Dagur - 16.02.1966, Blaðsíða 4
1
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-116G og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Sfrandferðir og
landvarnir
GUÐJÓN TEITSSON, forstj. Skipa
útgerðar ríkisins, ritaði í Tímann
10. febrúar mjög athyglisverða og
skilmerkilega grein um strandferðir
hér við land, en hann hefur nú starf-
að við Skipaútgerðina á fjórða tug
ára, framanaf sem skrifstofustjóri
Pálma heitins Loftssonar, og síðan
sem útgerðarstjóri, og hefur því ó-
venjulega reynslu og þekkingu á
þessu sviði. Guðjón skýrir hér hlut-
verk strandferðanna í þágu lands-
byggðarinnar og þær staðreyndir,
sem að jafnaði hljóta að vera því til
fyrirstöðu, að þær geti borið sig
reikningslega, þótt um mikinn o-
beinan hagnað sé að ræða fyrir þá,
er þeirra njóta. En með þeim tryggir
höfuðborgin einnig sambönd sín
í ýmsar áttir. Jafnframt ræðir Guð-
jón um nauðsýnlega endurnýjun nú
verandi strandferðaskipa, sem öll
eru nokkuð við aldur og úrelt, mið-
að við nútímaþarfir. Mun það vera
tillaga lians, að gömlu skipin fjögur
verði seld og byggð þrjú vöruflutn-
ingaskip og eitt farþegaskip í þeirra
stað. Myndu hin nýju vöruflutninga
skip þá verða nál. lielmingi stærri en
Herðubreið og Skjaldbreið, en rekst
ur tiltölulega mun minni.
Guðjón Teitsson andmælir því,
að kostnaður ríkisins vegna sam-
göngumála sé meiri hér en hjá nokk
urri annarri þjóð, miðað við mann-
fjölda, en því liefur stundum verið
haldið fram af hálfu ríkisstjómarinn
ar. Það kemur í ljós, að Guðjón lief-
ur kynnt sér þessi mál í Noregi og
gerir samanburð á fjárlögum Norð-
manna og íslendinga. Niðurstaðan
er sú, að norska ríkið greiðir til sam-
göngumála á árinu 1966 kr. 2514.00
pr. íbúa en íslenzka ríkið kr. 1717.91.
Til landvarna greiðir Noregur á
þessu ári kr. 3254.35 á hvern íbúa.
Tilsvarandi útgjöld hér á landi eru
engin. En efling landsbyggðar er
landvörn íslendinga, og ef Norð-
menn geta varið kr. 3254.35 á íbúa
til landvarna með vopnum, ættum
við að geta varið einln erju sem um
munar til okkar friðsamlegu land-
varna.
Þess má svo að síðustu geta, að um
rædd skrif Guðjóns Teitssonar voiu
öðrum þræði svar til Enúls Jónsson-
ar og er ráðherrann ekki öfunds-
verður af þeim orðaskiptum, þótt
þau verði ekki gerð að umtalsefni
hér. □
HJÖRTUR E. ÞÓRARINSSON:
r#########################
Svar til Halldórs Blöndals
ERINDREKI Sjálfstæðisflokks-
ins á Akureyri, Halldór Blöndal
skrifar í íslending 3. febrúar
langa grein, sem hann kallar
opið bréf til undirritaðs. Fyrir-
sögn greinarinnar er svohljóð-
andi: Stuðlar alúmínverksmiðja
við Hafnarfjörð að jafnvægi í
byggð landsins?
Bréfið er skrifað í tilefni af
grein minni í Degi 16. jan. um
þetta efni. Ég get þakkað H. B.
fyrir bréfið. Það er kurteislegt
og hann heldur sig að mestu
leyti við efnið. Hins vegar er ég
ekki sérlega hrifinn af þeirri
aðferð sem hann notar við að
svara grein minni. Hann segir
sem sagt næsta lítið frá eigin
brjósti, en segizt hins vegar
hafa, „tekið þann kostinn að
láta ýmsa áhrifamenn innan
Framsóknarflokksins tala í
minn stað — í þeirri von að
þér gefið betri gaum að þessu
bréfkorni heldur en ella
mundi.“
Samkvæmt þessu tínir hann
svo saman ummæli nokkurra
Framsóknarmanna sem á ýms-
um tímum hafa talað eða skrif-
að um alúmínmálið. (Aðallega
Steingrímur Hermannsson).
