Dagur - 03.03.1954, Blaðsíða 6

D A G U R
Miðvikudaginn 3. marz 1954
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Simi 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júli.
fyrirbæri í Sjálfstæðisblaði. Slík
vinnubrögð eru sú undirstaða,
sem allrastétta- og allrastefna-
flokkurinn byggir yfirleitt á.
FOKDREIFAR
Óljós svör um skattheimtu
í ÞVÍ TBL. ÍSLENDINGS, er út kom daginn
fyrir bæjarstjórnarkosningamar, var áréttuð sú
skoðun ritstjórans og annarra forsvarsmanna
blaðsins, að rétt væri að kaupfélagið hér væri
látið greiða „allt að einni milljón króna í veltuút-
svar eitt“. Með því að ekki gafst ráðrúm til þess að
útskýra þessa kenningu blaðsins fyrir kosning-
arnar, var hér í blaðinu dregin upp mynd af því,
hvernig framkvæmdin yrði, nú eftir kosningarn-
ar. En hún yrði í sem stytztu máli sú, að bændur
og útvegsmenn yrðu látnir greiða skatt til bæjar-
ins af framleiðsluvörum þeim, sem kaupfélagið
tekur af þeim í umboðssölu. Mjólkurframleiðend-
ur í héraðinu mundu þurfa að greiða verulegan
hluta af mjólkuruppbót þeirri, er þeir eiga inni hjá
Mjólkursamlaginu um hver áramót, í veltuútsvar
til bæjarins, fiskimenn mundu sömuleiðis þurfa að
gjalda bæjarsjóðii skatt af fiski þeim, er kaup
félagið seldi fyrir þá, enda þótt fiskurinn kæmi
aldrei inn á lögsagnarumdæmi bæjarins. Kenning
íslendings er sú, að leggja beri veltuútsvar á alla
veltu kaupfélagsins án tillits til þess, hvort um er
að ræða umboðssöluvörur fyrir framleiðendur eða
almennar verzlunarvörur. Þegar kosningamóður
inn var runninn af Sjálfstæðismönnum hér, mun
þeim flestum hafa orðið Ijóst, að þessi kenning
blaðs þeirra mundi ekki þykja haldgott vegarnesti
fyrir áróðursmenn Sjálfstæðisflokksins úti í sveit-
um og þorpum. Fór því blaðið að draga í land eftir
að vakin hafði verið sérstök athygli á þessum þætti
í skattamálaskrifum íhaldsins hér. í fyrrri viku
þóttist blaðið því ekki hafa ætlað að leggja nema
500—800 þús. kr. veltuútsvar á kaupfélagið — og
taldi sanngjarnt, — en vildi ekki kannast við að
hafa rætt um milljón króna skattheimtu, enda þótt
það væri eitt helzta kosninganúmer blaðsins að
upplýsa almenning um að sanngjarnt væri að fé'
lagið greiddi „allt að einni milljón króna í veltuút-
svar eitt“! (fsl. 30. jan. sl.). Ef afneitunin, svo veS'
aldarleg sem hún var, kom þó ekki frá hjartanu.
í blaðinu 17. febrúar sl. er enn rætt um þessi mál
og þar svo til orða tekið að það sé „ekki nein goð
gá að láta sér detta í hug.... að bændur greiddu
veltuútsvar í hlutfalli við aðra útsvarsgreiðend
ÞESSI VIÐBRÖGÐ blaðsins eru næsta athygl-
isverð fyrir framleiðendur í sveit og við sjó. Þótt
ljóst sé að ekki er óskað að flíka þeirri skoðun
kaupmanna og annarra máttarstólpa hér, að rétt
sé að leggja veltuútsvar til bæjarins á mjólkur.
og kjötsölu bænda og framleiðsluvörur sjávarút-
vegsins, er því samt yfirlýst að slík skattheimta
kaupstaðarins af sveitum og þorpum væri í raun-
inni „engin goðgá“. Þessi yfirlýsing er ætluð
kaupmönnum, lóðaeigendum og öðrum „máttar.
sfólpum“ Sjálfstæðisflokksins hér í bæ, hin ves-
aldarlega afneitun 'er aftur á móti ætluð bændum
og útvegsmönnum í héraðinu, og þeim áróðurs
mönnum Sjálfstæðisflokksins, sem hafa það hlut
verk fyrir hverjar kosningar að ræða við þá um
umhyggju Sjálfstæðismanna fyrir málefnum
framleiðslunnar.
