Dagur - 29.01.1958, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 29. janúar 1958
DAGUR
Ritstjóri: ERLINGUR DAVÍÐSSON
Afgrciðsla, auglýsingar og innheimta:
Þorkell Björnsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 90 — Sími 1166
Árgangurinn kostar kr. 75.00
Blaðið kemur út á miðvikudögum
og laugardögum, þegar efni standa til
Gjalddagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
KOSNINGAURSLITIN
MEGINÚRSLIT KOSNINGANNA, sem fram
fóru sl. sunnudag hafa orðið þau, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur fengið hreinan meirihluta atkvæða
í tveim kaupstöðum landsins, Reykjavík og Vest-
mannaeyjum, og unnið á í kaupstöðum meira en
aðrir flokkar. En stjórnarflokkarnir hafa meira
fylgi samanlagt í öllum öðrum kaupstöðum. Segja
má því, að þessar kosningar hafi ekki breytt stjórn-
málaviðhorfinu almennt þar. Hins vegar er sigur
stjórnarandstæðinga í Reykjavík, Vestmannaeyj-
um og á Akureyri mikil áminning til allra íhalds-
andstæðinga um að betur þurfi saman að standa
en gert hefur verið.
EKKI fór það dult að Sjálfstæðisflokkurinn not-
aði hina miklu áróðursvél sína af meiri krafti en
nokkru sinni fyrr og sparaði hvorki fé né fyrirhöfn.
Hin mikla áróðurstækni Sjálfstæðismanna krefst
mikilla fjármuna en þá þarf sízt að spara hjá flokki
hinna ríku. Aróðursvélin þeirra gengur fyrir pen-
ingum og vinnur sitt verk með nokkrum árangri,
að því er virðist, jafnvel þar sem flokkurinn hef-
ur lélega málefnalega aðstöðu, svo sem hér á Ak-
ureyri og víðar.
ÞESSAR KOSNINGAR hafa leytt það í ljós,
svo enginn þarf um að villast, að íhaldsandstæð-
ingar þurfa að þjappa sér betur saman til sóknar
og varnar en hingað til hefur verið gert. Baráttu-
aðferðir Sjálfstæðismanna minntu mjög á hinar
þekktu aðferðir nasista, enda sumir af framá-
mönnum þeirra fyrrum lærisveinar Hitlers. Þeir
menn, sem höfðu „gulu sögurnar“ að aðalvopni
sínu í kosningunum, sýnast nokkuð hafa lært af
baráttuaðferðum hinna erlendu einræðisherra síð-
ari tíma. Slíkir menn og stjórnmálaflokkar, sem
lúta svo lágt í baráttuaðferðum, munu ekki hika
við hin harðsvíruðustu fantatök, til að ná meiri
völdum en þeir nú hafa, ef þeim vex enn fiskur
um hrygg. Þessar kosningar eru því þörf áminning
til allra þeirra manna og kvenna, sem raunverulega
vilja að landinu sé stjórnað í samráði og samvinnu
við samtök vinnandi fólks, fremur en af flokki auð-
manna og braskara, sem betur hafa sannað innræti
sitt í þessum kosningum en oftast áður.
MÁLEFNALEGA stendur Sjálfstæðisflokkurinn
höllum fæti hér á Akureyri. Yfirburðir Framsókn-
armanna eru svo augljósir í mörgum veigamestu
hagsmunamálum bæjarins, að ekki þarf um að
deila, svo sem um framkvæmd og rekstur hinna
miklu iðnfyrirtækja og verzlun. Bæjarbúar hafa þó
of margir gengið fram hjá þessum sjónarmiðum og
ánetjazt Sjálfstæðisflokknum. Þjóðvarnarflokkur-
inn virðist hafa selt sálu sína eða gefið íhaldinu
hana og var það dapurleg ganga fyrir flokk, sem
stofnaður var til þess að hreinsa landið af erlendu
setuliði.
Að kosningum loknum ber að gera sér tvennt
sem ljósast; hvað hægt er af þeim að læra í tölum
og á annan hátt og þó er hitt meira um vert að
leggja nú hönd að þeim verkefnum, sem framund-
an eru á hverjum stað. Hér á Akureyri bíða erfið-
ari verkefni en oftast áður. Hinum mikla áhuga
manna fyrir velferðamálum bæjarins þarf að beina
að lausn þeirra og er vonandi að þá muni sem
flest vel vinnast.
