Dagur - 02.04.1959, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Fimmtudaginn 2. apríl 1959
Dagur
Skrifstolii i llafnarstrii'ti 9(1 — Sími litifi
ímSiJÓHI:
E R L i N r. V H D A V í I) S S (> X
Attjjl ývi»irja<t j«>i i:
JÓN SAMfEI.SSON
Ánjanp;tirti>n kosiar kr. 75.IK)
Hl.iAÍA kcmiir út á iniðsikiirfögnm og
latij;:irrl<ij>Miii, |ii-!>:ir rlni si;sn<la lil. -
<• j.ilililagi <1 I. júli
HHENTVF.RK 01)1)5 UjÖRNSSONAR H.F.
„Við reynum að gera of mikið
of fljótt“
VILHJÁLMUR ÞÓR aðalbankastjóri lauk ræðu
sinni frá 20. marz, er reikningar Seðlabankans
voru staðfestir, með þessum orðum:
„Ein alvarlegasta afleiðing verðbólgunnar og
hins óhóflega kapphlaups um framkvæmdir og
fjárfestingu undanfarin ár hefur verið sífelldur
greiðsluhalli við útlönd. Á árinu 1958 varð enn
verulegur halli á greiðslujöfnuðinum, en þó ekki
fullt eins mikill og árin tvö á undan. Samkvæmt
lauslegum áætlunum virðist greiðsluhallinn hafa
orðið um 140 milljónir á móti 166 milljónum árið
1957. Þessi halli hefði þó orðið ennþá meiri, ef
ekki hefði verið um að ræða stranga skömmtun á
gjaldeyri.
Greiðsluhallinn var jafnaður fyrst og fremst
með erlendum lántökum, er námu alls 174 millj.
kr. samkvæmt bráðabirgðauppgjöri, en jaínframt
rýrnaði gjaldeyrisstaða bankanna um 28 miilj. kr.,
þegar ekki eru meðtaldar ábyrgðir og greiðslu-
skuldbindingar. Stöðug skuldasöfnun hefur óhjá-
kvæmilega í för með sér sívaxandi byrði vaxta og
afborgana af erlendum lánum. Á árinu 1958 námu
slíkar greiðslur 89 millj. kr., en útlit er fyrir, að
á þessu ári nemi vextir og afborganir 129 millj.
kr., og eru þar þó ekki meðtaldar afborganir af
E.U.P. skuld, sem enn er ekki samið um. Þær
greiðslur geta numið 10—15 millj. kr. á árinu.
Heildarskuldir landsins eru um síðustu áramót
861 millj. kr. Augljóst virðist vera, að ekki er
æskilegt að auka þær fram úr þessu nema til mjög
gj aldeyris-sparandi framkvæmda.
Samkvæmt áætlunum, sem gerðar hafa verið
um greiðslujöfnuðinn á þessu ári, virðist enn útlit
fyrir mjög mikinn greiðsluhalla, sem jafna verður
með erlendum lánum, ef fást. Búast má við, að
þessi halli verði raunverulega meiri en á síðasta
ári.
Engin von er því til þess, að hægt verði að full-
nægja eftirspum eftir erlendum gjaldeyri neitt
nærri því til fulls að óbreyttum aðstæðum inn-
anlands. Seðlabankinn hefur þess vegna beitt sér
fyrir því, að gerðar yrðu sem rækilegastar áætl-
anir um úthlutun gjaldeyris á árinu til þess að
forðast vandræði og tryggja sem bezta notkun
þess gjaldeyris, sem til ráðstöfunar getur orðið.
Slík áætlun hefur nú verið gerð af viðskiptamála-
ráðuneytinu í samvinnu við Seðlabankann og aðra
aðila, sem um framkvæmd þessara mála fjalla.
Áð lokum þykir mér rétt enn einu sinni að
benda á, að öll þessi vandræði okkar, verðbólga,
ofþensla í efnahagskerfi, gjaldeyrisskortur og
vaxandi skuldabyrði við útlönd, allt stafar þetrta
af því, að við flýtum okkur of mikið. — Við reyn-
um að gera of mikið of fljótt.
