Dagur - 06.04.1957, Qupperneq 8

8
Baguk
Laugardaginn 6. apríl 1957
Ófrjósemi naufpenings umræðuefni á
slSasfð bændaklúbbsfundi
Framsögumaður Gudnmnd Knutzen héraðsdýral.
Á miög fjölmennum Bændaklúbbsfundi að Hótel KEA
fvrra nvánudag, Íluíti Gudmund Knutzen. héraðsdýralæknir,
mjög athyglisvert erindi um ófrjósemi nautpenings. — Vegna
hinna mörgu bænda, sein ekki eiga þess kost að sækja þessa
1-Júbbfundi, en eru Iesendur þessa blaðs og óska að fregna af
f líkurn fundum, eru hér endursögð nokkur atriði úr ræðu og
svörum héraðsdýralæknis.
Áhrifðmikill æskulýðsfundur í
Varðbcrg síðastl. sunnudag
Vandamál í búnaðarlöndum.
Ræðumaður lagði á það áherzlu
í upphafi máls síns, að í flestum
búnaðarlöndum væri ófrjósemi
nautpenings erfitt og vaxandi
vandamál, og væri miklu fé eytt
til rannsókna á þessu sviði,
meðal annars með byggingu sér-
stakra stöðva, er hefðu það hlut-
verk að finna orsakir og úrbætur.
„Áður en lengra er haldið,“
sagði Knutzen, „verðum við að
gera okkur ljóst, hvað við er átt
með ófrjósemi, og við hvað eigi
að miða. Með frjósemi kúa er átt
við hæfni þeirra til að fá kálf á
réttum tíma, ganga með hann
fram til burðar og eiga síðan
hraust afkvæmi, og er þá átt við
að kýrin eigi kálf á árs fresti.“
Hvernig er frjósemi kúnna
vari'ð hér?
„Þeir eru víst allmargir hér,
sem rekist hafa á þessi vandræði,
og er það ekkert spaug,“ sagði
læknirinn. „Það ,sem veldur því
að ófrjósemi hefur ekki reynzt
hér eins alvarleg og víða erlend-
is, er sennilega vegna þess, að við
böíum ekki kynnzt hinni smit-
andi ófrjósemi, og eg vona inni-
lega, að hún álpist aldrei hingað
til lands.“
Síðan sagði ræðumaður frá því,
að hann hefði á síðastliðnu ári
haft 150 kýr til meðferðar vegna
þessa kvilla. Þar við bættust svo
þær kýr, sem sæddar hefðu verið
þrisvar sinnum eða oftar, áður en
þær kelfdust. Alls er þetta allstór
hópur, sem telja má með lækkaða
frjósemi. Fjórhagslegt tjón af
þessum sökum er tilfinnanlegt. —
Læknirinn sagði ennfremur að
samkvæmt reynslu sinni væri
þettta vandamál svo alvarlegt að
leita bæri hagkvæmra úrræða í
tæka tíð. Vék hann síðan að
nokkrum atriðum þessa máls, er
vert væri að hafa í huga: Líkams
bygging, ástand og heilbrigði,
íóðrun og fjóshirðing, hreyfing og
svo glöggskyggni kúahirða. Enn-
fremur væri áríðandi að sæðing
væri rétt framkvæmd og á réttum
tíma. Og enn nefndi hann sjúk-
dóma í kynfærum, erfðahneigðir
og fleira. En af þessari upptaln-
ingu er hægt að sjá, að margt
kemur til greina og ókleift með
öllu að gefa fullnægjandi svar við
því, af hverju minnkandi frjósemi
stafar.
Áleitnar spurningar.
Þegar um sjúkdóm í kynfærum
er að rækða, er oftast fremur
auðvelt að lækna. Orsakirnar eru
þá augljósar og læknismeðferð
oftast fullvirk. En í öilum hinum
atriðunum verða svörin vand-
fundnari. Hvers vegna verður kýr
ekki yxna, hvers vegna myndast
blöðrur í eggjakerfinu, hvers
vegna verður að sæða kú þrisvar
til fjórum sinnum, áður en árang-
ur næst, hvers vegna verður kýr
yfirleitt ekki kólfafull, þegar
ekkert finnst athugavert við kyn-
færi hennar, hvers vegna visnar
og deyr eggjakerfið?
Slímhimnubólga.
Svör við þessum og áþekkum
spurningum, er sesan-lykill
vandamáls þessa. Af áðurnefnd-
um 150 kúm höfðu 43 slímhimnu-
bólgu í legi, en það er hreinn líf-
færasjúkdómur og eru það gerlar,
sem bólgunni valda. Bólgan
myndast oftast eftir erfiðan bui'ð,
fastar hildir og kemur einnig fyr-
ir eftir venjulegan burð í frjói,
þar sem hreinlæti skortir.
