Dagur - 03.11.1954, Síða 7

Miðv'tkudaginn 3. nóvember 1954
DAGUR
7
Síðla dags G. júní s. 1. biðu
nokkrir kanadískir síjórnar-
embættismenn á Rockcliffe-flug-
vclli, skannnt frá Ottawa, eftir
því að cin af farþegaflugvélum
kanadíska flughersins tæki þar
land. Erindi þeirra var að bjóða
20 blaðamenn frá Atlantshafs-
ríkjunum svonefndu, velkomna
til höfuðborgarinnar og kvnna
þeirn, með hverjum hætti kana-
díska ríkisstjórnin hefði ákveðið
að sýna þeim landið og handa- (
verk íbúanna á næstu þremur ;
vikum.
Ég gerði mér í hugarlund, er flug- |
vélin hafði numið staðar og land-
göngubrúar var beðið, að þessum j
virðulegu embættismönnum mundi j
ef til vill bregða í brún, er þeir litu j
gesti sína. I’að voru þreytuleg, syfju- j
leg og órökuð andlit, setn störðu á
gestgjafana út um kýraugu flugvé'-
arinnar. Og brátt komust heima-'
mennirnir iíka að því, að gestirnir
lieyrðu ákaflega illa. Hið íyrsta
samtal á kanadískri grund gekk því
heldur stirt og var ekki laust við að
vera dálítið spaugilegt. En ef mót-
tökunefndarmönnum hefur fundizt .
ferðalangarnir líkari landshorna-
mönnum en fulltrúum pressunnar
austan Atlantsála, þá voru þeir of j
kurteisir til þess að hafa orð á því. j
Vonandi hefur þá líka rennt grun i
í, að komumenn væru ckki sem bezt
„upplagðir" eítir að ltafa setið í ;
flugvélinni samtals í nær 25 klst.,
en ráfað um flugstöðvar 5 stundir
til viðbótar... *--■
En það reyndist naér 30 klst. verk
að komast í milli höfuðborga Frakk-
lands og Kanada, enda drjúg bæjar-
lcið, 6800 kilómetrar sú leiðin, sem
viðtórum; •' ....
Á SUÐRÆNUM^ SLÓÐUM
Kanada er auðugt at gagnskógi og skógarhögg og trjávöruiðnaður merkar atvinnugrelnar. Kanadamenn
eru með mcstu pappírsframleiðendum heims. Myndin sýnir sprek, ætluð til pappírsvinnslu, í vitjaðri
Ottawa. Þingíiöllin í baksýn. Ljósntyn.d: Malak, Ottawa.
Kanada er norðlxgt land, en til
þe$$ ;tð komast þangað, urðum við
fyrst að bregða, okkur á suðrænar
slóðir. Leiðángúr þessi lágði upp
frá'Páris síðla dags. Var farið suður
og^ véStlir yfif landið og út á Bisk-
ayaflóa. ,Enu.',var;dsgsbirta, er farið
var yfir vesturhéruð Frakklands.
Var aílt það kuic}. skákað niður í
akurreiti, líkt og Ldönsku eyjunum,
enda eru þessi liéruð þéttbýl og
frjósöm. En er kvölda tók, hvarf
landið, og sást lcngi ekkert nema
tindrandi stjörnur himinhvolfsins.
Eftir nær 8 stunda ferð, grilltu
þeir, sem rýndu út x náttmyrkrið,
bjarma framundan. Er nær dró, sást
að þctta voru rafmagnsljós á byggðu
bóli þar úti í miðju Atlantshafi.
Enda var í sama mund tilkynnt, að
lent yrði á Terceiraeyju í Azor-
eyjaklasanum innan lítillar stundar.
Mér varð starsýnt á ljósaþyrping-
una, sem minnti mig á útsýnið af
vesturbrún Vaðlahciðar á fögru
haustkvöldi. Ljósin voru í bænum
í s.l. júnímánuði ferðaðist eg
til Kanada — og síðan um
landið þvert og endilangt að
kalla — í hópi blaðamanna frá
Atlantshafsbandalagsríkjunum.
