Dagur - 29.01.1958, Side 8
8
Bagur
Miðvikudaginn 29. janúar 1958
Iðunnarskórnir hafa unnið sér
PALL ZOPHONIASSON:
Búskapurinn í Eyjafjarðarsýslu
Greinaflokkur Páls Zóplióníassonar, sem birzt hefur í Tíman-
um að undanförnu, um búskap í hinum einstöku byggðarlögum,
er fróðlegur mjög og leyfir blaðið að endurprenta greinina um
búskap fyrr og nú í Eyjafjarðarsýslu nokkuð stytta rúmsins vegna.
(Framhald af 1. síðu.) i
Tízkan er sýnilega mjög breytt
nú? j
í desember í þetta skipti kom
Iðunn með margar nýjungar að
venju, sem verið er að framleiða
nú, upp í pantanir. í karlmanna-
skóm er alveg breytt um lag að
þessu sinni. í stað þess að hafa
þykkan sóla og breiða tá og
yfirleðrið nokkuð útflúrað, verð-
ur sólinn nú mjög þunnur og
mikið léttari en áður. Yfirleðrið
er að mestu slétt eða aðeins
hamrað og táin mjó. Þetta skólag
hefur mjög rutt sér til rúms víða
um heim, sérstaklega í Evrópu.
í gerð kvenskófatnaðar er táin
líka mjó, en með mjúkum tá-
kappa, sem konur fagna mjög.
Hællinn er mjór, stundurri úr
aluminium. Yfirleitt eru sniðin
látlaus og skórnir þægilegir á
fæti. Kvenskórnir eru vel opnir
á ristina og oft með spennu eða
slaufu, svo sem tízkan segir fyrir
um. Litirnir eru mjög fjöl-
breyttir, samkvæmt tízkunni.
Mér lízt ekki á mjóu tána.
Það er náttúrlega rétt athug-
að, ef það er haft í huga, að ís-
lendingar hafa breiða fætur, eins
og aðrar fjallaþjóðir. Utlendu
skórnir þrengdu mjög að okkar
breiðu fótum, því að þeir voru
sniðnir á annað fótlag en við höf-
urn og hafa mjög margir fengið
að kenna á þessu, samanber máls
háttinn: „Enginn veit, hvar skór-
inn kreppir“ o. s. frv. En það er
mjög einfalt að samræma mjóu
tána við hæfi okkar. Aðalvand-
inn er að hafa skóna nægilega
rúma yfir ristina, því að þar
kreppir skórinn jafnan á fót-
breiðum mönnum. Vandinn er
aðeins sá, fyrir þá sem kaupa sér
skó, að velja þá örlítið lengri en
áðui'.
Við höldum áfram að tala um
skó og eg verð sannfærður um að
mjóa táin drepur mig ekki og eg
kaupi eina. Þeir eru fisléttir og
fara vel á fæti. ,
Fyrir fáum árum var húsnæði
skógerðarinnar endurbætt og
vélar hennar eru þær beztu, sem
völ er á. Starfsfólkið, það sem
búið er að vinna ár og jafnvel
Alþingi kvatt saman
4. febrúar
Forseti íslands hefur, að tillögu
forsætisráðherra, kvatt Alþingi
til framhaldsfunda þriðjudaginn
4. febrúar næstkomandi. Hafa
þingmenn verið boðaðir þann dag
kl. 13.30.
(Frá forsætisráðun. 2. jan. 1958.)
Andlátsfregn
Sæmundur Tryggvi Sæmunds-
son skipstjóri frá Stærra-Árskógi
á Árskógsströnd andaðist 23. þ.
m. að heimili sonar síns, Þórhalls
bæjarfógeta á Akranesi, 89 ára
að aldri.
áratugi, kann sitt verk. En þó
þarf öðru hvoru að fá erlenda
kunnáttumenn til að starfa og
kenna.
Skinnaverksmiðjan Iðunn,
Skóg'erðin, svo sem hún heitir
fullu nafni, hefur nú möguleika
til að framleiða eitt par af skóm á
hvert mannsbarn í landinu á ári,
og er það líklega um helmingur
þess, sem notað er. Og það er
eftirtektarvert, að Iðunnarskórn-
ir standast samanburð á verði og'
gæðum við erlenda framleiðslu.
Iðunnarskórnir hafa unnið sér
borgararéttindi meðal þeirra iðn-
greina landsins, sem það hafa
gert með mestum sóma.
Þessa dagana auglýsir verk-
smiðjan eftir starfsfólki í kvöld-
vinnu, því að kaupendurnir bíða.
Blaðið þakkar hinum áhuga-
sama verksmiðjustjóra, Richard
Þórólfssyni, fyrir upplýsingarnai'.
