Dagur - 22.09.1956, Blaðsíða 5

Laugardaginn 22. september 1956
D A G U R
5
Tilraunaslöðin á Akureyri gerir Ijölþætf
ar jarðrækfartilraunir og hefur verið
leiðandi í búnaðarmálum héraðsins
Viðtal við Árna Jónssön tilraunastióra
Einaf fjórum tilraunastöðvum landbúnaðarins er
á Akureyri, stofnuð 1903 — Er það elzta tilrauna-
stöðin, en hinar eru á Reykhólum, Sámsstöðum
og sú fjórða að Skriðuklaustri — Þessar stöðvar
allar heyra undir Tilraunaráð jarðræktar — Á síð-
ari árum hefur starf þeirra verið meira
skipulagt en áður og samræmt
Árni Jónsson tilraunastjóri með handsláttuvél, er notuð er við
áburðar- og grasíræræktartilraunir.
Margar tilraunanna eru gerð-
ar á öllum þessum stöðum, en
hver tilraunastöð hefur þó sín
sérverkefni. Þannig gerir til-
raunastöðin á Akureyri fjöl-
þættar tilraunir í kartöflurækt,
tilraunastöðin að Reykhólum
hefur mikið af dreifðum til-
raunum. Á Sámsstöðum er
kornyrkjan, sem landþekkt er
og á Skriðuklaustri eru gerðar
tilraunir með votheysgerð og
með fóðrun sauðfjár á votheyi.
— Blaðið hefur leitað frétta af
tilraunastarfinu á Akureyri,
hjá Árna Jónssyni tilrauna-
i stjóra og hefur hann góðfús-
lega gefið umbeðnar upplýs-
' ingar, er hér verða endursagð-
ar að nokkru.
Túnræktartilraunirnar eru
veigamestar.
Hverjar eru aðaltilraunir í tún-
ræktinni? Tilraunastjórinn segir
að þar undir heyri tilraunir um
notkun tilbúins áburðar og bú-
fjáráburður. Ennfremur tilraunir
með grastegundir og grasfræ-
blandanir. Undir túnrækt heyri
líka nökkrar dreifðar tilraunir
með tilbúinn áburð, sem fram-
kvæmdar eru á Grímsstöðum á
Fjöllum, Litla-Hóli í Eyjafirði og
í Axarfirði.
Uppskeran nálægt meðallagi í ár.
Hvað um uppskerumagnið yf-
irleitt í grasræktinni? Uppskera
í tilraunum er nálægt meðallagi,
en þar sem áburði var tvískipt,
hafa áburðarverkanir verið litlar
af síðari áburðarskammtinum.
Það reyndist ekki vel að bera á
milli slátta í sumar. Ágúst var
óvenjulega kaldur, svo að áburð-
ur, sem á var borinn um mán-
aðamót júlí—ágúst nýttist mjög
lítið, bæði vegna kulda og
þurrka. Þetta er þó breytilegt frá
ári til árs, svo sem annað í jarð-
ræktinni, segir Árni.
17—18 pokar af Kjarna á
hektara.
Hversu mikill tilbúinn áburð-
ur er notaður? Tilraunastjórinn
svarar því á þá leið, að hámarks-
notkun í tilraununum sé 300 kg.
hreint köfnunarefni á hvern
hektara lands, eða 17—18 pokar
af Kjarna hinum íslenzka. Síðan
minnkandi skammtar og allt nið-
ur í ekki neitt. Hann telur, að í
Eyjafirði noti bændur almennt 8
—9 poka af Kjarna á ha., en víða
sé notkun tilbúins áburðar frem-
ur lítil, en þó ört vaxandi.
