Dagur - 06.04.1957, Side 2

2
ÐAGUB
Laugardagijrm 6. apríl 1957
FIMMTUGUR
Kristián Geirmundsson taxider-
mist á Akureyri varð íimmtugur
29. marz. Hann leit fyrst dagsins
ljós þegar lóan og stelkurinn
þreyttu síðasta áfanga sinnar
löngu flugferðar hingað á norð-
urslóðir fyrir 50 árum. Hinir
kærkomnu sumargestir sungu
hinn unga borgara í Aðalstræti
36, í svefn. Nú vekja þeir hann á
morgnana.
Fuglalífið í Innbænum, eða
Fjörunni, eins og kallað var,
hefur allaf verið mikið og íjöl-
skrúðugt. Hvort sem Kristján
hefur haft næmara söngeyra fyr-
ir röddum hinnar lifandi náttúru
en aðrir, er þó víst að hann varð
snemma áhugamaður um allt það
drengsins í Fjörunni. Fékk sá gamni sínu og tókst það vel. Jak-
danski ágirnd á nokkrum svart- ob Karlsson fylgdist með þessu
fuglunum og fékk þá að gjöf. Síð- og hugleiddi á hvern hátt mætti
sendi hann gefandanum margs
konar bóklegan fróðleik umham-
töku, uppsetningu, ásamt skýr-
ingamyndum, sem varð viðtak-
anda hið mesta happ. Síðan hefur
Kristján sett upp mörg þúsund
fugla og hlotið viðurkenningu
fyrir listrænt handbragð. Hann
hefur einnig sett upp önnur dýr,
allt frá músum til sauðkinda og
sela.
En þá kom nýr maður til sög-
unnar. Það var Jakob Karlsson,
vinur barna og dýra. Fyrir hann
settiKristján upp mikið og vand-
að fuglasafn, er Jakob gaf síðan
Akureyrarkaupstað. Var það vís-
irinn að því náttúrugripasafni,
sem hér er nú og er mörgum til
fróðleiks og ánægju. Nýtur það
framúrskarandi forsjár Kristjáns
Geirmundssonar og er bænum til
sóma. Það var opnað í október
1951.
er laut að lifnaðarháttum fugla.
Og hann er líka eini íslendingur-
inn, sem hefur atvinnu sína af
því að setja upp fugla og önnur
dýr.
Langafi Kristsjáns flutti áriö
1840 framan úr Eyjafirði og
keypti lóð þá er nú er Aðalstræti
36. Byggði hann þar torfbæ, að
síns tíma hætti. Það var kallað
Geirshús eftir eigandanum, Geir
Vigfússjmi. Hann var'fástheldinn
á þennan blett og svo hafa af-
komendur hans verið. Þarna
íæddist svo amma Kristjáns. En
um 20 árum síðar byggði Geir
hús það, er enn stendur þar, og
þar fæddist Geirmundur, faðir
Kxistjáns, síðan hann sjálfur og
born hans og fyrsta barnabarn.
Hafa því 6 ættliðir búið á þess-
um stað og farnast vel. Er ekki
vitað um hliðstæða rótfestu hér
á Akureyri.
Á barnsárum Kristjáns Geir
mundssonar var mun meira af
æðarfugli og kríu í Fjörunni, en
nú er. En nýjar tegundir hafa
komið í staðinn. Kristján byrjaði
snemma að safna eggjum og
eignaðist gott safn. í sambandi
við það vaknaði alhliða áhugi
fyrir lifnaðarháttum fuglanna. ■
Síðan gerði harm tilraunir með
að setja upp fugla, algerlega til-
sagnarlaust. Notaði hann fyrst
hey ,síðan sag. Þá bar svo við að
Seingrímur Matthíasson læknir
kom með danskan prófessor, að
nafni L. S. Frederiksen, heim til
Kristjáns til að sýna honum ár-
angurinn af þessari „listgrein"
Vert er að minnast örfáum
orðum á sérstakan þátt. Kristjáns
viðkomandi æðarfugli. Hann var
fenginn af Ólafi Sigurðssyni á
Hellulandi til þess að gera til-
raun með uppeldi á æðarfugli. —
Kristján ungaði æðareggjunum
út í vél og ól upp fallegan hóp.
