Dagur - 13.11.1965, Qupperneq 4

4

JÓNAS JÓNSSON TRÁ HRIFLU:
Skrifstoíur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Norðlenzkir skammdegisþaiikar
Um árlega listaliátíð á Ákureyri
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
RAFORKUMÁL
Á UNDANFÖRNUM þingum hafa
Framsóknarmenn flutt tillögu til
þingsályktunar um að gerð verði
áætlun um að ljúka rafvæðingu
sveita hér á landi á tilteknu árabili.
En stjórnin og stuðningsmenn henn-
ar hafa staðið gegn því, að slík áætl-
un væri gerð. Á þingi því er nú sit-
ur, hafa svo átla þingmenn Frarn-
sóknarflokksins lagt fram frumvarp
til laga um þetta mál. Þar segir svo
í fyrstu grein: „Á árunum 191)0—
1968 skal leggja rafmagnslínur frá
héraðsrafmagnsveitum ríkisins til
allra lieimila, sem ekki hafa áður
fengið rafmagn frá samveitum eða
sérstökum vatnsaflsstöðvum, þar sem
meðallengd milli býla er 2 km eða
minni.“ I annarri grein segif: „Kostn
aður við framkvæmdir, samkv, 1. gr.
greiðist úr ríkissjóði, en ríkisstjórn-
inni er heimilt að taka lán til fram-
kvæmdanna, allt að 100 millj. kr.“
Samkvæmt þessum ákvæðum myndu
m. a. verða lagðar línur um Köldu-
kinn, Bárðardal og suðurhluta
Fnjóskadals og lokið Kelduhverfis-
línu (1, 2 og 3) fyrir árslok 1968.
Framsögumaður málsins er Skúli
Guðmundsson.
í þriðju grein frumvarpsins/segir
svo: „Til þess að undirbúa ákvarðan-
ir um, að hve miklu leyti ráförkú-
þörf sveitanna verði fullnægt með
línum frá samveitum, láti raforku-
ráð gera kostnaðaráætlanir um raf-
línulagnir frá héraðsrafmagnsveitum
ríkisins um þær byggðir, þar sem
meðallengd milli býla er 2—2.5 km
og 2.5—3 km.“ Loks segir í sömu
grein: „Einnig geri ráðið tillögur
um aukna aðstoð til þeirra, er koma
upp vatnsaflsstöðvum til heimilis-
nota ntan rafveitusvæðanna. Þá geri
raforkuráð tillögur um uppsetningu
dieselstöðva til rafmagnsframleiðslu
á þeim heimilum, sem eru svo mjög
afskekkt, að ekki þykir fært að leggja
til þeirra raflínur frá samveitum og
ekki hafa liagstæð skilyrði til vatns-
aflsvirkjunar, og séu tillögumar við
það miðaðar, að notendur slíkra
stóðva njóti ekki minni stuðnings af
opinberri hálfu en þeir, sem fá raf-
magn frá samveitum. Áætlanir þess-
ar og tillögur verði fullgerðar fyrir
1. okt. 1966.“ í greinargerðinni seg-
ir, að þetta gæti orðið annað hvort á
þann hátt, að hið opinbera kæmi
dieselslöðvunum upp og leigði þær
fyrir lióflegt gjald, eða að veitt yrðu
rííleg lán með lágum vöxtum og jafn
vel beinn stuðningur til kaupa á
stöðvunum. Áreiðanlega verður
fylgzt vel með afdrifum þessa frum-
varps á Alþingi því, er nú situr og
verður fráðlegt að fylgjast með fram-
vindu máisins.
AKUREYRI er í daglegu má'i
nefnd höfuðborg Norðurlands.
Þetta er réttmæli, þessi kaup-
staður er áð stærð næstur
Reykjavík. Atvinnuskilyrði eru
góð, Eyjafjörður einhver bezta
höfn á landinu og héruðin til
beggja handa nafnkennd fyrir
fegurð og hagstætt tíðarfar.
Kaldbakur er fagurt fjall, og
þannig settur að hann veitir öllu
héraðinu mikið skjól. Það er
gifta Akureyrar að hafa vaxið
öruggum, en hægum skrefum,
aldrei tekið óvenjulega fjör-
kippi. Stundum vill sá vöxtur
hefna sín síðar. Ymsir merkir
staðir í öðrum landshlutum hafa
vaxið mjög ört á síðustu árum.