Það er meira en lítið undar-
legt að manninum skuli detta í
hug, að ég eða nokkur annar
gefi meiri gaum að bréfi hans,
þó hann vitni í orð — og að
sumu leyti ósamhljóða orð —
andstæðinga sinna. Auðvitað
hefði bréfinu verið stórum
meiri gaumur gefandi, ef bréfi’it
arinn hefði sagt þó ekki væri
nema með fáeinum skýrum orð-
um, hvað hann sjálfur og flokks
menn hans hér á Norðurlandi
hugsa og vilja í þessu stórmáli.
Eða er það virkilega svo að þeir
geti alls ekki myndað sér skoð-
un í málinu.
Þessi aðferð getur ekki verið
annað en tilraun til að skjóta
sér undan alvai’legum umræð-
um um efnið, en umvefja það í
þess stað í venjulegu pólitísku
glamri svo enginn geti lengur
hugsað um það skýra hugsun.
Maður kannast svo sem við
þetta háttarlag íslenzkx-a póli-
tíkusa, þeir ætla seint að vaxa
upp úr þess háttar vanþi’oska
margir hverjir.
Það er ekkert launungaxmál
að Framsóknarmenn hafa ekki
allir sömu afstöðu til spurn-
ingarinnar um alúmínver og
staðsetningu þess ef byggt yrði.
Ymsir þeirra hafa mikinn áhuga
á málinu út frá almennu þjóð-
hagslegu sjónarmiði og alveg
sérstaklega, ef það gæti orðið til
að styrkja atvinnulífið í lands-
hluta, þar sem það stendur höll
um fæti. Og til eru þeir Fram-
sóknarmenn, svo sem sumir
þeir, sem H. B. lætur tala fyrir
sig, sem ekki telja að staðsetn-
ingin skipti meginmáli og látast
jafnvel trúa því og trúa því
kannske í raun og veru, að slíkt
risafyrirtæki á íslenzkan mæli-
kvaiða sett niður við Hafnai'-
fjörð geti stuðlað að jafnvægi í
byggð landsins. En þeir ráða'
ekki stefnu flokksins. Og það
skiptir heldur ekki máli hvern-
ig þessir menn líta á málið, jafn
vel ekki fyrir mig, hvað þá
fyrir H. B. og hans skoðana-
bræður. Það sem máli skiptir á
þessum vettvangi er, hvað skoð
un við höfum sjálfir og hvað
við viljum gera til að fylgja
henni eftir. Ég hef lýst minni
skoðun í fyrri gx-ein minni í
Degi, en skoðun H. B. er a. m. k.
afar óljós svo ekki sé meira
sagt, því hann svarar aldi'ei ber
um oi'ðum spui'ningu sjálfs sín
— stuðlar alúmínverksmiðja við
Hafnarfjörð að jafnvægi í byggð
landsins? Augljóst er þó að
hann vill styðja stjói-nina sína
í þessu máli og taka undir rök
hennar í öllum greinum.
í fyrsta lagi slær hann því
föstu að bygging alúmínvers við
Eyjafjörð sé algjöi-lega útilokuð.
vegna meiri kostnaðar hér held-
ui' en syðra og vitnar þar x
Steingrím Hermannsson. Hins
vegar tekst svo slysalega til í
opna bréfinu að jafnvel velvilj-
aður lesandi getur ekki áttað
sig á hvort heldur verðmismun-
urinn er áætlaður 100 eða 400
milljónir króna eða jafnvel þess
ar tvær upphæðir til samans, en
það skiptir þó talsverðu máli.
