Dagur - 12.03.1955, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Langardaginn 12. marz 1955
Góð skemmfun af spurningakeppni
og hugdetfum hagyrðinga
Um sl. helgi efndi Sveinn Ás- | á sunnudaginn hlaut Pála
geirsson, er stjórnar þæítinum I Björnsdóttir verðlaunin, kulda-
„Já og nei“ fyrir Rðdsiitvarpið,
til tveggja skemmtana hér í sam-
vinnu við Kvenfól. Framtíðin,
sem jafnframt safnaði fé í elli-
heimilissjóð sinn.
Félagið fékk að hafa dans-
skemmtun í húsinu að aflokinni
upptöku þáttarins á laugardags-
kvöldið, og veitingasölu á sunnu-
daginn, og naut í bæði skiptin
komu Sveins og hans manna,
bæði um aðsókn og afnot af hús-
inu. Þá höfðu kvenfélagskonur
fengið að gjöf verðlaun góð, frá
iðnfyrirtækjum í bænum, og
keypti þátturinn bau af þeim og
afhenti síðan sigurvegurunum.
Með þessari verkaskiptingu hlaut
félagið verulegan stuðning fyrir
elliheimilissjóð sinn, en Svæinn
og hans menn fengu nokkuð fyrir
sinn snúð, norðurför og erfiði
hér. — Hagyrðingar, sem fram
komu voru Karl ísfeld, Helgi
Sæmundsson og Guðmundur
Sigurðsson og vakti frammistaða
beirra oft góða skemmtur. og
stundum var klappað duglega
fyrir þeim fyrir smellna vísu-
botna.
Á laugardagskvöldið hlaut
verðlaun í spurningakeppninni
Ásta Ferdínantsdóttir, og var það
kommóða vönduð frá húsgagna-
verkstæðinu Eini s.f. hér í bæ„ en
úlpu frá Heklu. Fyrir bezta
vísubotna af hálfu áheyrcnda
fékk Páll Helgason frá Þórustöð-
um verðlaun á laugardagskvöldið,
Gefjunarteppi, en á sunnudaginn
Steindór Steindórsson, mennta-
skólakennari, skíðaskó frá Ið-
unni.
Utvarpið hefur þegar flutt fyrri
þáttinn, og mun væntanlega út-
varpa seinni þættinum á mið-
vikudagskvöldið kemur.
10 krónu veltan
Jón Benediktsson, prentari,
skorar á: Unni Ebenharðsdóttur
og Kristbjöru Ásbjarnardóitur.
Valborg Svavarsdóttir: Birnu
Björnsdóttur og Ingu Svavars-
dóttur. Baldur Árnason: Svein-
björn Jónsson, Gefjun, og Adam
Ingólfsson, Iðunn. Kristín Egg-
ertsdóttir: Ingibjörgu Halldórsd.,
Strandg. 17, og Ástu Jónsson,
Hamarstíg 18. Tómas Jónsson:
Jón Tómasson og Skjöld Tómas-
son. Snorri Guðmundss.: Snorra
Sigfússon og Snorra Kristjánss.
Kári Johansen: Snæbjörn Þor-
leifsson og Björn Baldursson.
Anná .Björnsdóttir:: Au$i BjQrns-
dóttur, c/o Hótel KEA," og Gárð-
ar Björnsson, c/o Hótel Goðafoss.
Lífsspeki liðins tíma
— Dagar manns'vns eru sem gras-
ið, hann blúmgast sem blómið á
mörk'mni. Þegar vindurinn blæs á
batm, er hann horfinn og staður
hans þekkist ekki framar. —
(Sálniarnir, gl. testainenti, 103,
15 og 16).
—o—
— Hvilíkt er líf yðar? Því að þér
eruð gufa, sem sést wn stutta stund,
en hverfur síðan. —
(Jakob, 4, 14).
Stefán Stefánsson: Valdimar
Pálsson og Svein Þorsteinsson,
c/o Landsbankanum. Svanlaugur
Olafsson: Sigurð Stefánsson og
Guðrúnu Kristjánsdóttur: Svan-
laugur Olafsson: Freyju Antons-
dóttur og Önnu Laxdal. Egill Eð-
vardsson: Hallgrím Jónsson,
Klapparstíg 1, og Ragnh. Guð-
mundsdóttur, Eyrarlandsv. 22.
Jón Hallur: Kristján Jónsson,
c/o Kjöt og fiskur, og Skarphéð-
inn Ásgeirsson, c/o Amaro. Þór-
arinn Guðmundss.: Georg Jóns-
son, BSA, og Ásgeir Guðmunds-
son ,Hafnarstræti 19.
Frægur blaðamaður liefur ritað bók
um hnignun og etdurreisn Jyð-?
stjórnarskipulags á Vesturlöndum
Of sjaldan er það, sem höfund-
ur, er ritar um daglega viðburði
og metur viðhorfin á líðandi
stund, geymir hæfileikann til að
sjá atburðina úr fjarlægð tímans.
