Dagur - 28.01.1959, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 28. janúar 1959
Dagijr
RITSTjÓHI:
ERLIN c; i: R D A V í 1) S S « \
\ joii:
l'ORKIil. IÍJÖRNSSOV
skiiístofa i llafnarilríti íK) — Simi lltKi
Árgangurinn KiR-tar kr. 7;í.00
Hlaðið kcmut tit .» mtðvikiMlogum <>g
laugartitit'ttm. {xgar cftti <it.tntlu itl
t;j.tld<iat;í i;r I. juli
l'RENTVEKK OODS BJÖRNSSONAK H F.
„Grundvallarbylting á rétti
landsfólksins“
í RÆÐU KARLS KRISTJÁNSSONAR alþingis
manns, sem fjallað er um á öðrum stað í blaðinu í
dag, sagði hann efnislega á þessa leið um kjör-
dæmamálið: Þær tillögur, sem boðaðar hafa verið
af stjórnarflokkunum ('Alþýðufl. og Sjálfstæðis-
fl.) fela í sér hættulega grundvallarbyltingu á
rétti landsfólksins til álirifa á skipun Alþingis.
Landinu á að skipta í 8 kjördæmi og hafa í þeim
hlutfallskosningar. Eru með því lögð niður öll nú-
verandi kjördæmi utan Reykjavíkur, en tekin
upp 7 hlutfallskosningakjördæmi 5—7 þingmanna.
f Rcykjavík á að kjósa 12—15 þingmenn, Upp-
bótarþingmenn eiga að vera allt að 11 og þing-
mönnum á að fjölga úr 52 upp í 60.
Með hinu nýja fyrirkomulagi segist stjórnarlið-
ið ætla að skapa festu í íslenzkum stjórnmálum.
En hins vegar hefur reynzlan alls staðar orðið
sú, að hlutfallskosningar leiða til sundrungar og
smáflokkaþróunar. Er því öfugt að farið. Einja
mun Alþýðuflokkurinn bera fram þcssar tillögur
til að reyna að bjarga sér á því smáflokkastigi,
sem hann er. Hann er nefnilega að því kominn að
detta ofan uin ristina. En Sjálfstæðisflokkurinn
hugsar sér að komast í meirihluta eins og í bæj-
arstjórn Rcykjavíkur með lilutfallskosningum, cr
leiða af sér það, að andstæðingarnir skiptast í
smáhópa og glundroði eykst þeim megin.
Afnám núverandi kjördæma er árás á sjálf-
stæði héraða og bæjarfélaga utan Reykjavíkur og
röskun á stöðu þeirra í þjóðfélaginu, scm orðið
hefur til með sögulegri og félagslegri þróun á
löngum tíma. Hér er því vcrið að slíta rætur, sem
síanda djúpt og bcra mikið uppi. Allir hljóta að
sjá, cf þeir liugsa um málið hleypidómalaust,
hversu fráleitt er, að tveir stjórnmálaflokkar
hlaupi allt í einu til vcgna eigin hagsmuna að
gera slíka byltingu.
Verði breyting þessi gerð missa héruðin hið
nána samband við fulltrúa sína, sem þau hafa nú
og val manna til framboðs lendir í höndum
flokksstjórna í höfuðstaðnum og þéttbýlustu
hverfanna í hinum stóru kjördæmum. Hin nýja
þróun verður si'i, að flokksvaldið færist í aukana
og lýðræði í átt til múgræðis. Sjálfstæðisflokkur-
inn hcfur ekki farið dult með það. að hin boðaöa
skipan ætti helzt að drepa Framsóknarflokkinn
eða að minnsta kosti gcra hann „óskáðlegri“, eins
og Sjálfstæðisflokkurinn hefur stundum orðað
það, en hann tclur Framsóknarflokkinn að sjálf-
sögðu fulltrúa landsbyggðarinnar og of stcrkan
sem slíkan. Fátt vita menn fram í tímann. Þó er
víst, að hvernig sem fer um kjördæmamálið niun
stefna Framsóknarflokksins lifa. Ilún mun lifa
samliliða samvinnustcfnunni. Þær munu vcita
hvor annarri fulltingi. Og hún mun lifa vegna
nauðsynjar þjóðarinnar fyrir öfgalaust baráttulið,
er vinni að sjálfstæði hcnnar og menningu og
gæti þcss, að þjóðin haldi boðorðið, sem skáldið
sagði að væri, „áð clska, byggja og treysta á
landið“, en orða má vitanlega á ýmsa vegu, til
dæmis niá segja, að einn þáttur þessa boðorðs sé
að svifta ckki cinangruð héruð beinum fulltrúa-
rétti á Alþingi. Og jafnframt mun þá flokkur
þessarar stefnu halda áfram að vera skaðlegur
öllum öfgastefnum, bæði rauðri öfgastefnu
kommúnista og svörtum sérhags-
munaöfgum íhaklsins.
