Dagur - 27.05.1959, Qupperneq 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 27. maí 1959
Ðagijk
Skrilstol.i í 1 l;ilh.iimnni !)() — Sími Híifj
RITSTJÓRI;
E R L i N c; lí R I) A V í 11 S S (1 N
Aui'lýs'mgaMjóti:
J Ó N S A MÍE L S S () N
Argaitgtiriiin koslur kr. 7.rt.00
HlaðiA kemur tif á iiiiAvikudögiMn og
laugárclögum, |in>ar efni stamla til
Cjalddagi cr 1. júlí
1’UF.NTVrRK <)1)I)S ItJÖUNSSONAR ll.f.
Kjósa skal um eitt mál
SAMKVÆMT STJÓRNARSKRÁNNI eiga
kosningar að fara fram, ef Alþingi samþykkir
breytingu á stjórnarskránni. Síðasta Alþingi sam-
þykkti breytingu á kjördæmaskipuninni. Þess
vegna fará þingkosningar fram nú í næsta mán-
uði, þótt enn sé ár eftir af kjörtímabilinu. Kosn-
ingarnar snúast að sjálfsögðu um stjórnarskrár-
breytinguna — það er hún, sem kosið er um. —
Alþingi, sem kallað verður saman eftir kosn-
ingarnar samþykkir eða synjar þessari breytingu.
Staðfesti þingið samþykkt þríflokkanna frá síð-
asta Alþingi, tekur kjördæmabreytingin gildi,
annars ekki. Þingið í sumar fjallar eingöngu um
þetta mál. Alþingismenn ber því fyrst og fremst
að kjósa eftir afstöðu þeirra til þess, hvort þeir
vilja láta leggja héraðakjördæmin niðúr og stofna
stór, fá kjördæmi með hlutfallskosningu eða
fara aðrar leiðir, án þess að þurrka gömlu hér-
aðakjördæmin út. Tæplega þarf að efast um það,
að fólk sé almennt búið að glöggva sig á þessum
atriðum, þess vegna er það skaðlaust, þótt t. d.
Morgunblaðið prediki hvað eftir annað, að það
sé ýmislegt annað, sem kosið verði um í vor, með-
al annars, og jafnvel fyrst og fremst, verði kosið
um vinstri stjórnina!
Stjórnarblöðin fylgja þessari ályktun sinni i
verki og eyða mestu af sínu pólitíska púðri á
vinstri stjórnina, en sneiða hjá rökræðum um
kjördæmamálið — hið stóra og örlagaríka mál,
sem er hrein herferð gegn héruðum landsins. En
hinn málaefnalegi flótti er ekkert undarlegur. Æ,
íleiri finna til skyldunnar við sveit sína og hérað
og láta flokksböndin ekki blinda sér sýn.
„Nú er færi á að leggja undirstöðu hollari
stjórnarhátta í framtíðinni," segir Morgunblaðið á
föstudaginn. Og Morgunblaðsmennimir fengu
nýja bandamenn til liðs við sig, það voru kofttm-
únistar. Ekki hefur verið farið dult með það hing-
að til á síðum Morgunblaðsins og í öðrum flokks-
blöðum Sjálfstæðismanna, hvers helzt væri að
vænta frá hinum rauða söfnuði hvað blessað lýð-
ræðið snertir. Það gefur nokkuð glögga hugmynd
um kjördæmabreytinguna, „undirstöðu hollari
stjórnarhátta" á íslandi, að kommúnistar eru
henni mjög fylgjandi.
Sannleikur málsins er sá, að Sjálfstæðisflokkur-
inn tók málið upp á arma sína af flokkspólitískum
ástæðum, sem hann setur ofar þjóðarhag. Komm-
únistar fylgja því af því að kjördæmabreytingin
veikir lýðræðið í landinu og Alþýðuflokkurinn
notar málið af lítið meiri gætni en upphafsmaður
þess í þeim flokki notar vandmeðfarin lyf. En
þessar ástæður réttlæta ekki flausturslega breyt-
ingu á kjördæmaskipuninni.
