Dagur - 30.05.1959, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Laugardaginn 30. niaí 1959
Ifc&in.
Kosningarnar snúasf um kjördæmamálið enda
um sfjórnarskrárbreyfingu að ræða
Um hvað verður
kosið?
Um hvað verður kosið í
næstu kosningum? Svarið er
augljóst: Fyrst og fremst uni
KJÖRDÆMAMÁLIÐ.
Ákvæðin um kjördæmaskip-
un landsins cr að finna í sjálfri
stjórnarskránni, grundvallar-
lögum islenzka lýðveldisins.
Stjórnarskránni verður ekki
breytt með einfaldri lagasetn-
ingu, hvorki í heild né ein-
stökum ákvæðum hennar. Þó
að þrír flokkar hafi á Alþingi
samþykkt að breyta ákvæðum
stjórnarskrárinnar um kjör-
dæmaskipunina, verður það
ekki að Iögum fyrr en annað
sérstaklega kjörið Alþingi hef
ur samþykkt breytinguna.
Verði næsta þing á annan
veg skipað en nú, kann því
svo að fara, að kjördæma-
breytingin verði ekki sam-
þykkt.
Það eru því kjóscndur, sem
hafa valdið.
KJÓSENDUR GETA
STÖÐVAÐ KJÖRDÆMA-
RREYTINGUNA MED ÞVÍ
AÐ FELLA ÞÁ FRAM-
BJÓÐENDUR, SEM BIÐJA
UM KJÖRFYLGI TIL
ÞESS AÐ SVIPTA SÝSL-
UR OG KAUPSTAÐI
FORNUM RÉTTI TIL SÉR-
STAKRA FULLTRÚA Á
ALÞINGI.
Stjórnarskráin sjálf mælir
svo fyrir, að rjúfa skuli þing,
ef samþykkt er tillaga um
breytingu á stjórnarskránni,
og efna þegar til nýrra kosn-
inga. Stjómarskráin ætlast
þannig til, að kosið sé sérstak-
lega um allar stjórnarskrár-
breytingar. Þess vegna verða
kjósendur nú að greina á milli
almennra í stjórnmálaskoðana
sinna annars vegar og sér-
skoðana sinna varðandi kjör-
dæmamálið.
ÞEIR, SEM ERU Á MÓTI
KJÖRDÆMABRE YTING-
UNNI, HVAÐA FLOKKI
SEM ÞEIR ANNARS HAFA
FYLGT AÐUR, EIGA ÞVÍ
AÐ GREIÐA ATKVÆÐI
GEGN ÞEIM FRAMBJÓÐ-
ENDUM, SEM VILJA AF-
NAM HÉRAÐAKJÖRDÆM-
ANNA.
,,Afviku Ólafs Thors
Sjálfstæðisflokkurinn minnt-
ist 30 ára afmælis síns fyrir
skömmu. Ólafur Thors ritar í
tilefni afmælisins smáávarp í
Mbl. Þar viðurkennir hann, að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi orð
ið að víkja allmikið frá grund-
vallarstcfnu sinni, einkum að
því er varðar einstaklings-
frelsið og einstaklingsfram-
takið.
Þetta er engin ný vitneskja.
Allir, sem nokkuð hafa kynnt
sér íslenzk stjómmál á und-
angengnum 30 árum, vita, að
saga Sjálfstæðisflokksins hef-
ur verið einn allsherjar und-
ansláttur á grundvallarstefnu-
miðum, svo að þar stendur
ekki steinn yfir stcini.
Glæsileg mynd af stefnu-
festu Sjálfstæðismanna er
hringsnúningur þeirra í kjör-
dæmamálinu.
Ólafur Thors er manna
hreinskilnastur, gengur jafnan
'fremstur í flokki þeirra, sem
játa á sig ofaníát skoðana.
Varla hcldur sá maður ræðu,
að hann sé ekki á einn eða
annan hátt að yfirlýsa skoð-
anaskiptum flokksins og sjálfs
sín. Á undanförnum mánuðum
hefur hann ekki opnað svo
munninn, að liann hafi ekki
talað þvcrt gegn þeim skoðun-
um, sem liann hafði fyrir
nokkrum árum á kjördæma-
málinu.
f þingræðu 1942 sagði Ólaf-
ur Thors, að hann þekkti ekki
nema einn þingmann Sjálf-
stæðisflokksins, scm vildi
skipta landinu í fá og stór
kjördæmi og bætti svo við
með mikilli áherzlu:
„OG S JÁLFSTÆÐIS -
FLOKKURINN GENGUR
ALDREI AÐ ÞEIRRI
SKIPAN.“
Hverjar eru svo efndir
þeirrar yfirlýsingar? Aðalbar-
áttumál Sjálfstæðisflokksins
um þessar mundir er einmitt
að koma á mcð góðu eða illu
því skipulagi, sem þáverandi
og núverandi formaður flokks
ins sagði, að flokkurinn gengi
ALDREI að.
