Dagur - 12.03.1955, Blaðsíða 8

8
Bagujr
Laugardaginn 12. marz 1955
Samvinnunefnd banka og sparisjóSa
hafi forusfu um sparifjársöfnun
Sparifjármyndun fylgir verðlagsþróuninni, seg-
ir nefnd, sem hefur athugað þessi mál og birt
athyglisverðar tillögum um nýmæli
Síamískir tvíburar í andanum?
Tollþjónn hirtir grein alþingismanmes og
kallar „eftir“ sig
í Morgunblaðinu sl. fimmtudag er birt grein undir fimrn
dálka fyrirsögn: „Akureyrarbréf eftir Vigni Gu8mundsson“. En
sá er tollþjcnn hér og fréttaritari Mbl. Uppistaða „bréfs“ þessa
er öll um einokun Brunabótafélags íslands á viðskiptum við
fólk úti á landi, en ívafið skammir um Dag. Þegar menn hér
nyrðra fóru að ksa ritsmið þessa, þótfi ýmsum sem hún kæmi
þcim kunnuglega fyrir sjónir. Enda ekki að undra. Ef menn
hafa við hendina fslending frá 2. marz og bera saman Akureyr-
arbréf Mbl. „eftir Vigni Guðmundsson“, cg brunavarnagi'ein
ísl„ sem það bíað fullyrðir að sé eftir „Jónas G. Rafnar alþm.“,
kemur í Ijós, AÐ ALLT MEGINMÁL MBL.-GREINARINNAR
ER ORÐRÉTT EINS OG ÍSLENDINGSGREININ. Er því ekki
nema tvennt til: Alþm. og tollþjónninn eru síamískir tvíburar í
andanum og hugsa eins og skrifa eins, eða annar hvor eignar sér
andlegt pródúkt hins. Dagur vill fyrir sitt ieyti trúa því, að al-
þingismaðurinn sé höfundur greinarinnar og tollþjónninn hafi
aðeins gripið orð hans í ákafanum að þjóna undir herra sinn og
leiðarljós. ■— Máli alþingismannsins var svarað í síðasta blaði og
verður ekki endurtekið hér. En þau orð Akureyrarbréfsins,
sem sennilega eru í rauninni „eftir Vigni Guðmundsson“ — það
er bláhausinn og halinn — eru hreint ekki svaravcrð frekar en
annað, sem úr hans penna drýpur.
Selveiðifloti Sunnmæringa býsf
tii ferðar til íshafsveiðanna
20 skip halda í Vesturísinn, 5 til Nýfundnalands
í júní sl. fór Ingólfur Jóns-
son, viðskiptamálaráðh., þess
á leit við bankana, að athug-
un yrði gerð á því, hverjar
leiðir væri líklegastar til þess
að aukna sparnað í landinu.
Var vel tekið í þessa málaleitan
aí bankanna hálfu.og hinn 19. júní
voru fimm menn skipaðir í nefnd
til að gera tillögur um ráðstafanir
til aukinnar sparifjársiifnunar. Af
bankanna hálfu voru þessir menn
tilnefndir:
Haukur Þorleifsson, aðalbókari,
Jóhannes Nordal, hagfræðingur,
Jóhann Hafstein, hankastjóri, og
Jón Sigtryggsson, aðalbókari.
Þórhallur Asgeirsson, skrifstofu-
stjóri, var skipaður formaður nefnd-
arinnar, en ritari hennar var kosinn
Jóhannes Nordal. Nefndin hóf starf
sitt í júlíbyrjun, og hefur hún nú
nýlega skilað áliti sínu og tillögum
til viðskiptamálaráðherra.
Ahrif stöðugs verðlags.
I áliti sínu rekur nefndin þróun
peningamála hér á landi síðan í
stríðsbyrjun og iýsir þeirri skoðun
sinni, að verðbólgan og vantni
manna á verðgildi peninganna sé
höfuðorsök hins ónóga sparnaðar
hér á landi. Hina auknu sparifjár-
söfnun sl. tvö ár telur hún vera að
þakka stöðugra verðlagi, liærri tekj-
um, frjálsari verziunarháttum svo
og hærri vöxtum og öðrum ráðstöf-
unum, sem gerðar hafa verið til
þess að hæta hag spariijáreigenda.
