Dagur - 03.11.1954, Blaðsíða 6

6
D A G U R
Miðvikudaginn 3. ncvcmbcr 1954
íW'WW>AW>//V>A/V>A/WV^/'A/v^/AA^AAC/>/V>^C^W^A/^'/<4
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88. — Sími 1166.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi. ^
Árgangurinn kostar kr. 60.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
MEGINRÖKIN fyrir nauðsyn nýtízku hrað-
. frystihúss hér á Akureyri eru þau, að án slíkrar
aðstöðu stendur útgerð togaranna hér höllum
fæti og fær ekki notið þeirra sölu- og aflamögu-
leika, sem fyrir hendi eru. En togaraútgerðin hef-
ur til þessa reynst bæjarfélaginu hin bezta stoð,
enda er enginn ágreiningur um að hana beri að
styðja og efla eftir því sem unnt er. Verður heldur
ekki annað sagt, en bæjarfélagið, fyrirtæki og
einstaklingar hafa brugðist vel við, er leitað hefur
verið eftir fé til þess að fjölga skipum í togaraflot-
anum. Hefur líka gengið furðu greiðlega að auka
flotann verulega á fáum árum. Þessi reynsla vek-
ur von um, að hraðfrystihússmálið muni ekki
stranda á tregðu manna að leggja fram það stofn-
fé, sem nauðsynlegt er til þess að hefjast handa.
Fáist stofnframlagið, er krafa Akureyrar um fyr-
irgreiðslu lánsstofnana og ríkisvalds til þess að
ljúka framkvæmdunum svo sterk, að í móti henni
verður ekki staðið. Er því augljóst mál, að á miklu
veltur, hvernig hlutafjársöfnun þeirri, er nú er
hafin, reiðir af.
MIKLU MEIRI líkur eru nú fyrir því en var
fyrir fáum árum, að hraðfrystihús hér geti orðið
gott fyrirtæki. Er málið kom hér fyrst á dagskrá,
voru allir útreikningar miðaðir við að togaramir
legðu nær eingöngu upp góðfisk á frystihúsið, en
verulegir tæknilegir og fjárhagslegir erfiðleikar
voru samfara slíkum rekstri. Kom þá fram, að
útgerðarfyrirtæki í bænum, þar á meðal Útgerðar-
félag Akureyringa, töldu að ekki væri hægt að
skuldbinda upplag afla til hraðfrystihúss.
Síðan hafa viðhorfin breytzt með fundi nýrra
karfamiða, samhliða stórauknum sölumöguleikum
á karfa. Rekstur hraðfrystihúss hér mundi þurfa
að styðjast við karfa-afla að verulegu leyti, en
aflahorfur og sölumöguleikar eru nú með þeim
hætti, að sú stoð ætti að vera alltraust um næstu
framtíð. Þegar málið kom hér fyrst á dagskrá,
voru uppi háværar raddir um að efna til bæjar-
reksturs á slíku frystihúsi. En samkomulag er nú
orðið um það í milli allra flokka í bænum, að
styðja Útgerðarfélagið til framkvæmdanna. Þann-
ig verður hraðfrystihúsið líka beinlínis tengt tog-
araútgerðinni og það mun happasælast.
I
NOKKUÐ HEFUR borið á því að einstakir
flokkar hafi viljað slá sér upp á hraðfrystihúss-
málinu í augum kjósenda með því að gerast nógu
frakkir að samþykkja fjárframlög á bæjarstjórn-
arfundum, án þess að slík framlög séu beinlínis á
fjárhagsáætlun bæjarins eða þegar undirbúin með
lántökum. Fjárhagsskuldbindingar af þessu tagi,
iyfta ekki þungu hlassi í þjóðfélaginu í dag.
Myndarlegra hefði því verið að benda á, hvar fé
væri að fá en þrengja fram bæjarstjórnarsam-
þykkt um fjárframlag, sem ekki er til reiðu nú,
þótt eftir væri leitað. Að slíkum vinnubrögðum er
málefninu enginn stuðningur.
