Dagur - 14.08.1965, Blaðsíða 4

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyrí
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
AÐHALD BER ÁVÖXT
Á STÉTT ARS AMBANDSFUNDI
á Eiðum játaði Ingólfur landbúnað-
arráðherra, að hann væri ekki fáan-
legur til að flytja á Alþingi breyt-
ingar þær á framleiðsluráðslögun-
um, sem hændastéttin óskaði eftir
fyrir tveim árum, en sagðist vera til
viðræðu um mál, sem mættu verða
vbændum til gagns“. Sennilega á
ráðherrann hér óhægt um vik. En
þakklátur mætti hann vera Fram-
Sóknarmönnum fyrir það að hafa í
mörg undanfarin ár gegnt því hlut-
verlti landbúnaðarráðherra að beita
sér fyrir framgangi hagsmunamála
landbúnaðarins og færa fram rök
Jjcim til stuðnings. Án Jjess aðhalds,
sem ríkisstjórnin hefur haft af mál-
flutningi Framsóknarflokksins og
stéttarsamtakanna, hefði víst lítið
orðið ágengt í þeim efnum. Ráð-
herrann var drjúgur yfir því, að
hrundið hefði verið árás á Stofnlána-
deildina, eins og hann orðaði það,
og átti víst við hæstaréttardóminn
í búvöruskattsmálum. Búnaðarsam-
bönd landsins voru þama „árásar-
menn“, að hans dómi. En það voru
þau, sem stóðu að málinu gegn ráð-
herranum, ])ótt Hermóður í Nesi
væri vegna formsatriða málsækjandi.
I»að er til marks um vinsældir nú-
verandi stjórnarvakla hjá bændum,
að flest búnaðarsambönd landsins
skuli liafa átt í áralöngum málaferl-
unr við landbúnaðarráðherrann fyr-
ir dómstólum landsins. E. t. v. er þó
landbúnaðarráðherrann í þessari
ríkisstjórn bændum hliðhollastur af
ráðherrunum, en verður að bevgja
sig fyrir hinni „ráðandi stefnu“
stjórnarinnar, líka eftir að hún varð
svo loppin og lítils megandi, að
stefnan sé næsta óljós.
Lánamálin óleyst enn þá
Jarðræktarframlag til bænda hefúr
nú verið hækkað til verulegra muna,
en það var komið niður úr öllu
valdi eftir að ríkisstjórnin í við-
reisnarveldi sínu um 1960 neitaði að
láta Jrað fylgjast með vísitölunni.
Langt er síðan Búnaðarfélagið
reyndi að fá leiðréttingu á jarðrækt-
arlögunum , um Jjetta efni, og Fram-
sóknarmenn hafa þing eftir þing
flutt frumvörp um Jiessi mál. Var
Hjörtur á Tjörn framsögumaður
þess máls á þingi í fyrra. Nú loks
hefur stjórnin látið undan síga. En
lánskjarámál bænda eru óleyst enn-
þá.
í málefnum bændanna skiptir Jjað
höfuðmáli, að Jaeir standi vel saman
og eigi á AlJjingi trausta málsvara í
sókn og vörn.
Á SÍÐUSTU áratugum 19. ald-
ar og um aldamótin síðustu
skiptu Norðmenn um fjárkyn.
Þeir ruddu inn í landið enskum
fjárkynium, og tóku að sama
skapi að afrækja hið gamla
norska fjárkyn, stuttrófukynið,
sem um flest er líkt hinu ís-
lenzka sauðfé og telja verður
til sama/flokks fjárkynja. All-
löngu seinna kom raunar hlut-
ur norska fjárkynsins upp að
nýju. Augu manna opnuðust
fyrir því að fjárkyn þetta hafði
sína kosti, það væri skaði og
skömm að láta það hverfa sem
búfé. Þá var farið að hrein-
rækta stuttrófukynið „norsk
spælsau11 — að nýju, og nú fer
álit þess vaxandi. Um það er
sárstök saga.
Einn hinn mesti framámaður
við innflutning og ræktun hinna
ensku fjárstofna í Noregi, á
síðustu áratugum síðustu ald-
ar, var maður að nafni Johan
Sehumann. Hann var ekki að-
eins sauðfjárræktarmaður, jafn-
framt því var hann mikill rit-
höfundur. Schumann ritaði
ósköpin öll um sauðfjárrækt.