Tókst þessi tilraun ágætlega
meðan hún naut forsjár Krist-
ians. Síðar fór verr. Æðarfugl
þessi var mjög gæfur. Lék grun-
ur á að skyttur hafi ekki staðizt
íreistinguna, þótt sh'kt verði
ekki sannað.
kenna Akui'eyringum að njóta
hálftaminna fugla, er annast væri
um á fjölförnum stað í bænum.
Þá varð til hugmyndin um
Andapollinn. Er skemmst af að
segja, að þeir Kristján og Jakob
komu sér saman um að vinna að
þeirri framkvæmd. Jakob tók að
sér að vinna málinu fylgi í bæj-
arstjórn ,en Kristján að ala upp
fuglana og hafa þá til fyrir vænt-
anlegan Andaþoll. Róðurinn varð
erfiður í bæjarsjórn. Menn litu
allalmennt svo á, að slíkt væri
tilgangslaust vegna þess að menn
mundu ekki umgangast fuglana
sem skyldi. Yrðu þeir án efa
drepnir með grjótkasti eða öðr-
um álíka aðferðum. Æ fleiri
féllu þó frá þessari skoðun við
nánari athugun og mun nú eng
inn vilja við þá skoðun kannast,
svo rækilega varð hún sér til
skammar.
Andapollurinn var byggður og
síðan annar neðan við sundlaug-
inaýsamkvæmt upphaflegri áætl-
un þeirra félága og volga laugar-
vatnið látið halda tjörnunum
opnum. Það stóð heldur ekki á
Ki'istjáni að leggja fram sinn
hluta. Hann sleppti öndunum í
hin nýju heimkynni í okt. 1945.
Þær voru 18. Nú skipta endurn-
ar hundruðum og Andapollurinn
er sýndur með því márkverðasta,
þegar vel á að tak á móti gestum.
Ollum Akureyringum þykir
vænt um þennan stað og eflaust
hefur hann uppeldislega þýðingu.
rm rsssson i
KVEÐJUORÐ
Bjarni Pálsson bóndi að Há-
túni á Árskógsströnd var jarð-
sunginn frá Stærra-Árskógs-
kirkju föstudaginn 22. marz s.l.
Hann andaðist í Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri 10.
sama mánaðar, 71 árs að aldri.
Með honum er mætur *maður og
góður drengur til moldar geng-
inn.
Kristján átti þó eftir að gera
aðra tilraun með uppeldi anda-
tfegunda. í stmar ól hann upp 4
andategundir fyrir Reykjavíkur-
bæ. Flaug hann í haust með
þessi fósturbörn sín suður, 120
talsins. — Þessir Norðlendingar
kunna vel við sig í höfuðstaðnum
og eru bæjarprýði.
Andarækt Kristjáns bar þó
víðar ávöxt og verður að fara
örlítið aftur í tímann til glöggv-
unar. Eftir 1940 lét Kristján
hænu unga út andareggjum að
Sumarið 1955 gekkst Náttúru-
gripasafnið í Reykjavík fyrir leið
angri til Grænlands, undir farar-
stjóm dr. Fihhs Guðmúndssoríar.
Auk hans fóru Kristján Geir
mundsson frá Akureyri og Half-
dán Björnsson frá Kvískerjum
Heppnaðist ferðin mjög vel og
íékk Kristján leyfi til að auðga
safnið á Akureyri um leið, og
bættust því þá marjlir merkir
munir.
Enn er sá þáttur ótalinn, sem
þó er vert að geta. Kristján hafði
(Framhald á 7. síðu).
BJARNI PÁLSSON
í Hátúni.
Fösturbörn Kristjáns Geirmundss. á Andapollinum. (Ljósm.: E. D.).
A uppvaxarárum Bjarna og
jafnaldra hans, var víða svo
þröngt í búi hjá almenningi, að
nú mundi vera kölluð neyð. En
þá var svo algengt að skera
þurfti fæði svo við nögl á út-
mánuðum, að börn og unglingar
voru vannærðir. Ekki fór Bjarni
varhluta af erfiðleikum fátækt-
arinnar og mun hafa búið að
þeim framan af árum.
Hann hóf, ásam samhentri konu
sinni, Emilíu Jónsdóttur, búskap
að Hátúni og bjó þar alla ævi,
þegar eitt ár er undanskilið. Há-
tún er lítil jörð og fremur kosta-
rrý. En með dugnaði og sparsemi
komu þau hjónin upp 4 þroska-
miklum börnum sínum, 3 sonum
og 1 dóttur og gátu á síðari árum
horft áhyggjulítið til efri áranna,
hvað efnahaginn snerti.