En hvernig sem þetta ber að
skilja þá dregur H. B. þá álykt-
un af þessari forsendu að spurn
ingin sé ekki livar vei'ksmiðjan
skuli rísa, heldur hvort hún
skulj íísa við Hafnarfjörð eða
alls ekki rísa ella. Setjum svo
að foi'sendan og ályktunin séu
báðar réttar, sem af mörgum er
þó mjög di-egið í efa, þá er að
svara spuj-ningunni: Á vei'k-
smiðjan að rísa eða ekki? Til
þess að hjálpa sér til að svara
þessari spurningu á þann hátt
sem hann telur sig þui-fa að
svai-a henni tekur svo H. B. til
við að gylla þá kosti sem alúmín
veri eiga að fylgja, allt eftir
uppskrift stjórnai'innar og ann-
ai'ra postula alúmínmálsins.
Sumt af því er vafalaust byggt
á skynsamlegum rökum og ég
hef enga löngun til að tæta það
niður og heldur engin gögn í
höndum þótt mig langaði til
þess. En það atriðið sem H: B.
leggur mesta áherzlu á þ. e. að
tekjurnar af Straumsvíkui'verk
smiðju eigi að ganga í Fram-
kvæmdasjóð di'eifbýlisins, um
það verð ég að fara nokkrum
orðum.
í mörg ár hefur verið lagt
fram á Alþingi frumvarp um
Jafnvægissjóð sem ríkið stofni
og leggi til árlega vissa prósentu
af ríkistekjunum. Þessu laga-
frumvarpi hefur núverandi þing
meirihluti jafnan komið fyrir
kattamef. En á síðastliðnu ári
gerist það svo að ríkisstjórnin
boðar lagasetningu um samskon
ar sjóðsstofnun Framkvæmda-
sjóð dreifbýlisins og sú sjóðs-
stofnun tengd alúmínmálinu á
þann hátt, að fyrirhugað er að
tekjur af alúmínbræðslunni
eiga að einhverju leyti að
ganga til sjóðsins og styðja þann
ig atvinnulífið út um allt land.
Það er víst ekki tilviljun ein
að stjórnin skuli einmitt nú
skyndilega fá áhuga á uppbygg-
ingu dreifbýlisins. Mér sýnist
það liggja í augum uppi að það
er vond samvizka hennar gagn
vai't dreifbýlinu sem þai'na kem
ur fram. Hún veit að með stofn-
un alúmínvers við Reykjavík er
verið að greiða dreifbýlinu enn
eitt hnefahöggið, en til þess að
milda svolítið áhrifin þá klapp-
ai' hun okkur um leið á kinnina
með hinni hendinni og segist
vilja okkur allt hið bezta. Stofn
un Framkvæmdasjóðs er góðra
gjalda verð en eins og hana
ber að er hún stjórninni til lítils
sóma. Og þessi aðferð að þykj-
ast ætla að bæta þá meinsemd
sem alúmínvex' syðra hlýtur að
auka á þ. e. fólksstreymið úr
landsbyggðinni til Stór-Reykja-
víkui*, með tekjum x-íkissjóðs af
vei'inu er heldur óaðlaðandi.
Við höfum dálitía hliðstæðu
á öðru sviði þjóðlífsins. Ríkið
hefur einkasölu á áfengi og
græðir á henni nokkur hundr-
uð milljónir króna á ári hverju.
Síðan er örlitlu broti af gróð-
anum varið til áfengisvarna.
Þarna segir hin opinbera sam-
vizka til sín á næsta grátbros-
legan hátt. Það er nákvæmlega
þetta, sem fyi’ii'hugað er í alu-
minmálinu og sambandi þess
við stofnun Framkvæmdasjóðs
dreifbýlisins. Við skulum ekki
látast vera skammsýnni og
heimskari en við erum. Stofnun
risavaxins iðnfyrirtækis á þétt-
býlasta bletti landsins og aðal-
iðnaðarsvæði landsins getur
aldrei stuðlað að jafnvægi í
byggð landsins, hvoi'ki í bi'áð
né lengd, beinlínis eða óbein-
línis, heldur þvert á móti. Þar
með er fallin aðali'öksemd H. B.
fyi'ir því, að Norðlendingar eigi
að samþykkja stofnun alumin-
vers, þrótt fyrir það, að því
hefur nú verið valinn staður í
Straumsvík við Hafnai'fjöi'ð.
