Dagur - 20.11.1954, Blaðsíða 5

IL&ugard.aginn 20. nóvember 1954
D A G UR
5
- frumsýmng í fyrrakvöld
'Umferðamál:
Umferðasíys og áreksfrar eru vax
andi vandamáE í þjóðfélaginu
Stundum er talað um stcðnun
— jafnvel hnignun — í Iciklist
hcr síðan á þeim gömlu og góðu
árum, en þeir, sem þau orð taka
sér í munn, munu þó raunar lítt
sjá heildarmyndina.
Einstaka Ieikarar liafa skarað
fram úr á ýrnsum tímum, en þegar
á heildina er litið, hefur oröið hér
veruleg framför á síðustu árum. —
Leikhús bæjarins er nú allt önnur
stofnun en áður var, og Iielur að-
staðan enn batnað nú, er Leikfé-
lagið hefur fengið æíingasal til um-
ráða. Margt ungt íólk gefur sig nú
að leiklist í lrístundum, og það
hygg ég vafalaust, að góð leiklist
njóti nú meiri skilnings hjá öllum
almenningi en áður var. í því efni
hala útvarp og þjóðleikhús verið
mikill skóli, auk þess sem mikil
ferðalög íslendinga til framandi
landa liafa birt mönnum nýtt út-
sýni.
Það má ,því kalla, að það sé eðli-
leg þróun, er Lcikfélagið hér hefur
nú ráðizt í að taka lyrstu óperett-
una til sýningar, en sá atburður
var í fyrrakvöld, er liér var frum-
sýning á söng- og gleðileiknum
Meyjaskemmunni, og fóru heima-
menn með öll hlutverk.
Meyjaskemman er ofurlítið ævin-
týri, spunnið umhvérfis tónskáldið
Franz Schubert og nokkra félaga
hans í Vín, borg glaðværðarinnar.
Ævintýrið iilir og nærist á liinum
undurfögru lögum tónskáldsins, en
baksviðið er létt gamansemi og ást-
arævintýri. Til þess að áhorfendur
og áheyrendur njóti, þarf góðar
söngraddir og- góða hljómlist, ein-
læga glaðværð og óþvingaða, og í
nokkrunt atriðum ósvikna kómik.
Mun öllunt ljóst, að ekki er vanda-
laut að koma öllu þessu fyrir á
okkar litla léiksviði svo að vel fari,
en það mun þó keplega fara á milli
'mála, að leikstjórinn, Agust Kvar-
an, hafi léyst þ'éfta hlutverk af-
■ burða vel af hendL Sjást livarvetna
örugg handtök leikstjórans og ó-
brigðul' s'mékkvísi hans. En sýning-
in nýtur einnig góðrar handleiðslu
söngstjórans, Árna Ingimundarson-
ar, og öruggs og ánægjulegs undir-
leiks frú Soffiu Guðmundsdóttur,
píanóleikara, og lvan Knudsens,
fiðluleikara. Þegar svo einstakir
leikertdur og söngvarar leystu lilut-
verk sín prýðisvel af hendi, hlaut
líka lieildarmynd sýningarinnar að
verða einstaklega ánægjuleg. Mátti
og heyra það og sjá, að leikhúsgest-
ir skemmtu sér. Hinn létti andi
leiksins náði tökum á þeim, ntenn
lirifust af ágætum söng og græzktt-
lausu gamni, sem stundum var túlk-
að af miklum ágætum. Má vafalaust
telja, að þessi fyrsta óperettusýning
Leikfélagsins muni ná mikilli hylli
og verða eftirsótt skemmtun, og er
það vel farið, því að liér liggur að
baki mikið starf og ærinn kostn-
aður,
Hér verður íarið mjög lauslega
yíir lilutverkaskipan, enda eru leik-
endurnir 19 talsins. Jóhann Kon-
ráðsson leikur lilédræga góðmennið
Franz Schubert og gerir það vel,
þótt óefað sé Jóhann meiri söngv-
ari en leikari. Hvenær, sem hann
hefur lag að flytja, lilusta menn
hugfangnir. Helzt er þess að sakna,
að hann skuli ekki syngja meira.