Fylgja því vafalaust margir
kostir, en líka mikil hætta um
misþroskun, þó um það atriði
verði ekki talað hér. Akureyri
ef mesta iðnaðarstöð á íslandi.
Kemur þar fyrst og fremst til
greina hið mikla fyrirtæki sam-
vinnumanna við Glerá. Þar hef-
Ui' iðnþróunin verið nokkuð ör,
en aldrei of hraðfara. Ef koma
mætti við hliðstæðri iðnþróun
í öðrum landshlutum, svo sem á
Austurlandi og Vestfjörðum, þá
væri það allri þjóðinni fagnað-
árefni. Akureyri hefur orðið
fyrir einstökum höppum á ýms-
um sviðum, meir en gerist um
marga aðra kaupstaði. Þar var
settur fyrsti menntaskóli utan
Reykjavíkur eftir langa baráttu,
mannmargur gagnfræðaskóli og
nafnkennd iðnfræðsla. Skóg-
.xæktin hefur hvergi hlotið jafn
almennan stuðning hér á landi
, eins og í Eyjafirði. Er af því
mikil saga og hér verður hún
ekki rakin. Þá eru Akureyring-
ar t framarlega í garðrækt og
blómrækt frá því að framfarir
í þeim efnum hófust hér á landi.
Danskar konur, sem búsettar
voru á Akureyri og raunveru-
lega landnámsfólk, hafa haft
■mikla forustu um garðræktina
til að fegra bæinn og prýða hús-
in í flestum hverfum bæjarins.
Gestir, sem koma til bæjarins,
bæði erlendir og innlendir eru
mjög samdóma um að róma
fegurð bæjarins og heilbrigða
framþróun.
En maðurinn lifir ekki á einu
saman brauði. Andleg þróun
þarf að fylgja hinni fjárhags-
legu, en í þeim efnum hefur Ak-
ureyri haft mjög góða aðstöðu.
Um síðustu aldamót þegar bær-
inn var að rísa úr rústum gömlu
einokunarinnar voru á Akur-
eyri miklir forgöngumenn í at-
vinnumólum og andlegri fram-
vindu. Voru þar búsettir Matt-
hías Jochumsson, frægasta skáld
þjóðarinnar, Páll Briem amt-
maður, þar var hinn frægi rit-
höfundur crg fjölvirki læknir,
Guðmundur Hannesson, Einar
Kvaran, Páll Ardal og Jcnas
Jónasson frá Hrafnagili. Fram
í Eyjafjarðardölum var eitt af
merkisskáldunum, Kristín Sig-
fúsdóttir, á Möðruvöllum var
Stefán Stefánsson, merkur nátt-
úrufræðingur, forustumaður í
skóiamálum, landbúnaði og
þjóðlegri menningu, Klemens
Jónssoa sýslumaður Eyfirðinga,
var skörulegur embættismaður
og merkur rithöfundur í sagn-
fræði, svo sem hann átti kyn til.
1 þessum jarðvegi fæddist upp
höfuðskáld Eyfirðinga. Davið
Stefánsson frá Fagraskógi varp-
aði nýrri bókmenntafrægð yfir
bæinn og landið allt. En Eyfirð-
ingar áttu líka í fórum sínum
erlendis mikið skáld sem orðs-
tír fór af víða um lönd, það var
Jón Sveinsson, sem kallaði sig
Nonna. Hann var heimsfrægur
rithöfundur, en fór ungur alfar-
inn frá Akureyri í fóstur til
Frakklands. Fátæktin varð hon
um eins og svo mörgum öðrum
á því tímabili farartálmi á venju
legri skólamannaleið heima á ís-
landi. Nonni hefur brugðið
miklum frægðai'ljóma yfir land
sitt, sem rithöfundur og göfug-
menni. Hann samdi fjölmörg
skáldverk um ættjörð sína og
þjóð. Þar fer saman mikil skáld-
gáfa, eija og drengskapur í
mannlýsingum og myndum sem
hann dregur af ættjörð sinni og
samlöndum. Hefur þróun menn-
ingarmála á Akureyri orðið með
þeim hætti að hinn norðlenzki
höfuðstaður er þar í fremstu
röð borga, bæja og byggða á ís-
landi. Akureyringar hafa hald-
ið í heiðri æskuheimili Nonna,
Sigurhæðum Matthíasar og síð-
ast gert að þjóðareign heimili
Davíðs, þar sem hann dvaldi í
héraði og bæ megin hluta ævi
sinnar. Það kemur mikil ræktar
semi fram í þessum aðgerðum
Eyfirðinga og Akureyrarbúa að
sýna í verki þá rausn að gera
að þjóðareign þrjú skáldaheim-
ili, Nonnahúsið, Matthíasarhús-
ið og Davíðshúsið. Þessi for-
ganga manna við Eyjafjörð er
mikils verð og vel til fallin að
auka menningu í héraðinu og
landinu öllu. En tæplega mun
vera hægt að segja að þessari
menningarsókn sé að fullu lok-
ið með þeim góðu verkum, sem
unnin hafa verið í þessu máli.
