Dagur - 18.09.1957, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginii 18. sept. 1957
DAGUR
Ritstjóri: ERLINGUR DAVÍÐSSON
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Þorkell Björnsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 90 — Sími 1166
Árgangurinn kostar kr. 75.00
Blaðið kentur út á miðvikudögum
Gjalddagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Á allsherjar kröfugöngu
í MJÖG athyglisverðri ræðu, sem Bcrnharð Stefáns-
son, alþingismaður, hélt að Freyvángt'i Eyjafirði á
sunnudaginn var á einhverjum fjölmerinasta stjórn-
málafundi, sem haldinn hefur verið í héraðinu urn
langt skeið, fórust honum meðal annars orö á Jressa
leið:
Sjálfstæðismenn tala um kaupliækkanir, aukna
dýrtíð, hallarckstur atvinnuveganna, gjaldeyrisskort
o. fl.
Og auðvitað á svo allt Jrctta að vera núvcrandf
ríkisstjórn að kenna. Sennilega J)á einnig það, sem
enginn maður fær við ráðið, t. d. aflabrestur og Jrað,
sem að vísu stafar frá mönnum, eins og kauphækk-
anir, sent Sjálfstæðismenn hafa gengizt fyrir, eða það,
sem enginn Islendingur gat við gert, eins og Súez-
deilan. Frá sjónarmiði Jiessara manna er svo sjálfsagt
helzta bjargráðið Jrað, að skipta um ríkisstjórn og
láta Jreirra flokk taka við völduml
Ekki skal ég draga úr [)ví, að margt er að í okkar
þjóðfélagi, og sunit af því er sjálfsagt undanförnum
ríkisstjórnum að kenna, sumt núverandi stjórn, en
þó að litlu leyti, og sumt Aljringi.
Núvera'ndi efnahagserfiðleikar stafa þó að lang-
mestu leyti af þróun timans og því, að þjóðin hefur
vanið sig á að lifa um efni fram: eyða meiru en hún
aflar. Hún gerir sifelldar kröfur um fjárframlög úr
rikissjóði til ýmissa framfara. Og mörgum er nú farið
að finnast það helzti kostur þingmanns, ef hann get-
ur og vill hrifsa sem allra mest úr rikissjóði handa
sínu kjördœmi, livað sem getu þjóðarheildarinnar
liður.
Hitt er Jx') enn alvarlegra, að atvinnuvegir J>jóðar-
innar Jrarfnast æ hærri rekstrarstyrkja af því opin-
bera. Slíku er auðvitað ekki hægt að mæta nema með
auknum skattaálögum. Til eru að vísu sljórnmála-
menn og heilir flokkar, sern styðja allar kröfur, en
eru, eða þykjast vera á móti öllum sköttum: gera
kröfur, cn reyna að koma í veg fyrir að hœgt sé að
fullnagja þeim. Þeir lialda, að slikur skollaleikur sé
vinsæll hjá kjósendum, og til J>ess eru refirnir skorn-
ir, að reyna að afla sér fylgis fjöldans, og því miður
virðist svo, að slíkt beri stundum nokkurn árangur,
og ber J>að þá ekki vott um mikinn þroska J)eirra,
sem láta blekkjast af slíkri pólitík, því hver heilvita
maður hlýtur að sjá, ef hann nennir að hugsa, að
ekki er hægt að ausa út fé, nema féð komi einhvers
staðar frá.
Við stöndum frammi fyrir fjárhágsörðugleikum,
en slíkt þarf engan að undra, ef nrenn athuga, livað
gerzt hefur á liðnum árum, t. d. á síðustu 20—30
árum. A Jreim tíma lrefur þjóðin svo til alveg byggt
yfir sig og búpening sinn, vélvætt atvinnuvegina,
bæði til lands og sjávar, byggt vcgi um Jrvert og
endilangt landið, komið upp fjölda af skólum og
öðrum menningarmiðstöðvum, þar á meðal félags-
heimilum, og síðast en ekki sízt erum við nú að
rafvœða landið. Er þó langt frá allt talið, sem Jrjóðin
hefur afrekað á þessurn árum. En ef mið'að er við
stærð Jrjóðarinnar eru þessi afrek áreiðaníega heims-
met.
En þó að allar J>essar framkvæmdir hafi kostað
stórfé og við komizt í nokkrar skuldir vegna Jress,
þá eru }>að þó ekki J>ær skuldir, sem nú ógna efna-
liagslegu sjálfstæði okkar, heldur hitt, að atvinnu-
vegir J)jóðarinnar bera sig ekki og þárfnast })ví sí-
vaxandi styrkja frá ríkinu. Atvinnuvegirnir eru þó
undirstaðan, og ef }>eir lirynja, }>á lirynur öll }>jóðfé-
lagsbyggingin um leið.
