Dagur - 05.05.1954, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 5. maí 1954
D A G U R
5
Eftir síyrjöldina hafa Danir byggt mörg stór sambýlishús með nýtízku sniði. Sérstaka athygli fcrða-
rnanna, sem fara um Kaupmannaiiöfn, vekja þessi hús á Bellahöj, sem munu vera hæstu íbúðarhús í
borginni. í þessum húsum eru mjög þægilegar, en fremur litlar íbúðir. 1 húsunum eru og ýmis þæg-
indi fyrir íbúana. Er þessi lausn húsnæðisvandræða talin hafa gefið góða raun í Danmörk.
r
I félagslegu öryggi standa Danir einna fremstir
vestrænna merniingarþjóða
Sncmma morguns, einn sólfagran apríldag, blakta íslenzkir og
danskir fánar í Gladsakse, sem er ein af útborgum Kaupmanna-
hafnar. MiðdepiM þessarar skreytingar eru nokkrar stórar sam-
byggingar, sem heita einu nafni Höje Söborg. Þar er augsýnilega
eitthvað um að vera. Fjöldi manns hefur tekið sér stöðu á gangstétt-
um í grennd húsanna, en lögreglumenn eru komnir á vettvang og
varna almenningi að ganga inn á torgið framan við húsin.
Þar við anddyri aðalbyggingar-
innar standa embættismenn þessa
borgarhluta í hóp — með Baaring
Hansen borgarstjóra og H. C.
Hansen utanríkisráðherra í
broddi fylkingar — og bíða þess
að klukkan verði hálf ellefu. í
gluggum og á svölum þessa stóra
húss, má sjá mörg andlit, sem
horfa forvitnislega yfir torgið og
út á akbrautina. Það er von á
íslenzku forsetahjónunum og
fylgdarliði þeirra og þetta er
stórviðburður í þessu umhverfi.
Á meðan beðið er gefst tækifæri
til þess að virða fyrir sér húsa-
kostinn.
Stórar sambyggingar —
ágæt þjónusta.
Hús þau, sem heita einu nafni
Höje Söborg, eru heljarmiklar
tígulsteinsbyggingar, margar hæð
ir hver sambygging, og þó hvergi
nærri eins margar og bygging-
arnar á Bellahöj (sjá mynd hér
að ofan). Þetta eru allt nýlegar
byggingar, 2—3 ára gamlar, og
skammt frá getur að líta, hvar
verið er að koma upp fleiri slík-
um húsum. Verkamennirnir, sem
þar vinna við múrverk og útgröft
lóða, hafa tekið sér hvíld frá
störfum, og standa nú í þyrping-
um á hæstu vinnupöllum og
skima út á akbrautina og yfir á
torgið. Það er bæjarfélagið sjálft,
sem hefur komið upp þessum
húsum. Þau eru að því leyti frá-
brugðin öðrum sambyggingum,
sem eg hef séð, að frá upphafi er
reiknað með meiri þjónustu við
íbúana en venja er. í húsum
þessum er t. d. dagheimili og
vöggustofa fyrir börn íbúa húss-
anna, þar er og veitingasalur og
geta þeir annað tveggja fengið
mat sinn framreiddan þar eða
sendan þaðan í íbúðirnar. Þá eru
sérstök þægindi með tilliti til
þvotta og hreingerninga. íbúðir
þessar eru alveg sérstaklega
þægilegar fyrir ungt fólk með 1—
2 börn, er hafa þannig efnahags-
lega aðstöðu, að bæði hjónin
þurfa að vinna úti.
Meðan við erum að virða hús
þessi fyrir okkur, og fólkið, sem
komið er út á svalir á öllum hæð-
um, fjölgar sífellt í mannþröng-
inni við akbrautina og á torginu
framan við húsið, en lögregla
heldur auðum gangi að aðaldyr-
um. Þarna eru enn barnakennar-
ar komnir á vettvang með bekk-
sagnir sínar og eru mörg barn-
anna með íslenzka og danska
fána.
