Dagur - 05.05.1954, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 5. maí 1954
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa f Hafnarstræti 88 — Sfmi 1166.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentvcrk Odds Björnssonar h.f.
Lánsfjárskortiirinn
BLAÐ SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS hér í bæ
hefur nú að undanförnu lagt tvennt. til mála, þeg-
ar rætt hefur verið um lánsfjárskortinn, sem háir
því að hafizt sé handa um nauðsynlegar fram-
kvæmdir í bænum. Þegar á það var bent hér í
blaðinu fyrir skömmu, að eigi væri undarlegt þótt
' þess sæust merki í atvinnuiífinu, að ein helzta
bankastofnun bæjarins starfaði að því að flytja
sparifé manna hér til geymslu á öðru landshorni,
rauk blað þetta upp til handa og fóta með varnar-
skrif fyrir þetta atferli, enda mátti segja að málið
væri því skylt, þar sem Sjálfstæðisflokkurinn
hefur meirihlutavald í bankaráði og bankastjórn
þessarar peningastofnunar. Hið síðara innskot
blaðsins í umræður um lánsfjárskortinn birtist í
sl. viku, er það fræddi lesendur sína á því, að Dag-
ur væri ærið „kampakátur yfir því að þunglega
hefur gengið um lánusfjáröflun til ýmissa aðkall-
andi atvinnuframkvæmda í bænum, svo sem
dráttarbrautar og hraðfrystihúss.“ Svona skrif
sýna furðulega fyrirlitningu á dómgreind lesenda.
Hverjum er ætlað að leggja eyrun við svona
þvættingi? Er ritstjórinn að gera gáfnapróf á
flokksmönnum sínum í bænum? Dagur hefur svo
mikla trú á þorra þeirra, að þeir standist þessa
raun og sjái, að málgagn þeirra óskar að þögn ríki
um þetta stóra vandamál bæjarfélagsins. Og lík-
legast er að þeir sjái líka ástæðu til þess, að þögn-
in er talin geyma þessi mál bezt. Flokkur, sem
lofar því fyrir kosningar að beita sér fyrir ákveðn-
um framkvæmdum að loknum kosningum, má
trauðla bíða eftir því að peningar til þeirra falli
yfir bæinn sem himnabrauð. Hann verður að bera
sig eftir fjármununum. Fyrir Sjálfstæðisflokkinn
má það líka heita auðvelt verk, því að innangengt
er í milli flokkstjórnar og peningastofnana. Sjálf-
stæðismerin hafa meirihlutavald í bankaráðum
og stjórnum tveggja höfuðbanka landsins og þar er
helzt að leita eftir fé til þeirra framkvæmda, sem
hér þarf að gera.
$
SVO VEL STENDUR Á uip aðra þessa peninga-
stofnun, að hún á nokkra skuld að gjalda þessu
byggðarlagi fyrir að hafa afskipt það stórlega um
lánsfé á liðnum árum og sogað sparifé út úr bæ
og héraði til lánastarfsemi í öðrum landshlutum.
Það er því ljóst, að ef kosningáloforð Sjálfstæðis-
manna hér fyrir bæjarstjórnarkosningarnar voru
a£ heilindum gefin og í nafni flokksins, var enginn
hlutur auðveldari fyrir flokk ,sem stjómar stærstu
bönkum landsins, en sýna lit á því að standa við
loforðin. Sjálfstæðisflokkurinn á um það við sjálf-
an sig að kalla má, hvort bæjarfélagið hér getur
fengið lánsfé til aðkallandi framkvæmda eða ekki.
Nú eru mánuðir liðnir frá bæjarstjórnarkosning-
unum, en blað Sjálfstæðisflokksins hér hefur ekk-
ert annað að segja um horfurnar í lánsfjármálum
þessum en að „þunglega gangi“. En það þýðir
sama og að ráðsmenn Sjálfstæðismanna í aðal-
bönkunum vilji litla liðveizlu veita bæjarfélaginu
í framkvæmdamálum þessum. Mannlegt má kalla
það hjá flokksblaðinu hér, að reyna að dylja
þennan kjarna málsins, en stórmannlegt er það
ekki.