Til þess að draga úr kapphlaupinu um fjárfest-
ingu, til þess að minnka eyðslu, til þess að auka
sparnað er umfram allt nauðsynlegt að skapa
meiri tiltrú til gildis okkar eigin peninga og skapa
jafnvægi milli verðlags hér á landi og í nágranna-
löndum okkar.
Eins og framtekið var hér áður, geta bankar og
sparisjóðir ekki lánað, eins og þeir hafa gert fyr-
irfarandi, ekki lánað meira en orðið er, nema þeir
fái aukna peninga til umráða, en það verður vart
nema sparisjóðsinnstæður aukist.
Það er því sérstök aðkallandi
þörf að gera ráðstafanir til þess,
að svo verði. Þær peningalegu
aðgerðir, sem hægt er að grípa til
með það fyrir augum að bæta
hág sparifjáreigenda og til aukn-
ingar sparifjár, ætla eg að séu
tvær líklegastar, önnur sú að
verðtryggja spariféð, og sé verð-
trygging bundin við gull eða
annan verðmæli, sem telja verð-
ur álíka öruggan, hin leiðin að
hækka vexti verulega um stund-
arsakir, meðan verið er að skapa
jafnvægi í efnahagsmálum okkar,
eða báðar leiðir séu farnar sam-
tímis.
Aðkallandi, varanlegar aðgerð-
ir í efnahagsmálum eru búnar að
dragast of lengi. Þær mega ekki
dragast mikið lengur. Það er því
von mín, að sem fyrst verði hafizt
handa um að laga þann grund-
völl, sem efnahagskerfi okkar
byggist á, svo að hægt verði að
horfa með meira öryggi til kom-
andi ára en nú er.
Það er trú mín, að hvaða ríkis-
stjórn og stjórnmálaleiðtogar,
sem koma til fólksins og skýra
því frá, hvað gera þurfi, skýri
frá, að -hvaða marki er stefnt,
muni fá bæði skilning og stuðn-
ing fólksins til aðgerðanna.
Fyrir allar stéttir, fyrir alla
menn í þessu landi, er það að
mínum dómi vinningur, að gerð-
ar séu hið allra fyrsta ráðstafanir,
sem leggja grundvöll að auknu
trausti, að vaxandi trú á fram-
tíðina.“
Ólafur Kristjánsson
KVEÐJUORÐ
Þann 15. nóvember sl. andaðist
í Fjórðungssjúkrahúsinu á Ak-
ureyri Olafur Kristjánsson, tré-
smíðameistari, frá Sveinsstöðum
í Lýtingsstaðahreppi, Skagafirði.
Var hann jarðsunginn frá Akur-
eyrarkirkju 22. s. m. af séra Sig-
urði Stefánssyni á Möðruvöllum,
að viðstöddu fjölmenni gamalla
sveitunga, vina óg venzlamanna
úr Skagafirði og af Akureyri.
Ólafur fæddist á Ke’ldulandi í
Akrahreppi þann 15. júní 1884, og
var því á 75. aldursári er hann
ézt.
Eigi er ætlunin með línum
þessum að rekja ætt og æviatriði
Ólafs heitins, því að það hefur
áður verið gert í ágætri minning-
argrein, í Degi 20. des. sl., af
Birni Egilssyni. Ber því aðeins að
skoða þessa stuttu grein sem
minninga- og kveðjuörð frá mér
og mínum til hins látna öðlings-
-manns.
Kynni mín af Ólafi hófust ekki
að ráði fyrr en um það leyti, er
hann kvæntist síðari konu sinni,
Guðlaugu Egilsdóttur, og settist
að á Sveinsstöðum, um 1932, en
þar var heimili þeirra yfir 20 ár,
eða til 1955, þó að eigi dveldu
þau þar að staðaldri hin síðari ár.
Vorum við hjónin strax tíðir
gestir á heimili þeirra, og nutum
þá, og ætíð síðan, gestrisni þeirra,
hlýhugar og einlægrar vináttu,
sem aldrei hefur fallið á hinn
minnsti skuggi.
Mér er Ólafur minnisstæður
frá fyrstu sýn. Það mun hafa ver-
ið veturinn 1913, að hann kom
með smíðaháöld sín og dvaldi um
tíma á bemskuheimili mínu við
smíðar. — En þá um vorið flutti
hann frá Ábæ að Glæsibæ og
dvaldi langdvölum í Út-Skaga-
firði, ásamt konu sinni, Lilju Jó-
hannesdóttur, og einkadóttur
þeirra, Ólínu, sem er gift og bú-
sett á Sauðárkróki.