Nú heyrist til fólksins, sem
stendur á efstu svölum og skim-
ar út yfir bæinn: Þarna koma
þau, og fregnin berst hæð af hæð
og loks alla leið til fólksins á göt-
unni, sem ekki hefur aðstöðu til
að sjá lengra til. Og innan lítillar
stundar þeysa lögreglumenn á
bifhjólum upp að húsunum, þar
næst kemur umferðalögregla í
opinni bifreið, þá bifreið forseta-
hjónanna og þar næst bifreið
fylgdarliðs þéirra, en lestina reka
lögreglumenn í opnum vagni.
Úrlausn félagslegra vandamála.
Þegar bifreið forsetahjónanna
staðnæmist, ganga embættis-
mennirnir fram og bjóða þau vel-
komin til Gladsakse. Er síðan
gengið inn í húsin og bvður borg-
arstjórinn fyrst inn í lítinn sam-
komusal á stofuhæð. Er hann
fagurlega skreyttur blómum og
íslenzkum fánum. Lítil stúlka
gengur fram og færir forseta-
frúnni fallegan blómvönd. Þegar
gestirnir hafa gengið til sætis
gengur borgarstjórinn fram og
flytur stutt ávarp. Hann býður
forsetahjónin velkomin og segir,
að það sé mikil ánægja að fá að
sýna þeim dæmi þess, hvernig
Danir vinni að því að leysa fé-
lagsleg vandamál. Borgarstjórinn
skýrir frá því, að í Gladsakse-
bæjarfélagi búi nú um 50.000
manns og hefur fjölgað þar um
rétt að segja helming á 10 ára
tímabili. En á þessum 10 árum
hefur bæjarfélagið sjálft haft for-
ustu um að koma upp 6000 íbúð-
um. Og íbúðahverfið á Höje Sö-
borg er eitt nýjasta dæmið um
þetta framtak og er þó ekki lokið
enn. Ræðu sinni lýkur borgar-
stjórinn með því að biðja forset-
ann að þiggjá* að gjöf bók, sem
skýrir frá, hverju borgararnir í
Gladsakse hafa áorkað á þessum
vettvangi með sameiginlegu
átaki.
Forseti íslands þakkar þegar
með stuttri ræðu vinsemd borg-
arstjórnarinnar og lætur í ljósi
ánægju yfir að fá að kynnast því,
hvernig danska þjóðin tekur á
félagslegum vandamálum sem
húsnæðismálum. Úrlausn félags-
legra verkefna er málefni dagsins
á Norðurlöndum og þar standa
líka Norðurlandaþjóðirnar fremst
ar þjóða, segir forsetinn.
Að þessari athöfn lokinni, er
setahjónunum fylgt um ýmsar
vistarverur þessa stóra sambýlis-
húss og dvelst þeim einkum á
meðal barnanna á dagheimili og
vöggustofu.
Börn í góðra manna höndum.
íslenzkir og danskir blaðamenn
og ljósmyndarar fara í humátt á
eftir og einnig þeim dvelst lengst
meðal barnanna. Það fer ekki í
milli mála, að fyrirmyndarbragur
er á öllu í þessu húsi. Vistarverur
og húsbúnaður með miklum
myndar- og snyrtibrag, og um-
önnun barnanna virðist mjög
mikil. Úti á svölum á einni af
efri hæðum eru tvær fóstrur með
mörg ung börn að leik. Þetta er
allt sami aldursflokkur, á að
gizka tveggja ára eða tæplega
það. Þótt bjart sé yfir, er þessi
vormorgunn heldur svalur og
börnin hafa því verið færð í úti-
föt. Það vekur athygli, að þessi
útiföt eru öll eins, eins konar ein-
kennisbúningur dagheimilisins,
og virðast þannig gerð, að fljót-
legt sé að klæða börnin í og úr.
Þá er fi'óðlegt að virða fyrir sér
leikföngin, sem þau,- hafa þarna
úti á svölunum. Þetta eru allt
tréleikföng og augsýnilega ekki
smíðuð af handahófi, heldur til
þess að þjóna ákveðnum tilgangi.
Börnin una sér vel og hafa ærinn
starfa. Fóstrurnar eiga rólega
stund, en árvökul augu þeirra
hvíla á börnunum.
