Dagur - 01.05.1965, Blaðsíða 5

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
1964
FISKAFLINN á árinu 1964 var í
heild.972 tonn, samUvæmt upplýsing
um í fiskveiðitímaritinu Ægi frá 1.
apríl, og er ]>á miðað við óslægðan
lisk upp úr sjó. I>etta er 24% meira
aflamagn en árið áður, 1963.
Fiskiskipaflotinn var í árslok um
79 þús. brúttorúmlestir, fyrir utan
opna vélbáta, sem taldir voru 1400
rúmlestir, en um 460 slíkir bátar
voru gerðir út að staðaldri það ár. A
árinu bættust við 49 ný fiskiskip,
samtals 8525 rúml. Þar er ekki um
togara að ræða og sést á þessu hve
mjög bátastærðin fer vaxandi.
Heildaraflinn 1964 sundurliðast
þannig eftir fisktegundum. Þorskur
350.122 tonn, síld 544.396 t., loðna
8.640 tonn, rækja 542 tonn og hum
ar 2.631 tonn.
Bátaflotinn aflaði rúmlega 906
þús. tonn, togaraflotinn rúml. 65 þús
tonn. Rúmlega 213 þús. tonn fóru í
frystingu, nál. 147 þús tonn í söltun,
um 473 þús. tonn í bræðslu eða mjöl-
vinnslu, um 84 þús tonn í herslu, um
40 þús tonn voru flutt út ísuð og um
14 þús tonn fóru til innanlands-
neyzlu.
Af þessu er ljóst, að nálega helming
ur alls aflans hefur farið til skepnu-
fóðurs og iðnaðarlýsis, og er það at-
hyglisvert. Er hér aðallega um
bræðslusíldina að ræða.
Að verðmæti nam útflutningur
sjávarafurðanna á árinu 1964 rúm-
lega 4384 millj. kr. og skiptist þann-
ig: Fyrir ]>orskafurðir (karfi meðtal-
inn) 2564 millj. kr., fyrir síldarafurð-
ir 1646 millj. kr. fyrir rækjur og
humar 111 millj. kr. og fyrir hvala-
afurðir 63 millj. króna.
Sjávarafurðirnar námu nál. 92%
af heildarútflutningnum. Birgðir
sjávarafurða í árslok 1964 voru metn
ar á nær 700 millj. kr., en 586 millj.
kr. í lok ársins 1963. En verðlag sjáv
arafurða fór hækkandi á árinu, og
má ]>ví ætla, að allur ársaflinn eða
því sem svarar, hafi komist á markað.
Af þeim tölum, sem að framan
greinir er ljóst, að árið 1964 var met-
ár í aflabrögðum og það ár var einn-
ig mjög gott söluár. En hve lengi höf
um við ráð á því að nýta nálega helm
ings alls sjávaraflans jafn hrakalega
og raun ber vitni?
-------------------------------------
ÁTTRÆÐUR:
Jónas Jónssoii frá Hriflu
JÓNAS JÓNSSON frá Hriflu er
áttræður í dag, 1. maí. Hann tók
sér fyrir skömmu ferð á hendur
til Landsins helga og dvelur þar
skamma hríð. Ekki verður hér
rakin hin stórbrotna starfsævi
hans, enda þarf síður að kynna
þann mann en flesta aðra óvenju
lega menn, svo þekktur er hann
svo umdeildur, dáður og hatað
ur, og svo mörg eru störfin hans
orðin á opinberum vettvangi og
nátengd víðtækri framfarasókn
hér á landi, síðustu hálfa öld.
Jónas er Þingeyingur og alinn
upp við fremur þröngan kost á
smábýli, sem hann kennir sig
við enn í dag. En í æsku hans
Var mikil og almenn vakning í
Þingeyjarsýslu, bæði andleg og
efnaleg. Þaðan kom bóndason-
urinn frá Hriflu á ýmsan hátt
mótaður og þroskaður maður til
skólagöngu á Akureyri, betur
að sér í sögu og bókmenntum en
títt er um unga menn, þá þegar
vel að sér í Norðurlandamálum
og enskri tungu, bindindissinn-
aður ungmennafélagi, sem hann
síðan hefur verið alla ævi, og
áhugamaður um félags- og menn
ingarmál. Snemma varð mönn
um ljóst, að þar fór óvenjulega
gáfaður og djarfur hugsjónamað
ur, enda varð þess skammt að
bíða, að hann, kveddi sér hljóðs
á opinberum vettvangi.