Ekki eru útsendarar þríflokkanna, sem brátt
munu ganga fyrir hvers manns dyr og biðja um
fylgi til að afmá sýslukjördæmin, sérlega öfunds-
verðir. Þeim verður sveitafólkið að svara einum
munni og neita að kjósa hvern þann mann, sem
ekki lofar því hátíðlega, að réttur og áhrifaaðstaða
héraðanna haldist óskertur.
Svikin í raforkuframkvæmdunum og verðlags-
grundvelli iandbúnaðarins, niðurgreiðslurnar,
lögboðin launaskerðing og fölsuð fjárlög, eru sýn-
ishorn af því, sem koma mun, ef tilræðið við hér-
aðakjördæmin nær fram að ganga.
Fimmtugur sl. suimudag:
Jón Sigurgeirsson,
yfirkennari og iðnskólastjóri
Af öllum þeim mörgu prúð-
mennum og gæðadrengjum, sem
eg hef kynnzt á lífsleiðinni og
orðið samferða lengra eða
skemmra skeið á eilffri og
óstöðvandi vegferð allrar skepnu
frá vöggu til grafar — tel eg
naumast annan líklegri né mak-
legri að erfa stóra og væna skák
framtíðarlandsins en einmitt vin
minn og samstarfsmann Jón Sig-
urgeirsson, yfirkennara Gagn-
fræðaskólans á Akureyri og
skólastjóra Iðnskóla Akureyrar,
en hann átti fimmtugsafmæli á
sunnudaginn var og var þá hyllt-
ur að maklegleikum og honum
sýndur margs konar virðingar-
og vináttuvottur af stórum hópi
frændliðs, vina, samstarfsmanna
og nemenda í tilefni þessara
merku tímamóta á ævi hans. Má
það sjálfsagt kallast, að blöð og
útvarp hafi sitthvað fréttnæmt að
segja af því, sem gerðist þá um
daginn og hugsað var, sagt og
gert Jóni til heiðurs, og verður
því ekki við það dvalizt í þeim
fáu línum, er hér verða skráðar.
— En því aðeins nefndi eg í upp-
hafi þessa máls óvefengjanlegan
og öruggan erfðarétt „afmælis-
barnsins* til framtíðarlandsins, að
sá réttur byggist og grundvallast
á hvergi lakari heimildum eða
fyrirheitum en því sæluboði
meistarans mikla í Fjallræðunni,
þar sem lýst er hlutskipti og
erfðarétti hinna hógværu til
landsins og framtíðarinnar. Og
Jón Sigurgeirsson er vissulega
hógvær maður, svo að af ber, og
raunar á marga lund svo fágætur
drengur og framúrskarandi sakir
hjartahlýju sinnar, skapstillingar,
góðfýsi, grandvarleika og hvers
konar mannkosta annarra — að,
því verður með engu móti gerð
nokkur sæmileg skil að lýsa hon-
um, dagfari hans og viðbrögðum
öllum, nema þá helzt í miklu
lengra máli en svo, að því verði
hér viðkomið að sinni. Og þó
raunar alls ekki til fullrar hlítar
rökstutt eða sennilegt gert, að
hér sé hvergi ýkt eða stækkað
um skör fram lofið, sem á hann
er borið, — nema með því einu
móti, að menn eigi þess sjálfir
kost að sannreyna þetta með per-
sónulegum kynnum og helzt þó í
áratuga samstarfi, í blíðu og
stríðu. En af slíkri reynslu er hér
einmitt mælt og vitnað, heilshug-
ar um staðreyndir einar.
