Dagur - 26.11.1960, Blaðsíða 2

2
Skín við sólu Skaga-
fjörður
KAUPFÉLAG Skagfirðinga gaf
út í tílefni 70 ára afmælis síns.
Ólafur Sigurðssón á Héllulandi
sá um útgáfuna. Bókin er
skraútútgáfa af kvæði Matthí-
asar Jöchumssonar, Skín við
sólu Skagafjörður.
Jónas Jónsson skrifar for-
mála og er hann á þessa leið:
„t>egar Matthías flutti frá
Odda norður til Akureyrar í
]ók harðindakaflans mikla,
urðu þáttaskil í scgu hans.
Mörg kvæði, undrafögur hafði
hárin þá frumort og þýtt. Hann
var fyrir löngu viðurkennt
þjóðskáld, þó að enn væri skot-
ið að honum beittum örvum frá
forvígismonnum nýrrar bók-
menntahreyfingar. En skömmu
eftir að Matthías kom til Akur-
eyiar orti hann lofsöng sinn
urn Skagafjörð.
Það er mesti og voldugasti
óður um íslenzkt hérað. í engu
Öðru sögu- og hetjuljóði er
byggðin, fólkið og sagan ofin
jafn listilega í samfelldan glit-
vef andagiftar, stílfegurðar og
mælsku.
Skagfirðingar fögnuðu til-
komu þessa lofsöngs sem miklu
afreki. Þeir samþykktu cinróma
á sýslufundi Skagafjarðarsýslu
áskorun til Alþingis, að veita
Matthíasi Jochumssyni heiðurs-
laun fyrir skáídskap hans.
Tveir snjallir þingmenn, Ólafur
Briem, fulltrúi Skagfirðinga og
Skúli Thoroddsén, fulítrúi Ey-
firðinga, bárú málið fram á Al-
þingi með djúþri hrifningu.
MatLhíasi voru veitt eitt þúsund
króna heiðurslaun. Það var mik
il fjárhæð 1891. Þetta voru
fyrstu verðlaun, sem íslenzka
þjóðin veitti viðurkenndum höf
uðsnillingi fyrir afrek í listum
eða bókmenntum.
Það komst brátt á í Skaga-
firði, að hver æskumaður, sem
fæddist upp í sýslunni, skyldi
telja sér heiðursskyldu að
kunna Skín við sólu Skaga-
fjörðúr, allt frá barnsaldri.
Brátt mynduðust þjóðsagnir
um það, hvenær og hvar Matt-
hías hefði verið staddur, þegar
hann orti kvæðið. Nú vildi svo
til sumarið 1938, að ég var
staddur í Los Angeles á Kali-
forníuströnd og gestur í húsi
Gunnars, sonar Matthíasar. Tal-
ið barst að ljóðagerð föður
hans og meðal annars að ýms-
um tilgátum um tilkomu hins
skagfirzka lofsöngs. Þá sagði
Gunnar mér sögu þessa dular-
fulla ævintýris.
Gunnar sagði, að faðir hans
hefði ort kvæðið að kvöldlagi
um vetur í skammdeginu. Það
var mikið frost úti og kafalds-
hríð. Börnin sátu hjá móður
sinni í dagstofunni, en Matthias
var í skrifstofu sinni og las eða
skrifaði. Frúin bar á borð
kvöldverð, en sá að maður
hennar mundi ekki óska eftir
að hætta verki fyrr en honum
þætti sjálfum tími til kominn.
Kvöldverði var lokið. Eftir góða
stund kemur skáldið fram til
konu og barna, glaður í bragði,
heitur og hýr á svip. Þá las
hann „Skín við sólu Skaga-
fjörður“ fyrir vandamönnum
sínum.
Nú héfur öll þjóðin átt kvæð-
ið. Þá gerðust bændur í Skaga-
firði og á Alþingi ábyrgir um
þá nýjung, að launa listaverk
með heiðursgjöf. Fyrr á öldum
veittu konungar slík verðlaun.
Nú höfðú frjálsir borgarar og
fulltrúar þeirra tekið við
stjórnartáumunum og skyld-
unni, að launa snilldarverkin
með engu minni rausn heldur
en stórhöfðingjar fyrri alda.“
í hverri opnu bókarinnar er
kvæðið til hægri prentað stóru
letri, en á hinni blaðsíðunni er
mynd af skagfirzkum merkis-
stað, ásamt texta. Að sjálfsögðu
er mynd af skáldinu og önnur
af höfundi lagsins, Sigurði
Helgasýni.
Þessi nýja bók er 32 blaðsíð-
ur, prentuð Á vandaðasta
rnyndapappír og öll er bókin
litprentuð og frágangur fagur.
Prentun annaðist Prentverk
Odds Björnssonar á Akureyri.
□
Jólabækur Kvöld-
vökuútgáfunar 1960
Á ferð og flugi. Frönsk
skemmtisaga, sérpréntun úr
Nýjum Kvöldvökum. Saga þessi
birtist í fyrstu árgöngum Nýrra
kvöldvakna og átti mikinn þátt
í þeim vinsældum, sem þær
hlutu frá upphafi.