Flest rit sín gaf hann út í heft-
um og á eigin kostnað. Vildu
ritin því týna tölunni þegar ár-
in liðu, og verða fágæt sem heil-
ar bækur.
Hið fyrsta rit sitt um sauð-
fjárrækt gaf Schumann út 1874
og nefndi það „Faareavl og
landbovilkaar i Norges kyst-
land“.
Árið 1895 hóf Schumann að
endursegja og betrumbæta rit
sín um sauðfjárrækt, og að gefa
út aðra útgáfu af þeim, einnig
í heftum. Alls urðu það 23 hefti
með órofnu blaðsíðutali, alls
hvorki meira né minna en 1976
blaðsíður. Allt ber verkið titil-
inn: Faarehold i Norge. Af
heftunum 23 eru 11 það sem
Schumann kallar: Forberedende
skrifter. Fjalla þau um fóður-
fræði o. fl. Síðustu ritin 12 kall-
ar hann: Praktisk faaresteii. í
ritunum eru alls 703 myndir.
Útgáfunni lauk 1902.
Nú er fljótsagt, að þótt eigi
sé um eldra ritverk að ræða en
þetta, er Faarehold i Norge —
önnur útgáfa 1895—1902 afar
sjaldgæft rit, að ég tali nú ekki
um frumútgáfuna frá 1874 og
árin þar á eftir. Svo sjaldgæf
eru heil og fullkomin eintök
þessara rita, að þau eru ekki til
sem heild í beztu búfræðibóka-
söfnum í Noregi, t. d. ekki í
bókasafni Búnaðarháskólans í
Ási.
Samt sem áður munu eintök
af bókum þessum hafa borizt
til íslands, með ungum mönn-
um, íslenzkum, sem voru við
sauðfjárræktarnám í Noregi,
en svo sem kunnugt er fóru
nokkrir íslendingar utan til
slíks náms fyrir, um og eftir
aldamótin síðustu. Hefi ég í
höndum eitt eintak af Faare-
hold i Norge, algerlega heilt.
Eintakið er komið til mín úr
eigu bónda í Húnaþingi, sem
var við verklegt nám (þó ekki
sauðfjárrækt) í Noregi 1901 til
1902. Hann fer sem sé heim frá
Noregi, árið sem lýkur útgáfu
hinna umræddu rita. Til gam-
ans má geta þess, að hin 23 rit
eða hefti kostuðu þá n. kr. 10,00
ef öll voru keypt í einu.
Gaman væri og gagnlegt um
leið, að vita hvort heildarút-
gáfa Schumanns af Faarehold i
Norge fyrirfinnst í eigu ís-
lenzkra aðila (bænda), og ef
svo er, hver eða hverjir eru svo
heppnir að eiga ritverk þetta,
m sauMjárrskl
HERFERÐ GEGN HUNGRI
sem er svo harla fágætt, og um
leið allverðmætt.
Annað rit á norsku, er snert-
ir íslenzka sauðfjárrækt, er
einnig harla fágætt, að því er
ég hygg.
Svo sem kunnugt er ferðað-
ist norski búfræðingurinn Ole
Torbjörnsen Myklestad um hér
á landi á árunum 1902—1906 til
þess að kenna bændum að út-
rýma fjárkláðanum, þótt það
tækist nú ekki að fullu. Margir
eldri menn muna Myklestad og
starf hans. Myklestað var fædd-
ur 1841 og var því aldraður
maður er hann ferðaðist um
hér á landi. Verður víst ekki
annað með sanni sagt, en hann
hafi lagt mikið á sig við starf
sitt hér, erfið vetrarferðalög,
oft við miður gó.ða aðbúð, svo
sem þá var títt. Kominn á átt-
ræðisaldur skrifaði Myklestad
bók um ferðir sínar og starf á
íslandi: Gjennem Island paa
kryds og tvers. Bókin kom út í
Biörgvin 1915. Segja má að
bókin sé fremur lítið merk, en
annað ber til. Mest allt upplag
bókarinnar fórst í brunanum
mikla í Björgvin 1915, og mun
hún því vera í fremur fárra
höndum.
. Sennilega hefir Myklestad
sent eitthvað af bók íinni til ís-
lands, t. d. til vina sinna hér.
Ef svo er, hvar eru þau eintök
niðurkomin? Menn, sem voru
fylgdarmenn Myklestads á ferð
um hans hér, eru enn á lífi, t. d.
