Dagur - 22.09.1956, Blaðsíða 8

8
Baguk
Laugardaginn 22. september 195S
Áburðarverksmiðjan í Gufunesi er sfolt
íslenskrar bændastétfar - Fosfatverk-
smiðja aðkallandi nauðsyn
30 mánaða reynslutími verksmiðjunnar lokið.
Skilar stofngjaldeyri sínum á 3 árum.
Talið er að reynslutíma Aburðarverksmiðjunnar í Gufunesi sé nú
lokið. Hefur nú starfað í 30 mánuði og við þau tímamót hefur þessa
fyrirtækis verið minnst og jafnframt gerðar áætlanir um systur-
verksmiðju, er framleiði fosfat eða fosfórsýruáburð, ásamt köfn-
unarefnisáburðinum Kjarna.
Bændur nota brátt alla
framleiðsluna.
Afkastaáætlun verksmiðjunnar
var 18 ])ús. smálestir og þótti þá
vel hugsað fram í tímann. En þró-
unin í ræktun varð örari en jafn-
vel framsýnustu og stórhuga menn
grunaði. Þegar áætlanir voru gerð-
ar um byggingu Aburðarverksmiðj-
unnar notuðu landsmenn um 7000
smálestir af köfnunarefnisáburði.
Reynslan er óneitanlega sú að
áburðarverksmiðjan er ekki of stór.
Nú þegar er stöðvaður útflutningur
á Kjarna og með sömu þróun í
ræktunarmálum annar verksmiðjan
ekki innanlandsþörfinni að fáum
árum liðnum. Notkun köfnunar-
efnisáburðar hefir állfaldast á
fimmtán áirum.
Sést af þessu að þrátt fyrir rúm-
lega 20% aukningu, miðað við
áætlaða frandeiðslugetu og að verk-
smiðjan skili 22 þús. smálestum á
ári, á meðan ekki skortir rafmagn,
eru bændur og aðrir ræktunar-
menn mcð hverju ári svo stórtæk-
ir í áburðarkaupunum að brátt
verður verksmiðjan of lítil. Þannig
keyptu báejíidur landsins aðeins
1950 smálestir árið 1939. Árið 1949
7008 smálcstir og 1956, á því ári,
sem nú er að líða, keyptu þeir
16500 smálestir af köfnunarefnis-
áburðinum Kjarna.
Skilar stofngjaldeyri á 3 árum.
Vilhjálmur Þór, formaður áburð-
arverksmiðjustjórnar hefur gefið
þær merku upplýsingar, að Álmrð-
arverksmiðjan muni skila stofn-
Fyrsti blaðsöluvagninn
á landinu
sjóðsgjakleyri sínum á 3 fyrstu ár-
um. En sú upphæð var 75 milljónir
króna. Af þessari upphæð hefur
hún þegar sparað þjóðinni 65 millj.
í erlcndum gjald'eyri þá 30 mánuði
er hún hcfur starfað. Er þetta
glæisleg útkoma.
Einungis innlendir starfsmenn.
Geymsluþol Kjarna er gott og
kornastærðin viðunandi, og miklu
betri en var í fyrstu og ánægjulegt
er að vita að enginn erlendur mað-
ur starfar nú við yerksmiðjuna, svo
vcl hafa innlendir starlsmenn
reynzt á þessum vettvangi.
Áhugi fyrir fosfatverksmiðju.
Svo sem vitað er, nota bændur
mest af köfnunarefni, allra áburð-
artegunda. Notkun fosforsýruáburð
ar fer þó ört vaxandi. Miðað við
þrífosfat var fosfatsýrnnotkunin á
þessu ári 6000 smálestir.
Stjórn verksmiðjunnar hefur að
undanfiirnu látið fara fram rann-
sókn á möguleikum framleiðslu
þessarar áburðartegundar. Er al-
mennur áhugi fyrir byggjngti fos-
fatverksmjðju. Slík verksmjðja
mundi kosta um 35 millj. með ni'i-
verandi verðlagi. Þar af.þyrfti í er-
lendum gjáldeyri um 15 milljónir.
Vegir, hafnarmannvirki og fl. er
þegar fyrir hendi. Árlegur gjald-
eyrissparríaður er áætlaður 4—5
milljónir króna vegna þcssarar fyr-
irhuguðu vcrksmiðju. Myndi hún
því fljótlega borga sig.
Þá yrði einnig hægt að selja
blandaðan áburð frá Áburðarverk-
smiðjunum, líkan því sem hér var
seldur á fyrri árum og var mjög
vinsæll og handhægur í notkun, auk
þess sem flutningskostnaður hans
er mun minni, miðað við hrein
áburðarefni.
llændur landsins fylgjast með
þessum málum af áhuga og trevsta
S.tjórn Aburðarverksmiðjunnar, únd
ir forvstu hins kunna athafna- og
fjármáliimanns, Vilhjálms Þór. til
stórra átaka í þessu máli.