Sagan segir frá ungum blaða-
manni, sem á að vinna það til
arfs eftir auðugan frænda, að
komast í kringum jörðina fyrir
aðeins 25 cent. Á þessu ferða-
lagi kemst hann í hin furðuleg-
ustu ævintýri. Á ferð og flugi
ar sígild skemmtisaga, sem fær
lesendur til að gleyma stund
og stað.
Sterkir stofnar. Þættir af
Norðlendingum eftir Björn R.
Árnason fræðimann frá Grund
í Svarfaðardal. í þessari bók
eru allar helztu ritgerðir Björns
um mannfræði og persónusögu,
gamlar og nýjar. Þar er að
finna staðgóða fræðslu um ævi-
feril, ætt og uppruna 41 karla
og kvenna af norðlenzkum
stofni. Jafnframt er bókin grein
argóð þjóðlífslýsing.
Björn R. Árnason er þjóð-
'kunnur maður fyrir fræðiiðk-
anir sínar og frásagnarsnilld. —
Fyrir alla, sem unna þjóðlegum
fróðleik, ættfræði og persónu-
sögu, er bók þessi dýrmætur
fengur.
Sjaljapin scgir frá. í bók þess
ari segir Sjaljapin frá æsku
sinni og uppvaxtarárum fram
til 27 ára aldurs. Frásögn hans
er fjörleg og hreinskilin, krydd-
uð léttu skopi og lífsgleði ung-
lingsins, þrátt fyrir fátækt og
örbirgð. Hann segir frá skóla-
árum sínum og iðn-námi, skrif-
stofustörfum og hafnarvinnu
við rússnesku fljótin.
Hispurslaust íýsir hann mis-
tökum sínum og bernskubrek-
um, fyrstu ástarævintýrum ög
óslökkvandi þrá sinni til list-
rænna verkefna, leiks og söngs.
í bókarlok er hinn 27 ára gamli
listamaður viðurkenndur og
dáður í heimalandi sínu.
Sjaljapin varð heimsfrægur
söngvari og leikari, en hann
var líka mikill rithöfundur,
sem ekki hikaði við að segja
sannleikann um líf sitt og ann-
arra.
í landvari. Ljóðabók eftir
Gisla Olafsson frá Eiríksstöð-
um. Þetta er fimmta ljóðabók
Gísla. Hann er löngu lands-
kunnur fyrir ljóð og lausavísur
og einn af snjöliustu vísnasmið-
um þjóðarinnar.
í landvari er bók, sem gleður
hvern ljóðavin og vísnaunn-
anda.
(Fréttatilkynning frá Kvöld-
vökuútgáfunni. Akureyri). □
'tiiiiiiiniiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimiiiimiiiiiiJi*
- z
| KVEÐJUGUÐS- I
| ÞJÓNUSTA |
SUNNUDAGINN 13. nóvem-
ber sl. flutti sr. Birgir Snæ-
björnsson kveðjumessu í Greni-
víkurkirkju, þar sem hann er
nú tekinn við prestsþjónustu á
Akureyri, eftir að hafa þjónað
Laufásprestakalli stuttan tíma.
Kirkjan okkar var þéttskipuð
kirkjugestum þennan dag, enda
vildum við öll votta sr. Birgi
hlýhug okkar, vináttu og þökk
fyrir þennan stutta tíma, sem
við nutum hans. Okkur var víst
öllum þungt um hjartarætur —
en líka hlýtt. Það er sárt að
missa úr starfi góðan dreng, en
hlýjar endurminningar um
nokkrar dýrmætar samveru-
stundir milda allan söknuð.
„Að hittast og kveðjast —
það er lífsins saga“. Við kveðj-
um sr. Birgi með hlýrri vináttu
og þökk og börnin okkar, sem
hann kunni svo vel að tala við,
munu minnast hans sem góðs
félaga og vinar. Af heilum hug
óskum við honum blessunar í
starfi á komandi tímum. — Við
skiljum þrá hans til að komast
aftur til starfa heima á æsku-
stöðvunum, — því að fátt er
ríkara í íslendingseðlinu en
ástin til æskustöðvanna, —
kannske ef það líka eitt hið
bezta sem við eigum, það, sem
viðheldur manngöfginni í okk-
ur og trúnni á hið góða.
Við munum mínnast hlýrra
kveðjuörða sr. Birgis, og vera
honum þakklát fyrir kynning-
una. Vináttan mun haldast þó
vegir skiljist. í. B. □
Auglýsingar Jnirfa að
beuast fyrir hádegi dag-
inn fyrir útkomudag.
Nýkomið glæsilegt úrval af efnum í
SÍÐDEGÍS- OG KVÖLDKJÓLA
Höfum ætíð úrval af K Á P U M
stærðir 36—48.
TIL JÓLAGJAFA:
MORGUNSLOPPAR
LANGSJÖL
SAMKVÆMISVESKI
SNYRTIVESKI fyrirkarlaogkonur
ILMVÖTN o. fl.
VERZLUN B. LAXDAL
Birki-krossviður
4 mm., 5 mm., 6 mm., 10 mm.
BYGGINGARVÖRUDEILD
SÍMI 1700 og 2207.