Blaðið vill taka undir þá
áskorun alþingismannsins til
manna, að standa fast á rétti
héraða og bæja í kjördæmamál-
inu og hafa samtök í því efni,
hvar í flokki sem þeir standa um
önnur mál og hrinda hinni nýju
og illvígu árás.
Skalli.
ÞESSA DAGANA fyrir réttu
ári kom í ljós fyrsti vísirinn til
þess að skalli minn hefði snúið
við á braut sinni frá síaukning
berangurs og hóf nú aftur á móti
ræktun þess hárs, sem heita
mátti horfið — af háhöfðinu.
Mér telzt svo til, að um
fimmtugt væri sýnt að skalli færi
að og þokaðist í þá áttina, að vísu
hægt, en þó leyndi það sér ekki,
að munaði áfram með hverju ári,
og um sextugt varð ekki skallinn
falinn nema umhyggju væri bætt
um yfirgreiðslur báðum megin
frá. — Með 65 árum dugðu engar
blekkingar, skalli blasti við, ná-
lega alveg ber. En þá var skammt
í umskiptin.
Þann 18. ágúst 1958 var skalla-
stæði mitt nauðrakað. Gérðist
það á hárskeravinnustofu Jóns
Eðvarðs á Akureyri. — Einum
mánuði síðar — eða 19. septem-
ber — var mynd tekin af höfði
mínu. Það fór fram á Ijósmynda-
stofu Guðm. Trjámannssonar á
Ákureyri. 20. október var önnur
mynd tekin og sú þriðja 30. októ-
ber 1958.
Með athugun á þessu má fara
nærri um hverju hafi þokað
áfram um uppgræðsluna frá 18.
ágúst, þegar rakaður var skall-
inn, og þangað til 19. sept., er
fyrsta myndin var tekin eftir
einn mánuð og þá eftir rúm-
lega mán. í október, og hinum frá
því að eg var myndaður síðast,
er nú liðinn hátt á þriðja mánuð
og sígur vel í áttina um að þétt-
ast hársvörðurinn, þótt enn megi
sjá, að skalli var á kominn áður,
og grisjar enn í hann ef gengið er
fyrir spegil undir bjart rafljós. —
En þá eru óhöpp með, ef ekki
verða horfin á komandi sumri öll
merki um skalla, og að líkindum
fyrr en það.
Meira þarf til, heldur en eigin
frásögn, ef sanna skal endur-
græðslu skalla, ef rétt er hermt
— og læknavísindin borin fyrir
— að aldrei hafi það tekizt í öll-
um heimi. Það lengsta hafi kom-
izt í þá átt, að stöðva vaxandi
skalla, og þurfi þó til þess upp-
skurð á höfði. — Þessi árangur
vísindanna virðist hafa náðst ný-
lega.
Ef trúa má þessum frásögnum,
þá er ekki lítið í húfi um kollinn
á mér, því að nú heiti eg á yfir-
lækna við Fjórðungssjúkrahúsið
á Akureyri að duga mér og skýra
háspeki heimsins frá því, hvað
hér er að gerast og hlusta eftir
því, hvaða svör og skýringar
kunna að berast.
Hér stendur líka vel á vegna
þess, að eg hef dvalið á þessum
spítala í þrjú sumur: 1955, 1957
og 1958 — og í síðasta skiptið gaf
eg mig fram við læknana og
vakti eftirtekt þeirra á end-
urgræðslu þessari, og þjónustu-
fólk og aðrir vistmenn sáu og
vissu margir um þetta.
Fyrst er það, að sanna græðslu
upp úr skalla, þótt ekki sé nema
einn einstakling. Hitt er svo ann-
að mál, hvernig gengur með
fjöldann, þótt sömu aðferðum sé
beitt og þær, sem dugðu vel
þessum eina. — Þetta ætti að
koma fljótt í ljós og einmitt
sjúkrahús er hentugur staður.
— Þess vegna mun eg fela yfir-
læknum spítalans á Akureyri —
ef þeir kjósa það — að sjá um
alla uppgíræðsfuna, og þeir og
spítalinn hljóti í stað þess þann
vinning, sem veitast kann, með
þó einu skilyrði:
Eins og nú er ástatt um meta-
sóttina og allt það, sem verzla má
með um gjörvallan heim, þá get-
ur mál þetta varðað allmiklu
land okkar og þjóð!
20. janúar 1959.
Kristján Eggertsson frá Grímsey.