Þau voru fyrstu véruleg kynni
mín af Bjarna, og þau, sem van-
goldin eru af minni hálfu, að við
unnum báðir í vegavinnu. Hann
maður á bezta aldri, sem kom
manna bezt ríðandi í vinnuna á
hverjum morgni, og eg strákling-
ur, látinn teyma hesta í malar-
flutningum. Þá voru engir bílar,
en vegurinn átti að færa okkur
lífsins þægindi og bæta sveitina
okkar, og hver vann eftir sinni
beztu getu að nauðsynlegu máli.
Þótt við, yngstu vegavinnu-
mennirnir, gætum ekki hellt úr
kerrukassa, spöruðum við ekki
að kippa í tauma, slá í og hafa
hátt. En hestarnir hans Bjarna
þoldu ekki þessa meðferð, af því
að þeir höfðu aldrei kynnzt
henni og eigandinn varð sjálíur
að koma til skjalanna.
Þá kynntist eg hvernig kunn-
áttumaður umgengst hesta sína.
Stutt kennsla, en eflaust sú bezta
sem eg hef fengið í þeim fræðum,
hvernig eigi að umgangast mál-
leysingja sem vini, veitti mér
skilning og varanlega ánægju. —
Góðir menn einir og dýravinir
geta opnað ungum drengjum
fagurt svið á þennan hátt í hvers
dagslegum störfum. Fyrir þetta
þakka eg sérstaklega. Bjarni var
alhliða hestamaður og átti af-
burða vel tamda gæðinga og all-
ar skepnur sínar annaðist hann
og umgekkst með stakri um-
hyggju og skilningi.
Greindur maður var Bjarni, en
hlédrægur, léttlyndur heima og
heiman, en skapríkur og við-
kvæmur að eðlisfari. Heimakær
var hann og undi sér hvergi ann-
ars staðar. Enda átti hann gott
heimili, þar sem öryggi og glað-
værð voru einkennandi.
Ekki duldist honum, að hverju
dró, er heilsu hans tók að hnigna.
Glaðlyndi sínu hélt hann þó til
hinzfu stundar og átti gaman-
yrði tiltæk við þjáða félaga sína
í sjúkrahúsinu.
í langvinnum og kvalafullum
veikindum hlaut hann áður
óþekkta og erfiða reynslu, sem
hann mætti með hugarró og
karlmennsku. Og hann beið
ókvíðinn ferðaloka og horfði
björtum augum til nýrrar veg-
íerðar.
E. D.
Leiðrétting
f viðtali við Jón Kjartansson,
Siglufirði, sem birtist hér í blað-
inu 20. marz, leiðréttist eftirfar-
andi:
1) Sjónleikurinn fmyndunar-
veikin var leikinn af stúkunni
Framsókn eða leiknefhd hennar,
og lék því frú Ragnhildur Stein-
grímsdóttir ekki sem gestur leik-
félagsins heldur sem gestur stúk-
unnar.
2) Fallið haíði niður nafn Ás-
geirs Bjarnasonar, þegar upp
voru aldir menn í nefnd, sem eiga
að annast undirbúning að aldar-
afmæli séra Bjarna Þorsteinsson-
ar.
3) Þá hefur misritast nafn Pét-
urs Björnssonar, hann er sagður
í blaðinu Bjarnason, en hann var
einn af þeim, sem kjörinn var í
stjórn Byggðasafns Siglufjarðar.
Þang- og þaramjöl
Síðustu 5 árin hefur útflutn-
ingur þangs- og þaramjöls frá
Noregi aukizt svo mjög að fram
úr skarar um flestar aðrar vöru-
tegundir. 1951 var útflutningur-
inn aðeins um 800 smálestir en í
fyrra yfir 6500 smál. Meginið af
vöru þessari fer tiþ iðnaðarborg-
anna í Mið-Evrópu. Er búizt við
auknum útflutningi þangað, og að
Bandaríkin muni innan skamms
bætast í kaupendahópinn.
Meginið af vöru þessari var
flutt út frá Kristjánssundi á
Norðmæri um 3200 smál., en frá
Álasundi um 330 smál. Um Björg
vin voru fluttar út um 1300 smál.
;þangmjöls.