Björn Kristjánsson frá Kópa-
skeri. Þá má geta þess, að Helgi
Valtýsson skrifaði stuttan for-
mála við bók hans, er formál-
inn dagsettur í Bergen 15. nóv.
1915. Þorvaldur Thoroddsen
getur bókarinnar í Lýsing ís-
lands, þriðja bindi, bls 411.
Hvorug hinna nefndu bóka
er til í Landsbókasafni íslands,
enda er þess varla von. Hins-
vegar er eitt af hinum elztu rit-
um Schumanns, frá 1876, til í
safninu. Má það merkilegt
heita.
30. júní 1965
Árni G. Eylands.
UNDANFARNA mánuði hefur
starfað hér á landi framkvæmda
nefnd Herferðar gegn hungri.
Að nefnd þessari standa 11
landssambönd æskufólks á ís-
landi, og er tilgangur nefndar-
innar að kynna hér á landi
vandamál vanþróaðra rikja og
hefja fjársöfnun til þess að
standa undir framkvæmd
ákveðins verkefnis í vanþróuðu
ríki. Herferð gegn hungri starf-
ar á vegum FAO, Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar Samein-
uðu þjóðanna, og hefur það sem
markmið, að hjálpa íbúum van-
þróaðra ríkja til sjálfshjálpar.
Hér á landi er það æskufólk,
sem tekið hefur frumkvæðið í
þessu mikla hagsmunamáli
allra manna. Þau landssam-
bönd æskumanna, sem að nefnd
inni standa eru Stúdentaráð
Háskóla íslands, Samband
bindindisfélaga í skólum, Lands
samband íslenzkra ungtempl-
ara, Ungmennafélag íslands,
íþróttasamband íslands, Banda-
lag íslenzkra farfugla, Iðnnema
samband fslands, Samband
ungra Framsóknarmanna, Sam-
band ungra Jafnaðarmanna,
Samband ungra Sjáifstæðis-
manna, Æskulýðsfylkingin —
samband ungra sósíalista, en
þessi samtök mynda Æskulýðs-
samband íslands, sem skipaði
framkvæmdanefndina.
Sambönd þessi sendu nýlega
frá sér ávarp til íslendinga, þar
sem bent var á þá staðreynd,
að mikill hluti mannkynsins
býr við hungui'. Síðan segir:
„Bilið milli þessa hluta mann-
kynsins og íbúa iðnþróaðra
ríkja breikkar stöðugt. S.l. ára-
tug hafa meðaltekjur vaxið ár-
lega um 8.600 krónur á hvert
mannsbarn víða á vesturlönd-
um, en ekki nema um 430 krón-
ur á mann í vanþróuðum ríkj-
HóIðhátíSin er á morgnn
VIÐ undirrituð í stjórn Hólaíé-
lagsins, sem stofnað var 16. ágúst
1964 á Hólum í Hjaltadal, viljum
hér með vekja athygli alþjóðar á
helztu stefnuskráratriðum félags-
ins, scm minnzt hefur verið áður
á í fréttatilkynningum s.l. sumar.
Hólafélagið er félag allra lands-
manna, og hlutverk þess er að
beita sér fvrir samtökum meðal
Jjjóðarinnar um eflingu Hólastað-
ar á sem víðtækustu sviði. Skal
höfuðáherzla lögð á endurreisn
biskupsstólsins á Hólum og efl-
ingu Hóla sem skólaseturs.
Stjórn félagsins minnir á jjá
staðreynd, hve gífurlega vaxandi
og aðkallandi Jsörf íslendinga er
fyrir æðri menntastofnanir þegar
á næstu árum. Ber sérstaklega
Itrennt til. 1) Mannfjöldi á Islandi
eykp nú svo hröðum skrefum, að
gert er ráð fyrir [jví, að um næstu
aldamót verði tala landsmanna
orðin fjögur hundruð þúsund. Sú
tala tvöfaldast síðan væntanlega á
um Jjað bil þrjátíu árum, ef engin
sérstök áföll henda, 2) Kröfur nýs
tíma kalla á meiri fjölbreytni og
nýja uppbvggingu ýmissa atriða í
framhaldsmenntun æskunnar, m.
a. þeirri, er stefnir að háskóla-
riámi, og ber kirkjunni að eðli-
legum hætti skylda til, nú eins og
forðum, að leggja hönd á plúginn
í skólamálum, eftir Jjví sem þörf
Jjjóðarinnar krefst, — og þá ekki
sízt á hinum fornhelgu mennta-
setrum Jjeirra tveggja biskups-
stóla, sem stiirfuðu hlið við hlið
að menriirigarmálum Jjjóðarinnar
lengst af, eða frá Jjví skömmu eft-
ir að kristni var lögtekin og tii
aldamóta 1800, þegar [jað hrapa-
lega misferli var l'ramið á ein-
hverjum mestu hörmungartímum,
sem yfir landið hafa gengið, að
leggja Jjá niður ásamt skólum stað
anna.