Sjíikraflug
Björn Pálsson flaug norður í
Svarfaðardal 20. þ. m. til að flytja
Þórarin Eldjárn frá Tjörn sjúk-
an Reykjaavíkur. Gekk ferðin að
óskum og dvaldi Þórarinn enn á
sjúkrahúsi er blaðið síðast frétti.
Þegar þetta skeði var ófært bif-
reiðum á Dalvíkurvegi. Þórarinn
var á ferð innan sveitar er hann
veiktist skyndilega. — Flugvélin
lenti skammt frá Völlum, þar
sem sjúklingurinn beið.
1148 lestir
sardínur í olíu (smásíld) voru
nýskeð sendar frá niðursuðu-
bænum Stafangri til Austur-
Þýzkalands, og verðið talið 3,9
millj. norskra króna. — Stafang-
ur er mesti niðursuðubær í Nor-
egi og hefur þroskast og þróast á
þeim iðnaði síðan fyrir aldamót.
Hjálmar Stefánssoii IÍA
sigraði í Hermannsmóti
Síðastliðinn sunnudag fór fram
Hermannsmót sldðamanna á Ak-
ureyri. Það er svigkeppni og
keppt í einum flokki. Mótið fór
fram í Sprengibrekku í Vaðla-
heiði. Brautin var um 450 m. með
54 hliðum. Veður og færi var
gott.
Urslit urðu:
1. Hjálmar Stefánsson, KA, 98.9
sek.
2. Bragi Hjartar, Þór, 104.0 sek.
3. Hákon Ólafsson, Sigluf., 106.1
sek.
Frá Sundlauginni. — Foreldrar.
Smábarnanámskeið er að hefjast.
— Konur. Iðkið sund og njótið
gufubaða í sértímanum á
fimmtudagskvöldum. Ásdís Karls
dóttir leiðbeinir.
SlLMUR
Lag: Rís upp, mín sál og bregð nú blundi.
Vér skclfumst, er í skyndi syrtir
og skeika allar jarðlífs þrár;
en mitt í þessu myrkri birtir,
þó máttur þverri, stirðni brár,
því trúaraugun opnast þá
og aðra veröld fcgri sjá.
Hinn ungi ef fær sinn aldurtila,
ástvini og hugðarstörfin blíð
örsnöggt má kveðja, af sér skila
ólgandi fjöri í grózkutíð,
þá veitir framhaldsvonin frið —
það verði aðeins skipt um svið.
f bcmsku og æsku cf bömin hverfa
á burt í skyndi, vissan þá
í trúnni, að Ijóssins lönd þau erfa,
að Lausnarans þau blessan fá,
og endurfundavonin vor
í veröld léttir sorgar spor.
Ef góðuin föður, mætri móður,
á miðju skeiði kippt burt er,
þann djúpa harm sér Drottinn góður
— þau dcyja hugprúð sjáum vér.
Með hrosi kveðja bömin sín;
úr brostnum augum hryggðin skín.
í þyngstu sorg og sjúkdóms stríði
hinn sanntrúaði þreifar á
Guðs líknarhönd, þó holund svíði,
og liarmaskýin dreifast þá.
Vonbrigði öll og afhroð skeð
eru þá vegin stilling með.
Þeir öldnu horfa oft til baka,
á allt er sætzt. Og hvað er þá
andstreymið, draumur, óljós vaka,
ævistarf margþætt liðið hjá?
Vinirnir flestir fyrr á braut:
Hvert fóru þeir? I Drottins skaut.
Á lífsins vegum, lífsins faðir,
vort líf í þinni hendi er
um daga, ár og aldaraðir.
Þín elska og náð ei breytir sér
þó ýtt sé fari á feigðar Dröfn,
er fleyi stýrt í Ijóssins höfn.
EMILÍA SIGURÐARDÓTTIR.
ÚR EDDU.
„Þessi eru kvenna heiti ókennd í skáldskap: víf
og brúðr ok fljóð heita þær konur, er manni eru
gefnar. Sprund ok svanni heita þær konur, er mjök
fara með dramb ok skart. Snótir heita þær, er orð-
næfrar eru. Drósir heita þær, er kyrrlátar eru,
svarri ok svarkr, þær er mikillátnr eru. Ristill er
kölluð sú kona, er sköruglynd er. Rýgur heitir sú,
er ríkust er. Feima er sú kölluð, er ófröm er svá
sem ungar meyjar eða þær konur, er ódjarfar eru.
Sæta heitir sú kona, er búandi hennar er af landi
farinn. Hæll er sú kona kölluð, er búandi hennar
er veginn. Ekkja heitir sú, er búandi hennar varð
sóttdauðr. Máer heitir fyrst hver, en kerling er
gamlar eru.“-------