Með því að áætla sömu áburð-
arnotkun alls staðar á landinu
og nú er í Eyjafirði, má áætla að
þyrfti um 20 þús. tonn af Kjarna
á ári á túnin aðeins. Eru þá garð-
lönd eftir og einnig önnur lönd,
sem þykir borga sig að bera til-
búinn áburð á. En eins og annars
staðar er sagt frá í blaðinu, er
af kastageta Áburðarverksmið j -
unnar í Gufunesi aðeins um 22
þús. tonn á ári.
Full ástæða er til að ætla, að
bændur landsins tileinki sér í
vaxandi mæli þann fróðleik er
tilraunastöðvar landsins hafa lát-
ið uppi um áburðarnotkunina
yfirleitt. En hann bendir ákveðið
til þess að hagkvæmt sé að auka
verulega áburðarmagnið, frá því
sem nú er algengast í landfnu.
Notfærðu sér fljótt niðurstöður
tilraunanna.
Til marks um hvað bændur eru
fljótir að tileinka sér breyttar
ræktunaraðferðir til heyöflunar,
sagði Árni Jónsson, að á Gríms-
stöðum á Fjöllum, þar sem hann
hefur gert áburðartilraunir að
undanförnu, hefði komið í ljós
að túnin þar svöruðu ágætlega
auknum áburðarskammti og varð
það til þess, að bændurnir þar
bera nú 9 poka af Kjarna á ha.
eða helmingi meira en áður, og
hefðu ekki aðra betri aðferð til
að auka heyfeng sinn. Landið þar
liggur 380 metra yfir sjó, svo að
þar er mun kaldara en víðast
annars staðar. Fraus þar á hverri
nóttu í sumar fram til 15. júní,
en samt spratt ágætlega, þar sem
áburðinn skorti ekki.
Meiri áburður. — Betra fóður.
Að öllu samanlögðu er það álit
tilraunastjórans, að 180 kg. af
hreinu köfnunaerfni á ha. eigi
fullan rétt á sér mjög víða. En
það fari þó eftir ýmsum og
breytilegum ástæðum á hverjum
stað.
Þá er ástæða til að benda á það
í þessu sambandi, að þar sem
mestur áburður er notaður, hef-
ur heyið einnig reynzt bezta
fóðrið. Það er ríkara af eggja-
hvítu og einnig af steinefnum. —
Verður það því að teljast betra
fóður, samkvæmt því mati er lagt
er á heyfóður yfirleitt.
' ;:i j|:>: * ■
, , i 1 . V . I -
Sveltitilraunir.
I Tilraunastöðinni á Akureyri
eru 18 ára gamlar sveltitilraunir.
Þar er jörðin svelt af fosfórsýru-
áburði. Rannsóknir hafa sýnt, að
þrátt fyrir gnægð af öðrum áburð
artegundum, er uppskeran um
20% minni og heyið af þessu
landi 30% snauðara af fosfór en
í meðaltölu. Uppskerumagnið
segir því ekki nema hálfan sann-
leikann um hey af fosfórsveltu
landi. En eins og oft hefur verið
rætt um, eru steinefni mjög
nauðsynleg í fóðrinu.
Gullauga, Rauðar íslenzkar og
Ben Lomond.
Eitt af verkefnum tilrauna-
stöðvarinnar er stofnræktun út-
sæðiskartaflna. Ræktuð eru 3 af-
brigði Gullauga, Rauðar íslenzk-
ar og Ben Lomond. Af þessum
kartöflum voru seldar 120 tunn-
ur til útsæðis sl. vor.
Nú er kartöfluuppskeran léleg,
nema í skjólsælum görðum. Einn
ig rófnauppskeran. Rófurnar hafa
sprottið mest í september.
