Dagur - 26.03.1966, Blaðsíða 4

Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
engisnotkun er ógœ
a
usunuanna
HELGI VALTYSSON :
SAGAN UM HÚSNESS-ÁTÖKIN
- Alúminíumverksmiðjan á Húsnesi -
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Hinn almenni bindindisdagur
BISKUP ÍSLANDS hefur falið prest
um sínum að helga „hinum almenna
bindindisdegi“ stólræður sínar á
morgun. En þá verður um land allt
unnið gegn áfengisböli þjóðarinnar
af ýmsum félagásamtökum, sem láta
sig menningarmál og framtíðarheill
þjóðarinnar varða. Boðað liefur ver-
ið, að dagblöð höfúðborgarinnar taki
þann dag höndum saman í þessu
efni, fræðslusamkomur verða haldn-
ar víðsvegar, þar sem bindindismál
verða á dagskrá o. s. frv.
En í öllu þessu felst sú viðurkenn-
ing, að áfengismál séu meðal vanda-
mála þjóðarinnar. Því til staðfestu
skal minnt á, að þeir sem um mál
þessi vilja hugsa af alvöru, hafa orðið
þess vottar hin síðustu ár, hve áfeng-
istízkan hefur nú sterk ítök meðal
yngra fólks. Svo sterk eru þessi ítök
orðin, að Bakkus hefur stundum leitt
börnin að sínu altari áður en þau
játast guði sínum í þjóðkirkjum
landsins á fermingardaginn. En þeg-
ar svo er komið þarf engan að undra
þótt mörgum mannslífum sé árlega
bæði beint og óbeint fómað. Stað-
reynd er, að ofnotkun áfengis þjáir
hundruð heimila og þúsundir
manna í þessu landi. Ef svo heldur
sem liorfir í þessum málum, mun
áfengisbölið smám saman brjóta nið-
ur siðferðisþrek þjóðarinnar á öllum
sviðum.
Ljóst er af framanskráðu, að öll
sú viðleitni og vinna einstaklinga og
félaga, og hins opinbera, sem beinist
gegn böli þessu, er lrreint björgunar-
starf. Almenningur lilýtur fyrr eða
síðar að gera þá ófrávíkjanlegu kröfu
til dómsvalds og löggæzlu, að áfengis
löggjöfinni sé framfylgt á annan og
sómasamlegri hátt en nú er og leggja
fram sinn hlut. í þessu efni er tví-
þætt hlutverk framundan. í fyrsta
lagi þurfa áhugamenn að vinna hik-
laust að breyttu og kröfuharðara al-
menningsáliti og í öðru lagi að vinna
hjálpar- og björgunarstarf og koma
fjölda ógæfumanna á réttan kjöl.
Hin ýmsu félagasamtiik og vinnu-
veitendur þurfa að meta bindindis-
sinnaða menn að verðleikum, hið
opinhera verður að taka tillit til þess
í embættaveitingum, hvað sæmilegt
er í þessu efni, og sem allra flestir
borgarar ættu að sjá sóma sinn í því,
að hafna áfengisneyzlu algerlega,
málefnisins vegna.
Dauðsföll af völdum áfengis eru
svo mörg hér á landi á ári hverju, að
ef álíka mannskæður sjúkdómur
bærist til landsins undir öðru nafni,
myndi, án ágreinings, milljónum
króna varið til vamaðar, því skelfing
myndi grípa þjóðina. Því fyn-, sem
þjóðin rís upp til baráttu við eigið
böl, því betra. □
í TILEFNI af „hinum almenna bindindisdegi“ á morgun,
sneri blaðið sér til tveggja ungra manna í ábyrgðarstöðum,
Sigurðar Óla Brynjólfssonar kennara og Hauks Árnasonar
byggingafræðings og bað þá að svara nokkrum spurningum
um áfengismál. Spurningar og svör fara hér á eftir. Fvrst
ræðir blaðið við Sigurð:
Búum við við áfengisvanda-
mál?
Engum vafa er það undir orp-
ið og mun vera ævagamall fylgi
fiskur vestrænnar menningar.
En drykkjuskapur og afleiðing-
ar hans birtast sennilega á ann-
an hátt en áður fyrr.
Hvernig þá helzt?