Hús og heimili skálda eru þrátt
fyrir allt dauðir hlutir, sem eiga
að verja og vekja hug kom-
andi kynslóðar til umhugsunar
um verk og snilld sinna skör-
unga og annarra þeirra jafnoka.
Eins og þeim málum er nú hátt-
að munu gestir sem gista Akur-
eyri á næstu órum, líta inn í
öll hús skáldanna og sjá þar
menjar um iðju þeirra og af-
rek, en þetta er ekki nóg. Ey-
firðmgar og Akureyrarbúar eru
búnir að gera mikið átak sem er
til fyrirmyndar öðrum lands-
hlutum með því að vernda
minningar þriggja þjóðfrægra
skálda. En ef ekkert gerist ann-
að en að sumarleyfisfólk, sem
streymir gegnum Akureyri líti
a hús skáldanna eins og sýn-
ingargrip, þá mun sumum gest-
unum koma í hug hið beiska
spakmæli Ibsens í sambandi við
vopnaburð athafnalítils Svía-
konungs. „Lítil rausn fylgir því
að þe^si konungur leiki sér að
sverði Karls XII.“
'Nú vill svo vel til að hið
gamla og góða blað Eyfirðinga
„Dagur“ hefur fyrir nokkru
hreyft merkri nýjung í sam-
bandi við skáldaheimilin þrjú á
Akureyri. í Edinborg eru á
hverju sumri haldnar miklar
músikhátíðir. Koma þangað
listamenn allsstaðar að úr land-
inu. Þó að við íslendingar hyggj
um ekki á samkeppni við stór-
veldin, þá er auðsætt að við ætt-
um að geta haldið skáldaviku á
Akureyri hvert sumar og byggt
í því efni á undirstöðu, sem þar
er fengin. Stórskáldin þrjú eru
tengd við bæinn með minning-
um og skáldverkum. Þessa
skáldahátíð á Akureyri ætti að
halda þegar veðrátta er bezt og
flestir aðkomumenn á Akureyri.
Slíkir gestir dreifa sér á góð-
viðrisdögum um margar næstu
byggðir en dvelja á Akureyri
næturlangt eða meira og þá
gætu þeir með heimamönnum
úr bænum og byggð, fagnað að
heyra snjalla menn ræða og rita
um Akureyrarskáldin og aðra
forustumenn íslenzkra bók-
mennta. Ef til vill gætu tónverk
verið einn þáttur á þessari há-
tíð á Akureyri, er aðstaða til
þess mjög góð í bænum. Ég hef
bent á þá nýmyndun sem var
að gerast á Akureyri um og eft-
ir aldamótin. Þá voru þar bú-
settir fjölmargir áhrifamenn,
bæði í efnalegum og andlegum
framkvæmdum. Nú er Akureyri
miklu stærri bær og samgöngur
auðveldari. Við skólana á Ak-
ureyri starfa minnsta kosti 50
menn, konur og karlar, vel
menntað fólk á þjóðlega og al-
þjóðlega vísu, allt búsett á Ak-
ureyri og í nánd við bæinn.
Mörgum mundi þykja ánægju-
legt að taka þátt í þessari sælu-
viku Eyjafjarðar og kemur þar
til greina landsbyggðin, þá ekki
sízt höfuðstaðurinn með sína
margháttuðu skörunga. En Ak-
ureyri á að hafa forgöngu. Á
Akureyri er mikið hægara að
koma í framkvæmd slíkri sum-
arhátíð, heldur en í öðrum kaup
stöðum landsins.
Ég álít að sú framkvæmd Ak-
ureyrar að eignast og halda við
þremur skáldahúsum krefjist
þess með eðlilegrj vaxtarnauð-
syn að Akureyri verði samhliða
atvinnumálum að andlegri vakn
ingastöð íslenzkra bókmennta
og að heimili stórskáldanna
þriggja verði grundvöllur í
þeirri sókn, þar sem þjóðin öll
verður sjálfrar sín vegna að
fylkja liði og sýna í verki við-
urkenningu og aðdáun á stór-
hug þeirra manna sem rutt hafa
þá braut, sem hér hefur verið
gerð að umtalsefni.
