Dagur - 26.09.1959, Síða 4

4
D A G U R
Laugardaginn 26. september 1959
Ðaguk
Skrtfslofíi i Hafoítrstiæti !>(> — Sítni IKifi
RITSTJÓRI:
ERLING II R D A V 3 I> S S O X
Vuglýstttg.tstjóii:
JÓN S V M í' EI.SSON
Án>angttritin Vostai kr. 75.00
KlaAió kftntir út á initVvikiiilögum og
iaugardctgititt. |>r"ar fitii standa til
íijaUltlagi tr 1. jtilí
PUENTVTRK ODDS KJ(>RNSSONAR H.F.
Er þetta það sem koma skal?
NÝJU BRÁÐBIEGÐALÖGIN eru samningsrof.
ÞatV var samkomulag um Lögin um framleiðsluráð
á sínuiu tíma og hafa þau verið í fullu gildi á ann-
an áratug og allir aðilar íarið eítir þeim. Sam-
kvæmt þessum lhgum bar fulltrúum neytenda að
vinna í nefnd beirri — G manna nefndinni, — scm
ákveður grundvöll verðlags landbúnaðarins. Ef
einstakir nefndarmenn neituðu að vinna í nefnd-
inni, bar að skipa aðra. Sarna ntáli gilti einnig um
yfimcfndina, sem lögum samkvæmt á að skera úr
ágreiningi, sem verða kann í 6 manna nefndinni.
Ríkisstjórninni bar skylda til að sjá um að þess-
um lögum væri hlýtt á sama hátt og öðrum lögum
landsins. Þetta gerði hún ekki, en gaf í þcss stað
út bráðabirgðalögin illræmdu, sem verða til þess,
að bændur landsins fá ekki réttmætar tekjur til
samræmis við aðrar stéttir eins og til er ætlast
með lögum um framleiðsluráð.
f vetur, þegar lögin um kaupgjald og verðlag
voru sett á Alþingi, voru bændur sviftir 3,3% í
launalið verðlagsgrundvallarins. Þegar Frain-
sóknarþingmenn mótmæltu, var því margsinnis
Jýst yfir af stuðningsflokkum stjórnarinnar, að
þctta vrði jafnað í haust, þegar nýr verðlags-
grundvöllur yrði fundinn. Bráðabirgðalögin eru
því bein svik við bændur — lögfest svik. —
Hlutur Sjálfstæðisflokksins í þessu máli er hinn
furðulegasti og hefur vakið bæði undrun og fyrir-
litningu um land allt. Hann myndaði Alþýðu-
flokksstjórnina eins og allir vita og hefur síöan
stjórnað landinu í gegnum hana og ber fullkomna
ábyrgð á gjörðum hennar.
Sjálfstæðisflokkurinn lét ríkisstjórnina gefa út
bráðabirgðalögin. Síðan gaf hann út yfirlýsingu
um, að með hinum nýju lögum séu bændur hinum
mcsta órétti beitíir og flokkurinn sé því algerlega
mótfallinn, enda kröfur bænda á fullum rökum
reistar. Eftir þetta gefur Sjálfstæðisflokkurinn
ríkisstjórninni traustsyfirlýsingu og styður ríkis-
stjórnina eins og ekkert hafi í skorizt. Af þessu er
fullljóst, að það er Sjálfstæðisflokkurinn, sem ber
höfuðábyrgðina á bráðabirgðalögunum og lýsti
sjálfur sök á hendtir sér, með því að styðja ríkis-
stjórnina eftir að gerræðið var framið.
Bráðabirgðaíögin hafa vakið sára gremju um
land allt. En eru þá hin nýju lög gleðigjaíi
fvrir neytendur þéttbýlisins? Ólíklegt er það.
Eða vilja aðrar stéttir samþykkja verknað
þennan sem fordæmi? Eða hversu myndi
þeini líka, ef atvinnurekendur gengju frá
samningaborði við verkalýðsfélög og neituðu
frekari samningaviðræðum, en ríkisvaldið
notaði sér neitunina til þess að binda kaupið
með lögum? Vilja launastéttirnar verða við
þeim duldu en heitu óskum atvinnurekenda
Sjálfstæðisflokksins, að þeir komist fram hjá
samningaborðinu í skjóli löggjafarvaldsins?