Með sérstöku tilliti til þess, sent
hér hefur verið sagt tim öran vöxt
þjóðarinnar; er auðsætt, að mjög
nauðsynlcgt er að hafa vel grund-
vallaðan viðbúnað til að mæta
vaxandi þörf á sviði almenns
kirkjustarfs í framtíðintii, og mun
lsiendingum þykja vel fara á Jjví
að knýta um leið menningarþræði
sögunnar á þann hátt, að báðir
biskupsstólarnir verði endurreist-
ir innan skamms. Verða þá, bisk-
upar Jjrír í landinu. I’eir munu
allir hafa ærin störf að vinna, og
ei síður Jjótt safnaðarstarf og ann-
að leikmannsstarf aukist að ntikl-
um mun frá jjví, sem nú er.
Hólahátíð skal halda árlega í
samvinnu við Hólanefnd. Sé hún
um sautjándu helgi sumars, ef því
verður við komið. — Hólahátíðin
vcrður á morgun, sunnudag.
(Úr fréUatilkynningu).
um. Enda er æviskeið íbúa van-
þróaðra ríkja 30—35 ár eða
helmingi styttri en í Evrópu.
Ollum, sem kynnt hafa sér
þessar staðreyndir, má vera
ljóst, að heill mannkyns er und-
ir því komin, að þetta bil verði
brúað.“
Síðan er stuttlega rakin or-
sök þess, að Herferð gegn
hungri var sett á stofn og um
tilgang herferðarinnar segir: —
„Herferð gegn hungri miðar að
því, að íbúar iðnþróaðra ríkja
hjálpi íbúum vanþróaðra landa
til þess að hjálpa sér sjálfir.
Þessi veiðleitni hefur þegar
borið mikinn ávöxt, en betur
má.“
Og um hlut íslendinga í þess-
ari baráttu segir: — „Þó að
þjóðartekjur íslendinga séu þre
falt meiri á mann en bezt ger-
ist í vanþróuðum ríkjum, hafa
íslendingar enn ekkert lagt
fram til Jjessa mikla sjálfboða-
starfs. Nú hafa 11 landssambönd
æskufólks, Æskulýðssambands
íslands, stofnað framkvæmda-
nefnd Herferðar gegn hungri,
sem mun kynna vandamál van-
þróaðra ríkja hérlendis og vinna
að því, að íslendingar leggi
fram sinn skerf í þessum al-
heimsátökum við hungrið. ís-
íslendingum mun auðskilið,
hvern ábyrgðarhlut þeir bera í
þeirri baráttu".
Kjeld B. Juul, yfirmaður Evr-
ópudeildar Hei'ferðar gegn
hungri, dvaldist hér á landi dag
ana 6.—9. júlí til þess að að-
stoða nefndina við starf sitt. —
Hann ræddi einnig við forystu-
menn stjórnmálaflokkanna, þá
Bjarna Benediktsson, forsætis-
ráðherra, Emil Jónsson, sjávar-
útvegsmálaráðherra, Eystein
Jónsson, formann Framsóknar-
flokksins og Einar Olgeirsson,
formann Sósíalistaflokksins. —
Ræddi hann um hugsanlega að-
stoð íslands við vanþróuð ríki,
og var hann mjög ánægður með
undirtektir flokka formannanna
sem hann sagði, að hefðu verið
mjög jákvæðar. Þá ræddi hann
einnlg við Davíð Ólafsson, for-
mann íslenzku FAO-nefndarinn
ar, en nefndin hefur haft sam-
vinnu við hann, og við Halldór
Laxness, sem lofaði að styðja
herferðina eftir getu.
Framkvæmdanefndin hefur
ráðið framkvæmdastjóra, Jón
Ásgeirsson, og opnað skrifstofu
í Æskulýðshöllinni, Fríkirkju-
vegi 11, sími 14053, og eru þar
veittar allar frekari upplýsing-
ar.

