Dagur - 26.09.1959, Side 8
8
Bagijk
Laugardaginn 26. september 1959
BRÁÐABIRGÐALÖGIN OG YFIRLÝSINGAR ÞINGFLOKKANNA
Tilþ ess að fólk geti betur glöggvað sig á hinum umdeildu
nýju lögum um verðlag landbúnaðarvara og viðbrögðum
stjórnmálaflokkanna, eru lögin sjálf, opinberar yfirlýs-
ingar og fleira birt hér á síðunni
„Forseti íslands hefur í dag, aS
tillögu landbúnaðarráðhei'ra, sett
hráðabirgðalög, samkvæmt 28.
gr. stjórnarskrárinnar, um verð
landbúnaðarafurða.
í úrskurði forseta segir:
Landbúnaðarráðherra hefur
tjáð mér, að vegna sérstaks
ágreinings fulltrúan eytenda og
framleiðenda, hafi ekki tekizt að
ákveða söluverð landbúnaðaraf-
urða á innlendum markaði á
þann hátt, sem lög nr. 94/1947
um framleiðsluráð landbúnaðar-
ins, verðskráningu, verðmiðlun
og sölu á landbúnaoðarvörum o.
fl., gera ráð fyrir. Landbúnaðar-
ráðherra hefur ennfremur tjáð
mér, að til þess að tryggja efna-
hagsjafnvægi og atvinnuöryggi í
landinu þangað til Alþingi getur
fjallað um þessi mál að afstöðn-
um kosningum þeim, sem fram
eiga að fara 25. og 26. október
n. k., og meðan kaupgjald í land-
inu helzt óbreytt, sé nauðsynlegt
að verð landbúnaðarafurða
hækki ekki. Fyrir því eru hér
með sett bráðabirgðalög, sam-
kvæmt 28. gr. stjórnarskrárinnar,
á þessa leið:
1. gr.
Sumarverð á gulrófum skal
niður falla eigi síðar en 25. sept-
ember 1959. Á tímabilinu frá því
að niðurfelling sumarverðs á sér
stað og til 15. desember 1959 skal
gilda óbreytt heildsölu- og smá-
söluverð það á gulrófum, er kom
til framkvæmda 22. september
1958, samkvæmt auglýsingu fram
leiðsluráðs landbúnaðarins 21.
september 1958.
Heildsölu- og smásöluverð það
á eggjum, er kom til fram-
kvæmda 1. apríl 1959 samkvæmt
auglýsingu framleiðsluráðs land-
búnaðarins 31. marz 1959, skal
gilda óbreytt á tímabilinu 1.
september til 15. desember 1959.
Útsöluverð mjólkur í pappa-
umbúðum má vera 20 aurum
hærra hver lítri heldur en út-
söluverð mjólkur á flösku.
2. gr.
Fara skal með mál út af brot-
um gegn lögum þessum að hætti
opinberra mála, og varða brot
sektum allt að 500.000.00 kr.,
nema þyngri refsing liggi við
samkvæmt öðrum lögum.
3. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Landbúnaðarráðuneytið,
18. september 1959.
Bréf Eysteins og Hermanns
„Reykjavík 22. sept. 1959.
Hér með leyfum við okkur að óska þess, að þér, herra forsætis-
ráðherra, leggið til við forseta íslands, að Alþingi verði kvatt sam-
an til aukafunda nú þegar, til þess að taka afstöðu til bráðabirgða-
Iaga um verðlagningu landbúnaðarafurða, þar sem nýjustu yfirlýs-
ingar Sjálfstæðisflokksins gefa ástæðu til að efast um, að Iögin
hafi nú lengur meirihlutafylgi á Alþingi.
