Dagur - 13.08.1958, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 13. ágúst 1958
V'/sA/WVv/V>^WVVV^VVVVV^>/VV'/VV^sAA/>A/VVVVV'/^/>/>/VVVít
DAGUR 1
ASalritstjóri og ábyrgðarmaður: <>
ERLINGUR DAVÍÐSSON 1
It Meðritstjóri: ?>
INGVAR GÍSLASON |
z Auglýsingastjóri:
l Þorkell Björnsson |
s Skrifstofa í Hafnarstræti 90 — Sími 1166 2<
s Árgangurint kostar kr. 75.00 ?z
s Blaðið kemur út á miðvikudögum >z
v og laugardögum, þegar efni standa til S
s Gjalddagi er 1. júlí H
í Prentverk Odds Björnssonar h.f. «
iæS$$S$$í5S$555$SSS$$$««5$$«5«5S$$í^^
Stóreignaskatturinn
MARGIR AUÐMENN þessa lands hafa hingað
til getað falið auð sinn í hinum ýmsu hlutafélög-
umum. Lögin um stóreignaskatt, sem gerir þeim,
er breiðust hafa bökin, skylt að greiða hinn nýja
skatt af milljón krónum og þar yfir, eru komin
til framkvæmda gegn hatrammri andstöðu íhalds-
ins.
Morgunblaðið hóf upp raust sína að nýju um
það leyti, sem stóreignaskattsskráin var lögð fram
og þar með opinberaður sannleikurinn um nokk-
ur hundruð íslenzkra milljónamæringa, og geng-
ur svo langt í ósvífninni að halda því fram, að
samvinnufélögin njóti hlunninda í sambandi við
álagningu stóreignaskattsins. —
Þó er það staðreynd, að samvinnufélög og
hlutafélög lúta í því efni nákvænilega sömu
reglum og greiða ekki stóreignaskatt. Stór-
eignaskatturinn er nefnilega ekki lagður á
nein félög heldur einstaklinga einvörðungu.
Þeir einstaklingar, sem eiga milljón króna
skuldlausa eign eða meira, lenda í stóreigna-
skatti, aðrir ekki og skatturinn er ekki lagður
á nein félög.
Ljóst er af þessu, að það er hin herfilegasta
blekking að tala um ívilnanir eða hlunnindi sam-
vinnufélaga í sambandi við stóreignaskattinn. —
Hins vegar ganga menn ekki að því gruflandi að
milljónamæringarnir, þeir sem Morgunblaðið ber
mest fyrir brjósti, reyna að velta stóreignaskatti
sínum af herðum sér og láta fyrirtækin borga —
velta eigin skatti yfir á framleiðsluna, en halda
sínum persónulegu stóreignum óskertum og það
er auðvitað hægt að gera í hlutafélagi, ef stjórn
þess samþykkir slíkt. Á þann eina hátt getur stór-
eignaskattur raunverulega lagzt á þau félög, sem
milljónamæringar eiga hluta í. Auðvitað kemur
það við hjartað í Morgunblaðinu, að milljónerar
skuli þurfa að láta eitthvað af hendi rakna af þeim
gróða, sem tekinn hefur verið frá fólkinu — al-
menningi — á einn eða annan hátt.
Hins vegar er það vitað, að aðeins örfáir aðilar
innan samvinnuhreyfingarinnar eru það vel efn-
um búnir að þeir greiði hinn umtalaða skatt, en
allur þorri milljónamæringanna eru úr þeim auð-
félögum, sem íhaldinu eru kærust.
í sambandi við blaðaskrif íhaldsins og tal íhalds
forkólfa um stóreignaskatt má minna á, að árið
1950 var lagður á stóreignaskattur eins og nú. Þá
voru allir stjórnmálaflokkar sammála um álagn-
inguna, að því undanskyldu að íhaldið kom því til
leiðar að einstaklingar gátu látið félög greiða
skattinn fyrir sig, sem oftast er ranglátt. Með því
var verið að bjarga gróða hinna ríku eða hafa
opna leið til þess, Kemur það því úr hörðustu átt
þegar íhaldsblöð telja stóreignaskatt geta dregið
úr athafnalífinu, en sköpuðu sjálfir það fordæmi
í álagningu stóreignaskatts árið 1950, að mögu-
leiki væri á, fyrir ríka einstaklinga, að láta félög-
in borga fyrir sig, til bráðabirgða a. m. k.