Það er fyrst og fremst fyllsta
hreinlæti í fjósunum, sem fækkað
getur þessum tilfellum. Ennfrem-
ur hreinlæti við sæðingu, hjálp
við burð og losun hildanna.
Afurðaafköst lækka frjósemina.
Dýralæknirinn taldi þó ekki
þetta hið alvarlegasta. Annað
lægi til grundvallar minnkandi
frjósemi. Nokkur hluti orsaka
hennar fellst eflaust í hinni sí-
auknu framleiðslu, sem líffærin
verða að þola og að einhverju
leyti kemui' fram röskun kyn-
færanna og heilbrigði þeirra. Því
meiri afurðir sem kýrin gefur,
þess fullkomnara fóður þarf hún,
skortur vissra efna vill þá oft
koma í Ijós með svokölluðum
Söngskemmtun Nönnu
Egilsdóttur
Fimmtudaginn 28. marz sl.
hélt Nanna Egilsdóttir söng-
skemmtun í Nýja-Bíó á vegum
Tónlistarfélags Akureyrar. Und-
irleik annaðist Fritz Weisshappel.
Aðsókn var mjög góð og var
söngkonunni vel tekið.
Á söngskránni voru 13 lög eftir
C. W. Gluck, R. Strauss, E.
Puccini og innlendu höfundana
Sígfús Einarsson, Þórarin Jóns-
son, Sigurð Þórðarson og Pál ís-
ólfsson.
Voru þetta fyrstu tónleikar
Tónlistarfélags Akureyrar á
þessu ári.
vöntunarsjúkdómum. Það liggur
því næst að álíta, að það sé þurð
eða skortur vissra efna, sem
veldur ófrjósemi, og er því
ófrjósemin komin inn á svið fóð-
urfræðinnar. Þetta ætti ef til
vill einna helzt við hér á landi,
þar sem telja má fóðrið fremur
einhæft. Reynslan hefur líka sýnt
að t. d. fosfórskortur dregur úr.
frjóseminni.
Erfðagalla erfitt að uppræta.
En ætla mætti þá líka að slíks
kvilla gætti ekki í hinum full-
komnustu fjósum, þar sem fóðr-
unin fer fram með vísindalegu
sniði. Þar gætir hans þó mjög. En
það ber áð hafa í huga í þessu
sambandi, að ekkert það fóður er
til, sem bætt getur úr erfðagöll-
um i kynfærastarfinu. En ennþá
er það að mestu óráðin gáta,
hversu mikinn þátt erfðir eiga
hér hlut að máli. Verður það
atriði án efa viðfangsefni vísinda-
manna næst uárin. Ef þetta lægi
Ijóst fyrir, myndi óhemju fé spar-
ast, því að erfðagöllum er auðvelt
að dreifa víðs vegar og á stuttum
tíma, sérstaklega þegar tækni-
frjóvgun er við höfð. Hins vegar
Samvinnutryggingar hafa nú
tekið upp nýjar Heiinilistrygging-
ar, sem ætlað er að gefa hinum
almennu borgurum sem mesta
tryggingavernd í daglegu lífi og
á heimilum. Fyrir gjald, sem ér
mjög lágt, er hægt að fá, auk
brunatryggingar á húsmunum,
víðtæka tryggingu á alls konar
skemmdum lausaf jármuna, ábyrgð
artryggingu fyrir heimilisfólkið
og slysatryggingu fyrir húsmóð-
ur. Er þessi trygging alger nýj-
ung hér á landi, en hefur náð
miklum vinsældum í öðrum lönd-
um.
Sem dæmi um hina nýju
tryggingu má nefna þetta: Ef
innbú í steinhúsi er brunatryggt
fyrir 100.000 krónur, kostar það
180—225 krónur. Ef tekin er
100.000 krónu heimilistrygging í
staðinn, kostar hún 325 krónur og
nær yfir bruna á lausafé öllu,
tjón af sprengingum, eldingum,
flugvélahrapi, vatnsskaða, inn-
broti, snjóflóði, ráni, þjófnaði á
reiðhjólum eða barnavögnum,
tjón af fjarvist vegna bruna,
veitir farangurstryggingu, ábyrgð
artryggingu alls heimilisfólksins
(barn brýtur rúðu, eða heimilis-
menn valda tjóni annars staðar)
og loks er slysa- og lömunar-
trygging fyrir húsmóðurina.
Af þessu sést, að heimilistrygg-
ing á að vernda fólk á heimilum
og raunar utan eigin heimila gegn
margvíslegu tjóni, sem menn
verða fyrir í daglegu lífi. Alls er
um að ræða 18 mismunandi
Mikið fjölmenni var á æsku-
lýðsfundinum í Borgarbíó á
sunnudaginn. — Þegar húsið var
opnað hóf Lúðrasveit Akureyrar
leik sinn undir stjórn Jakobs
Tryggvasonar.
