Dagur - 14.01.1959, Blaðsíða 1

Fylgist með því, sem gerist
hér í kringum okkur.
Kaupið Dag. — Sími 1166.
DAGUR
kemur næst út miðviku-
daginn 21. janúar.
XLII.
Akureyri, miðvikudaginn 14. janúar 1959
2. tbl.
Hér var stofnfundur fyrstu stúkunnar á íslandi, í húsi Friðbjarnar
Steincsonar bóksala. Akureyri var um langt skeið vagga Góðtempl-
arareglunnar og margir þjóðkunnir menn börðust undir merki
hennar. — (Ljósmynd: E. D.).
r
FRIÐBJORN STEINSSON
bóksali.
emplðrareglan á Islandi 75 ára
Fyrsta stúkan var stofnuð á Akureyri
og starfar enn
Góðtemplarareglan á íslandi átti
75 ára afmæli þann 10. jah. síðastl.
Fyrsta stúkan, ísafold, var stofnuð
á Akureyri og ér enn starfandi.
Stofncndur voru aðeins 12. Mestu
áhrifamenn ísafoldar héf fyrstu ár-
in voru Friðbjörn Steinsson bóksali
og Asgeir Sigurðsson, síðar ræðis-
maður. Var Friðbjörn binn traust-
asti starfsmaður inn á við, en Ásgeir
beitti sér meira fyrir útbreiðslu
Reglunnar. Flafði bann áður verið
i barnastúku í Skotlandi, en þar ólst
hann að nokkru leyti upp hjá Jóni
A. Hjaltalín, frænda sínum. Sáu
þeir frændur um þýðingu á lögum
Reghinnar og siðum. Matthías Joch
umsson þýddi ljóðin úr ensku og
sýndi með því vinarhug sinn til
þessarar hreyfingar, þótt eigi gerð-
ist hann felagsmaður. Tveimur ár-
um síðar, 1886, var Stórstúkan svo
stofnuð í Reykjavík, og sama ár var
fyrsta barnastúkan stofnuð þar.
Reglan kenndi íslendingum að
starfa í skipulögðum félagsskap.
Var hún mörgum skóli í félagsleg-
um efnum. Hún reisti samkomuhús
um land allt, og lengi voru þau
einu samkomuhúsin. Hér á Akur-
eyri reisti Reglan veglegasta sam-
komuhús landsins árið 1907 og átti
það í tíu ár, en nú cr það í eign
bæjarins.
Ef þakka á það cinum manni
fremur öðrum, að stúkan Isafold
móö'urstúkan, cr starfandi enn í
dag, þá er það Bjarni Hjaltalín.
Hann var ótrauður starfsmaður
hcnnar alla ævi. Arið 1906 var
Stúkan Brynja stofnuð hér á Akur-
eyri af Sigurði Firíkssyni. Stofncnd-
„Hverr þá mun við
grípa sálinni?"
Fyrir um það bil 800 áruni mælti Sverrir
konungur á þessa leið um ofdrykkjuna:
„— — ok ttlla héðan al flylja
smjör ok skreið, er mikil landéyða
er at peiri brottflutningu; en hér
kemr i slaðinn vin, er menn Iiafa
til lagit at kaupa------Hefir af pvi
kaupi margt illt staðil, en ekki
gott. Hafa margir hér lýnt lifinu
fyrir pessa sök, sitmir limunum,
svmir bera annars kyns örkuml
allan aldr sinn, súmir svivirðing.
verit sœrðir eða barðir, ok vehlr
pessu ofdrykkja------Þér meguð /í
minnasl, hvat efni ófdrykkjan er
eða hvers hon aflar eða hvcrju hon
lýnir.
Þat er it fyrsta, al sá er of-
drykkjuna pýðist, pá fyririœlr hann
allan jjáraflann og lekr par i mót
ofdrykkjuna ok hennar andvirði ok
verður iiesall ok válaðr ok fátœkr.