Þórunn Jóhannsdóttir
heiðruð fyrir píanóleik
Hinn kunni brezki píanóleikari,
Miss Harriet Cohen, tjáði sendi
ráði íslands í London með bréfi,
dags. 7. þ. m., að samkvæmt úr-
skurði alþjóðlegrar nefndar hefði
íslenzka píanóleikaranum, Þór-
unni Jóhannsdóttur Tryggvason,
verið veittur bronzs-heiðurspen-
ingui' 'fyrir píanóleik. Verðlaun
þessi bera nafn Miss Cohen og
eru veitt án tillits til þjóðernis.
Eru silfurverðlaunin ætluð full-
þroska píanóleikurum, en bronze
verðlaunin ungum listamönnum
og nemendum. Aðeins tvenn
verðlaun eru veitt í hvorum
flokki.
Þá hefur Miss Cohen einnig til-
kynnt, að dr. Páll ísólfsson hafi
verið kjörinn meðlimur hinnar
alþjóðlegu nefndar, sem verð-
launin veitir.
(Frá utanríkisráðuneytinu.)
Frá Hrísey
I Hrísey var kosning óhlut-
bundin. Hreppsnefndina skipa:
Séra Fjalar Sigurjónsson, sókn-
arprestur, Þorsteinn Valdimars-
son hreppstjóri, Kristinn Þor-
valdsson útibússtjóri, Sæmundur
Bjarnason skólastjóri og Njáll
Stefánsson smiður. — Sýslu-
nefndarmaður er Þorsteinn
Valdimarsson.
Heyskapurinn á meðaljöi'ð í
Eyjafirði var 115 —j— 204 hestar, en
er nú 559-(-124=683 hestar. Hey
aukinn á meðaljörðinni er mikill
og sá mesti sem orðið hefur í
þeim sýslunum sem enn hefur
verið rætt um. í Eyjafirði fæst
mest hey af ræktuðum hektara
eftir því sem næst verður kom-
izt, og í Eyjafirði er keyptur mest
ur tilbúinn áburður miðað við
stærð túnanna, en ekki þarf það
að vera vottur þess að þar sé
mest borið á því áburður er not-
aður í garða líka, og getui' eng-
inn sagt hvernig notkun hans
skiptist. Án alls efa það, að túnin
eru stærst í Eyjafirði, gefa mesta
töðu af hektara, að þar er venju-
lega fyrst byrjað að sá, og að jarð
ræktin yfirleitt stendur þar fast-
ari fótum en í þeim sýslunum,
sem enn hafa verið gerðar að um
talsefni, á rót sína að rekja til
Ræktunarfél. Norðurlands. Það
byrjaði sína starfsemi á Akur-
eyri 1903 og fékk þá land hjá
bæjarfélaginu undir tilraunastöð
(neðri) sem síðar var stækkað
(efri gróðrastöð, Galtalækur).
Samhiiða því sem land félagsins
var brotið og unnið með hesta-
verkfærum tók félagið að sér að
rækta tún fyrir menn. Landið
var brotið, herfað, borið í það og
sáð grasfræi og síðan valtað.
Félagið tók þessi fyrstu ái' 125
kr. fyrir að skila dagsláttunni
ræktaðri. Þarna komu fyrstu
„sáðslétturnar eða fræslétturn-
ar‘, eins og menn kölluðu þær þá,
bæði á sjálfri Akureyri og hér
og þar í Eyjafirði. Síðan þá hafa
áhrif á jarðræktarsvæðinu boi'-
izt frá félaginu til bænda, og má
á mörgu sjá að reynsla félagsins
hefur borizt til bændanna í Eyja
firði og þeir metið hana betur en
bændur sumsstaðar.
1920 var heyskapurinn á meðal
jörð 319 hestar. Á þeim voru
fóðraðir 4.4 nautgripir, 83 kind-
ur og 5.1 hross. Séu nautgrip
ætlaðir 35 hestar og kindinni 2,
þá verður að hafa hrossin á moð-
inu og úi'gangi frá hinum skepn-
unum. Nú er meðalheyskapurinn
683 hestar og meðalbúið 13.7
nautgripir, 86 kindui' og 3.5
hi-oss. Sé fóðurþörf búfjárins nú
áætluð á sama hátt og áður verða
60 hestar eftir handa hrossun-
um, svo ásetningur á heyin hefur
batnað. Eg minnist þá ekki held-
ui' að hafa heyrt talað um hey-
leysi í Eyjafirði, og á ári hverju
er hey selt þaðan í önnur héruð.