Greinar hans í Skinfaxa, sem
hann ritstýrði 1909—1917, voru
lesnar af meiri athygli en ann-
að, sem ungir menn skrifuðu í
þá daga. En brátt tóku við
önnur störf, sem hann var kall
aður til. Hann var lengi kenn-
ari við Kennaraskóla íslands,
skólastjóri Samvinnuskólans
um áratugi, þingmaður, ráð-
herra, formaður Framsóknar-
flokksins fjölda ára og jafnframt
rithöfundur, samdi vinsælustu
kennslubækur, sem gefnar hafa
verið út á íslenzku bæði fyrr
og síðar, skrifaði ótölulegan
fjölda blaða og tímaritsgreina,
var ritstjóri Samvinnunnar og
helzti forvígismaður samvinnu-
stefnunnar í landinu í ræðu og
riti og þannig mætti lengi telja.
Starfsorka hans var ótrúleg, en
flest hans störf eru í beinu fram
haldi af heimafengnum þroska
og þeim menningaráhrifum, sem
fyrst mótuðu hann, og má þar
um segja, að lengi býr að fyrstu
gerð. Jónas er víðförull maður
víðlesinn og menntaður, þótt
skamma stund sæti hann á skóla
bekk.
Naumast fer það milli mála,
að Jónas Jónsson hafi um langt
árabil verið áhrifamestur stjórn
málamaður á íslandi. Penni
hans var hvass og í snillings-
höndum. Dirfsku hans og rök-
fimi þekkja allir og hafa mörg
nauðsynjamál notið þess, þótt
hljótt sé um sinn. Óhlífinn þótti
hann stundum en vinfastur. Um
eigin fjárhag hugsaði hann lítt,
en var þó hinn umhyggjusam
asti heimilisfaðir. Óvíst er um
stórveizlur á áttræðisafmæli
stríðskempunnar frá Hriflu og
lítt mun þar glösum lyft. En
hollt er að minnast þess að enn
er Jónas veitandinn og hvergi
naumur. Það geta menn séð, ef
þeir hugleiða þrótt hans í al-
hliða sókn íslendinga á mesta
framfaraskeiði þeirra, og kynna
sér þær hugsjónir, er hann gaf
samtíð sinni og framtíð.
Jónas hefur notið efri áranna
í friði frá hörðum deilum, laus
við þau bönd flokkshyggjunnar,
sem mörgum er fjötur um fót,
e.n fylgist með framvindu mála
af áhuga og grípur enn oft sinn
frábæra og myndauðuga penna
til sóknar eða varnar þeim mál-
um, sem hann lætur sig varða.
Og ekki vantar hann lesendurna
fremur en fyrr.
Fyrir nær háifri öld gerðist
Jónas aðalkvatamaður að stofn-
un Dags og hefur jafnan haldið
tryggð við blaðið og haft per-
sónulegt samband við ritstjór-
ana alla tíð. Minnist ég í því sam
bandi margra föðurlegra ráða,
hvað miður sé og hvað vel í
gerð blaðsins. Hefur þetta verið
mér mikill styrkur. Með þakk-
læti fyrir öll hollráöin og leið-
beiningarnar sendi ég afmælis-
barinu minar hugheilustu af-
mæliskveðjur. E. D.
UM DAGINN OG VEGINN —
OKKAR —
ÞAÐ hefur verið til umræðu
undanfarið, að banna ætti allar
tóbaksauglýsingar. Það er ís-
lenzka ríkið sjálft, sem hér
mundi eiga hagsmuna að gæta
og getur vitanlega ráðið því,
hvort auglýst er eða ekki þessi
umdeilda vara. En í dymbilviku
álita sumir, að menn og konur
þurfi hressingar við, og á sjálf-
um skírdegi síðasta voru í einu
dagblaði okkar þrjár stóraug-
lýsingar og myndir um ágæti
tóbaksins, sígarettunnar, m. a.
þetta: „Ekki of sterk, ekki of
létt, gefur rétta bragðið" — og
„Camelstund er ánægjustund.