Sd er annar löstr ofdrykkjunnar,
at hon týnir öllu minninu, gleymir
ok pvi öllu er honum væri skyll al
muna.
Þal er il priðja, al pá girnisl
hann alla ina röngu hlutina, Iirœð-
isl pá ekki at taka fé með röngu ok
svá konur.
Sá er inn fjórði hlútur ofdrykkj-
unnar, al hoh eggjar manninn al
pola engan hlul, hvdrki orð né
verk, gjalda öllu i móti li/ílfu meira
illt en til sé gerl, ok par um fram
eggjar hon pess at leita lastmœla á
pá, er óvaldir eru. Þessi hlulr fylgir
ok, at maðrinn spillir blóðinu lil
vanheilendis og par með lýnir allri
heilsunni. — Lilið nú á, ofdrykkju-
menninir, p/i er pér skilizt frá öllu
i senn, drykkjunni ok lífinu, hvat
likasl er, hverr pá mun við gripa
sálinni------"
ur hennar voru flestir iðnaðar-
menn. Einn af beztu starfsmönnum
hennar um langt skeið var Guð-
björn Björnsson. - Auk þessara
tveggja undirstúkna eru starfandi
hér í bænum tvær barnastúkur,
Samúð' og Sakleysið.
Tvívegis hefur Reglunni á fs-
landi verið stjórnað frá Akureyri.
Tvö fyrstu. árin, 1884-1886, áðiyr
Framhald á 7. síðn.
Flokksþing Framsóknarfl. í marz
Á miðstjórnarfundi Framsóknarflokksins á mánudaginn, var
ákveðið að boða til flokksþings og hefst það 11. marz næstk.
Á síðasta flokksþingi voru yfir 400 kjörnir fulltrúar, en það var
haldið í marz fyrir tveim árum. Nú er nauðsynlegt að hin ýmsu.
flokksfélög víða um land hefjist handa um undirbúning flokks-
þingsins og ljúki sem fyrst kosningu fulltrúa á það. Tilkynna þarf
flokksskrifstofunni um kosningu fulltrúanna.
LA sýnir „Gesfi í MiklagaroT'
Leikstjóri er Jóhann Ogmundsson, en
leikendur eru 16 talsins
Leikfélag Akureyrar æfir nú nýj-
an sjónleik af kappi og setur hann
væntanlega á svið um næstu mán-
aðamót. Leikur þessi er gerður eftir
þýzku skáldsögunni „Gestir í Mikla
garði, sem birt var fyrir nokkru
sem framhaldssaga í Tímanum og
gefin var út í bókarformi í þýðingu
Jóns Helgasonar. Sagan er eftir
Erich Kastner, en þýðingu hans
gerði „Vilhjálmur Eyjólfsson", og
þá hlaut leikurinn nafnið Forríkur
fátæklingur, og verður leikurinn
auglýstur undir þvi nafni.
Jóhann Ögmundsson mun annast
leikstjórn, en leikendur eru sextán
talsins. Með nokkur stærstu hlut-
verkin fara Guðmundur Gunnars-
son, júlíus Oddsson, Kristín Kon-
FRAMSÓKNARFÉLÖGIN HALDA
Kvöldvöko og dansskemmfun í Lóni
næstk, sunnudagr 18. janúar
Til skemmtunar verður:
Upplestur, Jóhann Ögmundss.
Bingó-happdrætti, ýmis verð-
laun.
Dans til klukkan 1.
Aðgöngumiðar verða seldir á
skrifstofu Framsóknarflokksins
og við innganginn. Verð að-
göngumiða er 30 kr.
SPILAÐ BINGÓ
ÝMIS VERÐLAUN
Framsóknarfélag Akureyrar
og Félag ungra Framsóknar-
manna á Akureyri efna til kvöld
vöku í LÓNI n.k. sunnudag, 18.
þ. m., og hefst skemmtunin kl. 9
e. h.