Ægir Hjartarson, blaðsölumaður
á Akureyri, á hann og selur blöð
og tímarit á götum bæjarins.
Firmakeppnin liefst
í dag
Um hádegi í gær höfðu 11
firrnu látið skrá sig í firma-
keppni í knattspyrnu ’og-verður
fyrsíi leikurinn'háðitr kl. 4 í dag.
Keppt er um vandað stýrishjól,
sem Slippstöðin gaf í fyrra til
keppninnar. — Múraravinnu-
flokkur Óskars Gíslasonar bar þá
sigur úr býtum.
Rjúpnamergð í Húsavík
Svo mikil rjúpnamergð hefur
verið í Suður-Þingeyjarsýslu
seinni partinn í sumar, að fátítt
er.
Maður, sem var að hirða tún-
blett í Húsavík, taldi þar 70
rjúpur og svo gæfar að undrun
sætti.
Rjúpurnar sækja fast í hæsna-
mat og gera jafnvel usla í görð-
um.
Fyrsti vottur vetrarklæðnaðar-
ins sést nú á rjúpunum og munu
þær þessa síðustu daga vera á
leið til fjalla.
8000 KM. HRAÐI.
Bándaríski flugherinn gerir nú
tilraun með nýja gerð llugskeyta,
sem ná ótrúlegum hraða.
Innán tveggja sekúndna frá flug-
taki, hefur skeytið náð sjöföldum
hraða hljóðsins, en til jafnaðar mun
það fara með 8 þúsund km hraða
á klukkustund.
SovéMistamenn á Akureyri
Fimm listamenn frá Sovét
komu hingað á vegum MÍR og
héldu hljómleika í Nýja-Bíó á
Akureyri 18. september.
Fyrst lék Kalida Aktjamova á
fiðlu, og mun ekki ofsagt að hún
hafi hrifið áheyrendur bæði með
leik sínum og framkomu. Lista-
konan er mjög kunnur fiðluleik-
ári og hefur unnið fyrstu verð-
laun í alþjóðasamkeppni fiðlu-
leikara. Þá söng Tatjana Lavrova
af mikilli kunnáttu. Hún hefur
viðfelldna og vel þjálfaða sópr-
anrödd. Áður hefur hún hlotið
mesta frægð fyrir söng sinn í
Stríð og friður eftir Tolstoj.
Einleilt á píanó lék Dimitri
Baskiroff. Hann er Grúsíumaður
og píanóleikari frá barnsaldri og
hefur komið fram, bæði í Sovét-
ríkjunum og öðrum löndum. —
Eldmóður og innri kraftur ein-
kennir leik hans.
Að síðustu söng hinn mikli
bassi Viktor Morozov. Hann er
meðal fremstu óperusöngvara í
Leningrad, hefur mikla og þægi-
lega rödd, og er jafngóður leikari
og söngvari.
Sigrazt hefir verið á kikhósfanum
Nýlega liafa verið gefnar út
þrjár heilbrigðisskýrslur á veg-
nm heilbrigðisyfirvalda Banda
rtkjanna. Þar er skýrt frá því,
að ekki verði langt að bíða, þar
til sumir hættulegustu sjúk-
dómar, sem mannkynið á við
að stríða, verði yfirunnir.
I)r. Leonard A. Scheele, yfirskurð-
Itehnir, hefur sagt, að hœgt sé að
lcekna krabhamein i einu af hverj-
um tveimur lilfeUum, „ef sjúkling-
uririn kemst uiidir lœknishendi j/eg-
ar sjúkdómurinn er á byrjunarstigi,
og liann njóti nauðsynlegra radium-
og sk ii rðhvk n isa ðgerða “.
71% sinnum fleiri tilfelli.
Marion B. Folson, heilbrigðis- og
tnenntamálaráðherra, hefur nú til-
kynnt, að „mjög góður árangur“
hafi náðst með notkun Salk-bólu-
efnis við lömunarveiki. Lömunar-
veiki er nú 4\/s sinnum algengari
meðal barna, sem ekki hafa verið
sprautuð með Salk-bóluefninu, en
meðal þeirra, sem sprautuð liafa
vcrið.
Sigrnzt á kikhósta.
í skýrslu frá ti'eilbrigðismálaráðu-
neyti liandarikjanna segir, að ltik-
hósti — sern einu sinni olli flestum
dauðsföllum meðal barna — virðist
vera að hveifa, og sé j/að að j/akha
bóluefrii, sem notað liefur verið við
veikinni nokkur undanfarin ár.