Hér er því greinilega leikið tveim skjöldum og
talað tveim tungum ,en það er ekki óvenjulegt
Nokkur orð um fóðrun fuglanna
An datj ör nunum,
Kristján Geirmundsson skrifar
blaðinu:
„VEGNA umm. í næst síð. Degi
út af hirðingu og fóðrun fuglanna
tjörnunum í Laugargili, vil eg
undirritaður taka fram eftirfar-
andi:
Fuglunum er gefið á hverjum
degi, að jafnaði 2 tólflítra fötur af
blönduðu korni og maís, þá er
reim gefið hey og kartöflur soðn-
ar, og skeljasandur. Stundum er
margt aðkomufugla á tjörnunum,
sérstaklega þegar vont er veður,
og er þá fuglunum gefið meira,
(en yfir sumarið, þegar ekki eru
nema milli 10 og 20 fuglar, er
seim vitanlega gefið miklu
minna). Vegna þessara aðkomu-
fugla varð það að samkomulagi á
milli okkar Finns Árnasonar, sem
nú annast um hirðingu og fóðrun
fuglanna, að hann hagaði þannig
fóðruninni, að ekki væri alltaf
gefið á sama tíma. Þetta afréðum
við til þess, að ekki þyrfti að
fóðra fleiri aðkomufugla en
nauðsyn krefur, en reynslan hef-
ur sýnt það ,að sé alltaf fóðrað á
sama tíma, að þá safnast þarna
saman ógrynni af aðkomufuglum
hinum vissa gjafatíma, og því
miklu meiri hætta á, að þeir fugl-
ar sem stöðugt eru á pollunum, t.
d. svanirnir, gæsirnar og nokkrar
tegundir anda verði étnar af.
Vegna hagstæðrar tíðar hafa
verið miklu færri aðkomufuglar
á tjörnunum í vetur en undan-
farna vetur, og því sízt ástæða til
að ætla að fuglarriir hafi ekki nóg
að eta með því fóðri sem þeim er
nú gefið ,enda bera ekki fuglarn-
ir þess merki á neinn hátt, að þeir
séu sveltir, eða séu í vanlíðan
Þessar fullyrðingar og ásakanir
eru því algerlega úr lausu lofti
gripnar, og eflaust byggðar á
variþekkingu óg þá ekki sízt af
því, að fuglunum er ekki gefið á
sama; tíma alltaf.
EINS OG OFT hefur verið get-
ið um í blöðum bæjarins, er mjög
æskilegt að foreldrar hvetji börn
sín til að gefa fuglunum brauð-
mola og fleira, þegar þau eiga
leið um hjá Andat.jörninni yfir
veturinn.
Ekkert þýðir þó að gefa fugl-
unum hráar kartöflur, nema þá
að brytja þ'ær mjög smátt, eða
nýsoðnar.
Ef einhverjir vildu gefa kar.
töflur til fóðrunar fuglanna, þá er
það vel þegið og mun Finnur
Árnason veita þeim móttöku og
sjóða handa fuglunum.“
Hverjum samferða?
Séra Pétur Sigurgeirsson skrif-
ar blaðinu:
„Á SUNNUDAGINN hófst hin
eiginlega fasta og verður fyrsta
föstuguðsþjónusta í Akureyrar-
kirkju í kvöld kl. 8,30
Það er þá, sem kristnir menn
um víða veröld minnast þess, að
Meistarinn leið og dó á trénu,
fórnandi lífinu af elsku til vina,
— óvina.
Hinn fegursti og sterkasti
þáttur í lífi þjóðarinnar hefur
lengi átt uppsprettu í hugleið-
ingu þessara atburða.
Göfugt er að meta og þakka
það góða, sem manni er gert. —
Sá „via dolo rosa“ er Jesú gekk,
var af góðvild og elsku til hins
ókunna manns. — Ekki gekk
hann veginn fyrir sjálfan sig,
heldur náungann, — þig og mig,
— af guðlegum mannkærleika.