Það er að sjálfsögðu eitt mesta happ
þessarar sýningar, hve góðum söng-
mönnum er skipað í lilutverk. — í
öðru aðalsönghlutverkinu er Jó-
hann Ogmundsson, ágætur söng-
maður, og flytur hann livert lagtð
af öðru liressilega og skemmtilega,
auk þess sem hann er glettinn og
kvikur á leiksviðinu og nær því
býsna góðum tökum á hlutverki
barón'sins.—Félaga Schuberts leika
þeir Hermann Stefánsson, Halldór
Helgasvn og Guðrnundur Gunnars-
son. Hlulverkin eru ekki stór, en
þau krefjast samt söngvagleði. Eru
þeir félagar allir líka ágætir radd-
menn og leggja fram sinn skerf til
að halda uppi „stemningunni".
Hætt væri við, að risið mundi
lækka, el hlutverk hir'ðgierrneistdr-
ans væri í höndurn einhvers auk-
visa, en það er nú öðru nær. Arni
Jónsson leikur þetta gamansama
hlutverk af ósvikinni kómík og á- |
gatum tilþrilum. Hver setningin
tif annarri verður íleyg í ntunni
hans, og látbragð hans — jafnvel
þótt stundum sé allsterkt leikið —
er í senn broslegt og örvandi fyrir
áhorfendur og meðleikendur. Konu
hirðglermeistarans leikur lrú Sig-
Árni Jónsson í hlutv’crki Christ-
ian Tschöll, kcisaralegs hirðgler-
meistara ;— (Ljósm.: E. Sig.).
riður P. Jónsdóltir. Ná þau ágætum
satnlcik, hjóhiii, eltir brúðkaups-
veizluna, og er sú „sena" öll eitt
skennntilegasta atvik kvöldsins. A
Árni mikinn þátt í að halda gam-
anseminni uppi til enda, því að
hlutverkið er stórt, og hann er allt-
af á lerðinni um sviðið.
Meyjarnar þrjúr leika Brynhild-
ur Steingrímsdóltir, Helga Alfreðs-
dótlir og Björg Bajdvinsdöttir. Fyrr-
nefndu hlutverkin tvö eru ekki
veigamikil, og leysa þær Brynhildur
og Helga þau mjög þokkalega af
hendi, en hlutverk Bjargar er stórt,
bæði í söng og leik, og ferst henni
hvort tveggja mjög vel. Rödd henn-
ar er mjög viðfelldin og henni læt-
ur vel að syngja þessi lög, sem eru
I senn glettin og angurvær. 1 um-
gengninni við baróninn og tón-
skáldið er leikur hennar ósvikinn,
í gleði og sorg ofurlítið þóttafullr-
ar ungmeyjar. Italska óperusöng-
konu leikur frú Mallhildur Sveins-
dóttir. Frúin lieíur fallega siing-
rödd, og það skiptir hér miklu máli.
En auk þess gekk henni allvel að
ná fasi. og myndugleik afbrýðis-
samrar og blóðheitrar „stjörnu". —
Brúðgumana tvo leika Vilhjálmur
Arnason og Guðmundur Stefánsson.
Þeir koma raunar lítið við sögu,
nema í orði kveðnu. Matthildur
Olgeirsdóltir leikur húsráðskonu og
gerir það myndarlega og spaugilega.
Haraldur Sigurðsson er leynilög-
regluþjónn, og er liann hin skringi-
legasta persóna og ágæt viðbót í
þetta myndasafn frá Vín. Vignir
Guðmundsson, sem leikur danskan
greifa, er flott í tauinu óg virðu-
legur í íramgöngu, svo sem hæfir
slíkri persónu, en þetta hlutverk er
annars minniháttar. Guðmundur
Agústsson leikur skemmtilegan
sendisvein, og loks eru þernur, þær
Maria Sigurðardóttir og Bára Björg-
vinsdóttir, er hafa lítil hlutverk.
Leiktjöldin eru teiknuð af Lothar
Grundt í Reykjavík, en Þorgeir
Pálsson málaði þau, og eru þau
smekkleg og vel gerð. Nokkra dansa
á sýningunni æfði Hermann Stef-
ánsson, og „punta" þeir upp á sýn-
inguna. Ljósameistari er Ingvi
Hjörleifssþn, en leiksviðsstjóri Odd-
ur Kristjánsson. Búningar eru að
nokkru leyti lánaðir frá Þjóðleik-
húsin,u og Leikl'élagi Reykjavíkur,
en sumir saumaðir hér af irk. Mar-
grétu Steingrimsdóttur og frú Karó-
linu Jóhannesdóttur, og eru allir
búningarnir skrautlegir og í fyrri
aldar tízku.
