Dagur - 28.09.1963, Blaðsíða 4

*
i
4
HÆSTIRÉTTUR
HÆSTIRÉTTUR var settur í
Landsbankasalnum á Akureyri ár-
degis sl. miðvikudag, liinn 10. sept-
ember. Þessi atburður var merkileg-
ur fyrir margra hluta sakir. Þetta er
í fyrsta sinn, sem hæstiréttur er sett-
ur utan Reykjavíkur. I sögu Akur-
eyrarkaupstaðar mun þetta talinn
eftirtektai-verður atburður. Og í
sögu hæstaréttar og dómsmálanna í
landinu er þetta. söguleg* nýjung. En
lagaákvæði frá 1962 heimilar réttin-
um að starfa utan höfuðborgarinn-
ar, ef þess gerist þörf.
Hæstaréttardómarar og lögmenn
I réttarins voru í einkennisklæðum.
Rétturinn var virðulegur og mál-
flutningur hófsamlegur og algerlega
málefnalegur, svo sem vera ber.
Hvert sæti áheyrenda var skipað.
Maður fann til öryggiskenndar gagn-
vart hinum virðulega rétti. Hver
þegn þjóðfélagsins hefur rétt til að
1 leggja mál sín fyrir hann, ef liéraðs-
dómi er ekki unað. Rétturinn nýtur
mikillar virðingar með þjóðinni og
þarf að gera það og vera vanda sín-
um vaxinn. I margslungnu lýðræðis-
þjóðfélagi, þar sem hnefarétturinn
hefur orðið að víkja, eru traustir
dómstólar meðal hyrningarsteina.
Eflaust hafa flestir eða allir, sem
komu í Landsbankasalinn á mið-
vikudaginn, gert sér þess fyllri grein
en áður, hvert öryggi slíkur dóm-
stóll veitir. Engri rýrð er þó þar með
kastað á aðra dómstóla.
Grundarmálið svonefnda, sem
hæstiréttur tók til meðferðar á Ak-
ureyri, er landamerkjamál og hefur
því ekki almennt gildi og er ekki
nógu stórt mál til að vekja sérstaka
athygli Norðlendinga. En Grundar-
málið getur hins vegar verið tákn-
rænt um, að smærri málin þurfa
dómstólarnir stundum einnig að
leysa. Og sérhvert deilumál er stórt
fyrir þann eða þá, sem deila.
Islendingar hafa löngum þótt fús-
ari til að semja lög og breyta eldri
lögum, en fara eftir þeim og fram-
fylgja þeim. Sem betur fer tekst þó
flestum að lifa og starfa án árekstra
við samferðamenn eða þjóðfélags-
heildina, án þess nokkru sinni að
líta í lögbók. Greinarmun þess, sem
er rétt og rangt læra flestir við móð-
urkné, a. m. k. þau grundvallarat-
riði, sem mestu máli skipta. Með
auknum afskiptum þjóðfélagsins og
fjölþættari atvinnu- og viðskipta-
háttum er |>ó þörf meiri og almenn-
ari lögfræðikunnáttu en nú er. Rit-
ari hæstaréttar, Hákon Guðmunds-
son, hefur á undanförnum árum
frætt útvarpshlustendur mjög vel
um ýmsa þætti dómsmála, er al-
mennt gildi liafa í samskiptum
manna. Meiri almenn fræðsla væri
æskileg í einhverju formi.
Hæstiréttur Islands var stofnaður
með lögum frá Alþingi árið 1919. Þá
var jafnframt afnuminn landsyfir-
réttur og dómsvald hæstaréttar Dan-
merkur í íslenzkum málum afnum-
ið. Hæstiréttur tók til starfa 16.
febrúar árið 1920 og dæmdi þá
fyrsta málið, sem fyrir hann var lagt.
Það fjallaði um eignarétt á reka í
umdæmi Mýra- og Borgarfjarðar-
sýslu. □
sæti á Alþingi, væru kosnir í
60 einmenningskjördæmum,
væri þetta á annan veg, og inn-
an sviga má bæta við: (Auðvit-
að er, að með því skipulagi
hefðu sumir þeirra sextíu, sem
hlutfallskosningarnar og upp-
bæturnar drösla nú til sætis á
Alþingi, hvergi komizt að. En
það er anna'ð’ mál og gefur því
skipulagi líka gildi).
