjög
margra manna. Það er alls ekki
sanngjarnt að áfellast fólkið
sjálft. Sjálfsbjargarhvötin býður
hverjum manni að lifa þar, sem
bezt bítur og brennur. Hitt er
annað mál, hvort það er gæfuveg-
ur fyrir þjóðina að yfirgefa það
land, sem forfeður vorir námu í
öndverðu. Land, sem hefur verið
byggt um 11 aldir. Land, sem er
vettvangur sögu þjóðarinnar og
stolt hennar. Það eru tiltölulega
fá ár síðan ísland varð frjálst og
íullvalda ríki. Við yiljum vera
sjálfstæð þjóð, því að frelsi og
fullveldi þjóðarinnar er talandi
tákn þeirra framfara og umbreyt-
inga á þjóðlífinu, sem átt hefur
sér stað síðan 1918. En við meg-
um ekki gleyma því, hve fá-
mennir við erum, dvergsmæð
okkar á alþjóðlegum vettvangi.
Væri æskilegt, að flestallir lands-
menn flyttu saman í eina borg?
Væri ekki sjálfstæði þjóðarinnar
í hættu, ef svo yrði? Hyrning-
arsteinarnir eru málið og sér-
stæð menning. Hvort tveggja
væri í hættu, ef svo yrði, að ís-
land gerðist borgríki.
Fjármagnið og þjóðin.
í nútíma þjóðfélagi er fjár-
magnið meginaflgjafi fram-
kvæmda. Þar sem nægilegt fjár-
magn er fyrir, þar er næg atvinna
og allir una glaðir við sitt. Því
miður er því ekki til að dreifa, að
nægilegt fjármagn sé til í land-
inu tii að, fullnægja 'þeim verk-
efnum sem fyrir liggja og leysa
þarf. Hitt er annað, að það fjár-
magn, em til er, safnast í vax-
andi mæli saman í Reykjavík eða
nágrenni. Á þessu þarf að verða
breyting. Það þarf að beina fjár-
magninu miklu meira út um
landsbyggðina. Þá kemur jafn-
vægið í kjölfarið og menn hætta
að flykkjast til höfuðstaðarins.
Kaupfélögin og landsbyggðin.
Sjálfstæðismenn hafa löngum
alið á því, að skattleggja beri
kaupfélögin miklu meira en nú
er gert. Er betta kappsmál fyrir
þá, sem vilja efla kaupmanna-
vald og gróðaaðstöðu. En hvern-
ig myndi þetta verka á landslýð-
inn? Fyrstu beinu og augljósu
áhrifin yrðu þau, að meira fé
drægist suður til Reykjavíkur.
Kaupfélögin gætu þá ekki fest
fjármagn í ýmiss konar fram-
kvæmdum eins og þau gera nú.
Það myndi þýða enn aukinn
samdrátt úti um landið, minni at-
vinnu og stuðla að þeirri óheilla-
þróun að gera landið að borgríki.
Fengin er reynsla fyrir því,
hvernig flestir kaupmenn ávaxta
fé sitt. í mörgum tilfellum flytja
þeir af staðnum til Reykjavíkur,
þegar þeir eru búnir að græða
álitlegan auð. í fæstum tilfellum
leggja þeir fé sitt í framkvæmdir,
sem veita atvinnu.
Herðum sóknina fyrir rétti
landsbyggðarinnar.
Það er engum til góðs að ala á
tortryggni milli Reykjavíkur
annars vegar og landsbyggðarinn
ar hins vegar. Hitt er nauðsyn að
jafnréttis sé gætt. Framsóknar-
'flokkurinn hóf baráttu fyrir al-
mennum framförum í þjóðlífinu
fyrir, þájfum fjórða áratug. Hann
hefur:' mésí óg bezt barizt fyrir
rétti landsbyggðarinnar. Engum
sérrétti henni til handa, heldur
jafnrétti. Þessari baráttu mun
hann halda áfram í þeirri trú, að
það sé gæfuvegur ísjenzku þjóð-
inni að byggja allt landið. En sá
hnúturinn, sem þyrfti að leysa er
sú sérhagsmunaklíka, sem stjórn-
ar mestu fjármagni þjóðarinnar.