Út af raupi Alþýðuflokksins um stöðvun
verðbólgunnar, er rétt að benda á, að núverandi
ríkisstjórn hefur aukið niðurgreiðslurnar um á
annað hundrað milljónir og útílutningsuppbætur
fyrir mun meiri upphæð. Til þessa hefur verið
notast við sjóði frá tíð vinstri stjórnarinnar. Á
næsta ári, eða fyrr, verður að gera nýjar ráðstaf-
anir í efnahagsmálunum, af því að niðurgreiðsl-
urnar eru engin lausn, heldur kák eitt, sem reynt
verður að dylja fram yfir kosningar.
Ingibjörg Jónsdóttir
Fædd 1875 - Dáin 1959
Foreldrar Ingibjargar Jóns-
dóttur voru Helga Guðmunds-
dóttir, fædd og uppalin í Fljótum
í Skagafirði, og Jón Halldórsson,
er lengi og síðast bjó í Klaufa-
brekknakoti í Svarfaðardal. Jón
Halldórsson var fæddur aðBakka
í sömu sveit 1820 og átti í föður-
og móðurkyn til svarfdælskra
ætta að tqlja. Var í framætt 4.
maður frá Sigurði Vigfússyni —
íslandströll — er rektor var á
Hólum í Hjaltadal frá 1724—1742
og 5. ættliður frá Þorvaldi
„Hríseyingi“ Gunnlaugssyni.
Þá var Jón Halldórsson um 5
ára gamall er faðir hans, Halldór
Jónsson, lézt. Ólst hann upp eítir
það að mestu leyti með föður-
frændum sínum að Sökku. Gerð-
ist snemma þroskamikill bæði til
líkama og sálar. Fór með lækn-
ingar frá ungdómsaldri og allt til
elli, bæði meðal manna og dýra.
Varð það því oft hlutverk hans
að leita bjargar og líknar, stór-
slösuðum mönnum og fársjúkum.
Fór og þeirra erinda löngum,
jafnt um nætur sem daga. —
Jón Halldórsson þótti af öllum
almenningi standa framarla í
hópi þeirra ólærðu leikmanna, er
við lækningar fengust um hans
daga. Bjuggu þá lærðir læknar
strjált og oft fjarri byggistöð
veikindanna. Voru og sumir
þeirra um færni og þekkingu
ekki öllu meira en meðalsnápar.
Og að vísu vorkunnarmál. Flest-
ar ár og vantsföll óbrúuð og á
stundum dimmviðri og fannkyngi
ærið. Leið ferðamannsins lá ein-
att meira um vegleysur en vegi,
og því karlmennskuraun að kom-
ast á leiðarenda. Voru og dæmi
þess að sá eða þeir — ef fleiri
voru en einn — er sendir voru á
læknisfund, komu aldrei aftur.
Höfðu farið sína síðustu för. Og
um leið eg lýk við að bregða upp
svipmynd af Jóni Halldórssyni,
ætla eg að geta þess, að fátítt
mun það hafa verið, að hann
legði verð á ferðir sínar til sjúkra
manna, lyf eða læknishjálp. Þó
var hann fátækur maður. Bjó
lengst af búskap sínum á kosta-
rýru koti í harðbýlli sveit. Það
mun því ekki hafa verið fjárvon-
in ein er oft á tíðum ýtti þessu
marghæfa þrekmenni út í vá og
vanda um byggðir og reginfjöll.
Það hefur verið sagt, að flest-
um bregði til ættar sinnar um
ásýnd, skapferli og eðlisfar. Mik-
ið mun hæft í því. Ingibjörg
Jónsdóttir var um það engin
undantekning. Móðir Ingibjargar,
Helga Guðmundsdóttir, var um
margt mannkostakona. Greind
betur en í meðallagi, ósérhlífin
með fádæmum, fórnfús og gjaf-
mild, svo að ekkert lét hún kyrrt
liggja er í eigu hennar var, til
þess að böl eða þurft annarra
mætti bætt verða. Og vissulega
gætti þess, að Ingibjörg sótti
nokkuð til móður sinnar. En um
ásýnd og skapsmuni eða líkam-
legar og andlegar eigindir, hafði
hún fleira og meira hlotið frá
föður sínum.
Ingibjörg Jónsdóttir ólst upp
með foreldrum sínum allt til
gjafvaxta aldurs. Naut hvorki
fyrr eða síðar skóla eða arfs. Ung
giftist hún Magnúsi Guðmunds-
syni, Skagfirðingi að hppruna og
ætt, fríðum manni og vasklegum,
svo að eigi þurfti um að bæta.