Hvemig gengur að fá Alþingi
til að líta á hag þessa kjördæm-
is?
Því er ekki að leyna, að ég
tel, að núverandi meirihluta-
flokkar á Alþingi hafi verið of
tómlátir, vægast sagt, um mál-
efni þeirra, er utan aðalþéttbýl
isins búa, og þar með í Norður-
landskjördæmi eystra.
En svo að vikið sé að öðru. Er
þingeysk menning eins mikil og
almannarómur hemiir?
Já, auðvitað er hún það. Bók-
Frá Húsavíkurhöfn. Ljósmyndastofa Péturs, Húsavík.
Smáíbúðahverfið með asperthúsunum í forgrunn.
Ljósmyndastofa Péturs, Húsavík.
UM
ÞINGEYJARSÝSLA heilsaði
fréttamanni með öllum þeim
litbrigðum haustsins, sem feg-
urstir og fjölbreyttastir finnast
á Norðurlandi. Leiðin lá að
Skjálfandaflóa, sem „gefur sín
5500 tonn af fiski á ári“, og num
ið staðar á Húsavík, kaupstaðn-
um, er vex örast allra bæja
landsins, utan Faxaflóasvæðis-
ins. Erindið þangað var að hitta
nokkra málsmetandi menn stað
arins, svo sem alþingismann,
sýslumann, bæjarstjóra og kaup
félagsstjóra. Allir voru þeir
heima og heimsóttir í þessari
röð. Þá var stuttur dagur líka
að kvöldi kominn og farið hjá
garði margra annarra fyrir-
manna, svo sem prests og lækn-
is, svo og skáldanna, listamann-
anna og hinna mörgu athafna-
manna til sjós og lands.
Þótt Húsavík standi við hinn
breiða Skjálfandaflóa, nánast
við úthafið, er þar furðu skýlt.
Kinnarfjöll, Húsavíkurhöfði og
Húsavíkurfjall draga úr vind-
um.
Flóinn er gjöfull og sjómenn
á Húsavík duglegir. Sjávarafl-
inn stendur að verulegu leyti
undir þeim miklu framförum, er
þar eru nú. Og hin stórmikla
túnrækt Húsvíkinga, sem stað-
urinn var lengi rómaður fyrir
og enn setur mikinn svip á bæ-
inn, byggðist einnig á sjávarafl-
anum. Fiskútgangur var flutt-
ur á túnin og verðandi ræktar-
lönd og var góður áburður. Mik
ill bátafloti, nýleg hafnarmann-
virki, nýtt skólahús, gamla
kirkjan, fjöldi húsa í byggingu
og fremur fáir „flibbamenn", en
þess fleiri við framleiðslu og
framkvæmdir, hvert sem litið
er, eru svipmyndir, sem kaup-
staðurinn sjálfur bregður upp
um leið og ferðamaður ekur um
bæinn.
Margir bændur eru staddir í
leit, er nú svo komið, að vinnu
aflsskortur háir framleiðslu og
framkvæmdum allt árið. Jafn-
hliða hefur iðnaður aukizt og
verzlun. Héi- hafa verið upp-
gangstímar, þrátt fyrir erfið-
leika vegna núverandi stjórnar
hátta. Aukin aflabrögð og dugn
aður fólksins hefur haft betur
en „viðreisnin“.
Það eru sýnilega miklar fram-
kvæmdir í kaupstaðnuni.
Á undangengnum árum hafa
átt sér.-stað miklar húsbygging-
ar, t. d. í ár eru 40—50 íbúðir
í smíðum. Þá eru ýmsar fram-
kvæmdir á vegum Kaupfélags
Þingeyinga, félagsheimili er í
byggingu, sem verður að hluta
fokhelt í haust, verið er að
steypa upp svonefnt bæjarhús,
en þar verður slökkvistöð, lög-
reglustöð og áhaldageymsla,
ennfremur eru verbúðir í bygg-
ingu á vegum hafnarinnar og
stækkun Fiskiðjusamlags Húsa-
víkur og nýbygging á milli
frystihúss og bræðsluhúss upp
á fjórar hæðir. Stórt bifreiða-
verkstæði hefur risið upp á ár-
inu og nokkur iðnaðar- og verzl
unarhús eru í smíðum eða á-
formuð. Margt er á undirbún-
ingsstigi, t. d. sjúkrahúsbygging
og gagnfræðaskóli og fleira, sem
ekki verður hér upp talið.