Var upphaflega ætlun mfn að
scnda Degi ferðapistla að vest-
an, en þegar á Iiólminn kom
reyndist ferðaáætlunin svo
ströng — 26.500 kílómetrar á
21 degi — að lítill tími var til
ritstarfa. Vegna veikinda eftir
lieimkomu mína, dróst enn að
eg segði lcsendum frá því, sem
fyrir augu og eyru bar í ferð-
inni. En' nú er ætlunin að
greina frá því helzta í næstu
tbl. Dags. Verður það þó ckki
nein samfelld ferðasaga heldur
nokkrir þættir af ýmsu, er mér
er minnisstæðast. — H. Sn.
Angra do Héroisma, sém er litlu
stæiTÍ en Akureyri, tu höfuðstaður
eyjaklasans, sem lýtur Portúgals-
mönnum. Skammt þaðan er Lagcs-
flugvöllur, og jtar var nú lent eftir
réttra 8 klst. lerð frá París. Á Lages
hafa Bandarikjamenn flugstöð, skv.
samningi við Portúgalsstjórn.
Azoreyjar eru úti í miðju hafi,
suður á móts við Suður-Spán, og
varð því engum bih við, jtótt hlý
gola blési um vanga, er stigið var
út úr flugvélinni. Á leið vestur unt
haf er oftast mótvindi að mæta, og
fara flugvélar jiví ýmist um Azor-
eyjar eða ísland, jxótt úr lcið sc,
en á austurleið er fremur farið
bcint á milli álfanna í góðu leiði.
BLÓMAILMUR Á TERCEIRA
Á Terceiraeyju var nokkur töf
og ekki lagt upp fyrr en dagur var
runninn. Höfðum við Jjá haft tíma
tii að litast um í morgunsárinu.
Minnikstæðast frá Jjeirri úthafseyju
er mér blómaangan, er suðvestlæg-
ur stormur bar að vitum, hvar sem
maðtir fór. Virtist landið mjög vera
gróðri vafið. Stormurinn Jjaut í
laufi suðrænna trjá- og blómteg-
unda.
A Azoreyjum er nær nákvæmlega
hálfnuð leið frá París til Gander-
flugvallar á Nýfundnalandi, og er
sú ferð [jví líka um 8 klukkustunda
ævidvöl við lilbreytingarleysi At-
lantshafsflugsins, Jjar scm ekkert
er að sjá nema himin og haf og oft-
ast himininn einan. Og Ganderflug-
völlur er næsta lítil tilbreyting.
Hann er úti í óbyggðum Nýfundna-
lands, og er þar allt óyndislegt. Er
landið’ ílatt og byggingarnar til-
heyra sögu.styrjaldarinnar. Fljótt á
að líta virðist manni flugstöð Jjessi
gæti alveg eins verið á Miðnesheiði,
og er aðbúð lyrir farjjega ekki lióti
skárri þar en hér. Flestir ferðamenn
fara fúsir frá Gander, og svo var
um okkar hóp»-
Enn var löng leið til Otlawa, —
meira en 1700 kílómetrar og 6 klst.
flug. Og Jjegar þangað kom loks,
var röskur sólarhringur liðinn í
flngvélinni, en nær 30 stundir síðan
við fórum frá Orly-flugvellinum við
París. Þurfti Jjví engan að undra,
Jjótt ferðamennirnir væru dasaðir,
er á þennan leiðarenda kom, enda
hafði mönnum ekki orðið svcfn-
samt í flugvélinni. Farkostur okkar
var 4 hrcyíla North Star vél, hinn
ágætasti fararskjóti, en hávaðasam-
ari en gengur og gcrist um venju-
legar farþegaflugvélar, og var það
skýringin á heyrnardeyfunni.