Ef við þess vegna eigum að
svara spui-ningu H. B.: Á að
byggja alumínver við Hafnai-
fjöi'ð eða alls ekki byggja það á
íslandi ella? Þá hlýtur svarið
að vera: Eins og allt er í pott-
inn búið og með tilliti til at-
vinnuástandsins í landinu, þá
ræður staðsetningaratriðið úr-
slitum og við skulum ekkei’t al-
uminver byggja að sinni.
Að lokum vil ég leggja
áherzlu á að við sem hér erum
að deila eigum ekki að taka
flokkspólitíska afstöðu til þessa
stói-máls heldur sem einstakling
ar með sjálfstæðar skoðanir og
sem Norðlendingar því pólitísk-
ir flokkar fæðast og deyja. Sjálf
stæðisflokkurinn getur t.d. hæg
lega verið dáinn og grafinn um
næstu aldamót, kannske fyrr og
sama er að segja um alla hina
flokkana.
En Norðurland mun standa
og við viljum að það vei'ði byggt
niðjum okkar um ókomnar ald-
ir. En með áframhaldi þeirrar
þróunar í byggða- og búsetu-
málum sem verið hefur um
skeið er það hvei'gi næi-ri
öx-uggt. Við þurfum því allir að
standa saman um hagsmuna-
mál fjói'ðungsins meðan við enn
höfum nokkurt afl til að hafa
áhi'if á gang þjóðmála.
H. E. Þ.
Hvenær þurf a íslend-
ingar liallærislán?
Kefill á Fjalli sjötugur
HINN 12. febrúar átti Ketill
bóndi Indriðason á Ytra-Fjalli
í Aðaldal í S.-Þing. sjötugs-
afmæli.
Ketill er sérstæður maður
um marga hluti og eftirminni-
legur. Karlmannlegur er hann
og einarður, stórskorinn og
stundum e. t. v. lítið eitt hrjúf-
ur í fyi'stu kynningu, vandar
málfar sitt meira en títt er og
er manna kjamorðastur í við-
ræðum og í ræðustól. Fróður
er hann í sögu og bókmenntum
og skáld gott.
Fyrir hálfum þriðja áratug
eða svo, höguðu atvikin því svo,
að sá er þessar línur ritar, var
eins konar landseti Ketils í
nokkrar vikur, ásamt öðrum
manni, heyjuðum við á Laxár-
bökkum og sváfum í tjaldi. Þá
gengu miklir hitar, en stutt var
í ána ef maður þurfti að kæla
sig. Það var líka stutt að Ytra-
Fjalli, ef einhverja aðstoð
þurfti og ævintýri líkast að tala
við Ketil bónda og ágæta konu
hans, Jóhönnu Björnsdóttur. —
Tjaldvistin á Ytra-Fjalli varð
málvöndunarnámskeið hjá okk-
ur félögum, þar sem bóndinn
var kennarinn, án þess að vita
það sjálfur — fyrr en nú, ef
hann les þessar línur.
Þótt yarla muni það teljast
umtalsvert, að íslendingur unni
landi sínu og þjóð og átthögum
sínum, finnst mér Ketill hafa
þar sérstöðu — ást hans bæði
heitari og heilli en almennt ger-
ist. — Prjál og sýndarmennska,
í hvaða mynd, sem er, er hon-
um þyrnir í auga. Mál sitt flyt-
ur hann af alvöruþunga og
innri hita síns stóra geðs, hvort
sem áheyrandinn er einn eða
margir og á þann veg, að vel er
hlustað.
Ketill er mikill samvinnumað
ur og í þeim efnum ekki eitt í
dag og annað á morgun fremur
en í öðrum málefnum, þar sem
hugsjónir svífa yfir vötnunum
og staðrejmdir tala ljósu máli.
Sennilegt þykir mér, að góð
bók sé Katli kærari í hendi en
skóflan, skógræktin hugnæmari
en grasrækt. Um það vitnar
haldgóð sjálfsmenntun bóndans
á Ytra-Fjalli, óprentað ljóða-
safn hans og skógarhlíðin ofan
við bæinn, ekki síður en nauð-
synlegar framkvæmdir bónd-
ans við stækkun túns milli
hraunhólanna í Aðaldal.