Þetta er nú höfuðvandamálið, sem við verðum
öll að glíma við og taka afstöðu til. Og framtíð
þjóðarinnar um áratugi getur verið undir því komin,
hvernig til tekst í }>ví efni.
Sjálfstæðismenn vilja kenna núverandi ríkisstjórn
um, hvernig komið er. En það lilýtur að vera tölu-
vert vafasöm kenning sökum }>ess, að Jietta ástand
skapaðist þegar Sjálfstæðismenn voru í stjórn.
Það eru ekki stjórnarskipti, sem við þurfum, held-
ur stefnubreyting frá því sem veriö liefur undan-
farin ár.
Undanfarin ár má segja að }>jóðin hafi verið í
einni allsherjar kröfugöngu, og reglan hefur verið
sú, að láta undan öllum kröfum.
En hver hefur svo borgað brúsann?
Auðvitað ríkið, og til )>ess þurfti að
leggja aukin gjöld á þjóðina. Dýr-
tíðin hefur aukizt stöðugt vegna
]>essa Iiáttalags og étið upp mest-
allar „kjarabæturnar". ■
A ]>essu ári hafa skeð ýmsir at-
burðir, sem torvelda viðreisnarstarf
ríkisstjórnarinnar, sumir óviðráðan-
legir, eins og t. d. aflabrestur, aðrir
framkallaðir af míinnum, eins og
verkföll }>au, sem orðið hafa. Verka-
menn hafa þó ekki gert }>essi verk-
föll, Iieldur hópar nokkurra há-
launamanna, eins og t. d. yfirmenn
á kaupskipaflotanum, sem stöðvuðu
allar siglingar til og frá landinu í
margar vikur og ollu með því gíf-
urlegu tjóni. Og J>að allra l'urðu-
legásta er, að ekki er annað hægt að
sjá, en að Sjálfstæðisflókkurinn, er
jafnan áður liefur verið andvígur
verkföllum, eins og eðlilegt má
telja, hafi nú af blindu hatri á rík-
isstjórninni stutt þessi verkföll og
hvatt til þeirrai Ég skil ekki í öðru
en að hann eigi eftir að iðrast J>ess.
Ef Jrjóðin vill lifa frjálsu menn-
ingarlífi í ]>essu landi, J)á verður að
snúa við frá verðbólgu- og kröfu-
stefnunni til heilbrigðra starfshátta,
og ég er [>ess fullviss, að núverandi
stjórn og ])eir flokkar, sem að henni
standa, geta komið Jreirri stefnu-
breytingu á, ef þeir standa sarnan,
cn ekki stjórnarandstæðingarnir.
Eg enda ]>essi orð mcð ]>ví að
óska, að allir íslendingar og Fram-
sóknarmenn alveg sérstaklega sýni
landi sínu og þjóð fullan Jregnskap
og hollustu. Þá mun vel fara, þrátt
fyrir allt.
Framsóknarmenn! Vertim alltaf
göðir þegnar Islands! Góðir íslend-
iiigar!
Brúin milli heims og heljar
Smá-þæitir úr harmsögu Ungverja
II. ÆSKAN KVEIKIR
NEISTANN.
Þegar Jósef fór frá formannin-
inum, gætti hann þess vandlega
að byrgja inni hugsanir sínar, því
að enginn gat vitað, hverjir væru
AVO-menn í verksmiðjunni. En
hann var viss um, að þeir væru
þar. Maður nokkur í sömu röð og
hann, hafði eitt sinn sagt: „Þessi
bölvaður skrúflykill, hann hlýtur
að vera rússneskur!“
Fyrir þetta var maðurinn num-
inn á brott, barinn duglega, og
síðan sendur aftur til vinnu sinn-
ar. Jósef var einnig kunnugt um
verkamann í þorpi einu utan við
Búdapest. Hann var orðinn á
eftir með skattgreiðslu sína.
Hann hafði }>ví miður haft orð á
því við einn kunningja sinn, að
hann ætti bróður í Ameríku.
Þetta fréttu AVO-mennirnir og
settu manninum 6 vikna frest til
að ná í skuldarupphæðina frá
Ameríku. Og er það brást, var
hann tekinn fastur og hafði ekki
sézt síðan.
Óttinri við AVO gerði Jósef
gætinn og orðvaran. Hann náði
nú í frakkann sinn, fór í hann og
gekk síðan út úr verksmiðjunni
og ætlaði með strætisvagni heim
til sín. „Á morgun ætla eg að fara
á sellufundinn,“ hugsaði hann
með sér og beit í sig gremjuna,
því að hann grunaði hálfvegis, að
sjálfur formaðurinn væri ef til
vill AVO-maðurinn í sinni deild.