Akureyrarvikan á að verða
nýtt átak í sókn Norðlendinga í
menningarmálum. Hún getur
gefið fólki víðari sýn til allra
átta og styrk til afreka. En hún
Framhald á blaðsíðu 7.
5
eni 3 á þessu ári, þar á meðal mimiingabók um
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi
i.
SKÁLDIÐ FRA FAGRASKÓGI
ÞANN 27. október sl. var til
moldar borin frá Svalbarðs-
kirkju elzti borgari Svalbarðs-
strandar, Elín Grímsdóttir á
Þórisstöðum, nálega 100 ára
gömul. Elín var fædd í Garðs-
vík á Svalbarðsströnd 16. des.
1865, dóttir hjónanna Gríms Jó-
hannessonar og Sæunnar Jóns-
dóttur. Elín var yngst af stórum
barnahóp. Hún missti föður
sinn ung, en ólst upp með móð-
ur sinni við mikla vinnu og
ósérhlífni, reglusemi og spar-
semi, en móðir hennar var róm-
uð fyrir myndarskap og góða
heimilisstjórn. Ung giftist Elín,
Árna Guðmundssyni bónda á
Breiðabóli. Hann var þá orðinn
skipstjóri á hákarlaskipum. Gat
hann sér undir eins gott álit,
sem farsæll skipstjóri og afla-
sæll. Árið 1893 fluttu þau Árni
og Elín í Þórisstaði, og keyptu
jörðina, og bjuggu þar upp frá
því og var ætíð kend við þá
jörð síðan. Árni gerðist annar
mesti framkvæmdamaður um
járðabætur og túnrækt á Sval-
barðsströnd, um og eftir síðustu
aldamót, en hinn bóndinn var
Helgi Laxdal í Tungu, en kona
Kelga var systir Elínar á Þóris-
stöðum. Þannig voru þessar
systur húsfreyjur á tveimur
mestu myndarheimilum sveitar
innar um langt árabil. Eins og
að framan getur var Árni á
Þórisstöðum skipstjóri á þilskip
um, sem stunduðu hákarlaveið-
ar. Síðar gerðist hann meðeig-
andi -og skipstjóri á þilskipi,
sem Guðmundur Pétursson á
Svalbarði og Eiríkur Halldórs-
son á Veigastöðum keyptu. Hét
skipið Hekla og því haldið á
þorsk- og síldveiðar. Eins og að
líkum lætur, þar sem Árni var
langdvölum að heiman, kom
það í hlut konu hans, að veita
heimilinu forstöðu, en þau hjón
höfðu annað stærsta bú sveit-
arinnar, og höfðu lengst af tvo
vinnumenn og tvær vinnukon-
ur, auk kaupafóks vor og haust.
Kom þá í ljós, að Elín hafði
fengið góðan móðurarf, sem
var hæfileiki til að stjórna
stóru búi og mörgu fólki. Einn-
ig þurfti Elín að taka á móti
mörgum gestum. Samfara því,
að Árni á Þórisstöðum var lang-
dvölum að heiman, fyrri hluta
æfi sinnar, sökum skipsstjórn-
ar, var hann hreppstjóri sveit-
arinnar um áratugi. Einnig oft
sveitarstjórnarmaður og odd-
viti. Það áttu því margir erindi
í Þórisstaði. Þjóðvegurinn lá
við bæjarvegginn, svo enginn
gat farið þar svo um veginn, að
þess yrði ekki vart á Þórisstöð-
um. Var það á orði, að þeim
hjónum hefði þótt það miður,
ef þau misstu svo mann fram
hjá, að hann kæmi ekki inn og
þægi góðgerðir, en hitt var al-
títt, að þau hjón, annað eða
bæði, voru úti til að ná í þá, sem
um veginn fóru og buðu þeim
inn. Það átti því mjög vel við,
þegar sóknarpresturinn, sr. Jón
Bjarman, tilkynnti það við
kistu Elínar, áður en hún var
borin úr kirkju til hinztu hvíld-
ar, að í nafni hinnar framliðnu
væru allir kirkjugestir beðnir
að koma í Samkomuhús sveit-
arinnar og þiggja þar kaffi.