Eigið Camelstund strax í dag!“
Jæja, það má víst ekki dragast
öllu lengur að þetta sé reynt,
dettur sjálfsagt einhverjum í
hug. Hvað gerir það til þótt ein
hverjir viðvaningar í listinni
verði miður sín, veikist og ætli
að missa upp lifur og lungu.
Það eru bara byrjunarörðug-
leikar, sem komast má yfir. Og
jafnvel þótt einhverjum verði
það á að sofna út frá sígarett-
unni með eldi í, eldi, sem svo
nær tökum á umhverfinu, svo
að á skammri stund er glaður,
ungur maður úr sögunni til
fulls og glæsileg húsakynni
rjúkandi rústir aðeins. Það eru
víst bara smáatriði í sumra aug-
um — maður kemur í manns
stað og honum má líka reyna
að kenna!
En var þarna ekki, á skírdag,
enn um Júdasarkoss að ræða?
Var ekki Dungal og þeir
fleiri að segja okkur og sanna,
að tóbaksreykingar valdi oft
krabbameini, kvölum og dauða
fólks á bezta aldri? Hver er að
hrópa: „Eigið Camelstund strax
í dag!“ Deyið svo á morgun!
Ég rölti út í bæinn á ellefta
tímanum eitt kvöldið á góunni
— sem oftar reyndar. í porti
einu, sem ég gekk fram hjá, sá
ég nokkra drengi. En þeir voru
fljótir að hverfa, er ég nálgaðist.
En í skugganum hafði ég þó séð
lýsa af glóð sígarettunnar milli
vara þessara skóladrengja. —
„Hvað ungur nemur gamall
temur“ — og þegar vel er af
stað komið, er ekki auðvelt að
hætta. Hvernig er nú þessum
drengjum hjálpað til að ljúka
góðum degi á réttan hátt? Hvar
er mamma, hvar er pabbi? Ég
veit, hvernig þessir drengir líta
út í skólanum að morgni: gráir,
óþvegnir, syfjulegir! Merkur
skólamaður sagði nýlega á
þessa leið: „Ég þekki ekkert
dæmi þess, að mikill reykinga-
maður í skóla ljúki góðu prófi,
— og annar, ekki síður reynd-
ur og þekktur, að sjaldan væri
löng leið frá sígarettunni til
flöskunnar. En sá, sem ungur
byrjar og reykir svo til jafnað-
ar úr einum pakka á dag, ætti
að hugleiða það, að um fertugt
verður hann búinn að svæla
upp verðmæti, sem nemur einni
góðri íbúðarhæð — hvað sem
þá líður heilsunni!-----En ég
hélt áfram kvöldgöngu minni. í
fáfarinni götu hitti ég tvær telp
ur níu ára, mér kunnugar úr
skólanum. Þær sögðust vera að
koma úr saumaklúbb — og þar
var svo voða gaman! En neðar
í götunni höfðu þrír strákar ver
ið að kasta í götuljósin og brutu
peruna, og þeir köstuðu líka í
okkur, sögðu telpurnar. Þær
vildu líka gjarnan segja mér
fréttir úr sínum hópi — það er
alltaf svo margt að frétta úr
saumaklúbb — en ég sagði að
ég mætti ekki vera lengur úti
og þær þá varla heldur! Og ég
sá til með hvorri heim til sinnar
móðurdyra“ — og spurði sjálf-
an mig, hvaða tök mömmurnar
myndu hafa á þessum góðu
stúlkum 14—16 ára gömlum. —
En „nú er vor og leikur allt
í lyndi“. í dag sungum við í
skólanum: „Vetrarins fjötur
fellur, þá fagnar geð. Skólahui'ð
aftur skellur og skruddan
með.“ Og börnin fengu að koma
fram að kennaraborði, hvert af
öðru, og segja frá — sem oftar.
Og það leyndi sér ekki hvert
hugurinn stefndi: „Ég fer í
sveit strax þegar ég er búinn í
skólanum, lömbin fara að fæð-
ast, — eða „ég fæ að fara aftur
að Vestmannsvatni. Þar var nú
margt fallegt og skemmtilegt í
fyrra!“ Og ég fagna með þeim
og vildi óska að sem flest borg-
arbarnanna fengju að njóta.ann
aðhvort sveitalífs eða sumar-
búða. Borgin, skólinn og skrudd
an hafa sína kosti, en verða
mörgum börnum og unglingum
leiðigjörn langa vetur. Þá verð-
ur kvöldgöltrið og götulífið sum
um þeirra mjög eftirsóknarvert.