F. h. Framsóknarflokksins.
Eysteinn Jónsson, Hermann Jónasson.“
Yfirlýsing miðstjórnar Framsóknarflokksins
Heildsölu- og smásöluverð það
á sauðfjárafurðum, mjólk og
mjólkurvörum, nautgripakjöti og
hrossakjöti, sem kom til fram-
kvæmda 1. marz 1959 samkvæmt
auglýsingu Framleiðsluráðs land
búnaðarins 28. febrúar 1959, skal
gilda óbreytt á tímabilinu 1.
september til 15. desember 1959.
Sumarverð á kartöflum skal
niður falla eigi síðar en 25. sept-
embetr 1959. Á tímabilinu frá því
að niðurfelling sumarverðs á sér
stað og til 15. december 1959 skal
gilda óbreytt heildsölu- og smá-
söluvei-ð það á kartöflum, er kom
til framkvæmda 1. marz 1959,
samkvæmt auglýsingu fram-
leiðsluráðs landbúnaðarins 28.
febrúar 1959.
| „FLOKKUR ALLRA j
| STÉTTA“ |
É „Flokkur allra stétta“, Sjálf- 1
I stæðisflokkurinn, á bágt um i
1 þessar mundir. Hann myndaði I
i núverandi ríkisstjórn og hef- i
I ur síðan borið á henni fulla f
| ábyrgð. i
í Sjálfstæðisflokkurinn lét i
| ríkisstjórnina gefa út bráða- i
í birgðalögin, sem skerða rétt- i
I mætan hlut bænda. i
: Sjálfstæðisflokkurinn mót- I
É mælir síðan lögunum. i
i Sjálfstæðisflokkurinn styður É
É stjómina eftir sem áður. I
i Það er stundum erfitt að é
é þykjast vcra „flokkur allra i
i stétta“. i
..............................
„Út af setningu bráðabirgðalaga um verðlagningu ríkisstjórnar-
innar á landbúnaðarafurðum, ályktar miðstjórn Framsóknar-
flokksins:
í 4. gr. laga nr. 94 frá 1947 um framleiðsluráð landbúnaðarins o.
fl. segir: „Söluverð landbúnaðarvara á innlendum markaði skal
miðast við það, AÐ HEILDARTEKJUR ÞEIRRA, ER LAND-
BÚNAÐ STUNDA VERÐI I SEM NÁNUSTU SAMRÆMI VIÐ
TEKJUR ANNARRA VINNANDI STÉTTA.“ í samræmi við
þessa meginreglu skulu þrír fulltrúar frá tilteknum stéttarfélögum
og þrír frá Stéttarsambandi bænda finna verðlagsgrundvöll fyrir
landbúnaðarafurðir.
Verði ágreiningur mn verðlagsgrundvöllinn í þessari sex manna
nefnd, skal málinu vísað til yfimefndar (gerðardóms), en hann
skipa einn fulltrúi frá neytendum, einn frá Stéttarsambandi
bænda, en oddamaður skal vera hagstofustjóri, sem ræður úrslií-
um, ef ágreiningur verður.
Ríkisstjórnin staðhæfir, að svo mikill ágreiningur hafi verið í sex
manna nefndinni um verðlagsgrundvöllinn, að annar aðilinn hafi
neitað að taka þátt í störfum hennar.
Átti þá gerðardómurin samkvæmt skýlausum ákvæðum laganna
að taka til starfa. Og ef annar aðilinn neitaði að tilnefna mann af
sinni hálfu í gerðardóminn, var auðvitað eðlilegast fyrir ríkis-
stjórnina — og henni raunar skylt — að hlutast til um, að dómur-
inn yrði starfhæfur.
í stað þess að byggja þannig á grundvelli laganna, hefur ríkis-
stjórnin og stuðningsflokkar hennar nú valið þann kostinn, er ætíð
liefur þótt verst gegna „að hlcypa upp dóminum“, taka sér dóms-
vald með bráðabirgðalögum og afnema í framkvæmd eina hina
merkustu réttindalöggjöf, sem sett hefur verið af Alþingi og gilt
hefur ági-ciningslítið á annan áratug.