Að lokinni hjartanlegri móttöku
á flugvellinum við Ottawa, var [jví
ekið snarlcga að ágætasta gistihúsi
borgarinnar, og Jjar skriðu þreyttir
menn í kojur sínar og söfnuöu
kröftum til næsta dags, því að þá
skyldi hefja starf samkvæmt áætlun.
í OTTAWA
Við vorum í Ottawa í tvo daga.
Það var engin hvíldartíð. Þegar
hinu næsta morgun hófst starfsáætl-
un sti, er okkur var gert að halda,
og voru engin grið gefin. Eg var svo
heppinn, að Jjurfa ekki að eyða
tíma til að skoða borgina, því að
ég hafði gert það rækilega sumarið
1939, og Jjótt nú sé önnur tíð á
mörgum sviðum, þá el*u [jó minnis-
merki og nterkisbyggingar liinar
söniu í Vesturheimi. Þar hefur eng-
in stríðseýðilegging hcrjað á handa-
vcrk kynslóðanna. Ottawa stendur
á fallegum stað við Ottawafljótið
og er glæsileg höfuðborg. En í Kan-
ada verða menn jafnan að hafa i
huga, hve Jjjóðin er ung að árum.
Ottawa var ekkcrt nema nokkrir
bjálkakofar fyrir 120 árurn og hét
Jjá Bytown. Þó er Ottawa eldri en
sambandsríkið Kanada, sem er í
rauninni ekki stofnað fyrr en 1867.
Hin. gamla Bytown var endurskírð
Ottawa árið 1855 og síðan gerð að
höfuðborg. Megiuprýði borgariiin-
ar er þinghtisið á Þinghúshæð. Upp-
haflega var þinghús byggt Jjarna á
árabilinu 1859—1867, en meginhluti
Jjcss brann á fyrri stríðsárunum, og
núverandi Jjinghús er aö mcstu
bvggt eftir 1916. Þinghúsbyggingin
minnir ferðamenn sterklega á West-
minster í London, og [jegar inn er
komið, og ekki sízt er þing situr, Jjá
virðist manni hér vera smækkuð
mynd aí brezka þinginu.
Kanada cr næststærsta land jarð-
arinnar að flatarmáli. Þ;ið skiptist
í tíu sjálfstjórnarfylki, og eru sum
þeirra ntikil landflæmi. En ekkert
sjálfstjórnarfylkjanna nær norður
fyrir 60. breiddárbaug. Norðan
hans eru [jó geysilega víölend land-
flæmi. Skiptast þau í tvennt: Yukon
og Norðvesturlandið, er nær allt
norður að 83. breiddarbaug, á Elles-
mere-landi. Fylkin hafa stjórn eigin
ntála með höndum, og í liöfuðborg-
um þeirra sitja fylkisþing. En í Ot-
tatva situr sambandsjjingið og ræð
ur málefnum ríkisheildarinnar. Auk
þess eru Jjar stjórnardeildir, er fara
með mál Yukon og Norðvestur-
landsins.
VÍÐÁTTAN OG FÓLKSFÆDIN
Ymsum þeim ferðalöngum, sem
þarna voru konmir frá Evrópu,
Jjótti þegar löng leið til Kanada
norðan frá íslandi eða austan frá
Tyrklandi og Grikklandi. En þó
var [jað stærð landsins og strjálbýli,
sem átti cítir að verða okkur einna
minnisstæðast að lokum. Þarna flug-
um við dag eftir dag vestur og norð-
ur og austur um landið, löngum án
[jess að sjá Jjéttbýli, sums staðar
tímunum saman án [jess að sjá
mannabyggð. Það opinberaðist okk-
ur, að byggðin í Kanada er enn í
dag í rauninni ekki annað en dá-
iítið misbreiður kragi meðfram
landamærum Bandaríkjanna og Ka-
nada. Mannabyggðin þynnist, eftir
Jjví sem norðar drcgur, og Jjegar
kcinur til Yukon eða að ströndum
Iludsonflóa, er óbyggðin yfirgnæf-
andi. Og þó virtust Jjarna víða
kostalönd. En engum getur dulizt
erfiði samgangna í slíku landi, Jjar
sem ílciri hundruð kílómetrar geta
verið í milli byggilegra sveita. Áhrif
víðáttunnar og strjálbýlisins hljóta
að orka sterkast á Jjá, sem ferðast
um Jjetta land. Og Jjá fáu daga, er
við dvöldum í landinu, var einmitt
lögð áherzla á víðáttuna og fólks-
fæðina annars vegar, en náttúru-
auðæfin og möguleikana hins vegar.