, ÞAÐ ER EÐLILEGT að bæjarbúa fýsi að vita,
hvernig horfir um framkvæmdir
þær, sem allir stjórnmálaflokkar
þóttust vilja styðja af alefli fyrir
kosningarnar í vetur. Var og hér
í blaðinu r,ætt um horfurnar í
fyrri viku. Viðbrögð Sjálfstæð-
isblaðsins hafa nú reynst ærið
lærdómsrík. Það vill þögn um
málin, kyrrð og næði. Það vill
ekki að bæjarbúar sjái, af hverri
alvöru kosningaloforðin voru
gefin, né heldur hvaða öfl það
eru, sem viðhalda lánsfjárskort-
inum hér af mestri eljusemi. —
Þannig leggur blaðið þessi fram-
kvæmdamál á vog pólitískra
hagsmuna, en það eru ekki hags-
munir bæjarfélagsins. Það er
kjarni málsins.
„Sannar“ sakamálasögur —
falsaðar myndir.
SANNLEIKURINN er fyrir-
ferðarmikill á forsíðu glæpa-
tímarits þess, sem „Satt“ nefnist.
Nafnið sjálft á að vitna um trúnað
við sannleikann, en til frekari
áherzlu er prentað yfir þvera síð-
una, að ritið flytji „sannar saka-
mála- og leynilögreglusögur“.
MARZ-HEFTI rits þessa hefst
á grein, sem heitir „Sláturfélag-
ið og Malloy hinn makalausi“.
Fylgir mynd af söguhetjunni,
hinum óviðjafnanlega Malloy. í
greininni er sagt frá amerískum
bófaflokki (Sláturfélaginu), sem
ætlaði að komast yfir nokkra
fjármuni með því að líftryggja
gamla bjórvömb, er Malloy nefnd
ist, en koma honum síðan fyrir
kattamef með eitri eða öðrum
ráðum. Hófst viðureignin við
Malloy með því að honum var
gefinn margfaldur skammtur af
eiturblöndu einni, en ekkert dugði.
Þá fékk hann „nokkra potta af
tréspíritus, ásamt sæmilegu
magni af terpentínu og gigtar-
áburði“ — allt með inntökum, —
en enn var Malloy við beztu
heilsu. Og svona var haldið
áfram — hann var skilinn eftir
ofurölvi og fáklæddur úti í
kludaveðri og þá átti lungnabólga
að drepa hann, næst var ekið yfir
hann á bíl, en alltaf tórði Malloy.
(Athugið að þetta er „sönn“ frá-
saga.) Þá fékk hann eitraða
kryddsíld úr dós, og til bragð-
bætis var dósarlokið klippt í
smábúta og serverað með síldinni,
„ásamt nokkrum þráðarspottum
úr gamalli gólfmottu“, en Malloy
var fremdeles við beztu heilsu.
Og enn var morðtilraununum
haldið uppi langa hríð, unz
tókst að gera út af við Malloy
með gasi. Og virðist söguhetjan
vel að hinni „makalausu" nafn-
bót komin. Menn virða fyrir sér
myndina, sem þetta sannleiks-
tímarit birtir með frásögninni.
Þetta er ljósmynd af grannholda
manni í köflóttri skyrtu. Hann
ber engin ytri merki þess að vera
lífseigasti náungi, sem sögur fara
af. Ef tímarit þetta birti ekki
eingöngu „sannar" frásagnir,
skyldi maður ætla að sagan
öll væri haugalygi og myndin
stórfölsuð.
TlMARITIÐ LIFE birti eigi
alls fyrir löngu frásögn af lífi og
starfi í nýjum amerískum náma-
bæ, sem nefnist Uranium City.
Þar hefur þotið upp byggð á síð-
ustu mánuðum, svipað því er var
á tímum gullæðisins fyrir alda-
mótin. í þessum bæ verzlar kaup-
maður, sem heitir Gus Hawker.
Hann selur bæði neyzluvörur og
klæðnað. Life- birtir mynd af
kaupmanni við búðarborð sitt,
þar sem hann heldur á bunka af
dollaraseðlum. Hann hefur gert
góðan business. Nákvæmur sam-
anburður á mynd Life og mynd-
inni í tímaritinu „Satt“ sýnir, að
Gus Hawker og Malloy hinn
makalausi eru sami maðurinn.