Miðstjómin telur það enga afsökun, þótt ríkisstjórnin telji sig
hafa tryggt sér meirihlutafylgi fyrir framgangi laganna á næsta
þingi, að svo miklu leyti, sem það verður tryggt fyrir kosningar.
Miðstjórnin vísar því undir dóm réttlætiskenndar og dóm-
greindar annarra stétta í þjóðfélaginu, hvílíkt gjörræði það er
gagnvart bændastéttinni — einu stéttinni, sem sætt hefur sig við
að láta lilutlausan embættismann ríkisins hafa úrslitavald um kaup
sitt og kjör — að gefa út bráðabirgðalög til þess að varna því, að
hann geti kveðið upp dóm sinn, vegna þess að flokkarnir, sem að
ríkisstjórninni standa, telja, að hinn hlutlausi dómur muni ekki, ef
farið er að lögum og í sámræmi við réttlæti, fallast á að úrskurða.
lækkun á kaupi bænda umfram það, sem orðið liefur hjá öðrum
stéttum. — Miðstjórnin hefur oft bent á — og bendir enn á nauð-
syn þess — að halda dýrtíðinni í skefjum. En það verður, að henn-
ar dómi, að gerast með því að sýna öllum stéttum réttlæti, en ekki
með þ ví að beita eina stétt misrétti.
Miðstjórnin bendir vinnandi stéttum landsins á, hvernig fara
muni um þeirra hag og öryggi, ef sú regla verður upp tekin, að
ríkisstjórnin og stuðningsflnkkar hennar ákveði kaup og kjör
stéttanna með lögum að eigin geðþótta, ef annar aðili gengur frá
samningaborði.
Af þessum ástæðum lýsir miðstjórn Framsóknarflokksins yfir
því, að hún telur bráðabirgðalög stjórnarflokkanna gerræði, sem
flokkurinn mun beita sér af alefli gegn, og mun Framsóknarflokk-
urinn gera allt, scm í hans valdi stendur til þess að þau verði ekki
samþykkt á næsta Alþingi, og hið sama myndi gilda um hliðstæða
löggjöf um málefni annarra stétta.“
Mótmæli Stéttarsambands bænda
„Reykjavík, 18. sept. 1959.
Hr. forsætisráðhcrra
Emil Jónsson.
Eins og yður er kunnugt, hæstvirtur forsætisráðherra, hafa sam-
íök verkamanna, sjómanna og iðnaðarmanna lagt fyrir fulltrúa
sina í „sexinannanefndinni“ að hætta þar störfuin. Þar með var
ekki unnt að Ijúka á löglegan hátt við samning verðlagsgrundvall-
ar landbúnaðarafurða, hvorki með samkomulagi né úrskurði yfir-
nefndar (samanber 59. grein laga nr. 94 frá 1947), þar sem neyt-
cndur fengust ekki til að tilnefna fulltrúa í hana.
Stjórn stéttarsambandsins og Framleiðsluráðs fóru þess á leit
við ríkisstjórnina, að hún skipaði mann í yfirncfndina, en á það
hefur stjórnin ekki fallizt hingað til. Hins vegar mun hún hafa
horfið að því ráði, að gefa út bráðabirgðalög, er feli í sér, að verð-
Iag á landbúnaðarvörum skuli standa óbreytt, þrátt fyrir það, að
útreikningar Hagstofunnar sýni 3,18% hækkun frá síðasta verð-
lagsgrundvelli.
Stjórn Stéttarsambandsins getur ekki unað þessum ráðstöfmium
ríkisstjórnarinnar og krefst þess enn á ný, að hún hlutist til um,
að yfirnefndin verði fullskipuð, til þess að hægt sé að byggja upp
verðlagsgrundvöllinn á Iöglegan hátt og verðleggja búvörur sam-
kvæmt honum.
