Dagur - 13.08.1958, Blaðsíða 2

2
D A G U K
Miðvikudaginn 13. ágúst 1958
Rifjiið upp 30 ára gömul hetjusaga
Það var fagui' júní-dagur árið
1928. Byggðarey lá fyrir landi
eins og marglitur risablómvönd-
ur og fánar bærðust í hægri gol-
unni. Fjörðurinn liðaðist inn í
landið eins og bláleitur borði, og
angan blóma og þefur af salti
fyllti vitin. Mávarnir liðu um
loftið á hægu svifflugi á hvítum
vængjum sinum.
í hátíðar'salnum á „Drottning-
unni“ voru saman komnir ýmsir
fyægir og ágætir menn, en mið-
depill samkyæmisins var heim-
skautafarinn Wilkins. Þar voru
einnig viðstaddir hinir frægu
heimskautafarar, Amundsen,
Sverdrup og Borgchrewink. —
Wilkins hafði fyrir skömmu verið
gestur Amundsens á sveitasetri
hans í Svartaskógi. Hann hafði
fært sér margt í nyt af reynslu
Amundsens, og hann kom til þess
að þakka honum og auðsýna
lionum hollustu. Það var einmitt
um þetta leyti, sem loftskipið
,,ítalía“ fór sína heljarför norðui'
:i höfum á leið sinni til Svalbarða.
Eins og gefur að skilja ræddu
veizlugestir um flugslysið, en
þótti þó sem ekki myndi öll von
úti. Heimskautafarar eru bjart-
sýnismenn að upplagi, og þrátt
tyrir váleg tíðindi voru allir í há-
tíðaskapi.
En svo varð dauðakyrrð í
/eizlusalnum. Það var tilkynnt,
að mikilvægt skeyti hefði borizt.
ítalska ríkisstjórnin hafði skorað
á Norðmenn að koma til hjálpar
:hinu nauðstadda loftfari, og í því
sambandi hafði norska -stjórnin
spurzt fyrir um það, hvort
A.mundsen og Sverdrup væru
fúsir til þess að stjórna björgun-
arleiðangri norður í höf.
Kyrrðin varaði áfram, eftir að
skeytið hafði verið lesið upp. —
Allir viðstaddir.litu á Amundsen,
og öllum var ljóst, að það var
síður en svo auðvelt fyrir hann
að svara. Nobile, hinn ítalski
leiðangursstjóri á „ítalíu“, hafði
skki komið fram sem heiðarlegur
naður gagnvart Amundsen.
Amundsen sýndi engin svip-
brigði. Hann varðveitti fullkom-
lega ró sína, eins og hann var
vanur. Það liðu aðeins nokkrar
sekúndur áður en hann svaraði.
Og svar hans var játandi: „Segið
Ijeim, að eg sé tilbúinn að leggja
af stað undir eins!“
Rödd hans var þróttmikil og
ákveðin og mátti gjörla heyrast
um allan salinn. Aage Krarup
Nielsen, sem var þarna nær-
staddur sem blaðamaður, hefur
,sagt frá þessu á eftirfarandi hátt:
„Upplestrinum var lokið og
bann reisti sitt hvíta, konunglega
höfuð með karlmannlegu fasi og
svaraði hiklaust og án nokkurrar
sigurgleði.“
En hvar var hægt að útvega
nógu sterka og góða flugvél?
í hafnarborg einni í Bretagne
beið flugmaðurinn Guilbaud þess
að komast á vél sinni yfir Atl-
antshaf. En áður en til þess
kæmi fékk hann boð um að fljúga
norður í íshaf í leit að Nobile, og
skyldi hann leggja af stað tafar-
laust. Það vannst enginn tími til
þess að gera nauðsynlegar breyt-
ingar á útbúnaði flugvélarinnar,
sem alls ekki var gerð fyrir ís-
hafsflug. Flestir kunnáttumenn
voru þeirrar skoðupar, að ferð
þessi væri óðs manns æði, þar
sem „Latham" — en svo hét vél-
in — væri gamaldags og úrelt,
hreyfillinn vatnskældur og mjög
illa útbúinn til heimskautaferðar.