Það er ljóst, að tímarit, sem ber
nafnið „Satt“ hér úti á íslandi,
lætur sér ekki fyrir brjósti
brenna að ræna mynd af heið-
virðum kaupmanni vestur í Uran
ium City þegar það þykist þurfa
að illustrera lygilega glæpasögu,
sem fiskuð hefur verið upp úr
einhverjum forarpolli í New
York. Þannig eru vinnubrögðin
í þessari deild útgáfustarfseminn-
ar. Og skyldi vera nokkur ástæða
til að ætla að þau séu önnur og
skárri í hinni deildinni, er fjallar
um lesmálið sjálft? Væri ekki
skynsamlegt fyrir þetta rit að
breyta um nafn? Eða kannske ís-
lenzkir lesendur taki ómakið af
útgefandanum og hætti að kaupa
þetta rit og önnur af sama toga,
sem sprottið hafa hér upp eins og
gorkúlur á haug á síðustu mán-
uðum?
Enn fleiri sannleiksrit.
EN FLEIRI sannleiksrit eru til
í landi hér en tímarit það, sem
kennir sig við sjálfan sannleilf-
ann. Er engu líkara en að það
hafi verið fréttaritari tímaritsins
sjálfs, sem hefur haft tal af Þjóð-
viljanum 28. apríl sl. og segir
honum historíu mikla um heim-
sókn danshljómsveitar ameríska
flughersins hingað til bæjarins.
Svo nákvæm og sannleiksþrungin
er fréttagreinin. Segir svo af
þeim atburði, er hljómsveitin lék
við sundlaug bæjarins, til ágóða
fyrir barnaheimilið Pálmholt hér
í bænum:
„Söfnuðust niargir utan
sundlaugargirðingarinnar en
sárfáir keyptu sig inn.“
Kvenfélagið Hlíf hefur birt
skýrslu um ágóðann af hljóm-
leikum þessum og nam hann
3040 krónum. Aðgangseyrir var
5 kr. fyrir fullorðna, en börnum
var hleypt inn ókeypis. Er því
ljóst, að rösklega 600 manns
keyptu sig inn á hljómleikana.
Auk þess stóðu margir utan girð-
ingar og létu sig muna um að
greiða 5 kr. styrktargjald til
barnaheimilisins. Er Ijóst, að
fréttaritari Þjóðviljans hér á
staðnum hefur verið í þeim hópi.
Hefði hann átt að hafa smekkvísi
til þess að þegja um það.
DANSLEIKUR
verður lialdinn að Hrafnagili,
laugardaginn 8. maí n. k. —
Hefst kl. 10 eftir hádegi.
Góð vríisik. Kaffisala.
Kvenfélagið „IÐUNN“
Lítii íbúð
til leigu. — Eldri hjón sitja
fyrir.
Afgr. vísar á.
Lítil íbúð
til leigu 14. maí.
Afgr. vísar á.
f «
| V/ILD. E. SNÆVARR: |
Þegar þysinn hljóðnar. |
Eg varð glaður, er menn sögðu við mig:
göngum i hús Drottins. — Sátm. 122, 1. —
Undir orð textans mnnu margir prestar og
kirkjuvinir taka nú á dögum. — Svo virðist sem
4 straumarnir liggi frá en ekki að húsum Drottins
f nú á timum, bœði hér á landi og víðar. — Sú tið
* er viðasl löngu liðin, pegar sjálfsagt pótti að
&
&
X
kirkju sœkli hver sá, er komizt gat að heiman.
%
íí Taka varð daginn snemma, þar sem langt var ,
t-> til kirkjunnar. Um pað var ekki kvartað. Það 4
% þótti sjálfsagt. Eigi var heldur um pað fárast, ij.'