Um leið og ég sendi Katli
Indriðasyni bónda á Ytra-Fjalli
þakklátar kveðjur og árnaðar-
óskir í tilefni sjötugsafmælisins,
lýsi ég sérstakri ánægju minni
yfir því, að enn skuli sveitir
þessa lands eiga slíka kjarna-
kvisti íslenzkrar þjóðmenning-
ar. E. D.
EKKERT „TR0MP“?
(Framhald af blaðsíðu 8).
smiðjunnai' þannig, að hún yi'ði
ekki í stórborg eða nágrenni
hennar og við það yrðu útlend-
ingar að miða athuganir sínar
og áætlanir. Ef sama jafnvægis-
sjónarmið hefði ráðið hérlendis,
átti að fara eins að í byrjun.
Hægt var að fá það staðfest af
sérfræðingum, sem hafa tiltrú á
heimsmælikvarða, að hér á
Norðurlandi væru miklar lízkur
til að framleiða mætti rafoi'ku
á verði, sem hagkvæmt væri
fyrir stóriðju. Ef ætlunin var að
leyfa erlenda fjárfestingu í því
skyni að efla jafnvægi milli
landshlutanna, áttu íslendingar
aldrei að vera til viðtals um
staðsetningu af öðru tagi. Bón-
arvegurinn var aldrei fær í
þessu máli. Útlend fyrirtæki
telja sér ekki skylt að skipu-
leggja landsbyggð á íslandi.
Virkjun til framleiðslu raf-
orku til almenningsnota á Suð-
vesturlandi hefur verið og er
vel framkvæmanleg á hagkvæm
an hátt án aluminíumverk-
smiðju og fjármagn að sjálf-
sögðu fáanlegt til slíkrar virkj-
unar, ekki síður en það fékkst
til Sogsvirkjunar, þegar þjóðin
var fátækari en hún er nú. Q
VIÐ þurftum erlendrar hjálpar
við 1941 þegar bandóður þýzk-
ur harðstjóri var reiðubúinn að
hertaka landið og þrælka alla
landsmenp. Við báðum Banda-
ríkin um varnarlið. Þau ein
gátu og vildu bjarga þjóð og
landi Leifs heppna.
Við hækkuðum kaup og vör-
ur og undirbjuggum ki'ónufall
og dýrtíð. Árið 1946 átti þjóðin
í pundum og dollurum 600 millj
ónir kr. Feður landsins eyddu
öllu þessu fé á hálfuöðru ári að
mestu í bæjar og ríkisútgerð tog
ara. Akureyri þekkir sinn hlut
í því efni og hefur borið illa til
komnar klyfjar með karl-
mennsku. í fyrra vai’ þessi
baggi 5 milljónir á bökum höf-
uðstaðarbúa.
Árið 1948 var þjóðin peninga
laus, markaðslaus og vörulaus,
jafnt í búðum kaupmanna og
kaupfélaga. Bandaríkin höfðu
ein allra erlendra þjóða veitt ís
lendingum þögula hlutlausa en
áhrifamikla hjálp til að endur-
reisa þjóðveldið 1944. Frá þeim
kom allur stríðsgróðinn sem
hvarf á fyrstu mánuðum hins
nýja lýðveldis. Skyndieyðsla
var alíslenzkt gáleysisverk.
Sennilega hefði þjóðin átt skilið
að rétta hlut sinn með margra
ára viðreisnarstríði. En Banda-
ríkin höfðu hvað eftir annað
veitt noi'ðurálfuþjóðum austan
Atlantshafs hjálparhönd í neyð.