Til dæmis hefir áfengisneyzla
kvenþjóðarinnar aukizt mjög á
síðari árum og ennfremur ungl-
inga. Að vísu heyrum við sögur
sumra eldri manna um það að
þeir hafi barnungir drukkið sig
fulla, en það voru einstök til-
felli og gáfu sem slík ekki til-
efni til endurtekninga.
En eins og málin standa nú,
virðist unglingur, sem drekkur
sig fullan á almannafæri t. d.
dansleik (til að öðlast kjark
eins og sumir segja) sífellt fá
nýtt tilefni til endurtekningar,
þar sem algengt er að þeir sæki
dansleiki hálfsmánaðarlega,
vikulega eða jafnvel oftar. Virð
ist mér því auðsætt mál, að
þetta leiði til þess að margir
verði ofdrykkjumenn þegar á
unga aldri, enda mun svo vera.
Að vísu er mörgu ungmenn-
inu bjargað aftur með því að
setja það undir læknishendur,
en árangur slíkrar meðferðar
verður oft lítill eða jafnvel eng-
inn.
Hvaða ráð eru til úrbóta?
Þú hefðir ekki komið erindis-
Ieysu, ef ég gæti svarað því. Á
lausn þessa vandamáls hafa
spreytt sig margir ágætir og gáf
aðir menn og er ástandið þó
eins og það er. Að vísu hefir
umbótaviðleitni þeirra oft borið
mikinn árangur, en jafnan hefir
sótt í sama farið undra fljótt,
nema þar sem vökunni er
haldið.
Af þeim tilraunum, er gerðar
hafa verið til úrbóta, sézt að
breyting á almenningsálitinu
hefir verið sá grunnur, sem um-
bæturnar hafa byggzt á. Svo
þarf einnig að vera nú.
Er auðvelt að breyta almenn-
ingsálitinu?
Það mun ekki vera auðvelt.
Auðveldara mun þo að breyta
almenningsálitinu gagnvart
drykkjuskap unga fólksins, en
þess fullorðna, enda hefir það
aldrei viðurkennt hann til fulls
eíns og viðbrögðin við Hreða-
vatns- og Þórsmerkurævintýr-
unum sýndu. Það er hið hóf-
lausa frelsi unglinga til ráðstöf-
unar peninga og útivera án eft-
irlits, sem veldur þessum og
álíka atburðum.
Sjálfsagt er að hafa reyndan
bifreiðastjóra við hlið þess, er
í fyrsta sinn ekur bifreið, þar
til hann hefir sýnt hæfni sína
til akstur, jafn sjálfsagt er að
leiðbeina og hafa strangt taum-
hald á unglingum, bæði um með
ferð fjár og í skemmtanalífinu.
Margar og einmitt hættuleg-
ustu freistingarnar verða á vegi
þeirra á þsssum vettvangi.
Það eru að vísu sumir, sem
halda því fram, að barnið eða
unglingurinn verði að læra að
fara með peninga og standa á
eigin fótum og veita því börn-
um sínum þetta frelsi.
Miklu fleiri foreldrar eru
þessu þó andvígir, en leiðast til
undanlátssemi vegna samtaka-
ið heldur vörð um, er okkur
vantar. En það er bezti vörður-
inn, þegar til alls kemur.
Þetta á ekki aðeins við um
vínneyzlu heldur og margt ann
að svo sem reykingar og laus-
læti ýmiskonar.
Er ekki unnt að stofna slík
félög strax?
Það má sjálfsagt reyna, en
efalaust verður erfitt að fá for-
eldra til samstarfs í byrjun og
börn eða unglingar, sem lokið
hafa barnaprófi þyldu þetta illa
fyrst í stað. Þess vegna er lík-
legra til árangurs að hefja starf
með foreldrum yngstu nemenda
barnaskólanna og láta það síð-
an færast með þeim upp í efri
bekkina og framhaldsskólana,
þar sem því verður við komið.
Hvað um fullorðna fólkið t. d.
kennara sem fyrirmynd ungl-
inga?
Vissulega hefir það gildi í
sjálfu sér og fyrir unglinginn
að við lifum grandvöru og heið-
arlegu lífi, en vil þó benda á
að strákarnir í skólanum hefðu
ekki tekið það upp eftir mér,
að láta sér vaxa hár niður á
herðar, þótt ég fyrstur manna
hefði orðið til þess segir Sigurð-
ur að síðustu og þakkar blaðið
svör hans.