Charles de Gaulle orðsnn forsefi
Þann 8. þ. m. var Charles de
Gaulle settur inn í embætti sem
fyrsti forseti hins fimmta franska
lýðveldis við
hátíðlega at-
höfn, sem hófst
við Elyseéhöll-
ina, en lauk hjá
Sigurboganum
9. þ. m. tilnefn
di de Gaulle
forseti öldunga
deildarþing
manninn Mích
el Debre for-
sætisráðherra, en hann var
dómsmálaráðhei'ra í síðustu
stjórn. Með þessu hefur forsetinn
gengið fram hjá öfgamanninum
Jack Soustelle, sem lengi þótti
líklegur sem forsætisráðherra.
Debré er fjörutíu og sex ára
gamall og hefur lengi verið ötull
stuðningsmaður de Gaulle, en
sjálfur forsetinn er sextíu og átta
ára gamall og hefur nú meiri
völd heldur en nokkur annar
franskur þjóðhöfðingi síðan
Napóleon þriðji leið.
Athöfnin hófst eins og fyrr
segir í forsetahöllinni og voru
þar saman komnir nokkrir af
fyrrverandi samstarfsmönnum ds
Gaulle, svo og helztu leiðtogar
Frakklands og þar á meðal hinn
fráfarandi foi'seti Réné Coty, sem
stóð við hlið de Gaulle, á meðan
á athöfninni stóð.
Eftir hina hátíðlegu athöfn í
forsetahöllinni var farið til Sig-
urbogans,- þar sem de Gaulle
kveikti ljós á leiði óþekkta her-
mannsins. Með því lauk athöfn-
inni.
ráðsdóttir, Anna Þrúður Þorkels-
dóttir og Haukur Haraldsson.
Gott er fyrir menn að hafa kynnt
sér þessa skemmtilcgu sögu, Gesti
í Miklagarði, áður en þeir fara í
leikhúsið um næstu mánaðamót, en
þá er búizt við að sýningar hefjist.
Sýningum L. A. þarf að hraða,
vegna þess að nemendur Mennta-
skólans munu fá Samkomuhúsið
til sinna afnota fyrir skólaleik sinn
frá 25. febrúar n.k.
Leikfélag Akureyrar hefur þegar
ákveðið þar næsta viðfangsefni sitt
ög verður það íslenzkur gaman-
leikur, sem leikstjóri frá Reykjavík
setur upp.
Síðar í vetur kemur svo Baldvin
Halldórsson hingað til bæjarins og
setur enn einn sjónleik á svið fyrir
Leikfélagið.
Orð og athafnir
Eftir síðustu kosningar,
1956, hcimtaði Sjálfstæðis-
flokkurinn að nokkrir þing-
menn Alþýðuflokksins væru
reknir heim, þyí að kosning
þeirra væri ólögleg og„ seta
þeirra á Alþingi væri hreint
stjórnarskrárbrot.Alla tíð síð-
an hefur MorgunWaðið alið á
þessu af og til í geðvonzku-
köstum sínum.
Rétt fyrir jólin studdi Sjálf-
stæðisflokkurinn þessa „ólög-
lega kosnu menn" í ráðherra-
stólana og hélt þeim fullum
stuðninrí.
Á meðan Sjálfstæðisflokk-
urinn var í stjórnarandstöðu,
hvatti hann til verkfalla og lét
gæðinga sína í hópi atvinnu-
rekenda bjóða fólki sínu
kauphækkun til ögrunar og
málgögn sín flytja fregnir af
þessu með stærsta lctri prent-
smiðjunnar.
Þegar sami flokkur neydd-
ist loksins til að láta uppi
skoðanir sínar í efnahagsmál-
iiíii í sambandi við biðilsför
ina til kommúnista um stjórn-
armyndun, var áherzla lögð á,
að kaupið þyrfti að LÆKKA
jafn mikið og það hækkaði í
sumar að undirlagi þeirra
sjálfra og kommúnista!