Dagur - 21.01.1959, Blaðsíða 8

Miðvikudaginn 21. janúar 1959
Daguk
Niðurstaðan var mjög óvænt og sýnir þörf
ítarlegra framhaldsrannsókna
Eyfirzkir bændur stofnsettu
fyrstu sæðingarstöS landsins áriS
1946 með sameinuðu, félagslegu
átaki. En Samband nautgripa-
ræktarfélaganna, skammstafað
SNE, lét þar ekki staðar numið.
Bændur og búlærðir menn í
þessum samtökum vissu, að sæð-
ingarstöðin var aðeins áfangi í
nauðsynlegu starfi við kynbætur
nautgripanna, nauðsynlegur að
vísu, en þó bæpinn að sumu leyti.
Með sæðingarstöðinni og tækni-
frjóvgun urðu örfá kynbótanaut
ættfeður allra mjólkurkúa á fé-
lagssvæði SNE, og því ríkari
nauðsyn en áður að þau væru
vel valin. Eiít misheppnað naut
gaí valdið stórkostlegu fjárhags-
tjóni um langt árabil ef arfgengir
eiginleikar þess reyndust lakari
en ætlað var. Eina leiðin til að
fyrirbyggja þetta og skera úr um
nothæfni nautanna var sú, að
dæma þau eftir dætrum þeirra og
láta þau ekki blanda blóði við
kúastofninn fyrr en að þeirri
rannsókn lokinni. Til þess var
Búfjárræktarstöðin að Lundi
stofnuð og afkvæmarannsóknir
gerðar þar.
Dómur dætranna.
Afkvæmarannsóknir hinnar
nýju stöðvar hófust haustið 1955.
Þá voru fyrstu kvígukálfarnir
keyptir og aldir upp að Grísabóli.
Þessar kvígur voru undan Ægi
og Velli og óvöldum mæðrum, en
kapp lagt á, að fá þær á sem lík-
ustum aldri. Þannig voru þessi
tvö naut tekin undir smásjána.
Dætur þeirra áttu að gefa þeim
vitnisburðinn og dómi þeirra
verður ekki áfrýjað, hvort sem
hann hljóðar upp á langlífi eða
dauða.
Þessar fyrstu kvígur, frá haust-
inu 1955 báru fyrsta kálfi haustið
1957. Fram að þeim tíma höfðu
þær fengið nákvæmlega sama
uppeldi, og þá hófst fyrsta mjólk
urskeiðið. Kvígurnar hlutu nú
nafn og númer. Þær fengu það
sem þær vildu af gróffóðri, þ. e.
þurrheyi og votheyi, eða um 5,2
FE á dag. Þetta gróffóður var
talið nægja til vaxtar, viðhalds
og til að framleiða 5 kg. af 4%
feitri mjólk á dag. Fyrir þá
mjólk, sem kvígurnar mjólkuðu
þar fram yfir þurfti að gefa kraft
fóður, sem samsvaraði 1 FE fyrir
hver 2,5 kg. af 4% feitri mjólk.
Fóðrið var vegið og svo náttúr-
lega mjólkin og skýrslur gerðar.
Ovænt niðurstaða.
Fóðurbætirinn var aukinn eftir á Nú liggja hinar tölulegu niður-
í samræmi við nythæðina, en stöðiu fyi’ir og hafa ekki verið
ekki notaðui til að auka nyt- birtar fyrr. Þær veita mjög
hæðina. Kvígurnar báru á tíma- markverðar upplýsingar og koma
bilinu frá 4. nóv. 1957 til 4. jan. þeim mörgu á óvart, sem voru
1958. Hinn spennandi tími fór í sannfærðir um, að Völlur væri
hönd. Hvorar skyldu reynast betra naut. Ægir sýndi ótvíræða
betur Ægis- eða Vallardætur. — yfirburði, svo sem eftirandi tafla
Tilraunatíminn var 304 dagai'. ber með sér:
A. Afkvœ?nara?insóltn Dœtur Æ
Atdur við Mjólk í kg Fita Fitu- Fóðurgjöf í FE
burð (dag.) mest á dag alls a' /o einingar Kjarnf. Alls
842 17.7 3451 3.57 12310 656 1930
809 13.0 2563 3.73 9556 411 1685
798 19.1 4175 4.28 17888 989 2263
820 15.2 2983 3.91 11651 537 1811
804 16.9 3648 4.07 14841 719 1993
835 13.4 2631 3.73 9824 432 1706
811 11.7 1859 3.89 7236 323 1597
802 10.4 1985 4.18 8298 322 1596
796 15.5 3106 4.05 12593 590 1864
791 17.8 • 4285 4.27 18283 926 2200
816 14.2 2950 4.12 12159 563 1837
749 13.7 3030 3.68 11158 541 1815
M.tal 806 14.9 3056 3.98 12150 584 1858
B. Afkvteniarannsókn: Dœlur Vallar.
Aldur við Mjólk í kg Fita Fitu- Fóðurgjöf í FE
burð (dag.) mest á dag alls % einingar Kjarnf. Alls
842 15.8 2719 4.03 10954 507 1781
818 13.2 2677 3.91 10472 437 1711
816 13.1 2329 3.83 8910 417 1691
825 11.3 2170 4.54 9847 336 1610
833 13.4 2468 3.31 8181 388 1662
826 12.7 2557 4.23 10821 437 1711
816 15.3 2939 3.92 11507 548 1822
821 13.3 2375 3.92 9314 371 1645
817 10.3 1804 3.55 6409 328 1602
774 9.4 1731 3.83 6628 419 1693
764 13.1 3016 4.09 12326 522 1796
757 11.6 2317 3.67 8513 312 1586
M.tal 809 12.7 2425 3.91 9490 419 1693
Skíðaboðganga í kvöld
við íþróttahúsið
Hér hefur dvalizt sl. viku
finnsku rskíðakennari. Ale Lainc,
en hann cr nú á förum til fsa-
fjarðar. Hann hefur kennt pilt-
um úr skólum bæjarins göngu. f
kvöld kl. 8 fer fram boðgöngu-
keppni, og hefst gangan við
fþróttahúsið og lýkur þar. Sveit
frá M. A. keppir við sveit, sem
skipuð er tveim Þingeyingum,
Akureyring og Ale Laine. Ilér er
gott tækifæri fyrr bæjarbúa að
sjá góðan göngumann og spenn-
and keppni.
Þessi skýrsla sýnir, að Ægis-
dætur fengu 584 FE af kjarnfóðri
til jafnaðar, en Vallardætur 419:
Mismunurinn á kjarnfóðrinu er
165 FE. En Ægisdæturnar skil-
uðu líka 12150 fitueiningum, en
Vallardætur ekki nema 9490
fitueiningum til jafnaðar. Af
þessu sézt, að fyrir þau 165 FE,
sem Ægisdætur fengu umfram
hinar, skiluðu þær 2660 fituein-
ingum eða 650 kg. mjólkur. Auk
þess voru Ægisdætur í hærri nyt
að rannsóknartímanum loknum.
Iiins vegar var örlítið seinlegra
að mjólka þær. Flestar kvígurnar
voru seldar í haust, þegar til-
raunaskeiðinu • var lokið.
Nýja fjésið er bjart og rúmgott.
Munaði tveim þús. í afurðum.
Ástæða er til að staldra við
þessar niðurstöður. Ægisdætur
skila meira en 2,5 kg. mjólkur
fyrir hverja FE, sem þær fá fram
yfir keppinautana og þær skila í
afurðum yfir tvö þús. krónum
meira en Vallardætur (mjólkur-
verðið áætlað). Mismunurinn er
því stórkostlegur og geta þeir,
sem gaman hafa af tölum velt
því fyi’ir sér hvei'ju þetta gæti
munað í krónutali hjá bændum í
héraðinu ef nautin hefðu verið
notuð jöfnum höndum um langt
árabil. Þessi fyrsta afkvæma-
rannsókn er glögg og ótvíræð og
hún kom mjög á óvart. Hún
sannar það betur en allt annað,
hve afkvæmarannsóknir eru
þýðingarmiklar.
Góðir einstaklingar.
Til gamans má geta þess, að
tvær kvígur undan Ægi úr þess-
ari fyrstu tilraun eru enn á Bú-
fjárræktarstöð SNE. Fram að
síðustu áramótum höfðu þær skil
að í'úml. 5140 kg. mjólkur hvor á
fyrsta mjólkurskeiðinu. (Til-
raunaskeiðinu lokið áður.) Og
var þá önnur enn í 6 kg. dagsnyt,
en hin í 7. Þær færðu burð ofur-
lítið. Onnur á að bera í febr. en
hin í mai’z.