• Þau hjón Árni og Elín eign-
uðust eitt barn, Jóhannes mesta
atorku og dugnaðarmann. Hann
gekk í búnaðarskólann að Hól-
um. Tók síðan við verkstjórn á
búi foreldra sinna og átti því
drjúgan þátt í jarðræktarfram-
kvæmdum þeim, sem voru fram
kvæmdar á Þórisstöðum.
Jóhannes tók við jörðinni eftir
föður sinn. Hann er nú búinn
að skila jörðinni í hendur sona
sinni, en sjálfur liggur hann á
sjúkrahúsi á Akureyri, og gat
því ekki fylgt móður sinni til
grafar. Þau Árni og Elín ólu
upp 3 börn önnur. Systurdóttur
Elínar, Ásrúnu Sigurðardóttur,
hina mestu myndarkonu. Hún
giftist Steindóri Einarssyni bíl-
stöðvareiganda í Reykjavík.
Hún er nú dáin. Þá ólu þau
hjón upp Árna Valdimarsson,
bróðurson Elínar. Hann er skrif
stofumaður hjá Útgerðarfélagi
K.E.A. á Akureyri. Einnig tóku
þau til fósturs Guðnýju Stein-
grímsdóttur frá Geldingsá, þeg-
ar hún missti móður sína barn
að aldri, en faðir hennar var
áður búinn að missa heilsuna,
svo heimilið leystist upp. Guð-
ný hefur ekki gifzt, en er alltaf
á vegum þessarar fjölskyldu.
Elín var vel greind, en eins
og flestir á uppvaxtarárum henn
ar átti hún ekki völ á skóla-
göngu. En hún ólst upp við
vinnusemi, þrifnað og reglu-
semi og lærði öll venjuleg sveit-
arstörf. Þess vegna átti hún til-
tölulega auðvelt með að stjórna
stóru sveitabúi af gamla skól-
anum. Eins og áður getur komu
margir í Þórisstaði, víðsvegar
að. Komst hún því í kynni við
fjölda fólks og er það mennt-
un út af fyrir sig. Einnig hafði
hún rýmri hendur en allur fjöld
in af samtíðarkonum hennar.
Hún gat því leyft sér meira til
dæmis með því að taka sér ferð
á hendur lengra til og víkka
þannig sjóndeildarhring sinn.
Elín var um langt skeið forstöðu
kona Kvenfélags Svalbarðs-
strandar, og þótti farast það
prýðilega úr hendi. Hún talaði
vel og skipulega. Minnist sá er
þetta ritar, ræðu sem hún flutti
á skemmtun sem haldin var í
sambandi við aðalfund Kvenfé-
lagsins og lagði út af gleðinni.
Þó liðin séu um 50 ár síðan, er
honum (þ. e. undirrituðum) enn
í minni hvað honum fannst Elín
gera efninu góð skil. Þegar þau
hjón áttu 50 ára hjúskaparaf-
amæli, heimsóttu þau vinir
þeirra og sveitungar. Voru þar
haldnar ræður þar sem þeim
voru fluttar þakkir fyrir störf
þeirra í sveitarfélaginu. Kom
það í hlut Elínar að þakka fyr-
ir þau hjónin. Fórst henni það
prýðilega. Meðal annars sém
hún sagði þá um sjálfa sig, var
það að hún hefði bæði verið
naum við hjú sín og vinnuhörð,
en þetta hefði verið tízka á
þeim árum. En um fyrra aíriðið
er það að segja, að hafi hún ein-
hvern tíma verið naum í útlát-
um, hefur það verið á fyrstu
búskaparárum þeirra hjóna, þeg
ar efnahagurinn leyfði ekki
annað. Á síðari árum þeirra v'ar
þar ágætis vist. En um hitt
atriðið, að hún væri vinnuhörð,
mátti kannske til sannsvegar
færa, þau hjón höfðu margt af
duglegu fólki, bæði karla og
konur, þarna var meira um
leikis en á flestum öðrum bæj-
um sveitarinnar. Árni bóndi
sótti sjó af kappi á öllum tím-
um árs, ef eitthvað var úr sjó
að hafa, þar að auki voru þar
jarðabóta- og byggingafram-
kvæmdir meiri en á flest-
um öðrum bæjum. Það sem
ýmsum þótti vera vinnufrekja,
voru fæðingarhríðir hins nýja
framfaratíma, sem var að
ganga í garð.
Ekki verður Elínar á Þórisstöð
um svo minnzt, að maður renni
ekki huganum til geðprýði
hennar og glaðlyndis. Talið var
að hún hefði varla skipt skapi.