Sigurður Óli Brynjólfsson.
leysis. Sem dæmi má nefna úti-
vist barna á kvöldin. Flestir
vilja halda börnum sínum inni
á kvöldin en þó eru nógu marg-
ir, sem gefa eftir, til þess að
verulegur hópur barna sézt úti.
Síðan geta þau börnin, sem ekki
hafa fengið að fara út vitnað í
útivist hinna, og af ótta við að
barnið finni til sérstöðu leyfa
foreldrarnir því að fara út eitt
og eitt kvöld og svona gengur
þetta á víxl þar til börnin telja
þetta sjálfsagt og foreldrarnir
láta undan gegn vilja sínum.
Slík víxlþróun er á mörgum
sviðum.
Geta skólarnir orðið hjálpleg-
ir til að eflá samtök foreldra er
miða að samræmi í uppeldi?
Aðstaða skólastjóra og kenn-
ara hérlendis er yfirleitt erfið
og slíkt samstarf við foreldra
hlýtur að kalla á mjög aukið
starf þeirra, en þrátt fyrir það
er ég sannfæi'ður um að þeir
muni fúsir til samstarfs við
foreldrana og óska eftir því að
það megi takast.
Þekkir þú til slíkra samtaka
af reynslu?
Nei, en mér er sagt að víða
erlendis taki foreldrar mikinn
þátt í skólastarfinu og þá eink-
um í félagslífinu. En einnig séu
haldnir foreldrafundir, þar sem
vandamál, er koma fyrir í upp-
eldisstarfinu, séu rædd og
þannig myndist samræmi og
fastari venjur — þ. e. gagnlegt
almenningsálit um rétt og rangt.
Það eru einmitt hinar ýmsu
siðareglur, sem almenningsálit-
í hverri viku sjá þó bæjar-
fógeti og lögregluþjónar tugi
ölvaðra ungmenna án þess að
hreyfa hönd eða fót, þó þeir
viti að í öllum tilfellum hefur
verið framið lögbrot. Fyrir
Iíaukur Árnason.
slíka vanrækslu ætti að vera bú
ið að víkja öllum þessum mönn
um úr starfi, en almenningsá-
litið hefur ekki krafizt þess af
nægri festu.
Lengi hefur því verið haldið
fram, að margir unglingar
byrji drykkju vegna feimni á
dansstöðum. Hvers vegna er
danskennsla þá ekki tekin upp
sem skyldunámsgrein í barna-
og gagnfræðaskólum?
Auðvelt myndi þá að starf-
rækja vandaða skemmtistaði
fyrir unglinga og fullorðna án
þess að sala áfengis þyrfti að
standa undir rekstrarkostnað-
inum. Auka þarf ábyrgðartil-
finningu barna, unglinga og
fullorðinna fyrir sjálfum sér,
vegna sjálfs sín og þjóðfélags-
ins. Glæða þarf fegurðar og
listskyn og vekja áhrifamátt
lífsgleðinnar og lífsfegurðar-
innar.
Finnst þér, að stofna þyrftu
ný samtök?
Stofna þarf félagasamtök allra
þeirra er líta á áfengisdrykkju
sem vandamál er ráða þarf bót
á. Kraftar þeirra verða bezt
nýttir í einu stóru félagi sem
megnar að reisa við almennings
álitið og veitir m. a. bæjarfógeta
og lögreglu það aðhald og stuðn
ing sem þarf til að framfylgja
lögum um notkun áfengis.
Krefjast ber þess að opinber-
ir embættismenn ríkis og bæja
neyti ekki áfengis eða veiti í op-
inberum veizlum og á fagnaðai'-
stundum almennings, og að sjálf
sögðu ekki í vinnutíma.
Slíkt félag mundi geta haft
þau áhrif að kennarar og aðrir
leiðtogar ungs fólks teldu sér
skylt að vera bindindismenn.
Hvað viltu segja um bruggun
og sölu áfengs bjórs í landinu?
Með sölu á áfengum bjór opn-
um við síðasta varnarmúrinn
gegn áfengisbölinu. Þá mundi
drykkjuskapur á vinnustöðum
stóraukast. En nú er öldrykkja
eitt alvarlegasta vandamál bygg
ingariðnaðarins á Norðúrlönd-
um. Þó gert sé ráð fyrir að sala
á bjór verði á sama hátt og á
áfengi, þá mun það aðeins vera
talin bráðabirgðaráðstöðun ef
verða mætti til að sala þessa
drykkjar fengist leyfð í land-
inu, segir Haukur Árnason að
lokum og þakkar Dagur svörin.