Vestmenn stöðvuðu yfir-
drottnun þýzku junkaranna og
Vilhjálms keisara 1918. Næsta
fórn þeirra til verndar heims-
menningunni var að stöðva
nazismann, fasismann bæði
ítalskan og í Japan 1945. Þriðja
lotan til verndar mannlegu
frelsi voru alþjóðasamtökin
móti Stalín 1948, þegar hann
hafði kyrkt og gleypt tíu þjóð-
ir. Síðan hjálpuðu Vestmenn
undir forystu Marshalls öllum
bágstöddum þjóðum vestan járn
tjalds með óhemju fyrirgreiðslu
í.matvörum, peningum og iðn-
tækni. Þá fengu fslendingar 700
milljónir kr. gjöf á fjórum árum
til viðréttingar landi og þjóð.
Vitaskuld áttum við ekki skilið
að fá þessa lijálp eins og fórnar-
lömb Hitlers, sem stóðu alls-
laus af jarðneskum gæðum eft-
ir ægikúgun Nazista. En Mars-
hall vissi að fslendingar voru
að byrja nýja og vandasama
ferð á vegum lýðstjórnar í óró-
legum heimi. Íslendingar sýndu
nú mikla atorku og nokkra ráð-
deild í meðferð fjármuna. Auðs-
uppsprettur landsins hafa veitt
miklar tekjur á þessum árum,
eftir að Marshall-lánum var lok
ið: Moldin, sjórinn, vatnsorkan
og jarðhitinn hafa opnað marg-
háttaðar lindir jarðneskra gæða
fyrir landsfólkinu.
En fyrir fáum dögum kemur
í útvarpinu tilkynning frá
stj ornarvöldunum um að fram-
lengdur hafi verið sáttmáli
Bandaríkjanna og íslands um
að ísland fái nálega hundrað
millj. króna virði, mest í mat-
vörum, vestan um haf. Þetta
mun vera einskonar lán, samt
án gjaldskyldu. Þessa skipulags
mun fyrst vera getið í stjórnar-
tíð Hermanns Jónassonar og
'kommúnista. Getur þarna verið
um allt að milljarðs króna lán-
töku að ræða, án þess að þing-
ið og kjósendur hafi rætt um
málið svo að orð sé á gerandi.
Málum mun vera þannig hátt
að, að stjórn Bandaríkjanna
kaupir offramleiðslu bænda,
mikið magn og notar vöruna til
að bæta úr hungursneyð og
skorti í Indlandi og mörgum
Afríkuríkjum. Er þar ærin þörf,
því að hungur sverfur að mörg-
um þjóðum. Hér er um mann-
úðarverk að ræða. Síðan Mars-
hallhjálpinni lauk hefur ís-
lenzka þjóðin haft nægilegar
birgðfr til fæðis og skæða, og
má segja, að þeir ráðherrar úr
stærstu flokkum landsins, sem
hafa með þessari sáttagerð far-
ist óskörulega í kapphlaupi bág
staddari þjóða í fjarlægum lönd
um á þann veg, að vansæmd
er að. (Framh. á bls. 2)
Stjóm Slippstöðvarinnar. Frá vinstri: Herluf Ryel, Bjami Jóhann-
esson og Þorsteinn Þorsteinsson.
- Nýff sfálskip sjóseff á Akureyri
um smiði á ca. 460 brúttólesta
stálfiskiskipi fyrir útgerðarfyrir
tækið Eldborgu h.f. í Hafnar-
firði.
Fyrstu stjórn félagsins skip-
uðu: Skapti Áskelsson, Herluf
Ryel og Gísli Konráðsson. —
Núverandi sjórn félagsins skipa
Bjarni Jóhannesson formaður,
Herluf Ryel og Þorsteinn Þor-
steinsson.
Framkvæmdastjóri frá upp-
hafi hefur verið Skapti Áskels-
son.“ E. D.
(Framhald af blaðsíðu 1.)
lagsins til þessa er bygging á
stálfiskiskipi fyrir Magnús Gam
alíelsson útgerðarmann í Ólafs-
firði. Þetta er stærsta skip, sem
byggt hefur verið hérlendis,
um 335 brúttólestir. Aðalteikn-
ingar eru gerðar af skipaverk-
fræðingi Hjálmari R. Bárðar-
syni, stálteikningar af tækni-
fræðingi Birni Ólafssyni og aðr-
ar teikningar af starfsmönnum
Slippstöðvarinnar h.f. Kjölur
var lagður 20. júní 1965 og hef-
ur verkið gengið samkvæmt
áætlun og stefnt er að því að
skipið verði tilbúið á síldveiðar
á sumri komanda.