$
Eyjafjarðar fríða sveitin
fjöllum girt að sæ
hjarta kæru laut og leitin
liggja að hverjum bæ.
Skógur heill og ösp hér áður
uxu um þessa sveit
öxi bóndans hertri háður
og hjarðarinnar beit
Skógur heill og ösp hér áður
uxu frjáls hvar augað leit.
Eyjafjarðar rósin rjóða
röðli brosir mót.
Fegrar viixt og frjóið góða
falli dögg að rót.
Fuglinn syngur fögru ljóðin
frelsi sínu ann.
Ekkert betra ætti Jjjóðin
en eik í skógar rann.
Ekkert betra ætti þjóðin
eik í þéttum skógar rann.
Eyjafjarðar fögru bólin
fyrrum voru lág.
Geislum vefur gullna sólin
græðlingana smá.
Eitt þvisunda ára gróður
auðgar þennan fjörð.
Framtakið er flestra hré)ður
fórna og standa vörð.
Framtakið er flestra hróður
fórna orku og standa vörð.
Fjalla háu breiða byggðin
blómum vaxin er.
Bændasona daladyggðin
draumalandið sér.
Þar sem eitt strá óx upp áður
arðsvon márgur sér.
Akrar vaxa, mór af máður
merkið landið ber.
Akrar vaxa, mór af máður
merkið sérhvers meiður ber.
Magnús Kristjánsson.

| RONALD FANGEN |
EIRÍKUR HAMAR1
Í Skáldsaga g
ÍSÍHKHKSÍHKHKHKHK 58 KHSÍHSCHSJSÍHSCHSÍHSJS'
gamla daga. Honurn liðkaðist brátt málið, og Eiríki virtist
frásögn hans bráðskemmtileg, og dómgreind hans bæði
liröð og hiklaus. Það voru sannarlega ekki aðeins augu
hans, sem voru skýr og skörp, lieyrn hans og eftirtekt voru
heldur ekki slök, og hann gæddi lífi ýmsa þá, sem Eiríkur
kannaðist ekki við, með því að flytja orðalag þeirra og um-
mæli í lifandi eftirmynd.
— Eigið þér marga kunningja og vini hér í París núorð-
ið? spurði Eiríkur.
— Nei, nú eru það ekki margir. Á vissum tíma ævinnar
glatast eiginleikar manns og hæfileikar til að eignast vini,
og einnig löngun til viðkynningar, eins og yður mun
kunnugt. Og auk þess hefir maður sennilega skemmt sér
nægilega á ævinni.
— Já, það hafið þér sennilega gert?
Unnið mikið og skemmt mér mikið, það er þó víst og
satt. Margt af því gremst manni seinna. En það verður að
tína það með í sarpinn. Lífið hefir ráð á fáeinum asna-
stykkjum og strákapörum.
_ Já, það er alveg ótrúlegt hverju það hefir ráð á.
Storm saup á glasinu:
— Þarna sijgðuð þér það, Hamar. Það er alveg ótrúlegt!
Ný ræsing, ný skilyrði, góður byr, og miðlað málum um
verstu agnúana manna á milli, svo siglum við á ný. — Nei,
ég hefi aldrei áhyggjur af þeirn, sem þetta skilja. — Ef til
vill eigum við listamenn hægast með að skilja þetta. Hve
oft erum við ekki niðurdregnir í skapi, loppnir í höndum
og hverfulir í augum. Komum engu í verk! }á, þá gæti
maður skákað sér niður og barmað sér með Job gamla. Því
að þorrinn er allur okkar auður. — En þá ríður á að temja
sér dálitla þolinmæði. Og svo — Drottinn minn dýri, — svo
er öllu lokið eftir stutt og stillt andartak, augað skært og
sterkt sem gull, og hnefinn mjúkur eins og fífuhnoðri!
— Það hlýtur að vera dásamlegt, sagði Eiríkur.