Af framanskráðu má öllum vera það vel ljóst,
að rógsherferð íhaldsins á hendur samvinnufélög-
um, í sambandi- við stóreignaskatt, er ekki aðeins
fyrirfram hreint gönuskeið af þeirri ástæðu,
að hvorki samvinnufélög, hlutafélög eða yfir-
leitt nein félög í landinu, hverju nafni seni
nefnist, þurfa að greiða stóreignaskatt —
heldur er árásin svo greinilegt! samtökum fátæks fólks í kaup-
vitni um málefnaþurrð íhaldsins félögunum að engum er til skaða
og sjúklegt hatur á hinum frjálsu nema árásarliðinu.
Slæmt framferði — en því miður
ekkert einr-dæmi.
PÖRUPILTAR ÞEIR, sem í
skjóli kvöldrökkurs og fámennis,
drýgðu það „frægðarverk“ að
hnupla grenitrénu úr griðastað
sínum í þeim hluta kjallararúst-
anna gömlu, sem standa uppi af
gamla Staðarhóli — ættu, sjálfs
sín vegna, að skila trénu aftur á
sama stað og hlú sæmilega að
rótunum, enda þótt lítil líkindi
séu til, héðan af, að tréð þoli því-
líkt hnjask aftur og aftur á sama
sumri. — Þeir gætu gert þetta á
sama tíma sólarhringsins og þeir
grófu plöntuna upp úr stampin-
um, sem hún var geymd í til
bráðabirgða, þannig að lítið beri
á eins og áður. En þeir ættu að
gera þetta sem fyrst, svo að ekki
komi til annarra eftirmála, og
hvorki reynist nauðsynlegt að
kæra verknaðinn fyrir vanda-
mönnum þeirra né heldur barna-
verndarnefnd eða lögregluvaldi.
— Foreldrar, sem kynnu að
verða þess varir, að börn þeirra
séu að pukra með slíka greni-
plöntu, 70—80 cm. háa, á að
gizka, ættu — barna sinna vegna
—■ að skerast í leikinn og sjá svo
um, að plöntunni verði skilað, því
að enda þótt svo kunni að virðast
í fljótu bragði, að ekki sé hér um
þýðingarmikla hluti að ræða,
ættu þeir að athuga það, að rétt
mun enn reynast hið fornkveðna,
að „á mjóum þvengjumlærahund
arnir að stela“, og ennfremur að
öll linkind foreldra í þessum efn-
um kann að skapa börnum þeirra
æfilanga ástríðu og ógæfu. Og
fæstir — eða vonandi engir —
foreldrar mundu vilja taka á sig
þvílíka ábyrgð, sem skeytingar-
leysi þeirra kann að skapa, ef
þeir láta sem ekkert sé, þegar
fyrst bryddir á slíku misferli í
fari þeirra eigin barna.
Tilraun til að bjarga gróðri,
sem annars hefði verið plægður
niður.
PLANTA ÞESSI var annars
svo til komin á áðurnefndum
stað, að þegar jarðýta var fengin
nú í vor til þess að bylta til jarð-
veginum á Staðarhólslóðinni
gömlu, gerðum við hjónin tilraun
til að bjárga þeim trjágróðri, sem
þarna var fyrir frá tíð tengdafor-
eldra minna, sem fyrstir reistu
býlið, — á þann hátt að færa trén
inn í þann hluta kjallarans, sem
eftir stóð, í bili, og búa þar sem
bezt um hann til bráðabirgða — í
þeirri veiku von, að eitthvað af
trjánum myndi lifa af þessa bylt-
ingu. Sömuleiðis færðum við
þangað nokkrar blómaplöntur af
sömu ástæðum. Þeim var hnupl-
að þaðan snemma í sumar af
hálfgerðum óvitum, en skilað aft-
ur af þeim sökum, að foreldrar
viðkomandi barna skildu vel,
hvað það gilti fyrir börnin sjálf
að venjast sem fyrst af slíkum
klækjum, sem að vísu eru upp-
haflega framdir af unggæðishætti
einum, en gætu þó auðveldlega
síðar breytzt í örlagaríkari
ódygðir, ef ekkert væri gert til
þess að stemma á að ósi. — Eg
er að vona, barnanna vegna —
því að líklegast er að grénitréð sé
alveg úr sögunni, hvernig svo
sem til tekst að öðru leyti — að
enn fari á sömu leið, og foreldrar
viðkomandi barna sýni nú sama
manndóm og skilning sem þeir,
sem þá áttu sams konar hlut að
máli. — J. Fr.