Sóslðlisíar og íhaldsmenn auka lylgi sill
Jafnaðarmenn tapa fylgi
Búum við við áfengisvanda-
mál Haukur?
Þegar hundruð bæjarbúa eða
þúsundir landsmanna drekka
sig ofurölvi í hverri viku, tugir
manna geta ekki sinnt vinnu
sinni vegna ofdrykkju, bæjar-
fulltrúar verða sér til athlægis
í opinberum móttökum vegna
drykkj ufýsnar, íþróttafrömuðir
eru með drykkjulæti á íþrótta-
leikum, kennari mætir í
kennslustund með áberandi
„timburmenn" og nemendur
skemmta sér við að hressa hann
við á áfengum bjór, og hver
fimm manna fjölskylda eyðir
tugum þúsunda í áfengiskaup
að meðaltali á ári, þá tel ég að
við búum við áfengisvandamál.
Hverjar telur þú helztu ástæð
ur drykkjuskapar?
Megin orsakir drykkjuskap-
ar tel ég vera minnimáttar-
kennd, lífsleiða, tilraun til
flótta frá raunveruleikanum,
taugaspennu og drykkjutízkuna.
Hvaða ráð eru tiltæk til að
minnka áfengisnotkun?
Mikilvægasta vopnið gegn of-
notkun afengis er án efa sterkt
almenningsálit, sem fordæmir
alla notkun áfengis. En nú er
almennt hlegið að drykkjulát-
um og ofdrykkjumönnum vor-
kennt eða þeir lítilsvirtir fyrir
að koma óorði á áfengið.
Allur drykkjuskapur þarf að
verða jafn óhugsandi og ölvuð
kona á almannafæri fyrir 30 ár-
um.
Áfengislöggjöf okkar gerir
ráð fyrir að óheimilt sé hvei-ju
ungmenni að neyta áfengis og
refsivert ef fullorðnir stuðla að
því að ungmenni neyti þess.
Jótlandi 10. marz. Bæjar- og
sveitarstjórnarkosningar fóru
fram í Danmörku þann 8. þ. m.
Þátttaka í kosningunum var
meiri en áður, að nálgast það,
sem er í þingkosningum.
Niðurstaða kosninganna er sú
að Socialistisk Folkeparti (flokk
ur Axels Larsens) og íhalds-
flokkurinn hafa unnið á. Stjórn
arflokkurinn — Jafnaðarmenn
— hafa tapað. Aðrar breyting-
ar hafa orðið litlar. Talið er, að
stjórnin hafi tapað á frumvarpi
því, sem hún hefur lagt fram í
þinginu með Vinstri flokknum
og Radikalaflokknum um íbúð-
ai'byggingar. Það hafi þótt ná
of skammt.
Jens Otta Krag, forsætisráð-
herra, segir eftir kosningarnar,
að þær gefi lítið til kynna um
næstu þingkosningar. Á þessu
kjörtímabili verði afgreidd ný
lög um sveitarstjórnarmál, sem
gangi í þá átt, að gefa bæjar-
og sveitarfélögum meiri sjálfs-
ákvörðunarrétt en áður.
Paul Hartling, form. Vinstri
flokksins, lýsir ánægju sinni
yfir kosningunum, einkum að
því leyti, að flokkurinn hafi
aukið fylgi sitt í bæjunum.
Paul Sörensen, form. þing-
flokks fhaldsflokksins, er mjög
ánægður yfir sigri flokksins og
telur að hann stafi af tillögum
flokksins um meiri sjálfstjórn
sveitarfélaga.
Axel Larsen, form. Sósíalista-
LEIÐRÉTTING við fermingar-
lista: Sveinbjörn Þorvarður
Guðmundsson heitir dreigur-
inn í Eyrarveg 17, en ekki
Sigurbjörn, eins og stóð í síð-
asta blaði.
flokksins, telur sinn flokk eina
sigurherrann í þessum kosning-
um, einkum í Kaupmannahöfn.