Þó er sumum þetta gefið. Einn
þeirra er hinn heimskunni
stjórnmálaritari og blaðamaður
Walter Lippmann. Hann hefur
aldrei drepið heimspekinginn í
sjálfum sér, þótt atburðirnir hafi
liðið ört yfir tjald sögunnar, og
hann hafi um áratugi verið til
staðar til að segja frá þeim.
Nú hefur Lippmann gefið út
bók, þar sem hann gerir upp
reikninga hinna vestrænu lýð-
ræðisríkja og metur, hvar hið
vestræna menningarþjóðfélag
stendur í rauninni í dag. Bók
hans heitir „The Public Philo-
sophy“. Hann lýsir í henni hnign-
un hins vestræna skipulags, en
jafnframt möguleikunum til end-
urreisnar
—o—
Kjamann í vandræðum þeim,
sem steðja að hinum vestræna
heimi, telur hann vera, að lýð-
ræðið er aðeins þess umkomið að
leysa vel af hendi þau verkefni,
sem fólkið þekkir og skilur Þeg-
ar lýðræðisríkin fara að fást við
verkefni, sem almenningur skil-
ur ekki og þekkir ekki, þá er
hættunni boðið heim. í þes.sum
flokki mála telur Lippmann hin
mikilvægu utanríkis- og sam-
skiptamál ríkjanna. Hann bendir
á tvær heimsstyrjaldir á þessari
öld, og hina órólegu friðartíð, er
Walter Lippmann.
aðskildi þær. — Sú tíð var
prófraun lýðstjórnarfyrirkomu-
lagsins á þessu sviði, og þjóðirnar
féllu á prófinu að hans áliti.
Almenningur var þá ýmist of
friðarsinnaður eða of stríðsæstur,
og hvort um sig á röngum tíma.
Almenningsálitið gerir þessi við-
fangsefni of einföld og óbrotin og
styðst við tilfinningasemi fremur
en skynsamlegt mat í dómum. En
í lýðræðisríki hlýtur almennings
álitið að ráða, og ekkert hefur
heldur náð að stöðva það á þess
um áratugum, sem Lippmann
ræðir hér um.
—o—
í þcssum vanda lýðræðisins
sér höfundurinn lækningu eftir
tveimur leiðum. í fyrsta lagi
verður að treysta vald þeirra,
sem falið er að stjórna, og skapa
skilning á því, að það er nauðsyn
að valdið sé svo bundið, að það
geti haldið fram mestu hags-
munamálum heildarinnar miðað
við langan tíma, hvað sem á
dynur, og þar með forðaðst að
gera það, sem er aúðvelt og vin-
sælt en skammvinnt, en það er
oft mikil freisting — og stundum
ómótstæðileg — í harðri flokka-
baráttu samtímans.
í öðru lagi verður að endur-
vekja í brjósti fólksins það, sem
Lippmann kallar „public philo-
sophy“ og e. t. v. mætti nefna
heimspeki almannavaldsins. En
þessi heimspeki eða skoðun var
sterkust á þeim tíma, er lýðræð-
isríkin voru að rísa á legg í heimi
nútímans. Þessi heimspeki eða
skoðun felur í sér að menn hlýta
lögum skynseminnar, hugmynd-
unum um siðferðileg rök í
mannlegum samskiptum og setja
leit að sönnum vísdómi ofar eft
irlæti við óskir fjöldans og hróp
um um leiki og bráuð.
Vissulega munu margir verða
Lippmann ósammála, og telja að
hann vanmeti það, sem áunnist
hefur með lýðstjórnarfyrirkomu
lagi nútímans, og geri of mikið
úr gildi hinna gömlu dyggða. En
þessar skoðanir ættu eigi að síður
að verða umhugsunarefni fyrir
alla, sem um stjórnmál og mann
leg samskiptamál hugsa og rita.
Þau mál er Lippmann ræðir,
snerta alla, sem við lýðræði búa
og vilja treysta það sem bezt og
fullkomna.'Bók þessi mun vænt
anlega koma í ísl. bókaverzlanir,
og er því á hana bent hér.
Það hefur sína galia, aS byggja
úfihús úr mjög varanlegu efni
Enn frá fundi Bændaklúbbsins mn bygginga-
málin o^frásögn Þóris Baldvinssonar
Nýlega var hér í hlaðinu
greint frá ræðum manna um
byggingamál í sveiium á fundi
Bændaklúbbsins þar sem
Þórir Baldvinsson, forstöðumað-
ur Teiknistofu iandbúnaðarins,
kom og ræddi við bændur —
Verður hér á eftir cnn sagt frá
svörum Þóris við fyrirspurnum
bænda um ýmis atriði.
Loftræsting.