Um framtíðarmálin almennt?
Hér á Húsavík haldast í hend
ur traust og nokkuð árviss
fiskigengd og blómlegar sveitir
í nógrenni bæjarins með þörf
fyrir mikla verzlun og nýtingu
búvara. Þetta eru hyrningar-
steinar afkomunnar hjá bæjar-
búum í Húsavík. Leggja verður
á það mikla áherzlu, að auka
iðnaðinn við sjávaraflann og bú
vöruna, ennfremur þjónustuiðn
aðinn, bæði fyrir héraðsbúa og
bæjarbúa. Húsavík þarf að geta
þjónað sem bezt verzlunarum-
dæmi sínu og vera iðnaðarbær
jafnframt.
Húsvíkingar binda miklar von
ir við kísilgúrverksmiðjuna við
Mývatn. Eftir athugunum að
dæma, virðist það vel hugsan-
legt, að kísligúrvinnslan verði
eftir nokkur ár gildur þáttur í
atvinnulífi bæjarins. Nauðsyn-
legt er að iðnaði landsmanna
(Framh. á bls. 7)
HÚSflVÍ
bænum, því sauðfjárslátrun
stendur yfir um þessar mundir.
Tjörnesingar komu þennan dag
með fé sitt. Það er ekki nógu
vænt, segja þeir. Engin huggun,
þótt það sé kannske rýrara ein-
hversstaðar annarsstaðar. Og
vei’ðið! Það kemur í kvöld og
menn kvíða fréttunum.
Við ókum fyrst heim til hins
fjölgáfaða og kunna alþingis-
manns, Karls Kristjánssonar,
sem tók erindi fréttamanns vel.
Att þú von á að ríkisstjómin
láti Seðlabankann fella gengi ís-
lenzku krónunnar?
Hvers getur ekki verið að
vænta? segir þingmaðurinn. En
endurteknar gengisfellingar eru
álíka snjallræði og úrræði það
því sambandi viðleitni til að
koma í bönd bagga þeim, sem
núverandi ríkisstjórn hefur með
því fálmi, sem hún kallaði „við-
reisn“, sett úr reipunum.
Verður það ekki erfitt?
Jú. Manstu ekki hvernig var
í gamla daga í hvassviðri að fást
við heybagga, sem fór úr reip-
unum? Það þarf að saxa upp
aftur og setja rétt á reipin, ef
að fullu gagni á að koma.
Heldur þú að stjómarliðið fáist
til þess?
Um það vil ég engu spá. En
það ætti að gera þetta. Reynsl-
an af „viðreisninni11 er ótvíræð
fengin. Að tosast með hana á-
fram, getur aðeins valdið enn
meira tjóni.
Askell Einarsson
ast. Með útfærslu landhelginn-
ar gjörbreyttist aðstaða til út-
gerðar. í stað þess að bæjar-
búar flykktust burtu í atvinnu-
■ iT
Karl Kristjánsson
hjá manni, sem er ofurölvi, að
„bæta á sig“ — drekka meira
til þess að verða „færari“.
Hver liyggur þú að verði megin-
viðfangsefni næsta þings?
Meginviðfangsefni þess hljóta
að verða efnahagsmálin, og í
Hvemig er að vera þingmaður
þessa kjördæmis?
Ef þú átt við það, hvernig sé að
koma sér saman við fólkið, þá
get ég ekki sagt annað en gott
um það í heild. í kjördæminu
liggur í landi mikill skilningur
á samvinnustarfi, enda sam-
vinnuhreyfingin í þessum lands
hluta hafin. Þó allmargir kaup-
menn séu t. d. hér á Húsavík,
af því þeir hafa af því atvinnu,
eru jafnvel þeir, alls ekki sljóir
fyrir samtakagildinu. Þetta ger-
ir manni, eins og mér, miklu
auðveldara að fara með umboð
fólksins á Alþirigi. Hinsvegar
er kjördæmið óþægilega stórt
til þess að hægt sé að hafa tal
af kjósendum eins og væri æski
legt. Þetta gætu auðvitað vel
þeir sex menn, sem eru þing-
menn í okkar kjördæmi, ef þeir
skiptu á milli sín kjördæminu
í jafna reiti. En það gera þeir
vitanlega ekki. Flokkaskipting-
in veldur því — og hún nærist
á því, og ókostir hennar alveg
sérstaklega.