A áliti sínu leggur nefndin fram
ýmsar tillögur um ráðstafanir, sem
hún telur að gætu stuðlað að auk-
inni sparifjársöfnun, en hún legg-
ur þó áherzlu á þá skoðun sína, ,,að
sparifjársöfnun sé f)Tst og fremst
undir því komin, liver verðlagsþró-
unin sé og hverjar breytingar verði
á tekjum manna í þjóðféiaginu. F.f
rnenn óttast verðbólgu og stórkost-
lega lækkun verðgildis peninganna,
er mjög ólíklegt, að nokkrar aðgerð-
ir tii aukins sparnaðar komi að
gagni, nema ef til vili vísitölutrygg-
ing á sparifé."
Samvinnunefnd bankanna.
Aðaltillaga nefndarinnar er sú, að
komið verði á fót samvinnunefnd
allra bankanna, ásamt fulltrúum
irá sparisjóðum, til þess að liafa
forustu skipulagðrar starfsemi, sem
stefni að bví að auka sparifjársöfn-
un í iandinu. Er slíkri samvinnu-
nefnd ætlað að vinna að því að
koma á nýjungum, er líklegar væru
til að efla sparnað, og einnig að
beita sér fyrir áróðri og upplýsinga-
starfsemi meðal almennings.
Verður nú getið helztu nýmæla,
sem nefndin drepur á í tillögum
sínum. í fyrsta iagi ieggur hún til,
að gerð verði tilraun hér á landi
mcð útgáfu vísitölutryggðra verð-
bréfa og að sett verði löggjöf um
það efni. Einnig er samvinnunefnd-
inni ætlað að athuga, hvort fært
þyki að opna vísitölubundna spari-
sjóðsreikninga. Að vísu sé óvíst,
hvernig vísitölubinding reynist, þar
sem Iftil reynsla er fengin fyrir því,
en því fylgja svo margir kostir, að
sjálfsagt er að fá úr því skorið. Með
vísitölutryggingu mundi vera leið-
rétt það ranglæti, sem ætíð er sam-
fara verðbólgu, að sparifjáreigend-
ur eru sviptir miklum hluta tekna
sinna, sem síðan lendir í höndum
lántakandans. Meðal annars hendir
nefndin á, að þetta fyrirkomulag
nnmdi gerbreyta hugarfari iántak-
enda svo að þeir mundu sjá sér jafn
mikinn hag í því og sparifjáreigend-
ur að vinna gegn verðbólgu.
Ný innlánsform.
í öðru iagi bendir nefndin á ýmis
ný innlánsform, sem líklegt er að
hafa nnindu í för með sér aukna
sparifjársöfnun. Má þar t. d. nefna
Mislingar heimsóttu
Hríseyinga - Vélabilun
í hraðfrystihúsinu
Nú í vikunni verð vélabi'.un í
hraðfrystihúsinu í Hrísey. Sprakk
stimpilblokk annarrar aðalvéiar-
innar. Fengnir voru menn frá
Vélsmiðjunni Odda á Akureyri
til að gera að hinni biluðu vél til
bráðabirgða. Var talið líklegt að
bað mætti takast, og gera vélarn-
ar starfhæfar ef ekki er um meiri
bilanir að ræða. Fyrir lág í Hrís-
ey fiskur til nokkurra daga
vinnslu. Verður hann spyrtur og
settur í hjall.
Alfi er sáralítill á Hríseyjar-
bátana þótt langt sé sót.t. Hefur
ekki orðið vart við nýjar fiski-
göngur.
Mislingar hafa verið mjög út-
breiddir á eynni. Veiktust. 10
manns af þeim í janúar og 33 í
febrúar og enn eru margir undir
mislingum. Enginn hefur veikzt
hættulega enn sem komið er.
sparnaðarsamninga til íbúðarkaupa,
en fyrirkomulagið myndi vera það,
að gerður væri samningur milli ein-
staklingsins og inniánsstofnunar-
innar um það að einstakiingurinn
safnaði nteð reglulegum innlögum á
tilskildum tíma fé til að byggja eða
kaupa sér íbúð. — Lánsstofnunin
mundi þá ábyrgjast að veita honum
lán tii byggingarinnar, þegar upp-
hæðin á reikningnum hefði náð á-
kveðnum hluta af kostnaðarverði
íbúðar.