Kl. 2 e. h. setti Kristján Ró-
bertsson fundinn, og gat þess, að
nú væru liðin tíu ár frá því að
hinn fyrsti almenni æskulýðs-
fundur hefði verið haldinn á Ak-
ureyri.
flokka tjóna, sem sem bætt eru
þeim, er slíka tryggingu taka.
Sem dæmi má nefna fyrsta tjón-
ið, er bætt var samkvæmt hinum
nýju heimilistryggingum. Ungur
maður hafði breytt innbúsbruna-
tryggingu í heimilistrj'ggingu
fyrir 100 kr. aukagjald. Nokkru
síðar braut kona hans dýrmætan
hlut á heimili, þar sem þau voru
gestkomandi, og Samvinnutrygg-
ingar bættu fyrir hlutinn, 700 kr.
virði.
Sérstaklega er það athyglisvert,
að húsmóðir er með heimilis-
tryggingu tryggð, ef hún verður
fyrir slysi eða lömun, 10.000 kr.,
ef hún deyr, 100.000, ef hún
verður fyrir algerri örorku.
Þessar tryggingar skapa leið til
nýs öryggis fyrir heimilin og geta
bjargað þeim frá óvæntum út-
gjöldum, er nema verulegum
upphæðum árlega. Hið lága gjald,
sem tekið er fyrir þessar trygg-
ingar, byggist að sjálfsögðu á
þeirri trú, að þátttaka í heimilis-
tryggingum Samvinnutrygginga
verði mikil, eins og hún hefur
verið mikil erlendis.
Það hefur verið mikið vanda-
mál fyrir tryggingafélögin, að
fólk hefur vanrækt að hækka
innbústryggingar sínar í sam-
ræmi við breytt verðlag. Með
hinum nýju heimilistryggingum
taka Samvinnutryggingar upp þá
nýjung, að tryggingaruppbæðin
breytist einu sinni á ári eftir
hinni opinberu framfærsluvísit.
(Frá Samvinnutryggingumn.)
j Ávörp fluttu tveir æskulýðsfé-
iagar ,Ásta Einarsdóttir og Gunn-
laugur Guðmundsson. — En
Gagnfræðaskólakórinn söng und-
ir stjórn Áskels Jónssonar.
Jóhann Konráðsson og Sverrir
Pálsson, hinir vinsælu og ágætu
söngvarar, sungu einsöng.
Gestur fundarins og aðalræðu-
maðurinn var séra Sigurður
Haukur Guðjónsson prestur á
Hálsi í Fnjóskadal. — Flutti hann
ræðu. Minnti hann unga fólkið á
að varðveita æsku sína óflekkaða.
Leiðin til hinnar sönnu gæfu væri
sú, að fylgja Jesú frá Nazaret.
Það myndi sérhver reyna og sjá,
sem gæfi sig honum á vald af öllu
bjarta.
Fundarstjóri var séra Pétur
Sigurgeirsson.
Organisti kirkjunnar Jakob
Tryggvason ,annaðist allan und-
irleik.
Samkomusalur
afhentur
í dag mun eiga að fara fram
hátíðleg athöfn í nýbyggingu
Gefjunar á Akureyri. Þar ætlar
SÍS að afhenda starfsfólki verk-
smiðja sinna hér í bæ, myndar-
legan samkomusal, þar sem Iðn-
stefna samvinnumanna var síðast
haldin. Meðal aðkomumanna
verður Erlendur Einarsson, ior-
stjóri Sambands ísj. samvinnu-
félaga.
Þrí eða f jórradda
íslendigur segir frá því í gær,
að sér þyki stjórnarflokkarnir
undarlega samróma í því áliti
að Sjálfstæðisflokkurinn beri
fyrst og fremst ábyrgð á því,
hvernig komið er í efnahags-
málum landsins og kyrjum
þetta þríraddaðan kór. Án
þess að mjög sé bætandi á
raunir íslendings, er þó óliætt
að fullyrða að þessa álits gætir
einnig langt inn í raðir núver-
andi stjórnarandstæðinga.
Þeirri staðhæfingu til sönn-
unar birtist hér í blaðinu í dag
hluti af skýrslu Landsbanka-
nefndar, er Pétur Benediktsson
bankastjóri flutti nýlega.
Það má vel nota skýrsluna í
fjórðu röddina, og ætti þá
kórinn að vera fullskipaður.
(Framhald á 7. siðu.)
Heimiiisfryggingar
TryggmgBvernd í daglego lífi