ÞESSA DAGANA starfar 30 manna sveit úr
öllum stjórnmálaflokkunum að því að safna hluta-
fé til Útgerðarfélagsins, en féð er allt ætlað til
hraðfrystihússbyggingar. Þess er vænst, að það
sjáist svart á hvítu ,að Akureyr-
ingár hafa ríkan áhuga fyrir
þéirri nýbreytni í atvinnulífinu,
sem fyrirhuguð er, og leggi því á
sig fjárhagsskuldbindingar, sem
um bæ. En almenn þátttaka í
hlutafjárframlaginu getur leyst
vandann, án þess að hver og einn
leggi fram stórar fúlgur. Reynir
því á samheldni bæjarmanna og
vissulega kosta erfiði. Mikið fjár- trú þeirra á framtíð bæjarins og
magn liggur ekki á lausu í þess- | lífsmöguleika.
Enn nóg að starfa fyrir
sjúkrahússmálið.
NOKKUR ATRIÐI, sem fram
koma í frásögn sunnanblaðs af
starfi milliþinganefndar í heil-
brigðismálum minna á, að of
snemmt er að snúa baki við
sjúkrahússbyggingunni hér og
telja málefni hennar komin í höfn
þótt senn sé ár liðið síðan flutt
var í nýja spítalann og hann tók
til starfa. Enn mun spítalann
skorta mikið af alls konar tækj-
um og búnaði, er hann þarf nauð-
synlega að eignast. Þá er á það
minnt í áliti milliþinganefndar-
innar, að enn er eftir að leysa
húsnæðismál starfsfólks spítalans
og koma upp spítalaþvottahúsi.
Segir nefndin starfsliðsskort
hamla fullum notum af sjúkra-
hússbyggingunni og kennir um
húsnæðisskorti. Hvort sem það er
nú aðalástæðan eða ekki, er það
rétt hermt, að ekki er unnt að
nota allt húsrými sjúkrahússins
vegna skorts á hjúkrunarliði. Eru
því ærin verkefni óleyst fyrir
stjórnendur sjúkrahússins og alla
velunnara þess. Meðan spítalinn
var í smíðuny naut hann sannar-
lega góðvildar og örlætis margra
manna. Sífellt bárust gjafir í sjóð
hans og ýmis félög, einkum sam-
tök kvenþjóðarinnar, störfuðu að
málum hans. Eftir að flutt var í
nýja húsið hefur minna borið á
þessari styrktarstarfsemi, og má
kalla það skiljanlegt, þar sem
miklum áfanga var náð. En þess
er eigi að síður mikil þörf, að
áhugi almennings fyrir málefnum
sjúkrahússins sé vakandi. Mætti
vel hugsa sér áð nú væri tekið til
þar sem frá var horfið og eigi
látið staðar numið fyrr en sjúkra-
húsið hefur eignast allan þann
búnað, er því er nauðsynlegur, og
viðunandi lausn hefur fengizt á
húsnæðismálum starfsfólksins og
öðrum þeim agnúum, sem nú
standa í vegi fyrir því að heil-
brigðis- og menningarmálum
þjóðarinnar verði þau not af þess-
ari stofnun, sem efni frekast
standa til. f þessu efni eiga Akur-
eyringar að hafa forustu. Það
hlýtur jafnán að vera þeirra vei’k
fyrst og fremst, að standa vörð
um málefni spítalans. Álit milli-
þinganefndar þeirrar, sem nú
hefur nýlega látið til sín heyra,
minnir á, að þörf er umræðna um
málefni sjúkrahússins og aukins
almenns áhuga fyrir velgengni
þess.
Húsmóðirin ber í raun réttri
jölmörg starfsheiti
á fjárhagsáætlun þessa árs fram-
lag til byggirígar skólahúss, en
það hrekkur skammt. Verður nú
ekki undan því flúið að taka ríf-
lega fjárveitingu til málsins á
fjárhagsáætlun næsta árs, því að
skólabygging þarf að rísa af
grunni á næsta sumri og verða
nothæf að einhverju leyti a. m. k.
næsta haust. Verður þetta allei'fið
raun fyrir bæjarfélagið, sem nú
hefur í mörg horn að líta, en ekki
má aka sér undan því að taka á
málinu t. d. með því að ætla að
notast við einhver gömul hús til
bráðabirgða. Hér er ekki völ á
neinum gömlum húsurn, sem
nokkurt vit er að ætla til barna-
skólahalds. Hér er engin önnur
lausn til en að byggja skólahús,
og er þá í alla staði eðlilegast að
það sé staðsett á Oddyeri. Og enn
á bæjarfélagið fyrir höndum að
koma hér upp safnahúsi einhvern
tíma á næstu árum. Verður það
æ meiri nauðsyn.