Einnig bendir hún á önnur form
samningsbundins sparnaðar, svo
sem jöiasparnað og launasparnað
ungs fólks, en slíkur launasparnað-
ur hefur verið reyndur með sæmi-
legum arangTÍ í Svíþjóð. Fyrirkomu-
lagið er það, að ungt fólk getur gert
samning um, að vinnuveitandi J>ess
greiði vissan liiuta launa sinna inn
á sparisjóðsreikning mánaðarlega,
og má ekki taka féð út fyrr en það
hefur náð 25 ára aldri, nema þá í
sérstöku augnamiði, t. d. vegna
heimilisstofnunar eða til jjess að
greiða náms og sjúkrakostnað. Sér-
stakt happdrætti er rekið í sam-
handi við þetta fyrirkomulag í Sví-
þjóð, og fá ailir þátttakendur frítt
númer í því. Hér á landi hafa ung-
lingar oft háar tekjur, sem þeir eyða
í óþarfa í satð þess að það gæti orð-
ið góð undirstaða góðs efnahags
jjeirra á fullorðinsárum. Virðist
ekki minni ástæða til þess að kenna
unglingum ráðdeild og sparnað en
börnum í barnaskóla.
Auknar líftryggingar.
Líftryggingar eru eitt mikilvæg-
asta form sanmingsbundins sparn-
aðar f flestum löndum, og teiur
nefndin æskilegt, að gerðar séti ráð-
stafanir til þess að efla þær stórlega
hér á landi frá jjví, sem nú er. í því
sambandi hendir hún einkum á
tvær leiðir: í fyrsta lagi, að iðgjalda-
greiðslur, ailt að 10 þús. kr. á ári,
séu gerðar frádráttarhæfar frá skatti
og í öðru lagi, að gerðar séu tilraun-
ir með líftryggingar, sem bundnar
séu vísitölu, en útgáfa vísitölu-
tryggðra verðbrcfa ætti að skapa
aðstæður til slíkrar tryggingarstarf-
semi.
Nefndin lýsirþeirri skoðun sinni,
að skattfreisi sparifjár hafi verið
mjög mikilvægt nýmæii, sem líklegt
sé til að efia sparifjársöfnun lands-
manna. Gerir hún Jjað að tillögu
sinni, að skattfrelsi verði einnig
iátið ná til verðbréfa.
Einhvem næslu daga verður
byrjað að hita úfisundlaug bæj-
arins og verður það síórmikil bót
og breytiir alveg aðstaðunni tií
sundiðkana og sundkennslu í
bænum.
Upphitunin er gerð með raf-
Starí garyrkjaráðn-
nautar auglýst laust
Bæjarstjórnarfundur á briðju-
dag breytti ákvöroun bæjarráðs
frá fyrri viku og samþykkti að
auglýsa laust starf garðyrkju-
ráðunautar hér í bænum.
Um þessar mundir búast sel-
veiðiskipin frá Álasundi og Sunn
mæri óðum á íshafsveiðar að
loknum síldveiðum. Þau sem í
Vesturísinn halda, norður af ís-
landi, leggja aí stað 16. marz, og
hefst veiðin á þeim slóðum 23.
marz. Eru þau 20 talsins, en svo
bætast þar við 25 skip frá Norð-
ur-Noregi, svo að alls verðu 45
veiðiskip á bessum slóðum.