Á frumsýningunni var leikendum
og söngvurum óspart klappað lof í
lófa, og að lokurn voru allir leik-
endur hylltir, og ])ó sérstaklega leik-
stjórinn, Agúst Kvaran, söngstjór-
inn, Arni lngimundarson, og undir-
leikararnir, frú Soffia Guðmunds-
dóttir og Ivan Knudsen. — Margir
blómvendir bárust.
Leikhúsgestir héldu heint í léttu
skapi. Kvöldið hafði verið einstak-
lega ánægjulegt. Leiklélag Akur-
eyrar hefur ráðizt í erfitt verkefni,
við þær aðstæður, seni hér eru, og
leyst það af hendi með sóma.
Eitt af erfiðari viðfangsefnuro
menningarþjóðanna eru hinn tíðu
slys og dauðsföll í sambandi vib
akstur vélknúinna farartækja. —
Hjá mörgum þjóðum minnir
mannfallið á vegunum á mann-
skæðar orrustur á vígvöllunum,
svo átakanlega margir særast og
láta lífið í umferðaslysum.
Orsakir uniferðaslysa.
Orsaka er leitað og úrbóta á
þessu ófremdarástandi, en erfitt
hefur reynzt að finna raunhæfar
aðgerðir, en reynt er með strangri
löggjöf og uppeldisáhrifum að
draga úr þessum voða. Almennt
er talið, að oftast sé dómgreind-
arleysi, vöntun á ábyrgðartilfinn-
ingu og hreint kæruleysi hjá
stjórnendum farartækja, svo og
hugsunarleysi gangandi vegfar-
enda um að kenna, þegar slys ber
að höndum. Orsakir nefndra
annnmarka í fari viðkomenda,
geta verið margvíslegar. Nautn
áfengra drykkja, hversu lítil sem
hún er, er talin sljófga dóm-
greindina og eyða ábyrgðartil-
finningunni, en auk þess er t.alið
að skapferli og almenn greind
ökumanna lýsi sér að meiru eða
minna leyti í akstri þeirra, ekki
síður en í samskiptum við aðra
menn í daglegu lífi. Kærulaust
flón hirðir ekki um að aka eftir
Hönnu Bjarnadóttur
var ágætlega fagnað
Frú Hanna Bjarnadóttir hélt
söngskemmtun í Nýja-Bíó á Ak-
ureyri miðvikudaginn 17. þ. m.
Frú Margrét Eiríksdóttir annaðist
undirleikinn.
Frú Hanna er Akureyringur að
ætt og var hennar því beðið hér
með nokkurri eftirvæntingu. Níu
ára að aldri hóf hún orgelleik hjá
Sigui-geir heitnum Jónssyni söng-
kennara hér í bæ. Síðar var hún
í Kantötukór Akureyrar, undir
stjórn Björgvins Guðmundssonar
tónskálds. Naut hún þar sér-
stakrar raddþjálfunar Guðrúnar
Þorsteinsdóttur söngkonu.
Hún var einnig í Tónlistarskóla
Akureyrar, þegar frú Margrét
Eiríksdóttir var þar skólastjóri og
ennfremur lærði hún söng hjá
Sigurði Birkis.
Síðan lá leiðin vestur um haf til
áframhaldandi söngnáms. Dvaldi
hún í Kaliforníu hjá kunnum
‘söngkennara, Florence Lie að
nafni. í sumar kom hún heim og
hélt þá söngskemmtanir í Reykja
vík við mjög góða dóma.
Á söngskemmtun frú Hönnu á
miðvikudaginn voru meðal ann-
ars á söngskránni lög eftir Pergo-
lese, Schumann, Bach, Puccini og
Verdi. Ennfremur lög eftir Sig-
valda Kaldalóns, Sigfús Einars-
son og Eyþór Stefánsson.
Frú Hanna náði brátt hylli
áheyrenda, enda óx hún með
hverju lagi. Hin viðfeldna, lýriska
sópranrödd henrfar náði meiri
fyllingu og styrk í síðari hluta
söngskrárinnar og má fullyrða að
hún hafi unnið mikinn sigur —
Framkoma söngkonunnar var
látlaus og óþvinguð. Henni bár-
ust fjöldi blóma og var alveg frá-
bærlega tekið.