Hann segir, að flokkur sinn sé
fús til samvinnú við Jafnaðar-
menn í bæjarstjórnum og
hreppsnefndum.
Vegaskemmdir.
Miklar vegaskemmdir hafa orð-
ið á malbikuðum vegum á Jót-
landi í vetur. Ovenjulega mikil
frost hafa sprengt malbikið.
Víða eru umferðatruflanir
vegna viðgerða, og er umferð-
inni þar stjórnað með ljósum.
Allir aðalvegir hér á Jótlandi
eru enn malbíkaðir. Talið er að
þessar vegaskemmdir muni
nema 30 millj. kr. tjóni.
Einsíæður banki.
Fyrir rúmum 10 árum var
stofnaður JAK-bankinn í Midd-
elfart. Þessi skammstöfun þýð-
ir „Jord-Arbejde-Kapital“. —
Bankinn er reistur á þeirri
skoðun, að peningar séu. ekki
verðmæti, en aðeins milliliður.
Verðmætin séu árangur af
vinnu, t. d. byggingar, ræktað
land og bækur. Þess vegna sé
ekki réttlátt að taka vexti af
peningum. Bankinn er reistur
á þessari skoðun. Hann tekur
ekki vexti, aðeins rekstrarfé
handa bankanum, sem nemur
la/2—2%. Öll útlán byggjast á
því að hafa átt eitthvert fé í
bankanum að 'minnsta kosti 2%
ár. Útlánin eru svo í hlutfalli
við inneignina.
Starfsemi bankans gengur
ágætlega og vex stöðugt. Hann
hefur nú útibú í öllum stærri
bæj um, Peningar þeir, sem lagð
ir eru inn í bankann eru skatt-
frjálsir, þar sem þeir gefa enga
vexti. Þessi banki hefur lánað
mikið til íbúðarhúsbygginga.
Bankastjórinn Hálfdán Krist-
iansen ferðast mikið og flytur
fyrirlestra um þær grundvallar
skoðanir, sem bankinn er reist-
ur á. Hann hefur flutt erindi í
Englandi, Frakklandi og Sví-
þjóð um þessa starfsemi.
E. Sig.
III.
Ummæli og athugasemdir
Norsk blöð tóku ekki með
þegjandi þögninni óvæntum úr-
slitum hlutabréfasölunnar og af
leiðingum þeirra. Var mikið um
þetta rætt eftirá um all-langa
hríð. Skal hér aðeins drepið á
hrafl úr ummælum tveggja
Björgvinjarblaða: — 30. sept.
1963: — Á þennan hátt
falla yfirráð þessa mikla iðnfyr-
irtækis raunverulega og algei'-
lega í erlendar hendur... .“
Og annað blað segir m. a. í
löngum ritstjórnarpistli 1./10.
1963:
„. ... Annaðhvort hafa norsk
ir fjármálamenn ekki haft hand
bært fé og lítinn eða engan
áhuga haft á málinu, eða hins
vegar talið auðvelt að verja fé
sínu betur á öðrum vett-
vangi. .. .“
„Húsness-verksmiðjan verður
nú algerlega í höndum harðsvír
aðs erlends auðvalds og öllum
þeim háska háð, sem þetta get-
ur valdið starfseminni allri og
sveitinni einnig yfirleitt. . . .
Svisslendingar hafa nú hönd í
bagga með öllum rekstri þessa
fyrirtækis sem stofnsetja á hér
á Húsnesi. Þeir verðleggja hrá-
efnið (bræðslumálminn) og sölu
verð þess og geta þannig ráð-
stafað tekjuafgangi, eins og
þeim hentar bezt. . . . Hér hefði
verið brýn nauðsyn á traustri
andstæðu norskri, frjálsra og
óháðra stjórnenda, en ekki
gervimanna eða leppa, og nauð-
syn á eftirliti með öllu stárfinu,
að þar gengi allt með röð og
reglu....“
xxxx
í grein sinni í DEGI 13. tbl.