Þarna höfum við stefnufcstu
Sjálfstæðisflokksins uppmál-
aða.
Úmmæli Gísla
Einn af þjóðræknustu þing-
mönnum Sjálfstæðisflokksins
um langt skeið, Gísli Sveins-
son, fyrrverandi sendiherra,
sagði eitt sinn um héraðakjör-
dæmin:
„Kjördæmin íslenzku eru
ekki til orðin af neinni tilvilj-
un og MISSKILNINGUR að
ætla, að þeim hafi verið kúgað
upp á íslendinga af crlendu
valdi, þetta fyrirkomulag er
rótfast frá byrjun stjórnskip-
unar þessa lands og hefur
haldizt ótrúlega vel. Það sýnir,
að það hæfir oss bezt.“
Þetta álit Gísla Sveinssonar
stingur óþægilega í stúf við
hinn fálmkennda málflutning
núverandi talsmanna Sjálf-
stæðisflokksins, sem telja það
til „raka“ að halda því fram,
að íslenzka sýsluskipulagiðsé
svo danskt, að þess vegna sé
cngin eftirsjá í að sýslur missi
rétt sinn til sérfulltrúa á Al-
þingi.
Orð forsetans
Ásgeir Ásgeirsson, núver-
andi forseti íslands, hefur
manna bezt og skýrast lirakið
röksemdir Alþýðuflokksmanna
og annarra kjördæmabylting-
armanna með þessuni orðum:
„Sýsluskiptingin hefur þró-
azt um þúsund ár, og það skal
sterk rök til að raska þeim
grundvelli, ef hægt er að finna
aðra Ieið til jöfnunar á kosn-
ingarétti manna en raska svo
fornum grundvelli. Þessi hér-
uð — sýslufélögin og bæjar-
félögin — eru sjálfstæðar fjár-
hagseiningar og menningar-
einingar, sem orðnar eru sam-
vanar til starfs. Og það verða
EKKI BÚIN TIL MEÐ LÖG-
UM ÖNNUR HÉRUÐ, SEM
BETUR SÉU TIL ÞESS
FALLIN AÐ VERA KJÖR-
DÆMI.“
Aukið flokksræði
Ásgeiri Ásgeirssyni er ljóst,
það sem kjördæmabyltingar-
menn vilja slá striki yf-iri, að
stóru kjördæmin' hljóta' áð
lciða til aukins flokksræðis, þ.
e. eflingar flokksstjórnarvalds
ins. Hann segir svo:
„Það er nauðsynlegt að
setja flokkaviðurcigninni viss
takmörk, og ein af þeim tak-
mörkunum er að láta almenn-
ing í smákjördæmunum ráða
mestu um það, hverjir skipa
þingflokkana.“
KOSNINGASKRIFSIOFAN
er í Hafnarstræti 95.
SÍMI 1443
Heimasími Ingvars Gíslasonar
1746
MUNIÐ að kjósa áður en þér farið úr bæn-
um, ef víst er, að þér verðið fjarverandi á
kjördegi.
MINNIÐ aðra á að kjósa.
Kosningaskrifstofa Framsóknarflokksins
- Frá aðaifundi Kaupfél. Eyfirðinga
Framhald af 8. siðu.
efnum stjórnarinnar og þráfald-
lega til umræðu.
Jóhanncs Benediktsson, Breiða-
bóli, kvað eyfirzka sjómenn þess
umkomna að stjórna nýjum skip-
um og mælti með tillögunni. Sér
sýndist og, að lán hefði yfirleitt
fylgt skipum frá Skipasmíðastöð
KEA, og hefðu skipin hlotið við-
urkenningu sjómanna fyrir
marga þá kosti, sem skip geta
prýtt.
Tillaga Ásgríms var síðan sam-
þykkt.
Jóhannes Óli Sæmundsson
námsstjóri gerði fyrirspurnir um
þátt KEA í síldarsöltun á Rauf-
arhöfn o. fl.
Framkvæmdastjóri svaraði því
til, að úr því að síldin hefði fært
sig austur, hefði ekki verið kom-
ist hjá að fylgja henni eftir að
nokkru leyti og að nauðsynlegt
væri vegna báta og skipa, m. a.
vegna Snæfells, að eiga ítök í
söltunarstöð á Raufarhöfn. Hins
vegar væri lítil fjárfesting þar.
Aðalfjárfesting KEA á liðnu *ári
væri í hraðfrystihúsunum hér á
Akureyri og við fjörðinn. Óskir
bærust úr öllum áttum um fram-
kvæmdir hér og þar — í bænum
og á öðrum stöðum á félagssvæð-
inu og jafnvel utan þess.