— Dásamlegt já. Og standi lengi á þessu vandræða-
ástandi, verður maður samt að taka þessu rólega. En sjáið
þér til, ég verð eiginlega alveg utangátta í skapi, þegar
fólk svo að segja gefst upp. Jæja, jæja, ég veit að þetta læt-
ur kannski dálítið grunnfærnislega eða yfirlætislega í eyr-
um, — en í hamingjubænum, Hamar, raunveruleikinn er
sá fyrir flesta okkar, að lífið er ekki eintórn lagkaka, eins
og danskurinn segir. En það vill þó til öðru hverju, að við
fáum-lagkökubita, þegar við sízt búumst við. Og verði ekki
allt eins gott og við lielzt hefðum óskað, þá verður það
sarnt kannski gott á allt annan hátt.
— Já, en öðru hverju verður líka allt eins og ókleift.
Fyrir fullt og allt.
Áluigi Storms slokknaði allt í einu, hann pantaði sér
annað glas.
— Jæja já, Hamar, sagði hann lágt. Yður grunar ef til
vill, hvert ég er að fara. Hann var ákveðið duglaus, vinur
hennar Ástríðar, — Bang á ég við.
— Nei, honum var þetta líka ljóst sjálfum. Og maður
verður að liafa leyfi til þess.
— Já, auðvitað. Og ég er gild og seig rót, sem stenzt
bæði storm og þurrka. Allt þetta fíngerva og viðkvæma
smádót, — það gengur svo nærri manni, bæði sem lista-
manni og manneskju. Hvers vegna í fjáranum getur þessi
djöfuldómur ekki komið til min, segja menn stundum, ég
er karl í krapinu til að liorfast í augu við hann og biðja
hann að víkja sér ofurlítið úr vegi. — Og þér, Hamar, hann
liorfði hvasst á Eirík og rannsakandi. Mér virðist þér mun-
ið vera talsvert fastur fyrir á svellinu.
— Ojæja, sagði Eiríkur vandræðalega, — ég hefi nú ann-
ars flandrað alveg ófyrirgefanlega. En ég veit samt að mikl-
ar vonir eru í vændum fyrir þetta tré.
Storm brósti:
Ég trúi á vorið það arna, sagði hann. Mér virðrst ég finna
á mér, að margt muni breytast til batnaðar. Lítið bara á,
hvernig þetta auma lierjaða land er að rísa upp úr rústum
að nýju, — nýr dagur rennur, og þá verður að hagnýta sér
hann. — Ég for rit í herjuðu sveitirnar og athugaði ritlitið
þar og horftir allar. Dýpra hefi ég aldrei sokkið. Landslag
verður gömlum málara eins og lifandi manneskjur. Og
stundum enn meira. En samt rís það á ný og réttir við.
tala um það. Eiríkur var hjá henni á hverjum degi, en
honum skildist að hún vildi ekki tala um sjálfa sig. Hon-
um virtist nú, að hún væri ekki lengur jafnörvilnuð yfir
að eiga að hætta hérna, en hann spurði ekki um það, hann
keppti aftur á móti að því að tala við hana um allt milli
himins og jarðar og var alveg óþreytandi. Og stundum
vaknaði þá áhugi hennar, og það þótti honum alveg fram-
úrskarandi ágætt.
En tveim dögum áður en hún átti að fara þaðan, fékk
hann bréf frá henni:
— Kæri Eiríkur! — Ég er nú víst heldur en ekki hugiaus
ræfill að skrifa þér í staðinn fyrir að segja þér þetta allt
saman. En ég fæ mig ekki til að taia. Ég fyrirverð mig o£
rnikið.
— Þú veizt að ég liefi sagt þér, að ég elski þig ekki. Ég
elskaði Níels. Ég elskaði allan vanmátt hans, kjarklitlu og
feimnu gleðina hans, — það lá víst nærri að honum fyndist,
að hann mætti alls ekki vera giaður, þetta elskaði ég. Og
brosið hans! Ég elskaði einnig barnaskapinn hans og stór-
mennskudraumana hans. Þetta var allt svo vanbjarga. —
Einmana, dapri, hái og föli pilturinn. — Ég hugsaði þetta
oft, þegar ég stóð við giuggann heima og sá hann koma of-
an götuna okkar, að ég væri fús til þess að deyja, gæti hon-
um bara liðið vel og verða ekki alveg sundurmolaður. En
helzt vildi ég samt lifa til þess, og ég varð fullorðin stúlka
á þessari ást minni. Það lá við að ég yrði allt að því of
hreykin, því ég vissi, að hjá mér skyldi hann verða frískur,
ég skyldi elska hann sterkan og hraustan og bjarga honum
frá tortímingu. Guði sé lof að ég lifði þá ást mína. Ég var
svo þakklát: Hefði ég dáið um þær mundir, þá hefði þó að
minnsta kosti lifað ein manneskja hér á jörð, sem hefði
næstum bara verið hamingjusöm.