Nemendum Jóns Sigurgeirs-
sonar, nánum vinum hans og
samstarfsmönnum, mun hins
vegar ekki þurfa að segja þessa
sögu oft né ítarlega, svo að'þeir
trúi henni án hiks nokkurs eða
vefengingar, enda þekkja þeir
hana að ósögðu og vita mæta vel,
að lýsingin er sönn og rétt, það
sem hún nær. Mikið lán er það og
heill hverri þeirri stofnun og
hverju því samfélagi, þar sem
slíkir drengir ganga óskiptir,
heilshugar og ennþá á góðum
manndómsaldri að fræðslu-, upp-
eldis- og mannbótastörfum og
hafa ennfremur til þess aðstöðu
og mannaforráð að láta þar
nokkuð til sín taka og ráða að
verulegu leyti starfsaðferðum
sínum og stefnu. Hærra er að
vísu blásið í herlúðrana og æsi-
legar barðar bumbur áróðurs og
lýðskrums í sambandi við störf
og umbótaviðleitni ýmissa ann-
arra stétta og manna, ekki sízt
þeirra, sem sjálfir ganga fram
fyrir skjöldu, eða ýtt er og att af
öðrum fram í fremstu víglínu,
þegar svo ber undir —á hólmi
þjóðmálabaráttunnar og valda-
streitunnar á hinum „æðstu“
stöðum, enda skal hér ekki í efa
dregið, að stórmiklU máli skipti
það á stundum, hverjir veljast
þar til forustu. En hitt er þó
engu að síður rétt og satt, að sízt
verður það markað af hávaðan-
um einum, herblæstrinum né
vopnagnýnum, hvar þeir muni
helzt gerast eða hvernig — at-
burðirnir, sem mestum örlögum
valda eða úrslitum ráða í menn-
ingarbaráttu og framsókn þjóðar-
innar og kynslóðanna, þegar til
lengdar lætur eða dýpra er
skyggnzt en á yfirborðið eitt
hinnar miklu og torræðu móðu
menningarinnar, sögunnar og
framvindunnar. Sú er trúa mín,
að hlutverk hinna trúu, hljóðu og
hógværu ræktunarinanna landsins
og andans muni þar sizt ómerk-
ara reynast né minni örlögum
ráða, þegar öll kurl koma til
grafar og lengra er haldið, — en
hinna, sem harðast vegast á, há-
værast láta og víglegast fyrir
lýðsins augum.
Allir hinir fjölmörgu vinir Jóns
skólastjóra Sigurgeirssonar óska
honum blessunar og langra líf-
daga í tilefni fimmtugsafmælis
hans, þakka unnin störf, alúð
hans og vináttu á liðnum árum.
Jóhann Frímann.
- Gróðursetning G. A.
Framhald af 1. siðu.
Að gefnu tilefni skal það tekið
fram, að börn innan 11 ára, sem
ekki eru í fylgd með fullorðnum,
getum við ekki flutt til skóg-
ræktar.
Vegna flutninganna kæmi sér
vel að Ármann Dalmannsson
(sími 1464) eða undirritaður
fengju að vita um þátttöku fyrir
hádegi á laugardag.
Aðstoð við fólksflutningana
yrði vel þegin.
Eg þakka ágæta þátttöku í
skógræktarferðum á undanförn-
um Þorsteinsdögum og vænti
þess að hún vérði nú meiri en
nokkru sinni áður.
Tryggvi Þorsteinsson.
Baðmoftur
6 litir.
Algjör nýjung.
JÁRN- OG GLERVÖRUDEILD
KRYDDJURTIR.
Nú er blessað vorið komið og sáningartíminn
að hefjast. Þeir, sem eiga matjux-tagarða, eru farnir
að hreinsa hann og plægja. Garðinum má ekki
sníða of þröngan stakk. Æskilegt er að stærð hans
sé þannig, að hann geti fullnægt grænmetisþörf
heimilisins sem lengstan tíma árs. Það bofgar sig
ekki að hafa gai'ðlandið stærra en það, að vel sé
viðráðanlegt í hii'ðingu, vegna þess að uppskeran
veltur að miklu leyti á góði'i umhii'ðu og aðbúð.