Stærstu selveiðiskipin sækja
enn til Nýfundnalands, og lögðu
þau flest af stað síðustu vikuna í
febrúar. Eru þau 5 talsins, cg öll
kunn hérlendis: Polarstar. Polar-
björn, Polaris, Jopeter og Ves-
lekari. Auk þeirra sækja þar.gað
vestur 3 veiðiskip frá Norður-
Noregi og 1 frá Túnsbergi. svo
að alls verða 9 norsk veiðiskip á
þeim slóðum, eins og í. fyrra. En
þar hefst veiðin 10. inarz.
magnstækjum sem nú er verið að
Ijúka við að ganga frá og setja
upp. Ætlað er, að innisuridlaugin
geti orðið tilbúin fyrir lok þessa
órs eins og áætl. var. Þó mun enn
skorta mikið á, að selzt bafi allt
skuldabréfalán bæjarins til verks
ins, þó ao þar séu í booi sérlega
góð kjör.
Á BÆJARSTJÓRNARFUNDI
á þriðjudaginn voru þessir kjcrn-
ir fulltrúar á landsþing Samb. ísl.
sveitarfélaga: Þorst. M. Jónsson,
Steinn Steinsen, Steindcr Stein-
dórsson og Björn Jónsson.
„Vesturisinn,“ hér norður und-
an, er það selveiðisvæði, sem
næst er oss íslendingum, og virð
ist furðulegt, að engin samtök séu
né framkvæmdir héðan á þeim
vettvangi. Er þó afstaða vor að
flestu leyti mun þetri en Norð-
manna, bæði sökum allt að helm-
ingi styttri vegalengdar á sókn-
arsvið o. fl. Og skipakostur ætti
að vera hér nægilegur, og að
sumu leyti miklu betri held-
ur en þá, er Sunnmæringar hófu
veiðar þessar á li-tlum tvístefn-
ungsskútum, vélarlausum, 50-60
smálestir að stærð Þætti. það
ekki „beysnir farkostir“ nú á
dögum! — En þannig hófu jjeir
veiðar þessar um aldamótiu. —
Ætla mætti að hér gætu íslend-
ingar bætt einum þætti við at-
vinnuvegi sína, og sennilega engu
ótryggari en síldveiðarnar hafa
reynst á síðari árum. Og er Norð-
menn sækja oft tvær og stundutn
þrjár ferðir í Vesturísinn á einu
surnri, þegar vel veiðist, ættum
við að standa bar mun betur að
vígi. Með nútíma flugtækni mætti
einnig grennslast eftir, hvar veiði
væri helzt von í hvert sinn á víð-
áttum íshafsins, — en sú leit tek-
ur oftast lengstan tímann fyrir
selveiðimönnum, o£ einnig crfið-
ara um vik, eftir að komið er inn
í ísinn. V.
Aiskið húsnæði Amts-
bökasafns
Bókasafnsnefnd bæjarins hefur
lagt til að Amtsbókasafnið ltaupi
eina hæð í húsi því ,er það er nú
geymt í. En þröngt er orðið um
safnið þp.r. Er hér um að ræða 1.
hæð Hafnarsírætis 81 A, en safn-
ið er á 2. hæð cg er eigancli benn-
ar. Björn Halldórsson lögfræð-
ingur er eigandi 1. hæðar og býð-
ur hana fyrir 225 þús. kr. Bæjar-
ráð hefur nú mál þetta til athug-
unar.
Stjórn Laxárvirkjunarirtnar hefur ókveðið að hækka stérlega
gjald íyrír árskílówatt frá orkuverinu til rafveitna. sem rafmagn
kaupa af því. Kostar árskw. nú 220 ltr. en á að kosta 850 kr„ er
breytingin kemur til framkvæmda. En virkjunin mun þurfa á aukn-
tun tekjum aÖ halda til að standa undir sér. Afgangsorka er þar
mikil, og mun enn Iíða nokkur tími, unz hún verður fullnýtt og
verður tekjulind fyrir virkjunina. Vegna þessarar hækkunar hefur
rafveitustjórnin hér Iagt fram í bæjarstjóm tillögu um verulega
hækkun á rafniagnsverði, enda þarf rafveitan auknar tekjur til að
geta keypt orku frá Laxárvirkjun. Var till. um þetta útbýtt á síðasta
bæjarstjómarfundi, og kemur hún til afgreiðslu á næsta fundi.
Hér er um að ræða hækkun á rafmagni til suðu og ó heimilistöxtum.
Verður málið nánar skýrt síðar.
Senn Eckið so gsnga frá
Vi