Magnús var á yngri árum harð-
duglegt karlmenni, ágætlega
verkhæfur og fjölvirkur, svo að
segja mátti að hvert verk léki
honum í höndum, kappgjarn og
vinnufús. Bláfátæk lögðu ungu
hjónin á lífsbrattann. Og mátti
þó segja að eigi horfði óvænlega
um hag þeirra og ráð, ef óvið-
ráðanlegar hindranir og torveldi
félli þeim ekki í fang. En það var
eigi miklu síðar en hér var kom-
ið, að Magnúsi brást heilsan, svo
að mörgum stundum og langtím-
um saman mátti hann ekki við
erfiði snúast og kom þar við og
við að lítt barst hann af vegna
þrauta er vörnuðu honum með
öllu svefns og hvíldar. Er stutt
frá að segja, að við slík ókjör
bjuggu þau, Magnús og Ingibjörg,
um tugi ára. Á þessu tímabili
leitaði Magnús læknisráða, sem
allt fór að einu og engan sýnileg-
an árangur bar.
Að sjálfsögðu hafði vanheilsa
Magnúsar hin verstu áhrif á efna
hag þeirra hjóna. Á umræddu
tímabili eignuðust þau saman 4
dætur, er létti engan veginn
barninginn gegn háska örbirgð-
arinnar. Þá voru engin lög í
landi um meiri háttar bætur. —
Nei, engar bætur sjáanlegar eða
fáanlegar aðrar en úr sveitar-
sjóði. Um mörg ár framan af hjú-
skap sínum voru þau, Magnús og
Ingibjörg, á húsmennskuhrakn-
ingi í Skagafirði og Svarfaðardal.
Árið 1909 náðu þau ábúð á jörð-
inni Koti í Svarfaðardal. Hún var
þá ríkiseign. Þar bjuggu þau til
1936, eða um 27 ára skeið. Lík-
lega má segja, að þar væri líðan
þeirra jafnbezt, þó að eigi væri
auður í garði. Síðar, þegar dætur
þeirra voru komnar upp, vænk-
aðist sva • hagur þeirra að kalla
mátti, að eigi skorti brýnustu
nauðsynjar.
Þess var getið hér að framan,
að Ingibjörg Jónsdóttir væri um
margt líkari föður sínum en móð-
ur. Kom það fram í ytri ásýnd,
svo og ýmsum geðlægum eigind-
um. Hún var þrekin um vöxt og
útlitið hraustlegt allt til elliára.
Hefði sennilega getað lært hvað
sem var á skólabekk. Hún var
ágætlega verki farin, þrifin og
svo hreinlát að af bar. Ein hin
bezta og nákvæmasta barnfóstra
er eg hef þekkt. Nærfærin við
menn og skepnur, og var sem
lækniseðlið gægðist þar fram.
Gestrisin og veitingasöm, svo að
sumum þótti nær við of. Bjó yfir
stolti nokkru og ríkum geðsmun-
um. Og aldrei sá eg Ingibjörgu
Jónsdóttur svo hart leikna, að
hún ekki héldi velli og nokkurn
veginn réttri stefnu, gegn ill-
stæðum hyl og gaddhríðum
mannraunanna. Þar sem kristið
misrétti og skyldar vábeiður
höfðu seilzt til valda og um alda-
raðir helgað sér land og þjóð.
Rúnólfur í Dal.
Héraðsfundur á Möðruvöllum í
Hörgárdal, 13. sept. síðastl.
Héraðsfundur Eyjafjarðarprófastsdæmis var hald-
inn að Möðruvöllum í Hörgárdal sunnudaginn 13.
sept. sl. og hófst með guðsþjónustu kl. 2 e. h.
Séra Kristján Róbertsson á Akureyri prédikaði,
en séra Ragnar Fjalar Lárusson á Siglufirði og pró-
fasturinn, séra Sigurður Steefánsson, vígslubiskup,
þjónuðu fyrir altari. Kirkjukórinn söng undir stjórn
Guðmundar Þorsteinssonar organleikara.
í messulok flutti Valdemar V. Snævarr, sálma-
skáld á Völlum, hugleiðingu um haustsálminn „Nú
bráðum vetrarbyrja él“, en prófastur flutti skýrslu
og yfirlitserindi um kirkjulega viðburði og minntist
sérstaklega séra Friðriks J. Rafnar, vígslubiskups
og fyrrverandi prófasts, sem lézt 21. marz sl.
Einnig minntist prófastur látins fyrrv. sóknar-
nefndarmanns og safnaðarfulltrúa, Stefáns Árna-
sonar, bónda í Stóra-Dunhaga, og mr. Arthur
Gook, trúboða á Akureyri, sem lézt 18. júní sl, en
hafði þá unnið það mikla afrek að snúa Passíusálm-
unum á ensku, og er sú þýðing talin snilldarverk.