Baráttunni fyrir jafnrétti þegn-
anna, hvar sem þeir eru þúsettir
á landi voru, verður að halda
áfram.
„Iðja” sendir Alþýðusam-
bandsþingi ályktun um
fjárhagsmál iðnaðarins
Á almennum félagsfundi í Iðju,
félagi verksmiðjufólks á Akur-
elri sem haldinn var þann 22.
sept. sl., var samþykkt að senda
23. þingi Alþýðusamband íslands
ályktanir, sem verða mættu til
þess að samþykktar yrðu að ein-
hverju eða öllu leyti til viðreisn-
ar þeim iðnaði, sem nú er rekinn
í landinu og lamaður er stórkost-
lega vegna hins takmarkalausa
innflutnings á erlendum iðnað-
arvarningi.
Ályktanirnar eru þessar:
1. Að bannaður verði með öllu
innflutningur á sams konar eða
svipuðum iðnaðarvörum, sem
íslenzkar verksmiðjur eða
vinnustofur geta framleitt
handa landsmönnum og svarað
geta fullkomlega eftirspurn.
2. Innfutningur á hráefnum til
iðnaðarframleiðslunnar verði
gefinn frjáls.
3. Söluskatturinn verði afnum-
inn.
4. Lækkaðir verði tollar af inn-
fluttum hráefnum.
K.F.U.K. stofnað
á Akureyri
Á laugardagskvöldið, 15. þ. m.,
var mikil hátíð í kristniboðshús-
inu Zíon við Hólabraut. Salurinn
var allur uppljómaður og lang-
borð skreytt og búin dýrindis
kræsingum.
Þarna var saman kominn stór
hópur af ungum stúlkum og kon-
um. Margra ára draumur var að
verða að veruleika. Þessi hátíð
var stofnfundur K. F. U. K.
(Kristilegs félags ungra kvenna)
á Akureyri. Eins og mörgum mun
kunnugt hefur Kristniboðsfélag
kvenna, þessi trúfasti, ötuli hóp-
ud, haldið uppi starfi fyrir telpur
og ungar stúlkur um margra ára
skeið. Upphafið var það, að dæt-
ur meðlima félagsins mynduðu
með sér samtök, sem þær svo
gáfu nafnið „Frækornið". Þetta
litla frækorn festi rætur og dafn-
aði í kyrrþey í skjóli kæi'leikans,
við yl og birtu árdagssólarinnar.
Nú hefur rótin fengið safamikinn
stilk sem ber nú fagurt blóm, er
þrpir að breiða úr blöðum sínum
til yndis og blessunar, og vonandi
þarf það ekki að krenkjast af
kuldagusti skilningsleysis og af-
skiptaleysis.
Það var fallegur hópur æsku-
meyja, sem gerðust stofnendur
þessa félags. Kvöldstundin var
hátíðleg og fögur úti og inni.
Séra Ragnar Fjalar Lárusson,
sem kom til þess að vígja félagið,
gaf hverri stúlku ritningai'orð í
vegarnesti um leið og hann
nefndi nafn hennar og bauð hana,
velkomna í K. F. U. 'K.' Nokkrar
af yngstu konunum úr kristni-
boðsfélaginu gengu einnig í K. F.
U. K. Heillaskeyti bárust ásamt
fögrum blómvöndum og Ijóðum,
þar á meðal skemmtilegt ljóð frá
séra Friðrik Friðrikssyni. Ekki
dró það heldur úr ánægjunni að
stjórn K. F. U. M. heiðraði félagið
með nærveru sinni og færði því
viðeigandi kveðjur.
Fulltrúar voru mættir frá K.
F. U. K. í Reykjavík, og urðu
þeir til mikillar uppbyggingar
með fögrum söng og ræðum. For-
stöðukona kristniboðsfélagsins
hélt skörulega ræðu og óskaði
hinu nýfædda barni allra heilla.
Einnig töluðu fleiri, milli þess
sem kaffi var drukkið og andleg
ljóð sungin.
Má það teljast stór viðburður,
þegar æskan þorir og vill taka sig
út úr fjöldanum og stofna með
sér samtök til verndar og hjálpar
í baráttu við freistingar og and-
lega upplausn, því að fyrir for-
göngu nokkurra ungra stúlkna er
þetta félag stofnað. Heill þeirri
æsku, sem gengur fram hjá for-
arvilpum heimsins og snýr sér til
hinnar hreinu uppsprettu. „Með
hverju getur ungur maður haldið
vegi sínum hreinum?“ Með því
að gefa gaum að orði Drottins.