Togararnir
Kaldbakur liggur hér í ketil-
hreinsun. — Svalbakur kom frá
Þýzkalandi 19. sept. Fór á veiðar
20. sept. — Harðbakur kom til
Akureyrar 17. sept. Landaði hér
175 tonnum af saltfiski. Er hér
enn í ketilhreinsun. — Sléttbak-
ur er í Þýzkalandi. Væntanlegur
til Akureyrar í næstu viku.
Dómsmálaráðherra skipar með
Samkvæmt tilltigu Verð-
gæzhmefndar befur dómsmála
ráðherra skipað meðdómend-
ur í verðlagsdómi í kaupstöð-
um landsins til næstu áramóta,
en hlntaðeigandi héraðsdóm-
ari er formaður dómsins.
I vcrðlagsdómum kaujtstaðanua á
Norðurlandi eiga sæ-ti eftirtaklir
fncnn:
Sauðárkrókur: Sigurður Sigurðs-
son bæjarfógeti, formaður. Pétur
Hannesson, póstafgreiðslum., með-
dómari. Magnús Bjarnason, kenn-
ari, varamaður.
Siglufjörður: Einar Ingiiiunidar:
son, liæjarlógeti, lormaðtm.Svéfmi
Þorsteinsson, halnsögnmaður, með-
dómari. Snorri Stefánsson, verksm,-
stjóri, varamaður.
Olafsfjörður: Sigurður Guðjóns-
son, bæjarfógeti, formaður. Magnús
Gantalíelsson, útgerðarmaðúr, ,méð-
dóniari. Gunnar Asgrímsson, verk-
stjóri, varamaður.
Ákureyri: Friðjón Skárpiiéðiris-
son, bæjarféigeti, formaður. Bjarni
Halldórsson, gjaldkeri, meðdómari.
Marteinn Sigurðsson, framfærslu-
fulltrúi, varamaður.
Undirleik annaðist Frieda Bau-
er. Leikur hennar er öruggur og
kunnáttan frábær.
Heimsókn listamannanna og
hljómleikum þeirra var ágætlega
tekið af fullu húsi áheyrenda.
Ný kennslubók í
íslenzkri málfræði
eftir dr. Halldór Halldórsson.
Utgefandi Bókáforlag Odds
Björnssonar, Akureyri.
Komin er út ný kennslubók x
íslenzkri málfræði handa fram-
haldsskólum eftir dr. Halldór
Halldórsson, dósent. Útgefandi
er Bókaforlag Odds Björnssonar,
Akureyri, en bókin er gefin út í
samráði við fræðslumálastjóra.
í formála segir dr. Halldór að
efni bókarinnar sé miðað við þær
kröfur, sem nú eru gerðar í mið-
skólum og gagnfræðaskólum um
nám í íslenzkri málfræði. Efnis-
val er því svipað og tíðkazt hefur
í kennslubókum í málfræði fyrir
þetta fræðslustig, einkum bók
Björns Guðfinnssonar.
Vv J** Á

Dr. Halldór Halldórssort.
i
... í
Um skýringar hugtaka og verk-
efnaval er bókin hins vegar all-
frábrugðin því, sem tíðkazt hef-
ur, en þar byggir dr. Halldór á
langri kennslureynslu. Þó er
bókin alls ekki róttæk breyting
frá því, sem kennarar eru vanir í
þessum efnum, enda telur dr.
Halldór mjög gagngerar breyt-
ingar ekki æskilegar. „Mér er
nær að halda,“ segir dr. Halldór
í formála að bókinni, „að kenna
megi verulegum hluta íslenzkrar
æsku öll aðalatriði íslenzkrar
málfræði, þau sem skýrð eru í
þessari bók. Eg hef nokkra
reynslu í því að kenna miður
gefnum nemendum íslenzka mál-
fræði, og varð niðurstaða mín sú,
að furðumargt mætti kenna
þeim.“
Þegar dr. Halldór hafði lokið
við að semja Kennslubók í setn-
íngarfraeði og greinarmerkjasetn-
ingu, sem út kom í fyrra, taldi
hann nauðsynlegt að semja einn-
ig málfræðibók í samræmi við
hana, ætlaða sömu nemendum
eða nemefhdum á svipuðu stigi.
Bókin er 168 blaðsíður og skiptist
í 9 aðaikafla. Bandið ér snoturt
og í sama stíl og bandið á Setn-
ingarfræðinni. Bókin er prentuð
í Prentverki Odds Björnssonar
h.f., Akureyri.