En óðar er hann var kominn
úl undir bert loft kvöldsins, var
hann umkringdur hópi af ungu
fólki, sem hrópaði blátt áfram:
„Sértu Ungverji, komdu þá með
okkur!“
Þetta voru allt ungmenni á
tvítugsaldri. Jósef hafði ekki
hugmynd um, hvað þau hefðu
fyrir stafni ,en það var eitthvert
rafmagn í lofti þessa stundina,
sem hreif hann ósjálfrátt, svo að
hann slóst þegar í hópinn.
Hér með var sagt hið örlaga-
Jjrungna orð, örvandi orð hvatn-
ingar, orð vonar og ástríðu, sem
æskan hafði þráð svo lengi. Stú-
dent einn hrópaði: „Við ætlum
að reka AVO burt úr landinu!"
Þetta gat Jósef Toth skilið.
Nú flæddi æskumannahópur-
inn eins og óstöðvandi bylgja inn
í lögreglustöðina, en þar reyndu
lögregluþjónarnir að stöðva þau
og halda uppi reglu. „Fáið okkur
byssurnar ykkar!“ hrópuðu
nokkrir unglingar, og sér til
mestu undrunar kallaði Jósef
ungi rétt upp í andlitið á rauð-
þrútnum lögregluforingja: „Fáðu
mér byssuna þína!“
„Til — til hvers?“ stamaði íor-
inginn.
Jósef horfði orðlaus á hann og
litaðist síðan um, og einn stú-
dentanna kallaði hátt: „Við ætl-
um að gera út af við AVO-menn-
ina!“
Lögreglumaðurinn gapti af
undrun, og Jósef greip til
skammbyssunnar hans, en annar
eldri piltur þreif hana af honum.
Á svipstundu var vopnabúr lög-
reglunnar hroðið, og æskulýðs-
hópurinn hélt aftur út á götuna.
í sama vetfangi kom rússnesk-
ur skriðdreki með ungverska
hermenn undir stjórn tveggja
AVO-manna og keyrði inn í
þrönga götuna og fast að, þar sem
Jósef ungi stóð. Þetta var gamall
skriðdreki, T—34, með skröltandi
vél og háum smáturni með vél-
byssuopi að framan. Þetta var
}>ví mesti háskagripur fyrir menn
með skammbyssur einar að
vopni.
Ungmennahópurinn var í ægi-
legri óvissu, er skriðdrekinn
nálgaðist. Og hermennirnir í
honum virtust ófúsir að skjóta á
æskufólkið, sem einnig virtist
smeykt við að skjóta á skrið-
dreka með byssukrílunum sínum.
Þá skipaði sennilega annar AVO-
maðurinn fyrir, því að skyndilega
var hafin vélbyssuskothríð, og
nokkrir úr ungmennahópnum
féllu þegar á götuna.
(Þar með var byltingin hafin.)
Sundmót U.M.S.E.
Sundm.Umse var háð að Lauga-
landi á Þelamörk á sunnudaginn
var. Þátttakendur voru 20 talsins
Framtíðin vann með 54 stigum.
Stigahæsti einstaklingurinn var
Reynir Schiöth frá UMF Fram-
tíðin og vann hann 4 sund og
hlaut 20 stig. Næst urðu Hreinn
Guðnason frá UMF Möðruvalla-
sóknar með 10 stig og Sólveig
Kristinsdóttir frá UMF Framtíð-
Fréttaíilkyniiing frá Hagstofumii
mn upplýsingaþjóiiustu
Þjóðskrárinnar
1 lögum um Þjóðskrá og almannaskráningu, er sett
voru á síðasta ári, er gert ráð fyrir því, að Þjóðskráin
láti í té vottorð ög upplýsingar eítir skrám hennar og
gögnum, og er J>etla mikilvægur þáttur í starfsemi
liennar. Hér er annars vegar ura að ræða vottorð um
aðsetur fyrirspyrjanda sjálfs eða um eitthvað annað
um hann skráð, og hitis vegar upplýsingar, sem lyrir-
spyrjandi óskar að fá utn aðsetur annarra manna nú
eða fyrr. Veiting upplýsinga um önnur skráningarat-
riði en aðsetur cr háð vissum takmörkunum, eins og
vænta má.
Aður var ekki til nein slík upplýsingamiðstöð, ]>ar
sem opinberir aðilar, fyrirtæki og einstaklingar gátu
fengið upplýsingar um aðsetur manna hvar sem er á
landinu, og kom J>að sér illa íyrir marga aðila, sem
hé reiga hlut að máli. Nú hefur Þjóðskráin tekið við
]>essu hlutverki, og mun hún kappkosta að fullnægja
þörfum þeirra, sem nota sér ]>essa ])jónustu. I því sam-
bandi tná geta ]>ess, að áður fyrr gat sá aðili, sem ann-
aðist manntalsskráningu í liverju sveitaríélagi, yfir-
lcitt aðeins veitt upplýsingar um aðsetur manna sam-
kvæmt síðasta manntali, cn Þjóðskráin lær jafnóðum
tilkynningar uni breytingar á aðsetri, og getur hún Jjví
að jafnaði upplýst aðsetur Jteirra, sem flutt liafa eltir
síðasta skráningardag, sem er 1. desember áf hvert.