En þar er upphaf margs þess,
sem hryggilegast er að sjá og
kynnast í þjóðlífi okkar nú:
skemmdarfýsn, lausung, hnupl
og nautnasýki. Gætum þessa,
feður og mæður, er aftur haust-
ar og vetrar á ný.
... 'b
HEST AM ANN AFÉL AGIÐ
FJÖLNIR
ÞAÐ varð mér innilegt gleði-
efni, er ég heyrði frá því sagt
nýlega, að ungir grannar mínir
a Akureyri hefðu stofnað með
sér hestamannafélag. Reyndar
hefi ég aldrei átt hest sjálfur,
það lengsta, sem ég hefi komzit
í þá áttina, er það; að pabbi
minn gaf mér beizlisstengur og
bróðir minn höfuðleður — það
SEXTUGUR
■ k
voru einu fermingargjafirnar,
sem ég fékk, og glöddu þær mig
mjög. Tauma fékk ég síðar og
úr þessu varð sæmilegasta
beizli, en ég kom því aldrei í
verk að eignast hest í það! En
gamli bíllinn minn hét Skjóni,
fór oft á kostum — fannst mér
— og ég söng þá gjarnan: „Ég
berst á fáki fráum, fram um
veg. Og allt frá bernsku er mér
hesturinn að góðu kunnur, og
ég skil gleði þessara ungu
drengja, hvort sem þeir strjúka
um brjóst og stinnan makka,
gefa ilmandi fóður á jötuna eða
stíga á bak og finna, að „knap-
inn á hestbaki er kóngur um
stund, kórónulaus á hann ríki
og álfur.“
Hesturinn er á ný að vinna sér
álit og gildi með íslenzku þjóð-
inni, þótt ekki sé á sama hátt og
fyrr. „Þarfasti þjónninn" er nú
að verða „ágætur skemmtikraft
ur“, tómstundagaman, senni-
lega nokkuð dýrt, en getur haft
ómetanlegt gildi við uppeldi —
og til mannbóta.
Út af getur þó brugðið. Frá
mótum hestamanna höfum við
of oft fengið slæmar fréttir. Af
oft séð góðum, tryggum þjóni,
göfugri veru, misþyrmt og of-
boðið á marga vegu. Áfengið
hefur þar, eins og víðar, komið
miklu illu til leiðar. Og einmitt
þetta hafa þessir ungu Akur-
eyringar séð, og höfuðgrein
laga þeirra félaga er algert á-
fengisbindindi. Með leiftrandi
augum sagði formaðurinn: „Við
finnum að áfengi og hestar eiga
ekki saman.“ Þeir eru nú þegar
25 í félaginu, sem hlaut nafnið
Fjölnir, og á hver þeirra a. m.
k. einn hest. Drengirnir greiða
mánaðarlega 15 krónur í sjóð og
ætla nú í sumar að taka á leigu
sérstakt hólf — haglendi fyrir
klára sína. Þesi frétt var mér
sem vorboði eins og söngur
blessaðrar lóunnar. — Þessir
drengir hafa séð, hvað að er, og
vilja ekki láta á sér standa að
bæta úr. Þeir vinna að batnandi
þjóðlífi og ég óska þeim allra
heilla og góðra afreka. Mætti
þetta verða öðrum ungmennum
til fyrirmyndar. (Meira).
___________ J. J.
- ÁVARP ...
(Framhald af blaðsíðu 1).
dagur, sem sýnir styrk hennar
og vilja.
Heil til funda 1. maí.
Lifi verkalýðshreyfingin. Lifi
Alþýðusamband íslands.
í 1. maí-nefnd verkalýðsfélag-
anna á Akureyri.
Fulltrúaráð verkalýðsfélaganna
Jón Ingimarss. Guðm. Snorras.