Mér var að vísu ekki eins ljóst
þá, eins og síðar, hvílíkur afburða
smiður hann var. Það var nautn
að sjá hann vinna að smíðum.
Hann fór sér að engu óðslega, en
hvert handtak var sem hnitmið-
að, óskeikult, ákveðið og traust.
Viðarkubbarnir komu nákvæm-
lega réttir, hver með sinni lögun,
úr höndum hans og skipuðu hver
sitt sæti, unz smíðisgripurinn —
hvort sem það var gluggi, marg-
brotin spjaldahurð, búshlutur
eða eitthvað annað — stóð full-
skapaður, eins og ein samgróin
heild, sléttur, fagur og sam-
skeytalaus að sjá. Slíkir voru
smíðisgripir Ólafs. Frábærlega
traustir, stilhreinir og vandaðir.
Mér hefur fundizt þeir. orka á
mann með sterkum, föstum, sér-
kennilega listrænum, og þó per-
sónulegum blæ, eins og gæddir
töfrum frá sál smiðsins sjálfs. —
Það var raunar sama, hvaða störf
Ólafur vann. í þeim öllum spegl-
aðist hagsýni, snyrtimennska,
vandvirkni, nýtni og samvizku-
semi.
Eigi þarf að undra, þó að Ólaf-
ur heitinn væri eftirsóttur smið-
ur. Enda má telja að smíðar —
aðallega hús'asmíðar — yrðu að-
alævistarfið, þó að hann stundaði
búskap öðrum þræði, og einnig
vegavinnu hin síðari ár, áður en
heilsan bilaði. Hann hafði yfir-
umsjón með og byggði fjöld.
íbúðarhúsa í Skagafirði, auk
kirkna og annarra bygginga. Hér
í Lýtingsstaðahreppi mun hann
hafa stjórnað og unnið að endur
byggingu fleiri bæja og býla en
nokkur annár maður. Enda mun
minning hans hér lengi lifa.
Síðustu árin, sem þau hjón
dvöldu hér í hreppi, eða frá 1952
—1955, fói' heilsu Ólafs hnign
andi, svo að hann gat eigi unnið
erfiðisvinnu að staðaldri. Samdist
þá svo um, að hann tæki að sér
daglega umsjón með heimavist-
arbarnaskóla hreppsins, Steins-
staðaskóla, jafnframt því að hann
kenndi þar. smíðar, en þá var
kona hans þar ráðskona heima-
vistar. Þetta starf lætur lítið yfi
sér, en er þó meira virði en
margan grunar, sé það rækt af
árvökulli samvizkusemi og ósér
plægni eins og þarna var gert. -
Handtökin urðu ótrúlega mörg.
og margt lagfært. — Jafnframt
kom hann þarna upp vísi að
verkfærasafni til smíðakennslu
Smíðaði t. d. sjálfur hefilbekk er
hann gaf skólanum. Unnu þau
hjónin bæði þarna mjög þakkar-
verð störf, enda söknuðu þeirra
margir, er þau urðu að flj'tjast
burtu.
Ólafur var mjög hægur maður.
yfirlætislaus, fáskiptinn og dul-
ur, og tók vanalega lítt þátt
orðræðum manna, og allra sízt ef
hávaði og skvaldur fór fram
kringum hann. En hann hlustaði
þeim mun betur, og lagði sitt eig-
Framhald á 7. síðu.
Hjálmar beztur samanlagt
KA og Þór sáu um mótið
Akureyrarfélögin, KA og Þór, gengust fyrir
skíðakeppnum um páskana, fyrir skíðamenn þá,
sem hér hafa dvalið við æfingar undir Vetrar-
Ólympíuleikana. Einnig tóku þátt í mótunum all-
margir aðrir skíðamenn, sem hingað voru komnir á
leið til Siglufjarðar á Skíðalandsmótið. Veður var
hið ákjósanlegasta keppnisdagana og áhoi'fendur
margir. — Úrslit urðu þessi:
Svig karla {25 keppendur): — 1. Kristinn Bene-
diktsson, ís., 70,4. —- 2. Hjálmai' Stefánsson, A.,
72,4. — 3. Hákon Ólafsson, S., 73,7. — 4. Stefán
Kristjánsson, R., 74,2. — 5. Árni Sigurðsson, í.,
74.7. — 6. Bragi Hjartarson, A., 75,3.