Digrir sjóðir til höfuðstaðarins
Nokkur orð um Almannátryggingar
Haustið 1956 var eg staddur í
Reykjavík, var til lækninga, en
var rólfær og rölti milli kunn-
ingjanna, sem tóku mér tveim
höndum. Eitt sinn hitti eg gaml-
an kunningja, sem bauð mér
með sér í bíl og sýndi mér
ýmislegt markvert. Við ókum
meðal annars fram hjá þrem ný-
byggðum, sem kunninginn sagði
mér að byggð væru að mestu
leyti fyrir almannatryggingafé.
Eg lét þetta nú inn um annað
eyrað en út um hitt. Mér hefur
stundum þótt lítið mark tak-
andi á því, sem slegið er fram
um peningamál.
En þegar eg kom norður á Ak-
ureyri kom svipað atvik fyrir og
fór eg þá að leggja við hlust-
irnar. Hér er um stórt, nýbyggt
hús að ræða og skýringin sú
sama um hlutdeild Almanna-
trygginganna. Almannatrygging-
arnar verða einhvers staðar að
ávaxta peninga sína, var mér
sagt. Eg fór nú að leggja eyr-
un við því, sem um þetta var
sagt, en vildi þó sjálfur reyna
að komast að hinu sanna. Gat
það átt sér stað að tryggingar
hefðu ótakmörkuð fjárráð og
gætu lánað milljónir, jafnvel
milljónatugi. Eg hafði heyrt að
þær hefðu átt 40 milljóna vara-
sjóð eftir tveggja ára starf.
Hvað myndu þær þá eiga eftir
10—12 ár?
Eg tók nú að reikna út og
reyna að komast að einhverri
niðurstöðu. Eg hafði Ríkisreikn-
ingana við að styðjast.
Eg gróf það upp að 1953 þurfti
ríkið að greiða tryggingunum
110 milljónir króna, en ríkið
greiðir 33%, einstaklingar 33%,
hreppar og bæir 19% og atvinnu-
rekendur 15%. Nú var þess get-
ið í útvarpsfréttum stuttu fyrir
jólin, að ríkið byggist við að
þurfa aé greiða 180 milljónir til
Trygginganna fyrir 1957. Eftir
því ættu tekjur trygginganna
að vera 540 milljónir. Þetta er
há upphæð.
Von er að margur spyrji,
hvernig á því stendur að sífellt
fækkar þeim meðulum, sem
sjúkrasamlögin endurgreiða eða
greiða niður. Enn fremur eru
búnir til nýir skattar eins og
læknaviðtalsskatturinn, sem er
nýtt ákvæði frá 1956. En sá
skattur kemur þyngst niður á
gömlu fólki og sjúku, sem oft
þarf að ganga í sprautur eða
þarf annarrar fyrirgreiðslu.
Síðastliðið sumar komst ég að
því, að það var verið að bera
lögtakstilkynningar út til fólks
fyi'ir ógoldnum Almannatrygg-
ingargjöldum frá árunum 1955,
1956 og 1957. Þær tilkynningar,
sem eg sá, voru stílaðar á tvæi'
konur hér í bænum. Báðar hafa
þegið örorkubætur undanfarin
ár og hafa hvorki greitt tekju-
eða eignaskatt og hafa 50—60%
örorkubætur. Onnur konan mun
hafa leitað til bæjarins með
beiðni um að bærinn greiddi
fyrir sig Almannatrygginga-
gjaldið. En hvað segja lögin um
slíkar kröfur? Það er bezt að
láta þau tala. f 27. grein segir;
Iðgjöld samkvæmt b-lið greiða
allir, sem búsettir eru í landinu
16—67 ára að aldri. Undanþegn-
ir gjaldskyldu eru þeir, sem
hvorki greiða tekju- eða eigna-
skatt og hafa notið bóta sam-
kvæmt þessum kafla annarra en
fjölskyldubóta, mæðralauna eða
fæðingarstyrks, tvo mánuði eða
lengur eða dvalizt hafa í sjúkra-
húsi eða hæli á kostnað trygg-
inganna eða ríkisframfærslunnar
jafnlangan tíma á skattárinu.
Enn fremur er sagt í 76. grein
laganna; Lífeyristryggingin greið
ir sjúkrasamlagsgjöld þeirra, er
njóta elli- og örorkulífeyris. Nú
hafa áðurnefndar konur örorku-
bætur. Önnur kr. 200.00 á mán-
uði en aftur á móti er hin krafin
um að greiða í iðgjöldum til A1
mannatrygginga kr. 94.00 á mán
uði. Með öðrum orðum, taka
með annarri hendinni, það sem
gefið er með hinni.