Frá verkalýðsfél. Einingu:
Rósberg G. Snædal. Björn Her-
Stefán Halldórsson, múraram
VINUR MINN, Stefán Halldórs-
son múrai'ameistari, varð sex-
tugur þann 21. apríl s.l. Þetta
verður engin æfisaga, aðeins
langar mig að þakka honum
margra ára vináttu, og samstarf,
bæði í okkar gamla Geysi, og
ekki sízt í Leikfélagi Akureyr-
ar. Þó Stefán hafi starfað þar
kannski meir á bak við tjöldin,
eru þau störf ekki síður þakkar-
verð en það, sem gert er á sen-
unni. Ekki þar fyrir, að á sen-
una hefur hann oft stigið, og
það með sóma.
f öllum félagsskap er gott að
eiga góða félaga, sem eru boðn-
ir og búnir að starfa að góðu
málefni, og það er alltaf gott að
leita til Stefáns, honum fylgir
alltaf glaðværð og gott skap, og
það hefur sitt að segja.
í Geysi hefur Stefán verið til
margra ára, og verið þar eins
og hjá Leikfélaginu, hinn ómiss-
andi félagi. Ég óska þér, Stef-
án minn, hjartanlega til ham-
ingju með afmælið og allt sam-
starfið. Lifðu heill, J. Ö,
mannsson.
Frá Iðju, fél. verksmiðjufólks:
Guðbjörn Pétursson. Þorbjörg
Brynjólfsdóttir.
Sjómannafélag Akureyrar:
Tryggvi Helgason. Jón Helgas.
Félag verzlunar- og skrifst.fólks
Sigurður Baldvinsson. Baldur
Halldórsson.
Sveinafélag járniðnaðarmanna:
Skúli Guðmundsson Guðm. S.
Finnsson.
Bílstjórafélag Akureyrar:
Jón B. Rögnvaldsson. Friðrik
Blöndal.
Vörubílstjórafélagið Valur:
Sigurvin Jónsson. Bragi Stef-
ánsson.
Þ<83kHJí3<H>ÍH>ÍHÍÍBSÍBS<B3ÍH5ÍHÍHJ<KH5ÍHIH3<H><BSÍHS<H5<HSÍH5tt<HJ<t<H3
R0NALD FANGEN
EIRÍKUR HAMAR
<HXHXH3<H3<H3<H3<H3<1.
Skáldsaga
34
XBXhXhXHXHXbXHS
Eiríki varð ósjáífrátt á að hlægja, pilturinn hafði sett upp
svo skringilegan fyrirlitningarsvip.
— Jæja, þér eruð það ekki.
En þá sagði sonur Fylkis það, sem furðaði Eirík nrjög:
— Og ég heyri að þér ætlið að ganga úr firmanu. Það er
í rauninni það, sem ég vildi óska yður til hamingju með.
Og svo var hann horfinn.
Eiríkur stóð kyrr andartak, eins og hann hefði fengið
löðrung. En liann áttaði sig óðar og fór út.
Jæja, svo Fylkir hefði þá orð á því, að Eiríkur ætlaði að
hætta. Ekki hefði hann þó nefnt þetta á nafn við Eirík.
Fjarri fór því: Hann var afar vingjarnlegur þau fáu skiptin
sem þeir hittust. Hvað var þá það, senr hann hefði í poka-
horninu? Hélt hann kannski, að Eiríki fyndist hann hafa
orðið undir? Eða héldi hann að Eiríki myndi smám sarnan
verða ljóst, að honum yrði senn ekki vært í firmanu? Þeir
væru nú tveir um það! Auðvitað, — Fylkir gæti konrið sjálf-
ur og sagt, að hann æskti ekki að halda samvinnu þeirra
áfranr. F.n hann skyldi líka fá að gera það! Eiríkur myndi
ekki hjálpa honum. Ekki agnar ögn! Eiríkur hætti aldrei!
En hann vildi samt sjálfur Ijúka þessu! Hann sem væri að
velta fyrir sér að hefja starf á nýjan leik. Með nýju lífi.
Jæja, Fylkir ætti þá son, sem væri í greinilegri andstöðu
við föður sinn. Væri það ekki reglulega furðulegt, blátt
áfram spennandi. — Gátuna Fylki skyldi hann ráða einn
góðan veðúrdag, það væri alveg víst! Hann skyldi áður langt
liði gegnlýsa bæði Berki og Gemla og alþjóða fjármála-
möskva alla leið innst inn í nakta sál Fylkis lögmanns!