Auknir íekjustofnar
sveitarfélaga.
ÞAÐ VERÐUR sífellt meira
vandamál fyrir bæjarstjórn að
koma saman fjárhagsáætlun, svo
að skaplegt sé og ekki ofboðið
gjaldþoli borgara og fyrirtækja.
Svigrúm það, sem fyrir hendi er
hverju sinni til að ákveða hverj-
um hluta teknanna ei’ varið til
nýrra mála, þrengist sífellt, því
að lögboðin framlög hirða æ ríf-
légri hlut. Er þa komið 'að'hinu'
gamla vandamáli um skiptingu
þeirra tekna, er til falla, í milli
ríkis og sveitarfélaga. Þar bera
sveitarfélögin mjög skarðan hlut
frá borði og verða því að vera sí-
fellt háværari í kröfum um ríkis-
aðstoð, og frekari í sendingu hall-
ærisnefnda á fund ríkisvaldsins.
Er þetta nokkur öfugþróun.
Heilbrigðara væri að leyfa sveit-
arfélögum rífari fjárráð og aukna
möguleika til sjálfsbjargar. Var
eitt sinn uppi veruleg hreyfing að
þessu marki og voru þá haldnar
ráðstefnur kaupstaðanna. En
samheldni skorti til að fylgja
málunum fram. Málefni kaup-
staðanna riðluðust í því „kalda
striði“, sem flokkavald og ein-
þykkir stjórnmálaforingjar háðu
gegn þeim. Og síðan hefur verið
hljótt um þau. En útsendarar og
sláttumenn bæjarfélaganna sitja
löngum í Reykjavík við misjafn-
an kost.
Húsmóðir.... saumakona ....
skóburstari... . einkakennari. . .
Já, þú mæðist í mörgu, sagði bóndinn við mig
hér um kvöldið. Það var orðið áliðið. Hann var að
lesa í bók, en eg sat og reiknaði. Ekki hvað það
hefði kostað að .................... , ___
framfæra heim-
ilisfólkið daginn
þann, heldur var
eg að reikna
heimadæmin
hennar Siggu.
Hún hafði skilið
reikningsbókina
sína eftir hjá
mér.
— Mamma, eg
get þetta ekki,
þú verður að
reyna.
Já, eg lagði
höfuðið í bleyti: Þegar 15 menn grafa skurð á 18
dögum og 9 tímum,.... Þegar vikukaupið hans
Jóns er kr. 260,37, hve mikið ber honum þá á 3
og % dögum. Slík dæmi gefa tilefni til margs konar
hugleiðinga, en það er ekki ætlazt til að sá, er
reiknar heimadæmi fyrir skólann, sé með heim-
spekilegar vangaveltur. Eg sneri mér því að
mönnunum, sem voru að grafa skurðinn og reikn-
aði og reiknaði. ......
Já, þú mæðist í mörgu, sagði bóndinn og leit upp
úr bókinni. Það eru æði mörg störfin, sem hús-
móðurinni eru ætluð á degi hverjum. Já, svaraði
,eg og var þó raunar annars hugar því að eg var
að fást við skurðgröftinn. En orð bónda míns urðu
til þess að hugurinn fór að reika úm allt aðrar
sípðif. Nú á tímum er titlatog Veitt Rið riíéstá
gaman heldri manna. Ekki þyki^r .byrja.
ræðu í þeirra viðurvist öðruvísi -eni svona: Herra,,
forseti, herra ráðherra, herra b'orgarstjóri,. virðu--
lega borgarstjórafrú o. s. frv. En fkúiiVhéftir vsént-
anléga fleiri titla. Hversu marga titÍa hefur venju-'
leg húsmóðir í raun og sannleika, ef allt er talið?