Sumir svartsýnismenn létu sér
jafnvel um munn fara orð sem
þessi: Latham er fljúgandi lík-
„Latham 47“ hefur sig til flugs á
Tromsö-sundi 18. júní 1928 kl. 16.
lcista, þessi ferð er fyrirfram
dæmd til að mistakast.
Líklegt er, að Amundsen hafi
verið þetta kunnugt, en hafi svo
verið, skeytti hann því engu. Um
miðjan júní eru þeir Amundsen
og Dietrichsen komnir til
Tromsö ásamt frönsku flugmönn
unum, en þeir voru fjórir, Guil-
baud, sem var flugstjóri og auk
þess vélamaður og loftskeyta-
maður og einn leiðangursmanna
enn, de Queverville liðsforingi.
Það skipti öllu máli að komast
sem fyrst af stað. Þeir vissu, að
óhöfn flugskipsins var í beinni
lífshættu á isbreiðunni, sem nú
væri tekinn að bráðna og gliðna
sundur í sumarhitunum. Raunar
vissi enginn um afdrif áhafnar-
innar.
En veðurútlitið hafði sitt að
segja. Ekkert er eins mikilvægt
fyrir flugið eins og hagstætt veð-
urfar. Og það var ekki af
Amundsen að vænta, að hann
gerði neitt, sem vanhugsað var.
Veðurútlitið varð að vera tryggt.
Mánudagsmorguninn 18. júní
skyldi „Latham“ leggja af stað.
Dietrichsen hafði nýskeð átt við-
ræður við forstjóra jarðeðlis-
fræðistofnunarinnar, og hann
hafði veitt mjög mikilvægar upp-
lýsingar. Þoka var við Bjarnarey
og allhvasst, ein sex vindstig. En
nú hafði vindinn lægt mikið. Á
Svalbarða var veður gott. Skyn-
samlegast myndi að taka stefnu
Roald Amundsen.
sem lengst í vestur og komast
þannig út úr þokubeltinu.
Allt virtist vera í bezta lagi, en
kl. 11 kom skeyti um það, að
lægð hreyfðist frá norðri til suð-
urs milli Grænlands og Sval-
barða. Amundsen óttaðist, að
lægðin gæti haft þau áhrif, að
ekki myndi reynast kleift að
lenda.
Kl. 14 kom nýtt veðurskeyti og
sagoi þar, að lægðin væri alger-
lega kyrrstæð og hefði ekki
breytt sér neitt. Amundsen var
staddur hjá vini sínum, Zalle lyf-
sala, og beið þess óðfús að kom-
ast af stað. Nú myndi einmitt
mögulegt að ná til Kings Bay.
Kl. 16 var bjart veður yfir
Bjarnarey. Amundsen og menn
hans héldu strax út að flugvél-
inni, sem beið við bryggju olíu-
félagsins. Amundsen hafði með-
ferðis 10 kg. af súkkulaði, dálítið
ar hafragrjónum og ýmsar aðrar
matvörur. Að auki hafði hann
með sér byssu og skotfæri, og þá
var með í förinni gúmmíbátur,
sem blása mátti upp, og sitthvað
fleira.
Það var fastmælum bundið, að
leitarmenn hefðu skeytasamband
við land tvisvar á klukkustund.
Eftir kl. 19 skyldi Bjarnareyjar-
stöðin taka að sér að fylgjast
með skeytum frá Latham, þar
sem Tromsö-stöðin þurfti að
sinna annarri þjónustu.
Nokkrum mínútum eftir kl. 16
var Latham kominn á loft og
flaug til vesturs. Nokkrir fiski-
menn sáu vélina 50—60 km. frá
Hekkingen og var stefna hennar
þá í hávestur. Ef til vill hafa þeir
síðar orðið varir við bjartviðri og
breytt stefnunni þá meira til
austurs.