^ pótt ganga yrði báðar leiðir, að og frá kirkju. ®
Það pótti 'ekki umtalsvert. — En nú er komin
f önnur öUl. Sóknarfólkið skiptist viðasthvar i 2 ■3
f flokka i pessum efnum. A'nnar flokkurinn semur ífi
X sig að gömlum og góðum sið feðranna og liemur a
® sem oftast, pegar klukkurnar kalla. Hinn flokk-
¥ urinn lcetur sjaldnar sjá sig par. Ár geta iiðið, f,
® án pess að kirkja sé sólt, og virðast pó báðir J;
í',.- flokkarnir búa við svipuð skilyrði yfirleitt. — 4
Ytri kringumstœður marka ekki likt því rcvin- j.
.£ Iega afstöðu manna til kirkjunnar og málefna ‘fí
4 hennar. Að visu torveldar jólksfœð, vegleysur
f og langrœði tiðar kirkjuferðir, en þvi miður g-
láta margir, sem auðvelt virðast eiga með að
sœkja kirkju, sœti sín óskijjuð þar langtímum
saman. Hvað veldur? Scnnilega afstaða hjartans
til kirkju og kristindóms, vanmat á öllu hirkju-
legu, cn ofmat á hinu tœknilega og efnislega,
0 ásamt kœruleysi og veraldarvafstri. En — „manns-
sál, mundu að þú ert eilíf.“ Hvort sem pað nú
er iðnaður, landbúnaður, sjávarútvegur, verzlun
eða hvað annað er,-----pá er pað allt hverfult,
en sálin og pað, sem lienni heyrir til, er eilíft.
Láltu pvi ekki hverfula stundarhagsmuni glepja
þcr sfn. — Nú fer timi birtunnar i hönd hér á
iandi og gróðrartiminn í riki náttúrunnar er
%
%
& að byrja eða fer senn að byrja. Birtan, vorskúr- 4
irnir, hlýindin og mannshöndin taka brátt að
,t gjöra „kraftaverlt“ og eyða vetrarmerkjunum.
Allt er að verða „Ijós og lif“ i norðurheimi liið
X ytra, — en lwernig er áslandið hið innra hjá oss? ^
Hvað er um andlegu vormerkin i sáilum vorum? a
Er par alll að komast i blóma, — cða.xikir par X
enn vetrarkuldi efnishyggju, andlegrar deyfðar
og kceruleysis? — — Göngum i hús drottins.
Rannsökum hag vorn i helgifriðnum þár. Ojtn-
um hjörtun fyrir vorblœ andans!
„Valma pú, sem sefur, pvi sumar-shjótt
sigrað kuldann hefur og vetrarnó.tt
Biðjum öll: „Kom heitur til míns hjarta, blœr-
inn blíði." —
í.

Hvaðan kemur kryddið?
Dauflegra mundi við matborðið ef ekkert væri
kryddið. Mönnum geðjast að vísu misjafnlega að
kryddi í mat og brauði, en óumdeilanlegt mun það
þó, að hófleg og smekkvís notkun krydds gerir
mat bragðbetri og lostætari. En hvaðan kemur
kryddið og hvernig er það til komið? Hér skulu
nefndar nokkrar kryddtegundir:
Allrahanda er unnið úr ávexti hitabeltisjurtar og
þykir bezt frá Jamaiea. Ávöxturinn er tekinn áður
en hann er fullþroskaður.
Engifer er úr þurrkuðum rótum hitabeltisjurtar,
en kanel er úr berki kaneltrésins, sem vex í hita-
beltinu. Ceylonkanel er talin bezta tegundin. —
Kardemommur eru fræ hitabeltisjurtar, cn karry
er blanda margra kryddtegunda. Kúmcn er ávöxtur
kúmenjurtarinnar, sem vex um norðlæg lönd. Lár-
berjablöð eru, eins og nafnið bendir til, blöð lár-
berjatrésins, en múskat er unnið úr múskathnetum.
Sinnep er unnið úr sinnepsjurtinni, en kasper
eru grænir blómsturknappar kaperrunnanna, sem
vaxa við strönd Miðjarðarhafsins.
Svartur pipar er fræ piparrunnans, áður en það
verður fullþroska, en hvítur pipar er aftur á móti
unninn úr fræinu fullþroskuðu. — Vanille er unnið
úr vanille-jurtinni, sem er orkidíutegund, er vex í
hitabeltinu. Eru þá taldar algengustu tegundir
krydds og kryddjurta.