Hún var hreinlynd og gekk
beint framan að mönnum með
það sem henni þótti að. Hætti
henni þá stundum til að vera
bersögulli en hæfilegt var og
þoldu menn misjafnlega. En
hún þoldi aftur manna bezt þótt
borgað væri í sömu mynt. Bara
hló að því. Glaðlyndi Elínar og
geðprýði, voru góðir eðlisþætt-
ir sem öfluðu henni vinsælda.
Henni var nautn af að fá gesti,
sem áttu létt með að koma af
stað glaðværð, og blanda geði
við þá. En hún var líka al-
vörukona, sem hafði skilning á
kjörum þeirra sem bágt áttu.
Omælt var það sem þau hjón
létu af hendi rakna til þeirra,
sem við erfiðleika áttu að stríða,
án þess þau væru að flíka því.
Til þeirra var leitað um ýms
vandamál og ætíð var reynt að
greiða úr þeim eftir beztu getu.
Þeim hjónum hafði verið fal-
ið að gegna forystuhlutverki í
sveitinni um langt árabil og
þau leystu það vel af hendi.
Þess vegna er þeirra minnzt
með þökk og virðingu.
Benedikt Baldvinsson.
E. s. Elín hét fullu nafni
Elíná, en hún skrifaði sig ævin-
lega Elín og því er haldið hér.
Una við haustannir
Blönduósi 12. nóv. Síðar í þess-
um mánuði flytur kaupfélagið
í hin nýju húsakynni sín, sem
undanfarið hafa verið í bygg-
ingu.
Rjúpurnar hafa fært sig fjær
og er nú ekki á færi annarra
en harðfrískustu manna, að elt-
ast við þær. Verð á rjúpum er
30 krón'ur til innleggs.
Margir hafa trú á því um þess
ar mundir, að hrossakjöt sé
hollur matur og haga sér sam-
kvæmt því með miklum hrossa
kjötskaupum. Sláturtíð lýkur
næstkomandi mánudag.
í sveitum una bændur vel
hinni hagstæðu veðráttu, enda
geta þeir mörg störf unnið, sem
í illri tíð yrðu ógerð. Ó. S.
- SMÁTT OG STÓRT
(Framhald af blaðsíðu 8).
komu með þau gagnrök, að
„stórlega hafi dregið úr verð-
bólguvextinum"! Til viðbótar
var svo sagt, að það væri ekki
að marka vísitölustigin, þau
yrðu svo miklu minni eftir því
sem þeim fjölgaði!
Það væru hliðstæð rök að
halda því fram, að fyrstu metr-
arnir af ■ einhverri vegalengd
væru lengri en aðrir!
Endur minningar samferða-
manna um Davíð Stefánsson.
Bókina rita þessir menn:
Árni Kristjánsson píanóleikari:
Fáeín íninningarorð. Þar lýsir
höfundur Ðavíð á heimili hans.
Heimsókn þeirra Davíðs að gröf
Frödings og samveru þeirra í
Svíþjóð. Árni er einn þeirra nú-
lifandi manna, sem þekktu
Davíð bezt.
Sr. Björn O. Björnsson: Boðnar-
bræður. Sr. Björn segir frá
skáldafélaginu Boðn, sem stofn-
að var í Kaupmannahöfn. Hvern
ig Davíð gerðist meðlimur þess
og birtir sýnishorn af fyrstu
ljóðum hans, eins og þau voru
innfærð í fundargerðarbók fé-
lagsins. Þá segir hann frá sam-
vinnuskáldskap Davíðs og Hall-
grims Hallgrímssonar. Hvernig
ljóðið Nirfillinn varð til og
hvernig Davíð og Ragnar Ás-
greisson læknuou Hallgrím af
illkynjuðu tannkýli á nokkuð
óvenjulegan hátt.
Brynjóífur Sveinsson yfirkenn-
ari: Höfðingi í ríki íslenzkrar
tungu. Þar lýsir höfundur sam-
vinnu sinni við Davíð sem próf-
dómanda og vinnubrögðum
Davíðs við prófarkalestur.
Eiður Guðmundsson frá Þúfna-
völlum: Ætt og uppruni. Þar
segir frá umhverfi því sem
Davíð ólst upp í, Fagraskógs-
heimilinu og ættmönnum skálds
ins.
Einar Guðmundsson frá Hraun-
um: Nokkrir æviþættir. í grein
inni lýsir hann æskuleikjum
þeirra frænda, skólaveru og
ÁRSPRÆNA í Miðfirði er nú
leigð út til laxveiða á 1,3 millj.
krónur á næsta ári, segir í frétt-
um — og þykir engum mikið —.