Kl. 18,45 heyrðu menn í
Tromsö í „Latham“ í síðasta
skipti. Þá var hann að kalla á
Kings Bay stöðina og tilkynnti,
að þeir þyrftu að senda nokkur
skeyti. Kl. 17,40 hafði Ingeyjar-
radíó samband við flugvélina. Kl.
17,55 heyrði Ingeyjarradíó kall
til Longyearbæjar. — Síðan
heyrðist ekki frekar frá „Lat-
ham“.
Það var kyrrt júníkvöld í
Tromsö, bg í kyrrðinni leyndist
einhver titrandi spenna,
(Framhald á 7. síðu.)
Norðuriandsmót í frjáisum íþróft-
um háð á Ákureyri um s!. helgi
Gimnar Húseby keppti sem gestur á mótiuu
Ný héraðsmet sett í nokkrum greinum
NORÐURLANDSMÓTIÐ í frjáls-
um íþróttum var haldið á Akureyri
dagana 9. og 10. ágúst sl. Mótstjóri
var Ingimar Jónsson, cn UMSE sá
um framkvæmd mótsins og bar þar
sigtir úr bítum.
Björn Sveinsson, KA, setti Akur-
eyrarmet í 100 m hlaupi á 11 sek.,
Þóroddur Jóhannsson setti UMSE
met á sömu vegalcngd á 11.2 sek.,
Sig. Sigurðsson, Fram, húnverskt
met í þrístökki, stiikk 13.84 m, og
Helgi Valdimarsson, UMSE, met í
þrístökki, 13.70 m.
100 m hlaup:
Bjiirn Sveinsson, KA ll.Osek.
Þóroddur Jóhannss. UMSE 11.2 —
Ivarl Björnsson, HSÞ 11.4 —
80 m hlaup kvenna:
Helga Haraldsdótlir, KA 11.7 sek.
Emilía Friðriksd., IISÞ 11.8 —
Þórey Jónsdóttir, Þór 12.1 —
Kringlukast karla:
Guðm. Hallgrímss., HSÞ 37.99 m
Þóroddur Jóhannss. UMSE 37.10 —
Úlfar Björnsson, Fram 36.07 —
1500 m hlaup:
Jón Gíslason, UMSE 4.19.5 mín.
Guðm. Þorsteinsson, KA 4.21.5 —
Karl Sigurðsson, IISÞ 4.50.8 —
Þrístökk:
Sig. Sigurðsson, Fram 13.84m
Helgi Valdcmarsson, UMSE 13.70 -
Ragnar Guðniundss., UMSS 12.70 —
Hástökk karla:
Tlclgi Vaklemarss. UMSE 1.70 m
Hörður Jóhannss., UMSE 1.70-
Páll MöÍler, KA 1.65-
Hástökk kvenna:
Þórey Jónsdóttir, Þór 1.30 m
Quðrún Sigurðard., HSÞ 1.25-
Emilía Friðriksd., HSÞ 1.25-
1000 m boðhlaup:
A-sveit KA 2.09,9 mín
A-sveit UMSE 2.10.5 -
A-sveit HSÞ 2.19.2 -
400 m hlatip:
Jón Gíslason, UMSE 54.4 sck
Guðm. Þorsteinsson, KA 54.5 —
Brynjar Halldórsson, UNÞ 56.8 —
Kúluvarp karla:
Gunnar Huseby, KR 15.78 m
Úlfar Björnsson, Fram 13.70 —
Þóroddur Jóhannss., UMSE 12.83 —
Helgi Valdemarss., UMSE 12.57-
Langslökk karla:
Helgi Valdemarss., UMSE 6.59 m
Brynjar Halldórsson, UNÞ 6.40 -
Ragnar Guðmundss., UMSS 6.33 —
Stangarsliikk:
Bragi Iljartarson, Þór 3.45 m
Sig. Eriðriksson, HSÞ 3.40 —
l’áll Stefánsson, Þor 3,35 —
110 m grindahlati]J:
Bragi Hjaruirson. Þór 17.0 sek
Ingólfur Hennanuss., Þór 17.1 —
Þóroddur Jóhannss., UMSE 17.7 —
Langstiikk kvenna:
Emilía Friðriksd., HSÞ 4.48 m
Oddrún Guðmundsd., UMvSS 4.22 —
Þórey Jóusdóttir, Þé>r 4.10
Kringlukast kvenna:
Ró,sa Pálsdóttir, KA 23.35 m
Súsiinna Mpller, KA 22.14 -
Helga Haraldsdóttir, KA 20.91 -
Spjótkast:
Ingimar Skjóldal, UMSE 52.34 m
Páll Stefánsson, Þór 42.85-
Arngr. Geirsson, HSÞ 42.55 -
4x100 m boðhlaup karla:
A-sveit KA 47.5 sek
A-sveit HSÞ 48.1 —
A-sveit Þórs 48.4 —
4x100 m boðhlaup kvenna:
A-svcit Þórs 62.1 sek
A-sveit UMSE 62.8 -
A-sveit KA 63.6 —
3000 m 'hlaup:
Jón Gíslason, UMSE 9.56.1 mín
Tryggvi Stefánss., HSÞ 9.56.4 —
Herm. Sigurðsson, HSÞ 10.56.1 —
.Aukagreinar:
Kringlukast karla:
Gunnar Huseby. KR 46.52 m
Þóroddur Jóhannss., UMSE 36.89 —
Helgi Valdemarss., UMSE 35.86 —
Kúluvarp kvenna:
Oddrún Guðmundsd., UMSS 9.95 m
Helga Haraldsd., KA 7.48 —
Guð'rún Sigurðard., HSÞ 7.48 —
Marteinn Siguðsson
sextugur
MARTEINN SIGURÐSSON, fram
færslufulltrúi á Akureyri, varð scx-
tugur 8. þ. m. Hann er Fnjóskdæl-
ingur, en hefur lengi verið búsettur
hér í bæ og starfað að fjölmörguni
félagsmálum. Hann var um skeið
formaður Vcrkamannafélagsins hér,
einnig formaður Framsóknarfélags-
ins og bæjarfulltrúi fyrir flokkinn
eitt kjörtímabil. Skógræktarmálin
hafa notið stuðnings Marteins, og
Matthíasarfélagið var stofnað að
frumkvæði hans, og svo mætti leng-
ur telja. Kvæntur er Marteinn Ein-
hijdi Sveinsdóttur.
Martcinn Sigurðsson er pr.úður í
framgöngu, farsæll í störfum og
nýtur trausts og virðingar allra.
Dagur sendir honum bcztu af-
mæliskveðjur.
HEIMA ER BEZT
Ágústhefti Heima er bezt er
komið út. Forsíðumyndir eru
jafnan mjög vandaðar. Ágúst-
maður ritsins er að þessu sinni
Albert Guðmundsson, sem frækn
astur var talinn íslenzkra knatt-
spyrnumanna og frægastur er
allra landa í þeirri grein. Og um
hann skrifar Jónas Jónsson frá
Hriflu mjög skemmtilega grein á
sinn listræna hátt. — Sigurður
Egilsson í Húsavík skrifar um
veiðiskapinn í Laxá, niðurlag. —
Auk þess eru svo sögurMagnúsar
á Syðra-Hóli, endurminningar
Olafs Pálssonar frá Sörlastöðum,
m. a. frá Olafsdal, þar sem grein-
arhöfundur var í skóla, fram-
haldssögurnar, Hvað ungur nem-
ur eftir Stefán Jónsson o. fl.
Tékkneskir
sumarskór
Allar stærðir.
SKÓDEILD KEA.