Eftir nokkurt hlé, er menn komu saman á heim-
ili prófastshjóna, var fundinum haldið áfram og
stóð hann fram á kvöldið.
Auk venjulegra héraðsfundarstarfa voru ýmis
mál tekin fyrir og urðu miklar og fjörugar umræð-
ur um flest þeirra. _
Þessar samþykktir voru gerðar:
1. „Héraðsfundur Eyjafjarðarprófastsdæmis 1959
skorar á biskup landsins að beita sér fyrir þvi, að
merkverðu efni verði ekki útvarpað á tímanum kl.
13—15 á sunnudögum og helgidögum þjóðkirkj-
unnar."
2. „Héraðsfundur Eyjafjarðarprófastsdæmis telur
æskilegt, að stofnaður vefði sérstakur kirkjuþáttur
í ríkisútvarpinu, er hafi með höndum ýmis mál,
sem kirkjuna einkum varða, svo sem kirkjulegar
fréttir, innlendar og útlendar, fræðslu og trúarlega
hvatningu. Felur fundurinn biskupi og kirkjuráði
að vinna að framgangi málsins.11
3. „Héraðsfundur Eyjafjarðarpi'ófastsdæmis 1959
felur prófasti að beita sér fyrir því við kirkjustjórn
Itndsins, að gerð verði einbeitt krafa til Alþingis
um ríflega fjárveitingu til kristilegs æskulýðsstarfs.
Jafnframt felur fundurinn prófasti að leitast við af
fremsta megni að fá sæmilegan hluta fjárveitingar-
innar hingað í prófastsdæmið til styrktar æskilýðs-
starfinu.“
4. „Héraðsfundur Eyjafjarðarprófastsdæmis lýsir
ánægju sinni yfir því, að komið hefur verið á kristi
legum æskulýðsmótum víða um land og þakkar
Æskulýðsnefnd þjóðarkirkjunnar forustu hennar
og starf í þessum efnum.
Væntir fundurinn þess, að slíkum mótum verði
haldið áfram með vaxandi þátttöku, einkum ferm-
ir.garæskunnar á hverju vori.“
5. „Héraðsfundur Eyjafjarðarprófastsdæmis 1959
telur það brýna nauðsyn, að tekin verði saman og
gefin út í heild, hið alh'a bráðasta, lög og reglur
um kirkjumál, svo sem fræðslumálastjórnin hefur
gera látið fyrir sitt leyti. Skorar fundurinn á bisk-
up landsins og kirkjuráð að hlutast til um þessa
framkvæmd.“
6. „Héraðsfundur Eyjafjarðarprófastsdæmis 1959
telur þess mikla þörf, að komið verði á stuttum
námskeiðum fyrir hina ýmsu starfsmenn kirkn-
anna úr leikmannastétt, svo sem meðhjálpara,
hringjara, sóknarnefndarmenn og' aðra, sem þess
kynnu að óska.
Beinir fundurinn þeim tilmælum til biskups og
kirkjuráðs að taka mál þetta til athugunar.“
Fundurinn sendi biskupnum, herra Sigurbirni
Einarssyni, kveðju og árnaðaróskir, og þakkaði
herra Ásmundi Guðmundssyni farsæl embættisstörf
á liðnum árum fyrir kirkju íslands.
Kveðjur voru einnig sendar biskupsfrú Ásdísi
Rafnar og séra Stefáni V. Snævarr á Völlum, sem
var fjarverandi sökum veikinda.
Næsti fundarstaður var ákveðinn á Dalvík, en.
vonir standa til, að hin nýja kirkja þar í kauptún-
inu verði fullgerð á komandi vetri.
TOLUR, SEM TALA
í síðastliðin 10 ár hefur drykkjuskapur í Kanada
tvöfaldast. Opinberar skýrslur frá iðnaðinum þar
herma, að iðnaðurinn tapi árlega 100 milljónum
dollara vegna drykkjuskapar iðnverkamanna.
í Austurríki telja skýrslur, að þar í landi séu um
130 þúsund ofdrykkjumenn, og öll drykkjumanna-
hæli eru þar yfirfull.
Eftir því sem skýrslur herma eru 60 þúsundir
ofdrykkjumenn í Danmörku. En í Bandaríkjum
Norður-Ameríku eru þeir 1 milljón og 600 þús-
undir. Eru það 10 af hverju þúsundi þjóðarinnar.
Frá Áfengisvarnanefnd Akureyrar.