Þær eru margar árnar á íslandi,
sem renna og renna og ekki búa
yfir neinum þeim töframætti, að
þær dragi til sín menn og láti
þá keppast um að eyða pening-
unum sínum og vera þó ánægða.
Þær ár renna á gamla vísu og
syngja bara gamalt lag milli
grænna bakka, án þess að vera
neitt nema í stórhlaupum og
sköðum.
En máttarsproti vísindanna
getur lostið þær einn góðan veð
urdag og gefið þeim sporð og
ugga. Og ef þau sundfæri verða
á laxfiski, konungi fiskanna,
hættir áin að niða og kyssa
blómstóðið, sem lýtur niður að
henni, en fer að mala gull og
silfur.
Því var stundum skrökvað að
unglingum, sem hafa gaman af
að fljúgast á, að engir geri það
nema íslendingar og svo „frum-
stæðir þjóðflokkar“! Nú geta
þeir sýnt pabba og mömmu það
svart á hvítu, að þau hafi held-
ur betur hallað réttu máli, því
blöðin segja frá því þessa daga,
að ekki færri en 80 hermenn úr
varnarliðinu hafi flogizt á og
barizt, og það svo hraustlega, að
þeir brotnuðu, mörðust og skár-
ust. Upptökin voru þaú, að
svartur maður lét sjá sig þar
sem hermennirnir voru að
skemmta sér á veitingastað í
Reykjavík.
skrínukosti þeirra í Kaupmanna
höfn. Hvernig ljóðið Eirðarlaus
varð til eftir misheppnað stefnu
mót Davíðs við danska blóma-
rós. Síðan rekur hann æviferil
Davíðs í stcrum dráttum og
skýrir að lokum frá hvernig and
lát hans bar að.
Helga Yaltýsdóttir leikkona:
Mín mynd af Davíð Stefánssyni.
Leikkonan segir frá heimsókn
sinni til Davíðs og er hann skipti
bókum eftir föður sinn milli
þeirra systra.
Hulda Ásdís Stefánsdóttir skóla
stjóri: Frá æskudögum. Hún
segir frá æskukynnum þeirra
Davíðs. Veru þeirra í Kaup-
mannahöfn. Ferðalagi úr Eyja-
firði norður í Fljót og hvernig
fyrstu drög að Dalakofanum
urðu til á leið yfir Reykjaheiði.
Kristján Jónsson borgardómari:
Með Davíð var gott að vera. Þar
segir frá hvernig ljóðið Skógar-
hindin varð til.
Páll fsólfsson: Á ströndinni. Höf
undur segir frá samveru þeirra
í ísólfsskála og samvinnu þeirra
sem listamanna.
Sr. Péíur Sigurgeisson: Ég
kveiki á kertum mínum. Þar
segir frá hvernig þessi fagri
sálmur varð til.
Ríkarður Jónsson myndhöggv-
ari: Ferð til ítalíu með Davíð
o. fl. Ríkarður segir frá ævin-
týrum þeirra Davíðs, Tryggva
Svörfuðar og Valdimars frá
Kálfaströnd í ferðinni. Hvernig
Davíð gerðist barnfóstra í járii-
brautarlest. Heimsókn þeirra til
páfa, komu í Bláa hellinn, þeg-
ar Davíð lék íshafsprest og
hvernig Ijóðið Katarína varð tíl.
Sýslumar svara, heitir keppn
isþáttur útva.rpsins. í þeirri
keppni hafa Norð-Mýlingar sigr
að Sunn-Mýlinga og Dalamenn
sigrað Strandamenn. Nú hug-
leiða margir hversu sú sveit
verði skipuð, er keppir fyrir
Eyjafjarðarsýslu. En mikið þyk-
ir við liggja, einkum ef keppt
verður við hina harðgáfuðu
Þingeyinga. Komið hefur til
tals, að láta nokkuð marga
menn ganga til einskonar þekk-
ingarprófs og velja síðan úr. En
slíkt kostar fyrirhöfn, sem flest
ir vilja forðast í lengstu lög.
Tunglið eitt lýsti þeim 30
milljónum manna, sem skyndi-
lega urðu fyrir því óláni vestur
í Bandaríkj unum og Kanada,
að Laxáin þeirra hætti að fram
leiða rafmagn þegar sói var víðs
fjarri — dugði þó lítið þeim ná-
lega 800 þúsundum, sem þá
stundina voru í neðanjarðar-
lestum og ekki sáu handaskil.