Það skal tekið fram, að upþlýsingaj)jónusta Þjóð-
skrárinnar er, að því er snertir fyrirspurnir um aðsetur
manna í Reykjavík, einskorðuð við aðila, sem þarfnast
upplýsinga vegna atvinnurekstrar eða annarrar starf-
semi. Almenningur skal eftir sem áður snúa sér lil
Mannlalsskrifstofu Reykjavíkur með beiðnir sinar i
þessu sambandi. Sömuleiðis skal almenningur í liverju
umdæmi utan lleykjavíkur snúa sér til hlutaðeigaridi
bcejarstjóra eða oddvila, ]>egar óskað er upplýsinga um
aðsetur manna í sama umdæmi.
Stjórn Þ jóðskrárinnar hefur fyrir nokkru sett reglur
um tilhögun Jressarar starfsemi og um gjöld fyrir vott-
örð og upplýsingar, sem lnin lætur í té. Þjóðskránni
ber að veita opinberum aðilum hvers konar upplýs-
ingar, sem er að finna í skrám hennar og gögnum, ef
J>eir Jturfa upplýsinganna við vegna embættisfærslu
eða hliðstæðrar starfsemi, og gerir Þjóðskráin þetta
endurgjaldslaust. En aðrir, sem fá upplýsingar irá
Þjóðskránni, þurfa að greiða fýrir }>ær tilskilið gjald
samkvæmt gjaldskrá. Gjaldið er breytilegt eftir tegund
Jteirrar þjónustu, sem um er að ræða, og það fer líka
eftir tölu fyrirspurna liverju sinni, þannig að afsláttur
er veittur, ef margar fyrirspurnír eru bornar fram í
einu lagi. Auk ]>ess er liægt að fá keypt aíslattarhefti
með 25 éyðtrblöðum undir fyrir'spurnir til Þjóðskrár-
innar. Sérstakur taxti gildir lyrir upplýsingar veittar
ætfræðingum og öðrum fræðimönnuin. Gjald f’yrir
vottorð og upplýsingar úr Þjóðskránni greiðist um leið
og fyrirspurn er fram borin.
Nota skal sérstök eyðublöð undir fyrirspurnir til
Þjóðskrárinnar og fást J>au j Hagstofunni.
Þjóðskráin cr lögum samkvæmt sérstök stofnun undir
eigin stjórn, }>ar sem sæti eiga fulltrúar Jreirra aðila,
sem stóðu að stofnun henríhr, en hins vegar er hún
starfrækt sem deild í Hagstofunni. Hagstofustjóri er
formaður stjórnar Þjóðskrárinnar. en aðrir stjórnar-
ntenn eru: Einar Bjarnason, aðalendurskoðandi, skip-
aöur af fjármálaráðuncytinu, Guttormur Erlendsson,
forstöðumaður endurskoðunardeildar Reyk javíkurbæj-
ar, skipaður af borgarstjóra Reykjavíkur, dr. Sigurður
Sigurðsson, skipaður af heilbrigðismálaráðuneytinu
fyrir hönd berklavarna ríkisins, Sverrir Þorbjörnsson,
forstjóri, skipaður af Tryggingastofnun ríkisins, og
Þormóður Páfssoli, bæjarfulltrúi, skipaður af félags-
málaráðuneytinu.
(Frá Hagstofu Islands).
Göngostafur, scm grandar illgresi
í sunrar kom á markaðinn í Noregi og Danmörku
nýtt, hugvitsamlegt, enskt garðyrkjuáhald —
göngustafur, sem drepur illgresi. Hann heitir „ill-
gresisstafurinn" og hefur verið seldur svo milljón-
um skiptir í Englandi og fleiri löndum.
Nú losna menn við það að grafa upp illgresið eða
bogra við að reita það. Nú geta menn spássérað um
hlaðvarpann og túnið hjá sér, beint stafnum að
þeirri jurt, sem J>eir vilja feiga, þrýst á hnapp á
handfanginu og út fossar vökvi, er banar illgres-
inu. Illgresisstafurinn er auðveldur í notkun, og
gott að halda honum hreinum, því að hann er úr
plasti. Það má fylla á hann á ný hvenær sem er.
Stafurinn er „hlaðinn11 hormónablöndu. Fyrst er
vissu magni af blöndunni hellt í stafinn, síðan er
hann fylltur með vatni og er nú tilbúin til notk-
unar.
Svona auðvelt og Jrægilegt verður að eyða ill-
gresinu í varpanum.