Búið er að reyna 60—70 kar-
| töfluafbrigði í stöðinni. Síðustu
árin hefur komið í ljós, og sér-
staklega í sumar að Græn fjalla-
kartafla og Sekoja, sem báðar
eru amerískar, eru fljótvaxin af-
brigði og skara fram úr í stuttum
og köldum sumrum. En þær eru
báðar fremur þurrefnasnauðar og
að bragðgæðum standa þær langt
að baki t. d. Gullauga og Rauðum
íslenzkum.
f kartöfluræktinni eru einnig
gerðar tilraunir með vaxtarrými
og áburðarmagn. — Ennfremur
tilraunir til útrýmingar arfa. —
Notað er Tröllamjöl, Herbasol o.
fl. Þessi efni, og reyndar fleiri,
þarf að nota áður en kartöflu-
grasið kemur upp.
50 nautgripir — 2000 hesta
heyskapur.
Á tilraunastöðinni eru 50 naut-
gripir og mikil mjólkurfram-
leiðsla og þar eru víðlend tún,
um 120 dagsláttur og töðufengur
sennilega um eða fast að 2000
hestum. Kýrnar ganga á ræktuðu
landi allt sumarið.
Kornræktartilraunir.
Ræktaðar eru 3 tegundir byggs
og 2 tegundir hafra. f sumar ná
þessi kornafbrigði ekki þroska.
Stafar það af kuldum í sumar
yfirleitt og sennilega einnig af
miklum næturfrostum um mán-
aðamót júlí—ágúst. En þá mun
blómgunin hafa eyðilagzt.
Aðeins tvqggja vikna sprettutíð.
í sumar hafa allir-. mánuðir
verið mun kaldari en í meðallagi
á Norðurlandi. Árni Jónsson tel-
ur sumarið svo kalt, að álvarleg-
ur grasbrestur hefði orðið, ef
ekki hefði notið tilbúna áburð-
arins og nú verið vá fyrir dyrum
hjá bændastétt landsins. Aðeins
rúmlega 2 vikur á sumrinu hafi
sprettutíð verið góð. Rúmlega
vikuskeið eftir miðjan júní og
Alþjóða-laganefnd Sameinuðu
þjóðanna hefur, lagt til, að boðað
verði til aljjjóðaiáðstefnu til Jjcss að
samræmá sjóréttár-löggjöfina. Til-
lagan kemur íram í skýrslu nefnd-
arinnar til Allsherjárþingsins.
Nefndin héfúr iiú lokið við að
kynna sér sjóréttarlöggjöf ýmissa
landa, bæði hvað snertir siglinga-
löggjöfina og landhelgina. Neindin
hefur haft Jiessi mál á dagskrá síðan
hún tók fyrst til starfa 1949. Árið
1954 hvatti Allsherjarþingið laga-
nefndina til að hraða aígreiðslu
Jjessara mála svo, áö hægt væri að
taka þau íyrir á 11; Allsherjgrþing-.
inu, senr kemur saman í nóvemþer
í haust.
NÚTÍMA SJÓRÆNINGJAR
Meðal Jreirra mála, sem Laga-
nefndin hefur haft til athugunar í
þessu sambandi eru landhelgismál-
in, réttur til friðsamlegra siglinga
og réttur og skyldur Jijóða viðvíkj-
andi siglingum yfirleitt, þjóðarein-
kenni skipa og hvort hægt væri að
skrá skip undir iána Sameinuðu
þjóðanna, svo Jiau nytu verndar
þeirra. Enn fremur hvernig rann-
saka skuli og dænra mál vegna á-
rekstra milli skipa, um hreinlæti á
hafinu og um Jrrælasölu, eða Jrræla-
flutninga og sjórán.
Það sést m. a. á skýrslunni, að nú-
tíma sjóræningjar nota flugvélar,
því skýrslan néinir sjórán, sem eiga
sér stað mcð flugvélum og Jregar um
er að ræða árás á skip úr lofti.
1 skýrslunni er rætt um fiskveiði-
löggjöfina, verndun fiskistofnsins
og rétt til að ranrjsaka qg. nqtfæra
auðæfi landgrunnsíns.