Kristmann er nú farsællega
kvæntur í níunda sinn og nýt-
ur sinna hveitibrauðsdaga enn-
þá einu sinni. En þeir eru, svo
sem alkunna er, hinir ágætustu
dagar hjá fólki. Þyrftu kannski
að vera eitthvað fleiri.
Síld er nú kastað í sjóinn
austan við land í svo stórum
stíl, að við milljónatugi króna
er jafnað. Þetta kemur m. a. af
reglum um hleðslu skipa. Um
reglurnar má deila. Mörgum
finnst þó óþarft að vantreysta
skipstjórunum um burðarþol
skipa sinna við hinar breytilegu
Sigurður Nordal prófessor:
Minningarorð og litið í gömul
bréf. Höfundur segir frá sam-
veru þeirra í Kaupmannahöfn,
þroskaferli Davíðs á skálda-
brautinni og birtir kaflar úr
gömlum bréfum og nokkur göm
ul kvæði, sem Davíð sendi hon-
um og ekki hafa birzt.
Sieingrímur J. Þorsteinsson
prófessor: Skáldið að norðan.
Þar segir höfundur frá nánum
kynnum sínum af skáidinu.
Skáldskapareinkennum þess,
gildi og bókmenntastöðu, og
segir m. a. frá hvemig kvæðið
Krummi varð til og stefið í
kvæðinu Það er bezt.
Þorsteinn M. Jónsson skóla-
stjóri: Spekin fellur þeim
óbornu í arf. Þar segir höfundur
frá samskiptum sínum sem útgef
andi við skáldið, upplagafjölda
og sölu einstakra bóka o. fl.
Þorsteinn Jósepsson blaðamað-
ur: Bókasafn Davíðs. Þar segir
frá bókasöfnun Davíðs. Bóka-
safni hans og samanburður gerð
ur á safni hans og Þorsteins Þor
steinssonar.
Einar Bjarnason ríkisendur-
skoðandi: Ættartala Davíðs
Stefánssonar.
II.
MYNDIR DAGANNA
Endurminningar séra Sveins
Víkings, ritaðar af honum sjálf-
um. í bókinni bregður höfund-
ur upp ógleymanlegum mynd-
um af bernsku sinni norður í
Kelduhverfi, Bókin leiftrar af
fjöri og gamansemi, en er jafn-
framt heillandi sveitalífslýsing.
III.
ÁGÚSTDAGAR
Ljóðabók eftir Braga Sigurjóns-
son, bankastjóra á Akureyri.
Þetta er 7. bók höfundar. í
henni eru 42 ljóð.
aðstæður á íslenzkum síldarmið
um og aðrir sízt dómbærari á
hleðsluna.
Tíu bílstjórar sátu í farartækj
um sínum rétt fyrir sunnan
Glerárbrúna eitt drungalegt
haustkvöld, nú fyrir skemmstu,
og reyndu að ráða þá krossgátu
hvernig þar ætti að aka. Varð
hver og einn að finna úrlausn
vandans undir hástemmdum
lúðrablæstri margra annarra
manna, sem ýmist voru á norð-
ur- eða suðurleið á bílum sín-
um og allir að flýta sér. Þarna
var um daginn verið að mal-
bika og að vinnu lokinni sett
upp allskonar umferðatálmanir
eða leiðarvísar, allt eftir hug-
viti þeirra, sem þarna þurftu að
finna færa leið. Yfir grúfði
svartamyrkur. Ég villtist þarna,
sá lágvaxnar skuggaverur og
smáveifur, sem bentu mér sitt
á hvað í kvöldgolunni. Ég var
að hugsa um, hvernig fara
mundi, ef brunabíll eða sjúkra-
bíll kæmi hér að á fullri ferð.
Slíka staði þarf að lýsa.
Ólgandi blóð heitir kvikmynd
ein, nú sýnd í Borgarbíói, og
þótti kvikmyndaeftirlitinu syðra
ástæða til að örva ungt fólk til
að sjá myndina. Þar er sýnd svo
heit ást pilts og stúlku, að varla
er einleikið. Strangt uppeldi
bannar þeim að njótast fyrr en
presturinn hefur blessað slíkt,
og það er þeim ofraun. Stúlkan
lendir á geðveikrahæli og pilt-
urinn fær falleinkun í hverri
námsgrein í skóla sínum!