Ef þeir 60 þingmenn, sem eiga
menntaskilningur og félags-
hyggja standa hér á gömlum
merg. Jafnréttistilfinning einn-
ig og þjóðræknishugur. Frjáls-
lyndi liggur hér í landi, þó mat
sé auðvitað lagt á skoðanir og
afstaða tekin. Ég tala um fólkið
almennt, en ekki einstaka
menn.
Er þingeyska montið staðreynd?
Það er þjóðsaga, sem haldið
er áfram að segja til gamans,
■og ef til vill líka af því, að ein-
hverjir ala með sér afbrýði
vegna orðrómsins um þingeyska
menningu. Þingeyingar yfirleitt
stæðu vel við að láta meira á
sér bera en þeir gera, segir Karl
Kristjánsson alþingismaður að
lokum og þökkum við svörin, og
konu hans,' frú Pálínu, fyrir
nýja slátrið og aðrar góðgerðir.
—o— -
Og svo hittum við Áskel Ein-
arsson bæjarstjóra á Húsavík,
vasklegan mann á velli og skjót
an til svara.
Hvemig líkar þér við Húsvík-
inga?
Mér hefur gengið vel að vinna
með þeim, og reyndar þingeying
um almennt. Hér hafa mætt
mér margs konar verkefni og
viðhorf, sem gaman hefur verið
að fást við og leysa í samvinnu
við fólkið.
Efnahagur manna er sagður góð
ur hér?
Ég held, að svo verði að telj-
n
4
n
4
%
4
4
%
w
4
4
f\
4
%
W/
%
4
n
: !
4
f
%
4
%
4
n
4
n
4
%
4
%
4
%
: 1
4
%
i
$
: 1
4
4
%
: 1
4
SUNDGARPURINN
Ljóð til vinar mins
Álberts Sölvasonar,
forstjóra,
á sextugsafmæli hans,
11. júlí 1963.
Áttir hugsjón æsku írá,
andans merkið harstu.
Ljóða-vangi lékst þér á,
löngum íremstur varstu.
íslendingsins aðalsmerki
átt þú glöggt í starfi og lund.
Hraustur snýrðu að hverju verki
hugdjaríur með trausta mund.
Heill og vaskur hverja stund
hefurðu iðkað glaður
stökk og hlaup og stundað sund
— stælti æsku-maður.
Margott við um sunda-svið
sóttum gleði næga.
Kempur fyrr í kaldri Nið
keppni háðu íræga.
Sterkur beittir styrkri mund,
á steðja járnið lúðir.
Eldurinn seiddi unga lund,
er þú starfið knúðir.
★
Sæmdarmaður. — Sannur drengur.
Sú er einkunn hezt í raun.
Fyrnast ei, er ævin gengur:
Afreksmannsins heiðurs-laun.
Ég óska þér hamingju og allrar blessunar með sex-
tugsafmælið og alla framtíð þína.
Ég þakka þér af alhug alla þína hjálp og vinsemd í
minn garð, frá fyrstu kynnum til þessa dags, og annarra
þinna minnstu bræðra. Trú þín er grundvöllur gæfu þinn-
ar, gjörvuleika og karlmennsku.
Sú ánægja og sæmd hefur mér hlotnazt, að tvívegis
hef ég fylgt þér á sundi, í annað skiptið fram og aftur um
Oddeyrarál.
Sittu svo og gakktu, syntu og vaktu heill og blessað-
ur alla tíma.
Við sundfélagar þínir og verðir Sundhallarinnar þökk-
um þér samverustundirnar við og í Sundlaug Akureyrar.
Albert minn!
Nú lá við borð, að ég gleymdi aðalerindinu: Eigum
við ekki að leggja upp í Grettissundið einhvern tíma?_
JÓN BENEDIKTSSON, prentari.
m,
, !
%
w
5
w
i
w
%
w

, i
%
w.
d
w,
i
&
m
%
w,
:
te
m
y
w
w
i
m
%
Ll I
m
I
%
r) I
Í
m
d
w,
%
fc] !
w
3
%
w
%
w
3
d