Jafnvel þar getur boli brugðizt.
Engan þarf að undra þótt nokk-
uð bregði til beggja vona um
kynbótagildi nautanna hér, þótt
þau séu valin eftir beztu sam-
vizku, því að kúastofninn er'Ktið
ræktaður ennþá og stutt síðan
farið var að gera áreiðanlegar
skýrslur. Ætla mætti að í Dan-
mörku þyrfti ekki á afkvæma-
rannsóknum að halda til að prófa
erfðagildi nautanna, þar gem
nautgripastofninn er þaulrækt-
aður. Kýrnar virðast vera
steyptar í sama móti. Þessu er þó
þannig varið, að þar hefur komið
fram þriðjungsmunur afurða hjá
dætrum valdra kynbótanauta, er
enginn vissi fyrirfram að munur
væri á til undaneldis. Hvernig
ættu menn þá að treysta ein-
staklingunum hér í svo lítt
ræktuðum stofni.
Með bættri fóðrun og hirðingu,
aukinni kjarnfóðurgjöf og kyn-
bótum hafa afurðir kúnna í hér-
aðinu aukizt um nær þriðjung á
tiltölulega skömmum tíma. Eng-
inn getur sagt um það með
neinni vissu, hve mikið þessi af-
Búfjárræktarstöð SNE að Lundi. (Ljósm.: E. D.).
urðaaukning verður rakin til
kynbóta. En kynbætur þykja
hvarvetna hinar mikilvægustu í
allri búpeningsrækt.
Fylkir og Þeli prófaðir.
Næstu tilraunahóparnir, kvíg-
ur undan nautunum Fylki og
Þela, eru nú í rannsókn. Nú þeg-
ar er greiniíegur munur korninn
fram, þótt enn sé of snemmt að
dæma. Til dæmis er nú komið í
ljós, að Fylkisdætur komust til
jafnaðar í 15 kg. dagsnyt eftir
burð, en Þeladætur aðeins í 13
kg. miðað við 4% feita mjólk.
Það er ekkert ólíklegt, að hér
verði mjög lærdómserík niður-
staða ekki síður en í fyrra skipt-
ið. Fylkisdætur mjólka jafnvel
enn meira en dætur Ægis gerðu.
Og enn eru 37 kvígukálfar á
stöðinni, undan þeim Tý og íra
og eiga þær að bera næsta haust
og enn yngri kvígur, 39 að tölu,
eru í uppeldi á stöðinni. Feður
þeirra eru Mýri og Galti. Svo er
búið að velja feður að þeim til-
raunakvígum, sem eiga að fæðast
næsta haust og oiga að segja til
um erfðaeiginleika 9. og 10. nauts
stöðvarinnar og þannig verður
haldið áfram.
Myndarleg búfjárræktarsíöð.
Eg skrapp upp að Lundi í fylgd
með Olafi Jónssyni ráðunaut
SNE og skoðaðiBúfjárræktarstöð
SNE undir leiðsögn hans og fékk
hjá honum ýmsan fróðleik um
þessa starfsemi, ásamt tölulegum
niðurstöðum. Á stöðinni er nýtt
48 kúa fullskipað fjós og tvö þús.
hesta heyhlaða. Hvort tveggja
myndarlegt og verið er að inn-
rétta nautafjós og búa sæðingar-
stöðinni og annarri starfsemi
SNE nauðsynlega aðstöðu. Þarna
er ánægjulegt að koma. Hinar
ungu kýr eru þroskamiklar og
vel hirtar. Auk þeirra gripa, sem
nú eru í nýja fjósinu, eru ung-
viði að Rangárvöllum og Grísa-
bóli.
Jónas Kristjánsson er formað-
ur SNE, ráðsmaður Búfjárrækt-
arstöðvarinnar er Sigurjón
Steinsson búfræðikandidat frá
Olafsfirði, fóðurmeistari er
Kristján Bull og Olafur Jónsson,
ráðunautur sambandsins, er um-
sjónarmaður tilraunanna. Bú-
fjárræktarstöðin hefur aukið tún
sín um rúml. 30 ha. á síðustu
tveim árum.
Um leið og eg þakka Ólafi
Jónssyni góða fylgd og fræðslu,
vona eg að störf Búfjárræktar-
stöðvar SNE beri eyfirzkum
bændum ríkulegan ávöxt. E. D.