Eg hljóp í huganum yfir störfin á þessum degi:
Eg byrjaði á byrjuninni. Klukkan hálf átta um
morguninn. Þá var eg auðvitað húsfreyja, þurfti
að vekja börn, búa til morgunverð, aðgæta skóla-
föt. — Mamma, skómir meiða mig. Eg mundi vel
orðin. Skóburstari, hugsaði eg og raulaði með sjálfri
mér þann gamla góða slagara: Shoeshine boy. Svo
dettur logn á húsið. Börnin eru farin í skóla, en
þá byrjar erfiði dagsins fyrir alvöru: Fyrst að
kveikja upp í miðstöðinni, því næst að þvo nokkur
stykki, sem hafa beðið í bala. Þvottakona, þegar
svo ber undir. Síðan út í búð að verzla. Innkaupa-
stjóri heimilisins. Þá er að færa heimilisdagbók-
ina. Skrifstofustúlka þá stundina. Þá er það elda-
mennska. Matráðskona gæti það heitið. Börnin
koma heim úr skóla. — Mamma, það vantar hnapp
Mikið átak í menningarmálum
framundan.
RAUNAR ER LJÓST, að mikið
átak í menningarmálum þessa
bæjarfélags er framundan. Auk
þess sem sinna þárf málefnum
sjúkrahússins enn um langa
framtíð, er nú knýjandi nauðsyn
að reisa hér í bæ barnaskólahús
og fullgera endurbætur þær á
sundlaug bæjarins, sem lengi hafa
verið á döfinni. Mun og nokkur
von til þess að sundmálin komizt
á rekspöl á þessum vetri og er
það ekki vonum fyrr. Hefur það
verið hin mesta niðurlæging fyrir
bæinn, að skólarnir skuli ekki
hafa haft aðstöðu til þess að full-
nægja sundskyldu nemenda
vegna ónógrar aðstöðu. En
barnaskólámálið er óleyst. Bæj-
arstjórn hefur að vísu tekið upp
Frá Bridgefélagi Akureyrar. —
Nýlega lauk tvímenningskeppni á
vegum félagsins. Spilaðar voru
þrjár umferðir. 16 pör tóku þátt í
keppninni og urðu Mikael Jóns-
son og Þórir Leifsson tvíkeppnis-
meistarar.
Átta efstu sætin skipuðu: 1.
Mikael Jónsson — Þórir Leifsson
350.5 stig. — 2. Karl Friðriksson
— Ragnar Skjóldal 344,5 stig. —
3. Ármann Helgason — Halldór
Helgason 338,0 stig. — 4. Bjöm
Einarsson — Steinn Steinsen
335.5 stig. — 5. Friðfinnur Gísla-
son — Þ. Thorarensen 333,0 stig.
— 6. Sveinn Þorsteinsson — Helgi
Indriðason 326,0 stig. — 7. Þórh.
Þorsteinsson. — Svavar Zoph.
325,0 stig. — 8. Gunnar Jónsson.
— Gunnar Sigurjónsson 323,5
stig.
í kápuna mína. Saumakona gerir við það. Æi,
mamma, eg skil ekki þessi dæmi, getur þú hjálpað
mér. Einkakennarinn snýr sér að því verki. Og nú
er von á gestum á morgun. Og ekkert brauð til.
Ekki komizt hjá því að hræra eina köku eða tvær.
Bakari býr til brauð. Og svo er eftir kvöldverkið,
að reikna dæmin hennar Siggu.
— Hvað ertu eiginlega að gera? spyr bóndinn,
sem hefur annað slagði fylgzt með því að eg hefi
verið að færa eitthvað inn í stílabók.
— Eg er með heimadæmin hennar Siggu. Eg er
að reyna að færa þau inn í bókina með Siggu
skrift. Það má ekki sjást, að eg hafi reiknað þau.
Hvað heitir annars sá, er stælir annars manns
skrift. Eftirhei-ma?
— Nei, svarar bóndinn, það er til annað nafn
yfir það. Falsari og er ekki fínt. Þá hefi eg það
líka í safnið. (Lausl. endursagt úr erlendu blaði).