Allvíða um sýsluna eru góð
engjalönd vélslæg og grasgefin,
sem sízt er dýrara að heyja á en
túnunum. Þau verða því alltaf
slegin þó túnin stækki, og töðu
fallið vaxi. Garðrækt er tölu-
verð í sýslunni og meiri en í
mörgum öðrum, og markaður-
inn nærtækur á Akureyri. Á
Akureyri er mjólkurbú, og þang
að senda bændur úr allri sýsl-
unni mjólk sína daglega. 20—
30% af henni selst sem neyzlu-
mjólk en úr hinu eru unnar af-
urðir og tekur ekki Akureyri á
móti nema hluta af þeim, hitt
verður að seljast annars staðar,
þar sem eftirspurn er eftir mjólk
urvörum. Víða eru betri skilyrði
til nautgripabúskapar í Eyjafirði
en fjárbúa, og er þeim því mjólk
urbúið lífsnauðsyn. Afréttarlönd
eru víða lítil og léleg í Eyjafirði,
og skilyi'ði til sauðfjárbúa því
ekki góð.
1. Svarfaðardalshreppur:
Jarðir í hinum forna Svai'fað-
ardalshreppi voru 86 en eru nú
70. Að nokkru stafar fækkunin
af því, að smábýli sem áður voru
talin sjálfstæðar jarðir, eru nú
talin hús á Dalvík (Fell, Fram-
nes o. fl.). Svarfaðardalshreppur
er einn af allra þéttbýlustu
hreppum landsins og margar
jarðir eru þar sem eiga mjög
lítið land. íbúar hreppsins voru
516 árið 1920 en eru nú 372 tals-
ins. Fólkinu hefur því fækkað
verulega og fólkið mest flutt til
Dalvíkur, en þar er nú komið
kauptún með 789 íbúum. Hinn
forni Svarfaðardalshreppur hafði
1046 íbúa 1920 en í báðum hrepp-
unum, Svarfaðardals og Dalvík-
ur, efu nú 1161, svo fólkinu hef-
ur fjölgað í heild, þó fækkað hafi
í sveitinni (Svarfaðardalshreppi).
Meðaljörðin hafði 4 ha tún, en
hefur nú 11.9 og hefur því nærri
þrefaldað túnstærðina. Heyskap-
ur á meðaljörð var 95 —160 hest-
ar eða 255 hestar. Þá var á fóðr-
um 4.2 nautgripir, 65 kindur og
3.5 hross. Nú er heyskapurinn á
meðaljöi'ðinni 556-þ 1.32 = 688
hestar, og á því heyi eru nú
fóðrað 12.1 nautgr., 77 kindur og
2 hross. Eftir búsettan mann í
hreppnum fengust 38 heyhestar
1920, en nú fást þeir 129, svo af-
köstin hafa stóraukizt. Sennilega
var sett á heyin 1920, en þó bet-
ur nú. Afréttarlönd eru í botn-
um Skíðadals og Svarfaðardals,
svo og í þverdölum, sem liggja
út frá þeim. Þau eru lítil og ekki
góð og skilyrðin til stækkunar
fjárbúanna því ekki mikil að
óbreyttu búskaparlagi. Á nokkr-
um jörðum eru ágæt engjalönd,
sem lengi verða slegin. Á tveim
jörðum eru túnin minni en 5 ha,
en á 39 eða meira en annarri
hverri jörð eru þau stærri en 10
ha. Á mörgum jörðum hafa tún-
in 3—4 faldast síðan 1932. Einna
stærst tún er nú á Hofi 23 ha, en
20.9 á Hofsá. Áhöfnin á Hofi er
24 nautgi'., 203 kindur og 3
hross, en á Hofsá eru 24 nautgr.,
203 kindur og 2 hross. Þessar
tvær jarðir í hreppnum eru fjár-
flestar þar enda eiga þær land
í Hofsárdal, þverdal er gengur
inn í fjallgarðinn milli jarðanna.
Nautgripir eru fleiri á öðrum
jörðum. Á Bakka er 21.1 ha tún.
Þar eru 37 nautgripir, 188 fjár og
4 hross og má því segja að það
búið sé stærst. Á Tjörn eru 25
nautgr., 137 fjár og 4 hross og á
(Framhald á 7. síðu.)
Stóriliamar í Eyjafirði. — Tvíbýlisjörð.
Með Eyjafjarðarsýslu eru hér ekki taldar jarðirnar í Ólafs-
firði, Hrísey og Grímsey, meðan Dalvíkurhreppur er ekki
talinn sér, heldur með Svarfaðardalshreppi, eins og var fyrir
hreppaskiptin. Meðaltúnið í sýslunni hefur stækkað uhi 9 ha
og er það meira en það hefur gert í þeint sýslunum, sent bú-
ið er að tala unt, hvort sem miðað er viö heildarstækkunina
(en þar kentur Borgarfjarðarsýsla hæst með 8.7 ha) eða hlut-
fallslega stækkiut síðan 1920, en eyfirzka túnið hefur stækk-
að um 320%, en það borgfirzka kemur næst með 270%.