19. febrúar sl. tilfærir G. G.
nokkur ummæli iðnmálaráð-
herra Noregs úr þingræðu hans
17. júní 1964. Mun ummælum
þessum ætlað að lýsa áhuga rík
isstjórnarinnar á því að bjarga
dreifbýlum og afskekktum
byggðarlögum frá mannauðn og
margvíslegum vanda. En þessi
eru m. a. orð Hollers ráðherra,
sem G. G. birtir:
„Á Húsnesi er nú unnið að
því jafnvægisverkefni að skapa
atvinnu í landshluta, sem hefir
átt við efnahagslega örðugleika
að stríða og búið við það ástand,
áð margt, ungt fólk hefir flutt
þaðan af því það vantaðl vei-k-
efni. Bygging alúmínverksmiðj-
unnar er raunverulega þáttur í
viðleitni stjórnarvaldanna til að
stuðla að því, að vandamál af-
skekktra byggðarlaga verði
leyst. . ..“ — En nú er Húsnes
hvorki dreifbýlt né'afskekkt! —
Þetta er eflaust fallega mælt
og landsföðurlega. En hvers
vegna var þessu fagnaðarerindi
og forsjónarmildi ekki tekið
opnum örmum af þeim, er þess-
arar blessunar áttu að njóta?
Því munu nú svara Hörða-
landsbændur og aðrir aðilar á
þessum slóðum. Og í svörum
sumra þeirra felst geysimikill
fróðleikur og Iífsreynsla, sem á
erindi víðar en aðeins um Hús-
nes og Hörðalands-fylki.
IV.
Hörðalands-bændur rísa til
varnar
Bændaíélög Hörðalands and-
mæltu þegar staðarvali til stór-
iðnaðar á Húsnesi. Bent var sér
staklega á, hve víðlend og góð
jarðræktarskilyrði þar sé um að
ræða. Og einnig hve mikil hætta
sé á að hið mikla tilraunasvæði
barrskóga-ræktunar, sem er hið
mesta á Hörðalandi, geti auð-
veldlega hlotið tjón af bræðslu-
reyknum (flúorreyk), eins og
dæmin sanna víðsvegar um
Noreg.
Búnaðarmálastjóm fylkisins
studdi rækilega undir andmæli
bændafélaganna og rökstuddi
mál sitt kröftuglega, ekki að-
eins um staðarvalið á Húsnesi,
heldur einnig um stóriðjurekst-
ur í ágætum búnaðarsveitum.
Bændafélögin bentu ennfrem
ur á hin einstæðu og ágætu
landbúnaðarskilyrði á Húsnesi,
sem SNA nú hyggist leggja und
ir sig með eignarnámi (hundruð
hektara). Allt þetta svæði sé
eitt stærsta og bezta ræktunar-
svæði í Vestur-Noregi, bæir þar
séu allir í fjölskyldu- og ættar-
eign og Iiggi vel við aukinni
ræktun. Og barrskógarnir verði
í mikilli hættu.
Bændafélögin átelja einnig
mjög, hve áhugamenn landbún-
aðarins séu hér „settir hjá“!
Þannig sé það einnig, þegar um
reyktjónið sé að ræða, sem
reynst hefir allmikið við allar
alúminverksmiðjurnai'. — En
þá sé bara skroppið til Sviss-
lands með nokkra velvalda
framámenn héraðsins, „og þeim
sýndur þar sannleikurinn, og
sannfærðir snúa þeir síðan heim
aftur á þeim vettvangi! — En
hví ekki leita ummæla hlut-
lausra sérfræðinga hérlendra?“
spyrja héraðsbændur. . . .
Búnaðarmálastjórn Hörða-
lands-fylkis andmælti kröftug-
lega að stofnað væri til stóriðju
á Húsnesi, þar sem þetta jarð-
svæði fullnytjað til jarðræktar
og skógræktar myndi sennilega
verða mesta og bezta landbún-
aðarhérað fylkisins með fjölda
sjálfseignarb'ænda. Er betta rök
stutt rækilega á margvíslegan
hátt. Eignarnámskröfur umsækj
enda hafi yfirleitt komið o£
seint til búnaðarmálastjórnar,
eftir að allur undirbúningur um
sækjenda var kominn langt
áleiðis, og umsóknarskilyrði og
upplýsingar allar mjög ófull-
nægjandi og villandi. Og að lok-
um segir Búnaðarmálastjórn á
þessa lund:
„Hvergi annarsstaðar í fylk-
inu myndi slík starfsemi valda
jafnmiklu tjóni á væntanlegum
búnaðarframkvæmdum sem
einmitt á Húsnesi. Auk þess telj
um vér að rannsaka beri og
meta eigi tjón það er verk-
smiðj u-reykurinn muni valda,
áður en málið er til lykta
leitt....“
f næsta kafla verður sagt frá
andmælum nokkurra merkra
manna og víðkunnra í Hörða-
lands-fylki. ,

Rauðhausafélagið
Saga eftir
SIR ARTHUR CONAN DOYLE
11
«$x$x$*s>3x3><$x5>3>3>3xSx$x$x$x$*3>
'<$'^‘3>^’<^$XSX§X^^^«J>3x3x$xS>^
unum, og við fetuðum okkur niður sveigð steinþrep, sem
einnig enduðu í öðru stórkostlegu stálgrindaverki. Merry-
weather stanzaði til að kveikja á ljóskeri. Síðan fylgdi hann
okkur niður lág og dimm göng, þar sem loftið var þrungið
megnri moldarlykt. Loks lauk hann upp þriðju járnhurð-
inni. \ ið stigum inn í stóra kjallarahvelfingu, þar sem járn-
rimlakössum og gríðarstórum kistum var hlaðið allt um
kring.