A LÞ JÓÐA RÁ ÐSTkfNAN
TilJagari uiri að kölluð verði sam-
an alþjóðaráðstéfna um sjóréttar-
löggjöf er borin frárii í inngangi
skýrslunnar. Þar er tekið fram, að
nefndin hafi órðið ásátt um, að
Jiað sé bezta aðferðin til að. sam-
rýma sjóréttarlöggjöf heimsins og
vænlegust til Jiess að samkomulag
náist.
Lagt er til, áð Jiað verði AHsherj-
arþing Saméinuðu þjóðanna, sem
gengst lyrir og boðar til ráðstefn-
unnar. Ráðsteínunni verði falið að
yfirfara núgildandí löggjöf með til-
liti til tæknilegra, íjárhagslegra og
stjórnmálalegra sjónarmiða. Niður-
stöður ráðstefnunnar verði síðan
íelldar inu í aljijóðasamning eða
aftur frá 12.—22. júlí. Annars
rnjög kalt og þurrt.
—o—
Um leið og blaðið þakkar Árna
Jónssyni fyrir viðtalið, óskar það
bændastétt landsins þess, að
hvers konar tilraunir í þágu
landbúnaðarins megi eflast sem
mest og verða leiðarljós í breytt-
um og bættum búnaðarháttum á
íslandi.
löggjöf, hvort heldur sem þykir
heppilegra.
Laganefndin leggur áherzlu á, að
ráðstefnan taki til yfirvegunar allar
liliðar Jiessa margþætta máls, og
bendir í Jjví sambandi á reynslu
nefndarinnár, sem er sú, að öll Jiessi
mál séu svo skyld, að Jjað sé ekki
hægt að taka eitt atriði fyrir án Jtess
að það hreyfi annað.
Þá er bent á í skýrslunni, áð ó-
samkomulag jijóða um ýmis atriði
í sjóréttarlöggjöfinni ætti ekki að
þurfa að aftra því, að ráðstefnan
verði haldin. 1 Jjessu sambandi tek-
ur nefndin Jjað íram, að Jjað hafi
verið hinn mesti misskilningur hjá
ríkisstjórnum, að láta ósamkomulag
um einstök atriði á ráðstefriunni, er
haldin var í Haag 1930 urn Jjessi
mál, aftra sér frá að gera alþjóða-
samninga um Jjau atriði, sem sam-
komulag var um. Vonast nefndin
til að þessi villa verði ekki endrir-
tekin.
LANDHELGIN
Laganefndin lítur svo á, að al-
þjóðalög leyfi ekki að landhelgin
nái lengra út en 12 sjómílur. Um
landhelgi innan Jjessara takmarka
tekur nefndin enga afstöðu í áliti
sínu, en leggur til að alþjóðaráð-
stefnan taki málið til yfirvegunar
og geri sínar ákvarðanir. I nefndar-
álitinu segir þó, að rétturinn til
Jjriggja mílna landhelgi sé óvéfengj-
ánlegur enda hefðbundinn, en laga-
nefndin bætir við:
„Hvað réttinutn til að ákseða
landhelgi milli Jjriggja og tólf rnílna
takmarka viðvíkur, verður nelndin
að benda á, að Jjar ríkja mjög mis-
munandi sþoðanir, Jjar sem margar
Jjjóðir ltafa ákVeðið landlielgi síná
þar á milli, en aðrar Jjjóðir hata
ekki viljað viðurkenna J>á land-
helgi.
Af Jjessum ástæðum telur nefndin
sig ekki geta tekið afstöðu urn Jjetta
atriði eða gert tillögur um Jjað og
leggur Jjví til, að alþjóðaráðstefnan
verði látin skera úr
Meðalaldur 100 ár
í Svíþjóð hafa fræðimenn gizk-
að á, að eftir 25 ár verði meðal-
aldur þar orðinn 100 ár. Hluþ-
fallstölur þeirra eldri hækka ört
og skapa mörg vandamál! ,

Um landhelgismál og sjóræningja