Helgi Símonarson, Torfi Guð-
laugsson, Stefán Halldórsson og
Garðar Halldórsson báru fram
eftirfarandi tillögu, sem var sam-
þykkt með miklu lófataki:
„Aðalfundur KEA 1959 lýsir
ánægju sinni yfir því, að land-
helgislínan hefur verið færð í 12
sjómílur. Jafnframt harmar fund
uirnn viðbrögð Breta og treystir
því, að íslenzka þjóðin standi
saman um að hrinda af sér of-
beldinu og' ná fullum sigri.
Þá vottar fundurinn starfs-
mönnum landhelgisgæzlunnar
fyllsta traust og þakkar þeim
éinarða og drengilega framkomu
í viðskiptum við brezka lög-
brjóta.“
Hallur Sigurbjörnsson mælti
nokkur orð um endurskoðun
o. fl.
Bjarni Halldórsson spurðist
fyrir um, hvort stjórn KEA
hyggðist minnast 75 ára afmælis
KEA, sem skammt væri fram-
undan.
Framkvæmdastjóri sagði, að
svo myndi verða gert og m. a.
með afmælisriti.
Frá Jóni Kristinssyni barst sú
fyrirspurn hvað liði undirbúningi
byggingu útibús í Byggðahverfi.
Framkvæmdastjóri taldi nauðsyn
á að reisa verzlun í þessum bæj-
arhluta, en Glerárhverfi sæti
fyrir og athugað yrði um úrbæt-
ur í Byggðahverfi og heíði það
áður verið rætt í stjórninni.
Skeyti barst frá Þórarni Eld-
járn frá Tjörn, en hann dvaldist
í Reykjavík. Skeytið var vinar-
kveðja og þakkaði fundurinn
hana og sendi svarskeyti með
þökkum og árnaðaróskum.
Bernharð Stefánsson ávarpaði
bændaöldunginn Hannes Davíðs-
son á Hofi, þakkaði honum stór-
ar gjafir í þágu búnaðarmála og
skógræktar. Vottuðu fundarmenn
Hannesi virðingu sína með því að
rísa úr sætum, en Ilannes þakk-
aði með stuttri ræðu.
KOSNINGAR.
Bernharð Stefánsson var end-
urkjörinn í stjórn KEA til næstu
þriggja ára.
Guðmundur Skaftason lögfr.
var kosinn aðalendurskoðandi til
tveggja ára.
Steingrímur Bernharðsson var
kosinn annar varaendurskoðandi,
einnig til tveggja ára.
Bernharð Stefánsson var kos-
inn í stjórn Menningarsjóðs KEA
til þriggja ára, endurkjörinn.
Þórarinn Björnsson skólameist-
ari var kosinn í stjórn sama sjóðs
til eins árs.
Hjörtur Þórarinsson var kosinn
varamaður í stjórn Menningar-
sjóðs.
Allar kosningarnar voru leyni-
legar.
Hólmgeiri Þorsteinssyni þakkað
30 ára starf.
Jakob Frímannsson kvaddi sér
nú hljóðs og þakkaði Hólmgeiri
Þorsteinssyni 30 ára starf við
endurskoðun kaupfélagsreikn-
inga og framúrskarandi dugnað
og hæfni. Taldi mikils virði fyrir
kaupfélagið óg samvinnustarfið
að njóta öruggg - starfs slíks
manns. Hans;' yip| löpgi, úijnnst,
sem eins ötulasta samvinnu-
frömuðs.
Hólmgeir Þorsteinsson þakkaði
og bar fram árnaðaróskir til
handa Kaupfélagi Eyfirðinga og
samvinnustarfsins í landinu. —
Rakti hann í stórum dráttum
stjóm og framkvæmdastjórn
KEA á 30 ára tímabili-og-minnt-
ist fjölmargra samvinnumanna,
þakkaði að síðustu traust það og
vinskap, sem hann hcfði alltaf
mætt, jafnt hjá félagsmönnum
sem starfsmönnum æðri sem
lægri. •
Brynjólfur SveirLss’o'n1' -mælti
nokkur lokaorð til fundarmanna
og að því loknu sleit fundarstjóri,
Eiríkur Sigurðsson, 72. aðalfundi
Kaupfélags Eyfirðinga með
stuttri ræðu.
Fulltrúar KEA á aðalfund SÍS
voru þessir kosnir:
Brynjólfur Sveinsson,
Jakob Frímannsson,
Björn Jóhannssbn,
Ingimundur Árnason,
Helgi Símonarson,
Jón Jónsson, kennari,
Jónas Kristjánsson,
Bernharð Stefánsson,
Garðar Halldórsson,
Jón Melstað,
Hjöi'tur Þórarinsson,
Eiður Guðmundsson,
Halldór Ásgeirsson,
Gunnar Kristjánsson.
Varamenn:
Ármann Dalmannsson,
Hólmgeir Þorsteinsson,
Torfi Guðlaugsson,
Ragnar Davíðsson,
Benedikt Júlíusson,
Marinó Þorsteinsson,
Angantýr Jóhannsson,
Sæmundur Guðmundsson,
Ketill Guðjónsson,
Haraldur Þorvaldsson.