Þetta yrði hann að gera, því hann var sannfærður um, að
þegar því væri lokið, myndi allt verða honum svo miklu
skýrara og ljósara en áður. Öll hans meðfædda eðlishvöt
sagði honum þetta.
Eftir helgina gat Eiríkur loksins bjargað reikningsláninu,
sem hann hafði barizt svo lengí fyrir. Hann gat ekki stillt
sig um að fara til Fylkis og segja honum fréttina. En Fylkir
var sem úti á þekju og lét sem hann áttaði sig ekkert á
þessu.
— Hvaða viðskiptamál er það? spurði hann.
— Kannist þér ekkert við það? Við höfum reikningslán í
banka yðar.
Fylkir óþolinmóður:
— En góði, þér haldið þó ekki, að ég viti deili á öllum
þeim þúsundum viðskiptavina bankans! Og svo um slíka
smávægilega upphæð!
Þetta var ekki hreinskilið og satt, það var Eiríki ljóst, en
um það var þá ekkert frekar að fást.
En hann fékk þó nokkra uppbót, er hann var á leiðinni
út, — því Fylkir spurði:
— Hvar fenguð þér þá reikningslánið?
Eiríkur sneri sér við, brosti og sagði:
— í öðrum banka!
Og fór.
Inni í skrifstofu sinni skrifaði hann forstjóranum vini
sínum, sagði honum að nú væri allt í lagi, og bað hann
síðan að útvega fyrirtækinu annan lögfræðilegan ráðunaut
framvegis, — hann sjálfur yrði því miður að segja upp þessu
starfi sínu af mörgum og margvíslegum einka-ástæðum, sem
hann skyldi skýra honum frá við tækifæri.
Og þá var því einnig lokið.
Hann sat kyrr og starði niður á borðið án þess að hafast
nokkuð að. — Fylkir hefði sagt að Eiríkur myndi hætta. —
Ætlaði hann það? Ætti hann blátt áfram að fara undir eins
inn til Fylkis og staðfesta orð hans? Auðvitað væri það ekki
hægt. En á hinn bóginn ætti Fylkir að koma og segja það.
Væri það hugleysi sem aftraði Fylki að gera það? Og væri
það stráksleg stífni sem aftraði Eiríki að gera það? Nei, það
var vegna þess, að hann vildi fá ráðna „gátuna Fylki.“
Og nú sat hann hér. Nú var sem allt hans líf væri í kyrr-
stöðu. Hann hafði orðið þess var, að hann gat ekki starfað
lengur, og þá stóð allt kyrrt. Hvað myndi nú gerast? Hann
hefði reynt og lifað talsvert upp á síðkastið, en allt var það
á annarra vegum. Hann hefði líka reynt að hugsa sig um,
en það urðti aðeins slitur, eins og athugasemdir til minn-
ingar — í spássíu þess sem á dagana dreif. Ekkert skipulag.
Engin niðurstaða. Þreyta, áhugaleysi. Eitthvað yrði að ger-
ast. Jafnvel það að langa til að „afreka“ á ný hlaut að vera
betra en þetta. En eftir fimm „meðvitundarlaus" starfsár með
high speed hefði allt stöðvast og stæði kyrrt, og hann væri
allur eitt tómahljóð!
. Hann heyrði tifið í ritvélunum frammi í fremri skrif-
stofunni. Og bílana úti á götunni. A Kauphöllinni var allt
á ferð og flugi. Fólk braskaði og græddi og tapaði. Eitt var
stofnað. Annað hrundi.
Eiríkur sat kyrr og orkaði ekki að hugsa, en þráði alveg
ósjálfrátt innilega að fá að vita, hvað úr lífi hans ætti að
verða. Já, og ef til vill einnig það, hvort samt væri einhver
tilgangur með því. Hér gæti það þó í hamingjubænum alls
ekki numið staðar?
Drepið var á dyr. Hann náði rétt aðeins að rísa upp í
stólnum og lúta yfir skjalabunkann á borðinu, — og ung-
frú Jensen kom inn.
— Það er símskeyti, sagði hún og lagði það fyrir framan
hann á borðið.
