Dagur - 22.12.1963, Blaðsíða 40

40
JÓLABLAÐ DAGS
Hrafnagil. (Ljósm. Eðvarð Sigurgeirsson).
sr. Guðmundur Helgason, sem aftur kem-
ur við jressa sögti, og sr. Jóhann L. Svein-
bjarnarson síðar prófastur á Hólum.
• Kona sr. Daníels var Jakobi'na Soffía
Magríúsdóttir á Stóra-Eyrarlandi Thorar-
ensen. Jfiirn þeirra, er upp komust voru
Halldór aðalbókari, sr. Kristinn alþingis
maður á Utskálum, fyrr á Söndum í 19
ár, Jóhannes, dó í skóla, Margrét fyrri
kona sr. Jóhanns 1.. Sveinbjarnarsonar,
Ragnheiður kona sr. Jóns á Sauðanesi
Halldórssonar, Sofl'ía, er varð seinni kona
hans.
ÁICVÆÐI þau, cr framanritað bréf stjórn-
arinnar til stiítamtsmanns setti um prest-
setur við hina nýju Akureyrarkirkju,
komu ekki til framkvæmda í tíð sr. Daní-
els 1 falldórssonar. Hann kora rétt nógu
snemma að Hrafnagili til jtess að geta
setzt þar að og setið kyrr meðan vildi, og
önnur prestsetursjörð enn betri bauðst
ekki. I>etta var á þcirri öld, er góð jörð
var meira örvggi um lífsafkomu og nþta-
leg kjör en nokkuð annað. Og sannarlega
var Jiað ekki fýsilegt íyrir gildan bónda í
prestsembættinu á Hrafnagili að flytja
niður í hinn fámenna verzlunarstað á
Akureyri og lila ]>ar í jturrabúð, og að
öllum Jíkindum við sára fátækt eins og
allir íslenzkir prestar, sem ekki nutu góðs
jafðnæðis. En j>ótt menn mættu augljós-
Jega sjá jtessi sannindi linnti ekki Iátun-
um á Akureyri um að fá prestinn niður
eftir. Meðan hann sat á Hrafnagili var ei
nema liálfur sigur unninn í kirkjuflutn-
ingsmálinu. En allt kom fyrir ekki, síra
Daníel sat sem fastast á Hrafnagili unz
hann fór alfarinn af Norðurlandi 1880,
og höfðu honum þá verið veittir Hólmar
í Reyðarlirði, bezta og mesta jörð á öllit
Islándi. En ]>að sannar nútímanum enn
betur hver regin munur er á hinni fyrri
<">ld og vorri, að nú eru Hólmar í tölu
eyðibýla á Austurlandi.
Við brottför sr. Daníels slitnaði hiri
langa prestaröð á Hrafnagili, sem hald-
izt hafði um sex hundruð ár. Alls þekkj-
um vér að nafni 24 klerka á jtessum stað,
herra jón Arason Hólabiskup er meðal
jjeirra, sat staðinn 1508—1524.---Eftir-
ver sr. Daníels settist að á Akureyri. Þó
átti Hrafnagil enn eftir að verða prest-
setur um nokkur ár, en nú var það ekkí
lengur beneficium, heldur aðeins skamm-
ætt aðsetur prestsins í Grundarþingum,
löggilt sem slíkt 1895. En með samsteypu-
lögunum J907 er Saurbæjarprestakall,
Saurbæjar-, Miklagarðs-, Hóla- og Möðru-
vallasóknir, lagt til Grundarjsinga og er
prestsetrið j>á um nokkurt árabil í Saur-
bie. — Annexía frá Hrafnagili var Kaup-
angur í Kaupangssveit. Þar mun kirkja
hafa verið helguð Maríu og Olali kon-
ringi helga. Kirkja var enn uppi 1712 á
Stórhóli (Espilióli) og hálfkirkja á Varð-
gjá, fjórðungskirkja á Stokkahlciðum og
Irænhús í Hvammi, Stóra-Eyrarlandi, Ong-
uísstöðum, Þverá og Garðsá. Með kon-
ungsskipan 1898 er Munkajiverá liigð til
Hrafnagils, en hafði j>á verið J>jónað j>að-
an í 35 ár.
Sögu Hrafnagilskirkju í Eyjafirði lauk
1803. Þar hafði kirkjan staðið í sex hundr-
uð ár, Guði til dýrðar en mönnunum til
sáluhjálpar, j>eim er hans boðskap vildu
heyra eins og hann var um aldir fluttur
frá st<il og altari „kyrckju hins heilaga
Peturs Postola á Raflnagilsstað".
F.r leyli var fengið fyrir kirkjusmíði á
Akureyri var ]>egar halizt handa um fram-
kvæmdir. El'nt var til samskota bæði á
Akureyri og víðar um land, lán var feng-
ið', og notaðir j>eir peningar, sem Hrafna-
gilskirkja átti í sjóði. Hið nýja guðshús
var fulígert um vorið 1803 og vígt síð-
an. Þangað voru ]>egar flutt skrúði og
in olan, en kostnaður við hina nýju
kirkju greiddur að nokkru með því fé,
sem fékkst fyrir viðu lrinnar lyrri'. — —
Ar 1803 eru íbúar á Akureyri um 290.
Var j>að ]>ví að vonum, að hinn nýi kaup-
staður fengi sína kirkju. En um hitt
grcinir á, hvort ekki hefði verið réttara
að gera kirkju af nýju á Akurevri og
skipa að henni prest, en láta hvort tveggja
haldast á Hralnagili. — Og heldur hafa
]>að verið dimmir vordagar frammi í
Firðinum, ]>egar Hrafnagils-kirkjan var
rifin og hver fjöl úr henni seld hæstbjóð-
arida.
Hinn 3. maí 1881 fékk nýr sóknarherra
skipun lyrir þessu brauði, og hlaut hann
að setjast að á Akureyri. Var það síra
Gúðmundur Helgason, og kom hann frá
Odda á Rangárvöllum, ]>ar sem hann
hafði verið settur millibilsprestur réttu
ári áður. En vígður var hann liaustið
1870 aðstoðarprestur til síra Daníels á
Hrafnagili, svo að ltann }>ekkti j>etta um-
hverli við fjöll og fjörð. — Annars var sr.
Guðinundur Sunnlendingur, son Hjelga
bónda í liirtingaholti Guðnmndssonar.
Eftir tveggja ára aðstoðarþjónustu á
Hrafnagili hafði hann orðið frá að hverfa
vegna brjóstveiki og liélt lil Hafnar sér