Þegar sett er niður í garðinn má ekki gleyma
kx-yddjui'tunum, sem þui'fa sitt pláss. Þeim, sem
þykir gaman að laga mat og bragðbæta hann með
öðru en salti og pipar, geta auðveldlega ræktað
kryddið sjálfir.
GRASLAUKUR.
Þetta er harðgerð , fjölær jurt, er setur aðeins
öi-smáa lauka, en hefur græn, hol og safarík blöð,
og eru þau notuð sem ki-ydd í mat og matvæli. —
Graslaxiknum er fjölgað með fræsáningu, eða með
skiptingu, á svipaðan hátt og rabarbara og fleiri
jurtum. — Lauknum er valinn staður í gai'ðinum,
þar sem hann getur fengið að vaxa í friði í nokkur
ár. í matjurtagai'ðinum er þægilegast að rækta
graslaukinn á beði, sem er um 120 cm. á breidd.
Hæfilegt er þá að hafa 5 raðir á beðinu og 15 cm. á
milli plantna í röðunum. Blöðin þurfa að fá að vaxa
vel, áður en þau eru skoi'in. Ei'u þau skoi'in niður
við moldina og bundin í smá knippi og geymd
þannig, þar til þau eru notuð. Ný blöð vaxa þá
fljótlega í staðinn og hægt er að hafa fleiri „upp-
skerur“ á sumri á þennan hátt. Graslaukui'inn hef-
ur gott af því að fá áburðai'vatn við. og við, það
örvar vöxtinn. Rétt er að skipta lauknum og gróð,-
ursetja hann um á þriggja til fjögurra ára fresti.
STEINSELJA (Pétursselja eða persilla).
■«?8».*•*«II....................... .......
Hér er raunar um tvær tegundir ,að ræða og
hafa þær veríð kallaðar seljurót og blaðselja, eftir
því hver hluti plöntunnar er hagnýttur. Hagkvæm-
asta og öruggasta ræktunaraðferðin er að sá í gróð-
urreit (eða kassa, sem geymdur er á björtum stað)
að vorinu og gróðui'setja síðan úti í garði. Gott er að
hafa 30 cm. milli raða og 5 cm. milli plantna í röð-
um, sem er æskilegt vaxtari'ými, til þess að jurtin
skjóti kröftugum rótum, en kröftug rót er frum-
skilyrði fyrir stórum og góðum blöðum. ,
Steinseljan er tvíær og ber þi'oskað fræ síðara
árið. Þarf því að sá henni árlega. Ársgamlar rætur
gefa þó góð, notadi'júg blöð, framan af sumi'i, ein-
mitt áður en nýju plönturnar koma í gagnið.
Notkun. — í matreiðslunni á steinseljan víða
heima. Er hún notuð í súpur, sósur, salöt til bragð-
bætis og til skrauts á steikur o. fl. Við notkun ríð-
ur á að tekið sé tillit til þess að bragð, og einkum
hinn fíni keimur blaðanna, fer forgörðum við suðu
eða mikinn hita.
Einkum eru það blöð blaðseljunnar, sem notuð
eru, en einnig má nota blöð seljurótaiinnar. Þá má
einnig nota rót blaðseljunnai', þótt hún sé venju-
lega minni en rót seljurótai'innax'. Rótin er soðin,
notuð í salöt og sósur. — O. Á.
Veiðiþjófar stangast
Á sunnudagskvöldið bar svo við norðvestur af
Galtarvita, að tveir brezkir veiðiþjófar í'enndu
skipum sínum saman.
Við áreksturinn kom gat á síðu annars togaraus
og varð hann að halda heimleiðis. Höggvið var á
togvíra beggja skipanna strax og skipin rákust
á. Aðstoð Óðins var afþökkuð, en bi'ezka herskipið
Agincourt kom fljótt á vettvang og tók hina ógætnu
veiðimenn undir verndarværtg sinn.
Auglýsingasími Dags er 1166 |