Þegar forsetahjónin og fylgd-
arlið þeirra hafa séð sýnishorn
íbúða og kvatt börnin, er farið í
skyndiheimsókn í annan enda
stórbyggingarinnar, en þar er
fæðingarheimili, rekið sem
einkafyrirtæki, en hefur fengið
inni í þessum húsum. Er stofnun
þessi talin um flest til fyrirmynd-
ar. Það kom upp úr dúrnum að
þar starfar' íslenzk Ijósmóðir,
Guðrún Magnúsdóttir úr Reykja-
vík. Ótrúlega víða rekst maður á
fslendinga í Danmörk og oft í
ábyrgðarstöðum og er það upp-
örvandi vitneskja í framandi
landi..
í nágrenni húsmæðra í
Gladsakse.
Á meðan fyrirmenn Gladsakse
voru að kveðja forsetahjónin og
fylgdarlið þeirra rölti eg út að
akbrautinni og stillti mér upp á
gangstéttarbrún og hafði tvo ung-
linga á aðra hönd, en tvær mad-
dömur þarna úr hverfinu á hina.
Höfðu þær brugðið sér frá eld-
húsverkunum stundarkorn til
þess að vera með, úr því að eitt-
hvað nýstárlegt var að gerast, Og
þær spjölluðu um börnin í skól-
anum og erfiðleikana í sambandi
við lærdóminn og þeim blöskraði
kaffiverðið, hvað það var orðið
hátt. Maður hefm’ varla efni á
því að fá sér sopa lengur, og þykir
hart í Danmörk sem hér á landi.
Og svo skima þær út á torgið og
líta til lögregluþjónanna. Skyldi
herskabið ekki fara að koma? Og
svo berst talið að heimsókn for-
setahjónanna, og einkum að
mynd, sem Kaupmannahafnar-
blöð in höfðu birt daginn eftir að
forsetinn sté á land, en sú mynd
sýndi konungsfjölskvlduna
dönsku — konungshjónin og
dæturnar þrjár — og islenzku
forsetahjónin. Það þótti þeim
elskuleg fjölskyldumynd og
fallegt fólk allt saman. En nú er
komin hreyfing á lögreglumenn-
ina, talið fellur niður, en ná-
grannakonur mínar tylla sér á tá
til þess að sjá betur. Og svo þeysa
lögreglumenn á bifhjólum út á ak
brautina, og svo öll prósessían
sem fyrr. Mannfjöldinn veifar
glaðlega til forsetahjónanna um
leið og þau aka fram hjá, en þau
veifa brosandi til fólksins. Og
mannfjöldinn á strætinu leysist
upp. Blaðamenn eru á harða-
hlaupum að bíl sínum til þess að
fylgja bifreiðalest forsetans eftir.
Þessi heimsókn, sem hófst í
vöggustofu á nefnilega að enda á
gamalmennahæli og þangað er
förinni heitið.
Fyrirmannlegur borgarstjóri.
Við náum að aka í hlað á
„Utterslevgaard“ rétt í þann
mund er forsetahjónin og föru-
neyti þeirra stígur út úr bílun-
um. Nú er komið inn á lögsagn-
arumdæmi sjálfrar Kaupmanna-
hafnar, en „Utterslevgaard“ er
elliheimili, sem bærinn á og rek-
ur. Hér, eins og við Höje Söborg,
er mannfjöldi við götur og for-
"itin andlit í hverjum glugga. —
Elliheimilið er stór tígulsteins-
bygging. Þetta er ekki nýtt hús,
var byggt fyrir stríð, en er talið
ágætt sýnishorn af slíkum stofn-
unum í borginni. Þarna taka
fulltrúar borgarstjórnarinnar á
móti forsetahjónunum. Fyrir
þeim er Munck borgarstjóri, en
undir hann heyra félagsmál. —
Munck er sem stendur talinn lík-
legasti eftirmaður H. P. Sören-
sens yfirborgarstjóra, er hann
lætur af störfum eftir 1—2 ár.
Hann er mikill vexti, fyrirmann-
legur og góðlegur og ágætur
raddmaður. Höfðum við blaða-
menn hitt hann fyrr og hann þá
sungið fyrir okkur þjóðsöng
Kaupmannahafnarbúa, „Köben-
(Framhald á 7. síðu).
Litla stúlkan færir forsetafrú Dóru Þórhallsdóttur fagran
blómvönd á Höje Söborg.