Ekkert er svo öruggt og ná-
kvæmt í hinum skráðu heimild-
um um Jesú, sem seinustu stund-
irnar í lífi hans. — Vér getum
orðið honum samferða einn dag-
inn eftir annan í beinni röð til
föstudagsins langa; í senn til þess
að þakka af hjarta og forðast að
leggja þeim lið, er með sinnuleysi,
kæruleysi og leti láta sér fátt um
krossfestingu hans í annað sinn.
Og hver sá, er hyggur sig standa
vörð, gái að sér. Höfuð-læri-
sveinarnir í grasgarðinum gátu
ekki orðið við bón bans að vaka
og biðja. — Oss er öllum hætt.
En vér komum í kirkjuna á
föstunni til þess að vilja verða
honum samferða, — til þess að
vaka og biðja. — Á tveimur sein-
ustu árunum hafið þér sótt kirkj-
una á föstunni, sem á stórhátíð.
— Það er sýnilegur vottur þess,
að oss langar til að vera Honum
samferða með því að vaka og
biðja. — Guð gefi að fleiri og
fieiri bætist í hópinn. — Hann
tekur en ná sig byrðar þeirra,
sem til hans koma.“
Jazz — klassik.
Oli Fossberg skrifar blaðinu
þessa leið:
„FYRIR SKÖMMU fór fram
tónlistarkynning í Gagnfræða-
skóla Akureyrar, þar sem kynnt
var klassisk- og jazz-músik. Að
kynningu lokinni fór fram leynj
leg kosning um hvort klassisk-
eða. jazz-músik væri vinsælli
meðal nemenda. Klassiska
músikin fékk 85, en jazzinn 47
atkvæði. í dag, sunnudaginn 21.
febrúar, birtist grein í Æskulýðs-
blaðjnu undir fyrirsögninni:
„Mikill meiri hluti æskunnar vill
ekki jazzinn", og því til sönnunar
er vitnað til kosninganna í G. A.
Vissulega hefði eg undirritað
ur, sem kynnti jazz-músikjna,
lofað formæl.endum klassisku
músikurinnar að trúa því með
sjálfum sér að k'lassikin væri vin
sælli en jazzinn meðal unga
fólksins í G. A., þó að þeir hinir
sömu ættu þó að geta sagt sér það
sjálfir, að flestir þeir,sem greiddu
klassikkinni atkvæði í G. A. kusu
hana eingöngu af einstæðum
þegnskap við kennarann sem
kynnti hana. En þegar Æskulýðs
blaðið, blað sem ávallt leitar
sannleikans, segir í þessu sam-
bandi að jazz sé mannætu-
músik, þá get eg ekki lengur setjð
á mér að skrifa þessa grein og
varpa þeirri spurningu fram
hvernig hægt sé að slá fram slíkri
fullyrðingu. Vona eg að hinn góði
og gegni Akureyringur, sem rit
stjóri Æskulýðsblaðsins minnist
á í grein sinni, láti sér ekki muna
um að sanna staðhæfingu sína
um að jazz sé mannætu-músik,
Hér á Akureyri leikur um þtssar
mundir hinn frægi jazz-söngvari
og tenór-saxófónleikari, A1
Timothy. Hann hefur leikið hér
þrjú kvöld og ávallt fyrir troð
fullu húsi áheyrenda. Hann hefur
vakið gífurlega hrifningu meðal
fólks, bæði eldra og yngra, og var
hann margklappaður fram í öll
skiptin. Af þessu má sjá að hugur
Akureyringa hneigist meira að
jazz, þó að til séu þeir menn, eins
og höfundur fyi-rnefndrar
greinar úr Æskulýðsblaðinu, sem
segja að jazz sé mannætu-músik
án þess að geta fært að því nokk
ur rök.“
Auglýsið í Deg
WVVlJ'JVVVVVVVVVV'rVVVVVVMl
Ný aðferð við að sjóða
lifur og lirogn
Það er ekki auðvelt að sjóða þorskalifur án þess
að lyktina leggi um alla íbúðina og loðir þetta lengi
við eftir að matreiðslan er um garð gengin. Veldur
Detta því, að fólk notar lifur sjaldnar en vert væri.
En nú hefur norskur fiskifræðingur gefið húsmæðr-
um þar í landi heilræði, sem virðist leysa vandann,
og það eins fyrir íslenzkar húsmæður sem norskar.