Slíka ást hefi ég aldrei fundið framar. Hann, hinn piltur-
inn, hafði verið særður, og ég hjúkraði honum um hríð
hérna á sjúkrahúsinu. Hann var efnaður, en foreldrar hans ■
voru dánir, og hann átti víst engin náin skyldmenni. Hann
var mjög illa farinn og taúgaveiklaður. En það var elcki
þannig, að ég kenndi í brjóst um hann, — ég varð bara
brjálæðislega ástfangin af honum. Ég man svo vel að það
var fyrsta daginn sem hann var á fótum. Ég hafði aldrei
séð jafnfallegan pilt. Og þegar ég mætti honum seinna, lá
við að mig svimaði er ég sá hann. Og ég segi þér það, Eirík-
ur, að honum gaf ég allt, við höfðum mök saman um langa
hríð. Ég hélt að það væri aðeins ég, hanii sagði það þúsund
sinnum, að hann elskaði mig, og ég sagði þúsund sinnum,
að ég elskaði hann.
Eg var hreinn fábjáni og hefði átt að skilja, að hann elsk-
aði aðeins sjálfan sig og alla sigurvinningana sína og alla
ástleitnina. Og þegar mér skildist þetta, gat ég ekki fengið
mig til að halda áfram, — það mætti víst nefna það hégóm-
leika hjá mér, en ég gat það ekki. Þetta skildi hann víst
líka því hann bað mig ekki neins framar, reyndi hvorki að
afsaka sig né koma með neinar skýringar. Hann lét mig
bara fara með nokkur ljót illyrði í kaupbæti og kveðju-
skyni. Hann sigrar ejlaust margar stúlkur, ég lield hann
safni þeim saman eins og aðrir safna frímerkjum.
Ég var veik og biluð lengi eftir lát Níelsar. En hið síð-
ara var meir en þúsundfalt verra. Þegar Níels dó fannst
mér, — já eitthvað þessu líkt: að hann hefði prettað bæði
lífið og mig um tækifæri, sem við áttum kröfu á, því ég
skal segja þér, Eiríkur, að ég hafði hugsað mér allt lífið í
samvistum við Níels, og svo var það tekið frá mér. Allt sem
ég á af krafti og hugrekki í skapgerð minni — og veiztu, að
öðruhverju fannst mér ást mín um þær mundir væri eins
og eitthvað, sem ég öðlaðist frá allri fegurð heims, vorinu,
skýjunum, trjánum, það gagntók mig allt og varð eitt með
mér! Það var víst ekki mikil „ásthneigð“ í mér þá, en ég
var víst heldur ekki vel þroskuð þannig, og það var fyrst
að lokum of seint, er mér datt í hug, að ef til vill hefði
Níels haft miklu rneiri þörf fyrir líkama minn heldur en
allt hitt, sem ég reyndi að gefa honum. Með „yfirjarðneskri“
ást minni hafði ég tapað, alveg óbætanlega tapað, og lengi
eftirá blátt áfram hataði ég og fyrirleit það, allt saman.
Já, F.iríkur, ég hlýt að vera alveg sæmilega örugg um þig,
fyrst ég segi þér allt þetta. Þú mátt ekki halda að þetta lýsi
einhverri heilakviksku hjá mér, — er það ekki svo sem þið
karlmenn kallið það, þegar við konur höfum á tilfinning-
unni eitthvað, sem þið skiljið ekki eða geðjast ekki að? —
en það var ægilegt að ganga um hér, því ég var orðin full-
orðin og sá umhverfis mig, sérstaklega á öllum ungu pilt-
unum á sjúkrahúsinu, livað það var sem var aðalatriðið í
ástum. Og |)á hafði mér ekki skilizt það, en nú skildi ég
það: — ég kenndi i brjóst um piltana, mér fannst að það
hefði átt að vera einhver, sem elskaði þá og gæfi þeim það
sem þeir þörfnuðust. Og þegar ég varð svo sjálf ástfangin,
var ég fyllilega þroskuð kona og ekki vitund „yfirjarðnesk".
Ástríður átti að fara frá sjúkrahúsinu, en hún vildi aldrei
(Framhald). J