Undirleik annaðist frú Margrét
Eirískdóttir af öryggi og smekk-
vísi.
settum reglum, eða taka fullt til-
lit til ástands vegarins og um-
ferðarinnar í það og það sinn. —
Aksturinn verður of hraður,
keppzt er við að komast fram úr
öðrum farartækjum og það jafn-
vel á fjölförnum gatnamótum.
Ekki er hirt um að aka rétt fyrir
götuhorn, ekið er stanzlaust inn
á aðalbrautir og þess ekki nóg-
samlega gætt að athuga vel um-
fcrðina áður en lagt er af stað inn
á götu úr kyrrstöðu, eða að hafa
nægilega fjarlægð að næsta far-
artæki á undan, svo að hægt sé
að stöðva, eins og lög mæla fyrir.
Eitthvað af framansögðu, svo og
bilun í fartækjunum sjálfum, er
talið að flestum slysunum valdi.
Þó má ekki gleyma því, að hirðu-
leysi gangandi fólks getur orsak-
að ökuslys og það jafnvel hjá
gætnustu stjórnendum farar-
tækja, manna, sem frá byrjun
hafa sett sér að fylgja jafnan sett-
um reglum.
Vaxandi crfiðleikar vegna
uniferðar.
Ymsar erlendar þjóðir hafa átt
við erfiðleika umferðamálanna að
stríða um allmörg ár og nú erum
við, íslendingar, komnir í hópinn
og hin óhugnanlega tíðu slys í
höfuðstaðnum og nágrenni hans,
virðast benda til, að Landinn ætli
ekki að verða eftirbátur á þessu
sviði. Talið er að lögregla höfuð-
staðarins hafi haft afskipti a£ yfir
1000 ökuslysum, það sem af et’
þessu ári, og þótt við, Akureyr-
ingar höfum, að undanförnu, not-
ið sérstakrar vélvildar forsjónai;-
innar, hvað manndauða og stærri
slys snertir, hér á götum bæjar-
ins, þá eru hin smærri slvs og
„hnoð“ milli farartækja orðin, nú
þegar, allt of há og virðast fara í
vöxt, enda fjölgar stöðugt farar-
tækjum og stjórnendum þeirra,
en í hópi þeirra innast janan ein-
hverjir sem haldnir eru umrædd-
um flónsku-kvillum.
Skólarnir hafa góðan vilja á að
leiðbeina uppvaxandi kynslóð um
rétta umferðarmenningu og á
námskeiðum fyrir ökumenn er
mikil áherzla lögð á gætni og
rétta hegðun í hvívetna, en auk
þessa virðist svo, að ekki væri úr
vegi, að félög bifreiðastjóra hefðu
umræðufund um þessi mál og m.
a. gerðu tilraun til að létta af
stéttinni orðrómi um óleyfileg
samskipti við áfenga drj’kki, þótt
ýmislegt bendi til, að þar sé
stundum um öfgar að ræða, hvað
snertir ökumenn hér á Akureyri.
Þó skal því ekki gleymt, að áfengi
er jafnan skaðræðisfélagi fyrir
ökumenn, og hefur á sinni sam-
vizku fjölmörg mannslíf og mill-
jóna-skaða, svo að segja í hverju
menningarlandi.
Ný lögreglusamþykkt.
Akureyri á fjölmarga ágætis
ökumenn, sem væru stéttinni til
sóma, vegna hæfni og háttprýði,
í hvaða landi sem væri, og sann-
arlega væri óskandi að enginn
ökumaður fyrirfyndist hér, sem
auglýsti skort á skynsemi og
vöntun á ábyrgðartilfinningu með
ógætilegum akstri á götum bæj-
arins, eða með því að láta vera
að fylgja fyrirmælum landslaga
og lögreglusamþykktar um þessi
mál.
Nýlega er komin úr prentun
endurskoðuð lögreglusamþykkt
fyrir Akureyri og væri mjög
æskilegt að sem flestir vildu
kynna sér hana sem bezt.
Franz Schubert og íélagar hans. Myndin er frá húsagarði í 1. þætti.
Frá vinstri: Schubert (Jóhaiui Konráðsson), Schober greifi (Jóhann
Ögmundsson), Kupehvieser málari (Halldór Helgason), Scliwind
teiknari (Hermann Stefánsson) og Vogl hirðóperusöngvari (Guðm.
Gunnarsson). — Ljósmynd: Edvard Sigurgeirsson.