Þetta ráð hans á að duga til þess, að lyktin verði
engum til angurs, og auk þess á það að fyrirbyggja
að lýsisbragð sé beinlínis af lifrinni.
Ráðlegging norska fiskifræðingsins, sem nýlega
var birt í kvennadálki færeyska blaðsins „14. Sept-
ember“, og þótti hið mesta þjóðráð þar, hljóðar á
jessa leið:
Þorskalifurin þarf að vera ný, helzt ekki
eldri en sólarhrings gömul. Eldri lifur verður
aldrei neinn matur. Lifrin er skoluð í sjóðheitu
vatni áður en suðan hefst. En síðan er hún
soðin í niðursuðudós, t. d. undan fiskbollum,
grænum baunum o. s. frv. Dósina má aðeins
nota einu sinni, m. ö. o. þarf nýja dós i hvert
sinn sem eldað er. Lifrin er nú sett í dósina og
yfir hana látnar sneiðar af lauk, 1 teskeið strá-
sykur og nokkrar þunnar sneiðar skornar af
epli. Lifrina á að sjóða í eins litlu vatni og
mögulegt er, cn hæfilegur tími er 15 mín. Vatn-
ið á að vera því nær alveg gufað upp um þáð
bil sem lifrin er fullsoðin.
Dósina, með lifrinni, má láta í pott með vatni og
sjóða þannig.
Þegar þessi aðferð er viðhöfð, á ekkert lýsis-
bragð að vera af lifrinni og engin lykt af suðunni.
Það hefur komið í ljós, að börnum geðjast mjög vel
að lifur, sem matreidd er með þessum hætti og fær-
eyska blaðið segir auk þess að þetta sé ágætis við-
þit.
Hrogn, segir blaðið, er ágætt að sjóða rrieð sama
hætti. „V- n
Nú fæst lifur í fiskbúðum og muri hollara .nýmeti
varidfundið. Hvernig væri að reyna þessa norsk-
færeysku aðferð? Hver veit nema heimilisfólkinu
geðjist betur en áður að lifur og hrognum eftii
þessa meðferð. Þá væri ekki til einskis barizt.
SALTFISKGRATIN.
Þetta sama færeyska blað birtir eftirfarandi upp-
skrift af saltfiskgratin:
Fiskurinn (hvort heldur sem er útvatnaður
blautfiskur eða þurrkaður fiskur) er bein-
hreinsaður rækilega og fiskurinn látinn í vel
smurt gratinfat. Ofa ná er siðan lagt soðið
grænmeti og laukfiísar. Sósa er þannig: 20 gr.
smjörlíki, 20 gr. hveiti, 2 dl. mjólk, 50 gr. rifinn
mjólkurostur, salt, pipar, sítrónusafi rasp og
tómatsósa (úr glasi). Smjörl. mjölið og mjólkin
bakað upp og ostinum blandað saman við. Salt,
pipar og öðru bætt út í. Þetta er síðan sett ofan
á fiskinn í gratinfatinu, en efst er tómatsósan
og raspið. Sett í heitan ofn og bakað í 10 mín.
BREYTT MATARÆÐI.
í síðasta hefti danska samvinnublaðsins, sem
hingað hefur borizt, er athyglisverð grein um breytt
mataræði Dana. Er lagt til grundvallar, hvernig
mataræði Dana hafi verið háttað á árabilinu 1926—
1929 og svo árið 1952. Samkvæmt tölum, sem blaðið
birtir, hefur mjög minnkað neyzla manna í Dan-
mörk af sykri, smjörlíki, hveiti, rúgmjöli og kjöti,
en aftur á móti aukizt verulega á þessum fæðuteg-
undum: hafragrjónum, fiski, smjöri, svínafeiti,
mjólk, osti, eggjum, kartöflum, grænmeti, ávöxtum
og öli. Af því síðast nefnda hefur neyzla aukizt um
7,9 ltr. á mann síðan 1929! Fiskneyzlan hefur stór-
aukist, eða um 5,7 kg. á mann á ári, og þó mjólkur-
neyzlan mest, eða um 35 kg. á ári. Þetta allt saman
þykir benda til betra og hollara mataræðis í Dan-
mörk. Hvernig skyldu sambærilegar tölur líta út
hjá okkur?