Á s. 1. áratug hafa tréskipa-
byggingar að mestu lagzt nið-
ur og nær eingöngu verið
byggð stálfiskiskip og þær bygg
ingar verið framkvæmdar að
mestu erlendis, en þar sem í
landi okkar er mikið af góðum
iðnaðarmönnum, og ennfremur
vegna þess, að teljast verður
æskilegra að íslendingar byggi
sín fiskiskip sjálfir, þá réðst fyr
irtækið í það á s.l. ári að koma
sér upp tækjum og búnaði til
að smíða stálskip. Aðstaða til
að vinna slíkt verk sem þetta,
er engan veginn svo góð, sem
hún þai-f að vera, en forráða-
menn fyrirtækisins hafa fullan
hug á að bæta þessa aðstöðu á
næstu mánuðum.
Þá má að lokum geta þess, að
fyrirtækið hefur þegar samið
Þorsteinn Jónsson
tæknifræðingur.
EnJurvarpsstöám SKJALDARVÍK
VEGNA greinar þeh'rar, sem
óánægðh' útvarpshlustendur á
Akureyri hafa komið á fram-
færi í síðasta tölublaði Dags,
um starfrækslu Endurvarps-
stöðvarinnar í Skjaldarvík, vil
ég taka fram eftirfarandi:
Það er algjörlega úr lausu
lofti gripið, að stöðin hafi verið
lengur óvirk, en vera þyrfti
vegna slælegrar gæzlu.
Eins og um var getið í grein-
inni, er sjálfvirkur rofi í stöð-
inni, sem rýfur útsendingu við
ákveðið spennufall og að út-
sending hefst ekki aftur fyrr '
en straumi hefur verið hleypt
á „handvii'kt".
Það ér einnig rétt, að við
fastráðnir starfsmenn stöðvar-
innar vinnum einnig að öðrum
verkefnum Landssímans inn á
Akureyri og að radíóstöðinni
að Björgum, báðir samtímis.
Einnig vinnum við að radíó-
stöðinni á Vaðlaheiði og öðr-
um radíóstöðvum á Norður- og
Norðausturlandi, en þó aðeins
annar í sénn.
Með þéssu fæst betri nýting
á starfskröftum, en það var ein
af forsendum þess, að Pósti og
Síma var falinn rekstur stöðv-
arinnar.
Ræsing sendis og útskipting
móttökutækja hefur verið kom-
ið fyrir á einfaldan og þægileg-
an máta og þarfnast ekki sér-
kunnáttu, og annast heimilis-
fólk það, ef starfsmenn eru
fjarverandi víð önnur störf.
Bjöllukei'fi hefur verið lagt
um húsið, og gefur það til
kynna samstundis og útsending
fellur niður vegna stöðvarbilun
Viðgerðarmaðm’ er ávallt til
staðar, innan takmarka sjálf-
virka símakerfisins á Akureyri.
í þau tvö ár, sem Landsíminn
hefur annazt í'ekstur Endur
varpsstöðvarinnar, hefur hún
aðeins bilað tvisvar sinnum og
voru viðgerðarmenn stöðvar-
innar til staðar í bæði skiptin.
Þegar þess er gætt, að það tek-
ur tíu mínútur að aka frá Ak-
ureyri út í Skjaldarvík, en tók
um fjórar klukkustundir að
gera við í hvort skiptið, hefði
fjarvera viðgerðarmanna ekki
skipt hlutfallslega miklu máli.
Með bilunum tel ég ekki
fimm mínútna stopp, sem óhjá-
kvæmilega verða af og til, þeg-
ar skipt er um lampa í sendin-
um, en oftast nær fara þeir á
morgnana, þegar stöðin er ræst,
áður en útsending hefst.
Undanfarinn óveðurskafla
hafa útsendingar fallið niður
vegna rafmagnsbilana. Einnig
þótt rafmagn væri ótruflað á
Akureyri.