Ferðamaður skrifar:
„TAKNRÆNT DÆMI UM, hve
hörmulega getur til tekizt með
brýr og vegi að þeim, er brúin á
Jökulsá í Norður-Múlasýslu ná-
lægt Fossvöllum. Myndin hér að
neðan gefur nokkra hugmynd um
þetta, en þó ekki að fullu. Að
vísu sézt vel, að snarbeygja þarf
upp með ánni við eystri brúar-
sporðinn undir þó nokkuð m. háu
klettabarði. En nokkrum tugum
metra ofar er stallurinn enginn.
Þar hefði öll aðstaða verið þægi-
leg, aðeins fáum metrum breið-
ara milli bakka, — en gamla
brúin var ekki þar! Til hinnar
handar við brúna er þó enn átak-
anlegra að sjó, hvernig sniðgeng-
ið hefur verið gott brúarstæði.
Það er fáum bíllengdum utar,
sjálfgerðir, jafnháir brúarstöplar
í sömu hæð og stallurinn austan
við ána, sem sézt á myndinni. —
Hvergi gat brú verið betur sett
en þar gagnvart snjóalögum og
litlar beygjur, eða engar, þurftu
að vera á veginum við brúar-
sporðana. — Að vísu er ólíklegt,
að svo illa, sem raun ber um
vitni, hefði til tekizt, hefði brúin
verið í byggingu nú, og er því
síður um hægt að saka einn né
neinn. En úr þeirri hættu, sem
aðstaðan veldur, mætti áreiðan-
lega bæta, og þess vegna er
ástæða til að vekja athygli á
brúnni.
Vegurinn suður frá eystri brú-
arsporðinum, undir klettinum, er
að vísu ekki tiltakanlega mjór, en
á hann koma fljótt svellbólstrar
á haustin, og snjó kyngir þarna í
kverkina strax og hríðar koma.
Hafa menn oftsinnis lent þarna í
bráðri hættu, og mildi mikil, að
ekki skuli stórslys af því hafa
hlotizt, hversu illa um er búið,
því ekki eru svo mikið sem kant-
steinar, eða staurar til varnar á
gljúfurbarminum. Sýnist ýmsum,
að ekki megi svo búið lengi
standa, en sú viðgerð er fram-
kvæmanlegust, að hækka brúna,
, (Fi-amhald á 7. síðu.)
Frá Meniiiiigar- og miniiiiigarsjóði
kvenna
Nýlega er lokið úthlutun styrkja úr sjóðnum fyr-
ir yfirstanda ár. Uthlutað var 32 þúsund krónum til
18 kvenna. Nokkrar fleiri umsóknir bárust, er ekki
var hægt að sinna að þessu sinni. Eftirfarandi
styrkir voru veittir:
Alma E. Hansen, Rvík. Tónlist í Þýzkal. kr. 2000.00.
Arnheiður Sigurðardóttir, S.-Þing. íslenzk fræði
við Háskóla íslands kr. 2000.00.
Áslaug Jóhannsd., Hveragerði, Efnafræði í Þýzka-
landi kr. 3500.00.
Ásgerður Ester Búadóttir, Rvík. Myndvefnaður
kr. 1500.00.
Gíslrún Sigurbjörnsdóttir, Rvík. Listvefnaður í
Austurríki kr. 1000.00.
Grímhildur Bragadóttir, Árnessýslu. Tannlækning-
ar í Þýzkalandi kr. 2500.00.