Áhorfandi.
Til sölu:
Rafha-eldavél, í góðu lagi,
og English Electric þvotta-
vél, Htið notuð.
Upplýsingar í síma 1937.
Fatasaumur
Sauma allan fatnað á drengi
og stúlkur.
Jóna Kjartansdóttir,
Sigurhæðum.
í síðasta hefti Freys er grein
eftii' ritstj., Gísla Kristjánsson,
um fóðurblöndur þær og annað
kúafóður, sem hér er á markað-
inum, og er greinin skrifuð
vegna fyrirspurna, sem tímarit-
inu hafa borizt frá bænSum. Með
því að hér er um málefni að ræða,
sem hér er einnig á dagskrá,
leyfir landbúnaðarþátturinn sér
að endurprenta hér greinina úr
Frey. Þar segir svo:
„Frey hafa borizt fyrirspurnir
um, hvernig varið er vérzlun ineð
lynar ýmsu fóðurblöndur, sem
bændum eru boðnar til notkunar
handa mjólkandi kúm. Eru sum-
ar fyrirspurnirnar um verðmis-
mun en aðrar um gæðamismun.
í þessu sambandi hefur þess verið
getið, að um útlendar fóður-
blöndur sé að ræða, að minnsta
kosti stundum.
Um þetta mál er það áð segja,
að náttúrlega getur verið verð-
mismunur á fóðurblöndum eftir
því áf hvaða frumefnum þær eru
gerðar. En líklegt er, að gildi
þeirra sé þá einnig misjafnt. Sé
miðað við kúa-fóðurblöndur, —
og yfirleitt munu ekki blöndur
gerðar hér nema handa kúm eða
hænsnum — munu fóðurvöru-
verzlanir yfirleitt ekki hafa haft
nema eina tegund af hvorri.
Hvort þær eru fullkomnar
handa kúm með mismunandi
nythæð, skal ósagt látið. Um það
ræður próteinmagn og magn fóð-
ursalta nokkru.
Verðið er svo sér á parti og er
erfitt um það að segja eða
'ómögulegt ' néma vitað sé um
hvað hráefnin hafa kostað og hve
mikið sé af hvei'ju, en vér teljum
sennilegt að nú séu fóðurvörur
seldar sanngjörnu verði.
Hitt er annað og alvarlegra, að
svo virðist sem vissar fóðurvörur
séu seldar undir fölsku flaggi. Ur
sveitum berast fregnir um, að völ
sé á útlendri fóðurblöndu sem
heiti HOMINY FEED') og' að
hún sé keypt og eftir henni sótzt
af því að hún sé ódýrari en aðrar
’) Maísfóður mætti kalla það á
íslenzku.
Látin sæmdarkona
í gær var til moldar borin að
Völlum í Svarfaðardal frú Arn-
fríður Sigurhjartardóttir hús-
freyja að Hofi.
Hún andaðist á Ríkisspítalan-
um í Kaupmannahöfn eftir upp-
skurð. Var það önnur för hennar
þangað, en í milli hafði hún legið
hér heima á Landakotsspítala, en
ekki fengið bata, og átti nú að
gera það sem unnt var til að
bæta henni kvalafullan og lang-
varandi sjúkdóm. En árangurs-
laust. Hún kom heim liðið lík.
Frú Arnfríður varð rúmlega G8
ára. Hún var ein hinna mörgu
Urðarsystra, fædd á Urðum og
uppalin þar. Hún var, eins og þær
allar, glæsileg kona, vel gefin og
ágætum kvenkostum búin á alla
lund, enda afbragðs eiginkona og
móðir.
Frú Arnfríður var gift Jóni
Gíslasyni bónda á Hofi, duglegum
og ágætum manni, og var heimili
þeirra í fremstu röð að myndar-
og menningarbrag. Þau eiga einn
uppkomin son, Gísa stud. mag.
Frú Arnfríður var virt kona og
vinsæl, og mun sárt saknað af
ölhun þeim, er til hennar þekktu.
blöndur, en bess er líka getið, að
kýr mjólki ekki vel af þessari
blöndu.