Á það skal minnt, að fulltrúar bænda skildu ríkisstjómina svo
sT, vetur, þegar lögin um niðurfærslu verðlags og kaupgjalds o. fl.
voru sett, að bændur fengju á næsta hausti leiðréttingu á kaup-
gjaldslið verðlagsgrundvallarins. En með bráðabirgðalögum, ef sett
verða, verða þcir sviptir þeirri leiðréttingu.
Þessum aðförum mótmælir stjórn Stéttarsambandsins harðlega
og mun hafa samráð við fulltrúa bændasamtaka víðs vegar um
land um það, hvernig við skuli bregðast, ef svo freklega verður
gengið á rétt bændastéttarinnar eins og nú horfir.
Virðingarfyllst.
SVERRIR GfSLASON, JÓN SIGURÐSSÖN,
BJARNI BJARNASON, EINAR ÓLAFSSON,
PÁLL METÚSALEMSSON.“
Yfirlýsing þingflokks Sjálfstæðisflokksins
„Sjálfstæðisflokkurinn telur stöðvun verðbólgu og jafnvægi í
efnahagsmálum vera höfuðnauðsyn. f þessum efnum hefur þcgar
mikið áunnizt frá því, sem var í desember síðastliðnum. Öllum er
þó Ijóst, að ráðstafanir þær, sem enn hafa verið gerðar, eru cin-
ungis til bráðabirgða og skapa þarf öruggari grundvöll til að
tryggja framfarir og atvinnu handa öllum landsmönnum. Þess
vegna verður ekki hjá því komizt að taka allt efnahagskerfið til
endurskoðunar, þegar nýtt Alþingi, skipað í samræmi við vilja
þjóðarinnar, tekur til starfa að afloknum kosningum.
GILDANDI VERÐLAGSGRUNDVÖLLUR.
Vegna ósamkomulags ehfur að þessu sinni ekki reynzt kleift að
ákveða verð landbúnaðarafurða lögum samkvæmt. Ekki skal um
það dæmt, hverjum það er að kenna, en á það bent, að æksilegast
hefði verið, að úr því hefði fengizt bætt. Það hefur ekki tekizt og
er því, þangað til annað reynist réttara, ekki við annað að miða cn
þann verðlagsgrundvöll, sem verið hefur í gildi.
Samkvænit þeim grundvelli hefði verðlag landbúnaðarafurða nú
átt að hækka um 3,18%. Sú hækkun er hliðstæð því, eins og ef
kaup launþega hækkaði vegna hækkunar vísitölu fyrir verðlags-
hækanir og þess vegna annars eðlis en beinar grunnkaupshækk-
anir.
BÆNDUM BÆTT UPP TJÓNIÐ.
Hækun Iandbúnaðarafurða nú mundi aftur á móti skapa hættu
á nýrri verðhækkunarskriðu. í samræmi við aðrar ráðstafanir, sem
gerðar hafa verið eftir setningu stöðvunarlaganna í vetur, hefði
verið sanngjarnast að greiða þcssar verðhækkanir niður, þangað
til Albingi hefur gcfizt kostur á að taka ákvarðanir um efnahags-
málin í hcild. Ríkisstjórnin hefur hins vegar ekki fallizt á þá
lausn, heldur ákveðið að banna verðhækkanirnar með lögum.
Af framangreindum ástæðum lýsir Sjálfstæðisflokkurinn yfir
því, að hann mun á Alþingi Icggja til, að bændum vcrði bætt upp;
það tjón, sem þeir af þessum sökum verða fyrir.“
Bréf Einars Olgeirssonar
„Rcykjavík.
Hér mcð leyfi ég mér fyrir hönd bingflokks Alþýðubandalagsins
að óska eftir því að þér, hr. forsætisráðherra, farið fram ú það við’
forseta íslands, að Alþingi verði kvatt saman nú þegar til auka-
fundar, svo að Alþingi gefizt kostur á að marka afstöðu sína til
lausnar á þeim vandamálum, er skapazt hafa í sambandi við vcrð-
lagsmál landbúnaðarins.
F. h. Alþýðubandalagsins
EINAR OLGEIRSSON.“