Einnig verður að gæta þess
að allar bilanir á Reykjavíkur-
stöðinni koma fram á útsend-
ingu hér, þar sem útsending er
stöðvuð á meðan viðgerð fer
fram þar.
Komið er til landsins tæki,
sem hleypir straumnum sjálf-
virkt á sendinn, hafi hann
hrokkið út vegna spennutrufl-
ana, og mun það sett upp á
næstunni.
Læt ég hér lokið þeim hluta
greinarinnar, sem ætlaður er til
andsvars fyrrnefndri blaða-
grein, en ætla þess í stað að
stikla á nokkrum atriðum öði'-
um um stöðina og útvarpsmál
byggðarlagsins, almenningi til
fróðleiks.
Fyrir um það bil tveim árum,
þegar L. í. tók við rekstri út-
varpsstöðvanna var dagskrár-
efni til endurvarpsstöðvanna á
Norður- og Norðausturlandi
sent um langbylgjusendinn í
Reykjavík. Með árunum hefur
erlendum stöðvum fjölgað og
styrkur þeirra aukizt svo, að ó-
gerningur var fyrir endurvarps
stöðvarnar. að ná ótruflaðri út-
sendingu frá Reykjavík eftir að
dimma tók. Einnig kom það þrá
faldlega fyrir, að stöðva varð út
sendingu endurvarpsstöðvanna,
vegna truflana frá snjókomu
og rigningu.
Þá voru einnig truflanir sem
stöfuðu af hreyfingu íonasphei'e
laganna.
Enn fremur höfðu bætzt við
truflanir frá loranstöðinni á
Gufuskálum.
Hamlað var á móti þessum
truflunum með því að gera mót
tökutælq stöðvanna band-
þrengri, en það þýddi að þau
tóku ekki móti lxæstu tíðnis-
sveiflum tónlistarinnar. Með
þessu fékkst nokkur bót.
Ollum þessum truflunum var
útrýmt með því, að komið var
upp radíófjölsímasambandi
milli Reykjavíkur og Akureyr-
ar og með sérstökum prógram-
tækjum, er nú flutt útvarps-
efni beint frá magnarasal út-
varpsstöðvarinnar í Reykjavík
með fullu tíðnissviði. Nokkuð
vantaði á í fyrstu að útvarps-
efnj það, sem barst með síman-
um frá Reykjavík, stæðist al-
þjóðlegar kröfur um gæði.
En smám saman hefur tekizt
að draga svo úr þessum ágöll-
um sem á voru, að nú vantar
rétt herzlumuninn, og er alls
góðs að vænta í þeim efnum.
Sami háttur er hafður á um
flutning útvarpsefnis um Suður-
og Austurland til Egilsstaða og
Eiða.
Þessa dagana er unnið að upp
setningu tækja, sem gera kleift
að flytja prógram báðar leiðir
um radíófjölsímasamband L.f.
milli Vaðlaheiðar og Fjarðar-
heiðar. Að því loknu hafa end-
urvarpsstöðvarnar möguleika á
prógrammi um tvær leiðir.
Og ef í harðbakka slær, höf-
um við ávallt tilbúið viðtæki
með stefnuvirkum loftnetum
fyrir móttöku frá Reykjavík á
langbylgju.
í smíðum hjá L.f. eru nú sér-
stök prógramtæki „innlend“,
sem ætluð eru til flutnings pró-
grams á línum og hafa slík
tæki þegar verið reynd með á-
gætum árangri. Er ætlunin að
senda prógram til Dalvíkur, Ól-
afsfjarðar og Sauðárkróks, en
þar munu verða settar upp litl-
ar stöðvar, sem nægja munu
þeim bæjum, þar til annað ræt-
ist úr.
Fyrirliggj andi eru áætlanir
um FM útvarpskerfi, og er það
yfirlýstur vilji útvarpsstjóra að
su áætlun verði framkvæmd
eins hratt og greiðslugeta út-
varpsins leyfir.
Virðingarfyllst.
Gunnar Ágústsson,
stöðvarstjórL