Guðrún Jónsdóttir, Rvík. Híbýlafræði í Dan-
mörku kr. 1000.00.
Guðrún Sigríður Magnúsdóttir, V.-Skaftafellssýslu.
íslenzk fræði við Háskóla íslands kr. 1500.00.
Gústa I. Sigurðardóttir, Rvík. Franska og franskar
bókmenntir í Frakklandi kr. 2500.00.
Helen Louise Markan, Rvík. Söngur í Svíþjóð
kr. 1000.00.
lngibjörg Stephensen, Rvík. Tannlækningar í Eng-
landi kr. 2000.00.
Jóna Þorsteinsdóttir, Rvík. Listvefnaður í Austur-
ríki kr. 1000.00.
Maja Sigurðardóttir, Akureyri. Sálarfræði í Bret-
landi kr. 3500.00.
Margrét E. Margeirsdóttir, Rvík. Félagsmálafræði í
Danmörku kr. 1500.00.
Olga Jóna Pétui'sdóttir, Rvík. Sjúkranudd í Þýzka-
lanli kr. 1000.00.
Sigrún Árnadóttir, Rvík. íslenzk fræði við Háskóla
íslands kr. 1500.00.
Solveig Kolbeinsdóttir, Skagafirði. íslenzk fræði
við Háskóla íslands kr. 1000.00.
Zita Kolbrún Benediktsdóttir, Rvík. Tónlist í Dan-
mörku kr. 2000.00.
RALPH BERGENGREN:
Það lekur úr krana
Það er hægt að dvelja vetur eftir vetur í íbúð í
borginni, án þess að koma auga á blýsmiði, rör-
lagninga- eða miðstöðvarmenn, en maður er sífellt
að lesa ýmsar skemmtisögur um þá í nútímabók-
menntum. Þeir eiga ekki slíkt skilið. Þessir ágætu
iðnaðarmenn hafa oft orðið ómaklega fyrir barðinu
á lélegum brandarasmiðum, sem hafa, því miður,
haft óholl áhrif á skoðanir mínar.
Sumarið hafði að mínu viti verið laust við allar
heimsóknir iðnaðarmanna, og vatnið streymdi
hindrunarlaust um allar pípur í húsinu mínu og
gusaðist ljúflega úr öllum krönum, ef maður svo
mikið sem snerti þá. Þetta var eins og ósýnilegur
bæjarlækur, sístreymandi, og kæmi mér vatn í
hug, þá sá eg ljúfan læk fyrir hugarsjónum mér,
læk, sem ætíð niðaði og streymdi. Það kom ekkert
ólán fyrir, nema hvað það lak úr krönunum. En
þegar slíkt verður, þá get eg vel gert við það sjálf-
ur. Maðui' þarf bara að setja í nýja pakningu.
Eg hleyp niður í kjallara og skrúfa fyrir vatnið.
Eg hleyp upp aftur, skrúfa kranann af og set nýju
pakninguna á. Þetta er eins og allstór leðurhringur,
hæfilegur á smáputa. Svo skrúfa eg kranann á aft-
ur. Eg hleyp niður í kjallara, skrúfa frá vatninu,
þýt upp og hoi'fi á kranann. Það lekur enn. Eg
hendist því aftur niður í kjallara, skrúfa fyrir vatn-
ið, hleyp upp, skrúfa af kranann og breyti smá-
vegis til um stærð og lögun pakningarinnar, eða þá
eg ýti henni eitthvað til. Því næst skrúfa eg á kran-
ann, hleyp niður í kjallara, set vatnið á, hleyp upp
og huga að krananum. Ef ennþá lekur, hvað viðbúið
er, þá endurtek eg hlaupin niður og upp aftur. Ef
ennþá lekur eitthvað að ráði, sem er mjög líklegt,
þá hleyp eg niður í kjallai'a, skrúfa fyrir vatnið,
hleyp upp og tek kranann af, geri einhverjar smá-
breytingar á pakningunni, bara einhverjar, og svo
skrúfa eg kranann á, hleyp eins og leið liggur nið-
ur í kjallara, skrúfa frá, hleyp upp og horfi á kran-
(Framhald á 7. síðu.)