Eg hef að gamni mínu gert
áætlun um það, sem unglingur
fæddur 1940 þarf að greiða til
Almannatrygginga til 67 ára ald
urs. Til grundvallar þessum út-
reikningum, tók eg iðgjalda-
greiðslur fyrir árið 1956, en
tryggingagjaldið hefur hækkað
síðan. Við fljótlegan reikning
á þessu, og með því að reikna
6% vexti af upphæðinni, hefur
þessi maður, ásamt konu sinni,
reiknað með að þau séu jafn-
gömul og hafi gift sig 25 ára,
greitt um 1 milljón króna 67 ára
gamall. En þetta er aðeins þriðji
hlutinn. Hina hlutina greiða ríkið
og hrepparnir og atvinnurekend-
ur. En það sem samfélagið
greiðir deilist auðvitað á alla
þegna þjóðfélagsins þó það sé
ekki nefskattur.
Umrædd hjón eru því í raun og
veru búin að greiða um 3 millj
króna til þessarar stofnunar, þeg
ar þau eru búin að ná 67 ára
aldri. Nú er ekki líklegt að mik-
ið meira en svo sem 15% af þegn
unum nái þessum aldri. Út frá
þessum hugleiðingum hefur mér
dottið í hug, að ef Alþingi tekur
lög þessi einu sinni enn til með-
fei'ðar, til að betrumbæta þau, þá
yrði skynsamlegasta leiðin sú, að
Almannatryggingum yrði þann-
ig fyrir komið, að hver sýsla
ræki sínar tryggingar eða sjúkra
samlögin sjálf' í kaupstöðum og
hreppum. Virðist mér að þetta
gæti orðið fjárhagsleg lyftistöng
fyrir þessa staði.
Eg sé lítið vit í því, ef rétt er,
að svo vænir sjóðir safnist hjá
tryggingunum, að þessi auður sé
allur dreginn til Reykjavíkur.
Eg skora því á alla alþingis-
menn að taka þessar ábendingar
til athugunar. Hver veit, nema
þing og stjórn og svo hreppar og
kaupstaðir hins vegar, geti fund-
ið réttlátai'i lausn á þessu máli en
nú er, miðað við þjóðarheildina.
Magnús Kristjánsson.
y*yxyvyiyiyiy<yíy<y(y(y<-JÍ*'
JÓHANNES ÓLI SÆMUNDSSON:
Ólafs þáttur blinda
(Niðurlag.)
Alveg gekk það yfir mig
og ég varð svo hissa,
Valdi er ekki vildi þig,
vífið unga, kyssa.
Ætíð þegar angrið sker
ert ÞÚ nær að hjálpa mér
og að bæta bölið kalt.
— Blessaður sértu fyrir allt.
Drottins vors er dýrðin há
(dag hvern þenkja gjcrðu);
hann einn valdið hefur á
himni bæði og jörðu.
Við dauðsfall.
Guð pi'ísandi sinn má sjá,
sögðum vanda leystur frá;
svift er grandi og sorgarþrá,
sælulandið kominn á.
Guðjóns vísur.
Er mín hreina ást til þín
illa meinum bundin;
vinan eina ertu mín,
eðalsteinahrundin.
Endurnýja eg vil því
ástar hlýju böndin,
og nú flýja faðm þinn í,
funadýjaströndin.
Að þér strjálist auðnan há,
óska ég tállaust vildi,
Þín er máluð myndin á
mínum sálarskildi.
Veit ég sprund, þú vilt að mér
vefja mundir þínar.
Eg hef fundið oft hjá þér
yndisstundir mínar.
Allt um síðir endai' stríð,
einhver tíð þó svekki.
Ævin líður, tæp er tíð,
tíminn bíður ekki.
Elli að ráða muni mér
má ég bráðast finna,
horfinn dáðum, hættur er
hróðrarþráðinn spinna.
Guð einn ræður.
Guð mér sanna sendir náð,
sem allt kann að bæta.
Það er hann, sem hefur ráð
að hugga mann og græta.
Leiðréttingar. í Jólablaði Dags, bls.
31, miðdálki, 21. línu á að standa
flennir bágan túla. — í sama dálki, 2.
línu að neðan á að vera komnar háa
hnjúka á. — f sama bl., bls. 32, á 18.
lína neðan frá í 1. dálki að byrja á því.
— 4. Haustvísu á 2. hending að vera
svona: kvíði í anda brennur. — í
Skyrpt úr klauf á 2. hending 3. vísu að
vera: kjafts í stútinn láttu. — í Kastað
til kunningja ó 6. v. að 'byrja svona:
Eg þess beiði.
syoRyiyíytytyosyíyíyiyvrtyviYmH-rtyfyiyiyvmsyiytyíyvrtyvmsyfytyíyv