Hér skal ekki fullyrt, að smá-
söluverzlanir eða heildverzlanir
nefni vöru þessa fóðurblöndu —
en ef svo er, þá er það nafna-
fölsun, því að hér er ekki um
blöndu að ræða, heldur sérstaka
tegund fóðurs, sem er ágætt
handa geldneytum og öðrum
gripum, er þui’fa viðhaldsfóður,
og reyndar líka handa mjólkandi
kúm, ef í fóður þetta er blandað
hæfilegu magni próteinríkari
fóðurtegunda, svo sem síldar-
mjöli, fiskimjöli eða karfamjöli.
Bændur skulu hér með aðvar-
aðir um að nota ekki HOMÍNY
FEED sem fóðurblöndu handa
mjólkandi kúm, því að þetta er
engin blanda, heldur efni, sem
nota má í blöndu. . . . En HOM-
ING FEED er,þrátt fyrir það,gott
fpður, aðeins þarf að gefa með
því einhverja tegund mjöls úr
fiski eða nokkurt magn undan-
rennu, svo að hægt sé að búast
við að góðar kýr mjólki af fóðri
þessu. Eitt kg. af Hominy Feed og
6 lítrar undam-enna hefur til
samans hæfilegt magn pióleins til
mjólkui'framleiðslu í þeirn tveim
fóðureiningum, sem felastí þessu
fóðurmagni. 1 kg. Hominy Feed
ásamt 200 gr. af góðu síldarmjöli
hefur samanlagt hæfilegt magn
próteins til mjólkurframleiðslu.
Annars er auðveldast að kaupa
tilbúnar fóðurblöndur handa
mjólkandi kúm.þ, ; ,,
Söfnuður Stærra-Árskógs-
kirkju kveður presl sinn
Samsæti hélt söfnuður Stærra-
Árskógskirkju sl. laugardags-
kvöld (8. nóv.) séra Stefáni Snæ-
varr á Völlum, er þar hefur þjón-
að síðastliðin 11 ár, en hefur nu
látið af þeirrí "þjönústu samkv.
nýju lögunum frá 1952 um skipan
prestakalla, en eftir þeim myndar
Stærra-Árskógssókn nýtt presta-
kall ásamt Hríseyjarsókn. —
Samsætið var fjölmennt og fór
virðulega fram. Boðsgestir, auk
prestshjónanna frá Völlum, voru
prestshjónin úr Hrísey, séra Fjal-
arr Sigurjónsson og kona hans, og
Vald. V. Snævarr á Völlum og
kona hans. — Samsætinu stýrði
skólastj. Jóhannes Óli í Árskógi
og fór það fram í hinum vistlega
sal skólans þar. Fyrir hönd sókn-
arnefndarinnar flutti Jóhannes
Óli prestinum þökk fyrir störf og
samvinnu þessi ll ár í ræðu og
bað honum blessunar. Hið sama
gerðu fleiri ræðumenn, svo sem
Marinó oddviti Þorsteinsson, Sig-
urvin Edilonsson. Valves Kára-
son o. fl. Vald. V. Snævarr
minntist byggðarlagsins með fá-
um orðum, en Kristján hreppstj.
á Hellu þeirra þresta, er þjónað
hafa söfnuðinum frá Völlum og
þakkaði þeim öllum störf þeirra.
Ennfremur bauð hann hinn nýja
prest, séra Fjalarr Sigurjónsson,
velkominn að starfi. — Þá las
Kristján Vigfússon í Litla-Ái'-
skógi upp frumort kvæði um
kirkjuna, starf hennar og þýð-
ingu. Þá voru og sýndar kvik-
myndir. ,.Kvartett“ karla söng
undir stjórn kirkjuorganleikar-
ans, Kára Kárasonar, nokkur lög
og var góður rómur gerður að
söngnum. Ennfremur var mikill
almennur söngur. Að lokum var
stiginn dans. — Sóknarnefndin
sæmdi séra Stefán góðri gjöf:
Ljósmynd af Stærra-Árskógs-
kirkju f. h. safnaðarins. — Sam-
sæti þetta var í alla staði hið
myndarlegasta og söfnuðinum til
sóma.