Það gerðu tveir af ráðamönnum
Jjjóðarinnar, er liéldu svonefnda
blaðamannafundi með okkur þegar
hinn fyrsta dag og fluttu skemmti-
legar og áhrifaríkar ræður. Þessir
menn voru þeir Brooke Claxton,
landvarnarráðherra, og Jean Le
Sage, ráðherra Norðvesturlandsins
og Yukon-lands og þeirra auðæfa,
er [jau lönd geyma.
KANADA OG NATO
\
Ræða Glaxtons var sérstaklega
sniðin til þess að vekja athygli á
hinu stéirkostlega framlagi Kanada
lil landvarna liins frjálsa heims, og
til þess að minna á ógnarstærð
landsins og strjálbýli. Ráðherrann
byrjaði á því að segja okkur ferða-
sögu til Norðurpéilsins. Hann var
nýkominn úr dálítilli r'éisu norður
þangað. Þannig eru loftferðirnar
orðnar í dag. Ráðherrar bregða sér
norður á pól, og [jykir slíkt engin
stórfrétt. Hann Iýsti íör sinni norð-
ur yfir auðnarliind Norður-Kanada
og yfir íshafseyjarnar, sem landinu
tilheyra og Kanadamcnn veita nú
langtum meiri athygli en fyrr. —
Norður eftir öllum Jjessum lands-
svæðum, sem Eskimóar einir byggðu
áður, liafa Jjeir stráð athuguuar-
stöðvum sínum og eftirlitsstöðvum.
Hann brá upp mynd af þvl, hvert
verkefni það er Jjjóðinni að koma
upp varnarkerfi á [jessum norður-
slóðum og tryggja Jjað, að Jjar yfir
komi ekki óboðnir gestir að norðan,
er sízt skyldi. — Kanadamenn eru
stoltir af Jjví, að Jjað var forsætis-
ráðlierra þeirra, Louis St. Laurent,
sem fyrstur manna bar frarn hug-
myndina um Atlantsliafsbandalag
vestrænna Jjjéjða. Og allt síðan Jjað
bandalag var stofnað, hafa Kanatla-
menn verið ein styrkasta stoð Jjess.
Landvarnamálin eru engin hé-
gómamál [jar í landi. Kanadamenn
eru auðug Jjjéið af náttúruauðlegð
lands síns, en Jjeir verj^ 45% a£
ríkistekjunum til landvarna, en Jjað
samsvarar 14% af þjóðartekjunum.
Á árabilinu 1951—54 voru útgjöld
þjóðarinnar til landvarna meira en
5 milljarðar dollara. Af Jjeirri upp-
ha*ð eru í milli 800 og 900 milljónir
dollara andvirði skipa, flugvéla og
vopna, sem Kanadamenn hafa sent
öðrum Atlantshafsbandalags-Jjjóð-
um að gjöf. Auk Jjess hafa Jjeir
Jjjálfað nær 3000 flugmenn fyrir At-
lantshafsbandalagslöndin, en Jjað
kostar 75000 dollara, að fullæfa orr-
ustullugmann nú í dag, sagði Clax-
ton. — Landvarnaáætlun Kanada-
manna, sú er néi er í framkvæmd,
nær fram til ársins 1960. Efling flug-
hers og radarvarnarkerfa eru aðgl-
(Framhald á 10. síðu).