Svig kvenna: — 1. Marta B. Guðmundsdóttir, R.,
46,1. — 2. Eirný Sæmundsdóttir, R., 73,1.
Drengjasvig, 12 og 15 ára flokka, unnu Smárl
Sigurðsson og Magnús Ingólfsson úr KA.
Stórsvig karla (28 keppendur): — 1. Stefán
Kristjánsson, R., 75,3. — 2. Úlfar Skæringsson, R.,
75.8. — 3. Hjálmar Stefánsson, A., 76,4. — 4. Einar
V. Kristjánsson, f., 76,5. — 5. Kristinn Benedikts-
son, í., 76,7. — 6. Hákon Ólafsson, S., 77,0.
Stórsvig kvenna: — 1. Marta B. Guðmundsdótt-
ir, R., 48,3. — 2. Lilja Sigurðardóttir, S., 54,6.
Stórsvig drengja, 12 og 15 ára fl., unnu Smári
Sigurðsson, KA, og Björn Guðmundsson, Ólafsfirði.
f flokkakeppni í svigi (3ja manna sveitir) voru 3
sveitir dæmdai' úr leik, en B-sveit Akureyringa og
A-sveit Reykvíkinga luku keppninni og sigruðu
Reykvíkingar á 412,5 sek., en Ak. 420,6. Beztu ein-
staklingst.mar voru þessir: 1. Einar Valur 115,1. —
2. Hjálmar Stef. 116,0. — 3. Úlfar Skæringss. 116,9.
— 4. Valdimar Örnólfss. 123,3. — 5. Kristinn Bene-
diktss. 125,0. — 6. Sigtryggur Sigtryggsson 125,1.
Austurríski skíðakappinn, E. Zimmermann, seru
stjórnar Olympíuæfingunum, tók þátt í mótinu og:
vann með miklum yfirburðum svigið á 64,0 og stór-
svigið á 68,3. Þjálfarinn er nú á förum til ísafjarð-
ar, þar sem þjálfuninni verður haldið áfram, og lík—
lega haldin 1—2 reynslumót svipuð þessu, og mun
verða tekið mikið tillit til þeirra við endanlegt val á
þeim, sem keppa eiga fyrir íslands hönd á Olym-
píuleikunum, sem verða í Squaw Valley í Banda-
ríkjunum 18.—28. febrúar 1960.
íslandsmeistararnir frá sl. ári, Eysteinn Þórðai'-
son og Magnús Guðmundsson, gátu hvorugur tekið
þátt í þessu móti, sem að öðru leyti var skipað
flestum af beztu skíðamönnum fslands. Reykvík-
ingarnir virðast ekki vera í mikilli æfingu nú, enda
mun hafa verið snjólítið hjá þeim í vetur, hins veg-
ar hafa þeir Hjálmar og Kristinn með þessari ör-
uggu frammistöðu mjög aukið á líkurnar fyrir þvf
að verða valdir í Ólympíulið íslands, verði 5—6
menn sendii’.
ÞANKAR OG ÞYÐINGAR
Tekjur.
Á síðasta ári höfðu langflestir Kaupmannahafnarbúar
frá 8—12 þús. króna árstekjur. Einn hafði meira ert
milljón króna tekjur það ár. Ekki er þess getið, Iiver
hann var, né hve mikla skatta hann þurfti að greiða.
Varðskip.
Dönsku varðskipin „Heimdal“ og „Holger danske“
eru orðin gömul og úrelt. Nú ætla Danir að byggja tvö
ný í þeirra stað, og verða tvær þyrlur með í hvoru
skipi. Er varðskipum þessum einkum ætlað að verja
landhelgi Færeyja og Grænlands.
. Hvar skyldi blessunin hún „Fylla" gamla vera?
Ráðlegging.
Þegar þú vilt að börn þín heyri alls ekki það, sem
þú segir, þá skaltu látast vera að tala við þau í áminn-
ingartón.