Hann opnaði það:
— Pabbi mjög veikur. Komið þið Elín ef mögulega get-
ið. Kær kveðja. Mamma.
ANNAR ÞÁTTUR
VIII
Þau fóru bæði með síðdegislestinni. Þau yrðu komin heim
um 10-leytið. Fremur fátt farþega var með lestinni, svo að
þau höfðu fengið annars-flokks-klefa útaf fyrir sig. Þau töl-
uðu ekkert saman um hríð. Eiríkur las blöðin. Elín sat
og hallaði sér uppí horn klefans með lokuð augu. Eiríkur
leit forvitnislega á hana öðru hverju.
Hve konuandlit gat orðið fullorðið í skyndi! En það var
síbreytilegt. Oftast var svipurinn þaninn og spenntur, — það
brá þá fyrir þeim viljaskorti og spillingu sem hafði gert
Eiríki svo bilt við fyrsta daginn sem hún kom heim til hans.
En nú virðist hún svo þreytt sem gæti hún sofið mörg dægur
í röð, — og núna er þreytusvipurinn færðist yfir andlit henn
ar, var barnssvipurinn þar á ný: — smá-telpa.
Allt í einu várð hann þess var, að tár streymdu niður
kinnar hennar.
— Græturðu, Elín?
— Mér fannst bara að símskeytið frá mömmu væri svo
átakanlegt, sagði hún og beit á vörina: — „Kær kveðja", í
svona skeyti. Eins og hún ætlaði að hugga okkur. Eg gæti víst
aldrei orðið þannig. Eg held ég myndi aðeins loka mig inni
í minni sorg.
— Það færi víst eftir, Elín, hverskonar sorg það væri. •
— Já, sagði Elín og lokaði aftur augunum.
En svo sagði hún:
— Eg held að pabbi hafi vitað allt um okkur tvö.
— Jæja, sagði Eiríkur, hann er nú ekki alveg Drottinn
almáttugur lieldur.
— Jú, á vissan hátt. Hugsaðu þér hvernig hann hefir vitað
allt-um alla hérna heima í sveitinni okkar.
— Já, það er satt.
— Kvíðir þú líka fyrir að sjá hann?
Eiríkur:
— Allir hljóta að kvíða því að sjá einhvern deyja.
— Það er ekki það, sem ég er að hugsa um. Eg held að
hann sé sárhryggur, — að minnsta kosti yfir mér.
Hún opnaði augun, þau voru full af tárum, sem runnu
nú ofan kinnarnar.
— Eg kvíði svo fyrir að hitta hann.
— Hvað ætti hann að segja? Hann barðist sjálfur við
þetta sama: hann kveið fyrir, hann var hræddur. En þetta
leitaði sennilega á flesta við þvílík tækifæri. Þau Elín hefðu
lifað lífi sínu, og hvort á sinn hátt hefðu þau ef til vill orðið
illa úti, en að því gátu þau ekki gert. Eiríkur skildi þetta
ekki til hlítar, og ef til vill væri Elínu eins farið? Þau áttu
ágætan föður, dásamlegan mann, en það ættu þó sennilega
ekki að gera þeim lífið erfiðara og þungbærara en þörf krefð
ist? Myndi það ef til vill hafa verið betra að eiga föður með
blátt áfram hversdagslega skapgerð og gáfnafar? Eiríkur and
mælti gremjulega þessari hugsun. Þessir fátt menn sem
bar hærra en almennt mannhafið og umhverfi þess, voru
þeir einu sem öðru hverju gerðu manni fært að sjá lítið eitt
af lífinu. En þeir væru ekki manna auðveldastir í umgengni.
Sætu þau systkinin nú bæði með slæma samvizku hérna í
lestinni á heimleið til föðúr síns á banasænginni?
— Ertu hrædd, F.lín, þú sem ert fullorðin stúlka, sagði
hann og reyndi að spauga.
En hún sinnti ekki spaugi, heldur kinkaði kolli alvarlega,
tvisvar sinnum.
— Finnst þér þá að þú hafir gert eitthvað rangt? EitthvaS
sem þú hefðir vel getað látið vera að gera?
Hún sat og horfði út tárvotum augum.
— Nei, — en mér finnst, — hér sit ég á heimleið til ein-
Framhald.