í sambandi við umræður um
loftræstingu fjósa, sagði ræðu-
maðurinn að Svíar teldu beztu
strompaformin hliðstæð þeim, er
voru hér í gamla daga. En það
voru tunnustrompar., Mælti hann
með einum strompi á hverju
fjósi. — í sambandi við
innstreymi lofts í fjós, benti hann
á völtugluggana, sem opnast inn
að ofan. Einnig op undir glugg-
um, er loka mætti auðveldlega
þegar kalt væri eða hvasst.
Einangrunarefni.
Vegna fyrirspumar um ein-
angrunarefni í byggingaj*' gel'ði
hann nokkurn samanburð á kork,
vikri, mó, reiðingi, gosull o. fl.
Engar tölur væru til um ein-
angrunarhæfni reiðings, enda
væri hann svo misjiifn að hann
ætti ekki saman nema nafnið.
Eins væri ástatt með lausa
hraunmöl og lausan vikur. Segja
mætti þó með vissu, að því léttari
sem þessi efni væru, því betri
væru þau Hann sagði, að þar sem
reiðingur væri beztur, væri hann
líkur kork að einangrunarhæfni.
En korkur væri nú orðinn svo
dýr, að hann kæmi varla til
greina sem byggingarefni af þeim
sökum. Kostaði hann um 75 kr.
fermetrinn, 2 tommu þykkur.
Gosullin kostar 30 kr. ferm., 10
sm. þykk.
Öll þessi ágætu einangrunar
efni missa einangrunarhæfileika
sinn við raka. Þess vegna bæri að
forðast eftir fremsta megni að
láta þau blotna í byggingunum.
Þá taldi hann 10 sm. vikurplötur
góða einangrun. Hraungjallið
taldi hann eins og reiðinginn,
mjög misjafna vöru og yrði því
að nota það með gát.
Asbestþök.
Þórir Baldvinsson sagði að as-
bestþökin hefðu reynzt misjafn-
lega. Vildu plöturnar brotna í
flutningi og líka eftir að þær
væru komnar á húsþökin. Ein-
angrunarhæfni þeirra væri
nokkur.
Plaströr.
Húsámeistárinn gat um nýja
tegund vatnsleiðsluröra. Væru
3au úr plastefni og springa ekki
við frost. Kæmi til athugunar að
nota þau í kcld hús, þar sem hætt
væri við frosti.
Votheysturnar.
Þá svaraði hann fyrirspurn um
aluminium-turna fyrir vothey. —
Samkvæmt reynslu Svía entust
reir illa, sökum þess að sýran í
heyinu æti sundur veggina. En
rað aluminium, sem þyldi þessar
sýrur, væri of dýrt.
Margs þarf að gæta.
Þórir benti mönnum á að
stundum væri það galli að byggja
varanlega. Hefði oft sýnt sig að
breytinga væri þörf á húsum eftir
tiltölulega skamman tíma. Væri
þá erfiðara um.vik,;ef rámmlega
væri byggt. Að þessu leyti væri
asbest á ýmsan hátt hentugt. —
Hann hélt því fram, að hentugra
væri að ?byggjal einangrunarlítil
fjárhús, en væri þó ekki að fullu
rannsakað.- ■?-, pá talaði húsa„
meistarinn ^um að skipuleggjá
fiýrfti byggingár- á hverjum bæ,
því að vegna -mismunandi stað-
hátta og aðstöðú allri, væri ekki
hægt að gefa út neina allsherjar
skipulagningu. Slíkt gæti hentað
vel á einum bæ sem væri fjarri
öllu lagi á þeim næsta. Hvatti
hann bændur til að athuga vel
staðsetningu og útlit allra þeirra
bygginga, sem gera ætti og alveg
sérstaklega þegar byggt væri úr
vönduðu byggingarefni. — Óráð-
legt væri að byggja R-steins
veggi hærri en sem svaraði einni
hæð. Sums staðar væri þessi
regla brotin, en þeim húsum yrði
mjög hætt í jarðskjálftum.
Torfvcggir.
Um torfveggi og járnþök í fjár-
hús, sagði ræðumaður, að væri
érfitt að dæma. En svo virtist að
menn hefðu týnt niður þeirri
byggingalist að hlaða góða veggi
úr torfi. Til dæmis um það gat
hann þess, að margir álitu ekki
þörf á að grafa fyrir slíkum
veggjum. Finnar græfu 1 meters
djúpa rásir undir veggina og
fylltu með mcl.
Að fylgjast með byggingar-
kostnaðinum.
Þá bað hann bændui- að fylgj-
ast betur með byggingarkostnaði
þeirra húsa er þeir reistu. Fæstir
bændur gerðu þetta og væri það
mjög bagalegt, bæði fyrir þá
sjálfa og einnig fyrir Teiknistof-
una. Hún þyrfti sannarlega á því
aðí,halda að fá glögggr upplýsing-
ar um kostnaðarhlið húsbygg-
(Framhald á 7. síðu).