— Það verður varfa sagt, að þið séuð auðsóttir að ofan,
mælti Holmes, lyfti ljóskerinu og horfði í kringum sig.
— Og þá ekki að neðan, svaraði Merryweather og sló staf
sínum á hellurnar, sem huldu gólfið. Drottinn minn dýri!
Er holt undir hellunum? spurði liann og leit upp alveg
furðu lostinn.
— Ég verð að biðja yður, Merryweather, að hafa hér ekki
í frammi neinn gný eða gaurag’ang, sagði Holmes hvass í
fasi. Þér hafið þegar telft góðum úrslitum erfiðis okkar í
nokkra tvísýnu. Setjist í öllum bænum á eina af þessum kist-
um og hafið hægt um yður.
Hinn virðulegi bankastjóri tyllti sér upp á rimlakassa,
særður á syip, en Holmes kraup á kné á gólfinu með ljós-
kerið og stækkunargler í höndunum og tók að rannsaka
sprungurnar milli steinhellnanna af mikilli nákvæmni.
Andartaki; síðar virtist hann hafa svalað forvitni sinni, því
að hann reis á fætur og stakk glerinu í vasann.
— Ég held við hljótum að h'afa að minnsta kosti klukku-
tíma til stefnu, mælti hann. Þeir fara varla á stúfana fyrr
en vinur okkar veðlánarinn er háttaður og sofnaður. En þá
bíða þeir ekki rnínútu lengur. Því fyrr sem þeir ljúka verki
sínu þeirn mun lengri tími gefst þeim til undankomunnar.
Þú skilur það nú, kæri Watson — eða hefur vafalaust þegar
getið þess til — að við erum staddir í kjallara Borgardeildar
eins af stærstu bönkurn Lundúnaborgar. Herra Merry-
weather er aðalbankastjóri bankans, og hann rnundi
kannske skýra fyrir þér, hvers vegna það er ofureðlilegt, að
djörfustu glæpamenn Lundúna liafa talsverðan áhuga á
þessari kjallarahvelfingu.
—Það gerir franska gullið okkar, hvíslaði bankastjórinn.
Við höfum þegar fengið aðvaranir um, að ef til vill mundi.
reynt að klófesta það.
— Franska gullið ykkar?
— Já, einmitt franska gullið okkar. Fyrir nokkrum mán-
uðum síðan gafzt okkur tækifæri til að styrkja aðstöðu okk-
ar, og með það fyrir augum tókst okkur að fá lán hjá
Frakklandsbanka, þrjátíu þúsund gulldali. Ég veit, að það
hefur kvisazt, að okkur hefur ekki enn gefizt tækifæri til að
setja fé þetta í umferð, heldur liggi það enn í geymslum
okkar. í þessum kassa, sem ég sit á, eru tvö þúsund gull-
dalir vafðir í blýþinnu. Gullbirgðir okkar eru í augnablik-
inu stórum meiri en vant er að varðveita á einum stað, og
bankastjórnin hefur þess vegna ekki verið alveg áhyggju-
laus í þessu máli.
— Og áreiðanlega ekki að ástæðulausu, mælti Holmes.
En nú verðurn við að ráða ráðum okkar. Ég vænti þess, að
innan klukkustundar muni sverfa hér til stáls. Þangað til
verðum við að hafa lokuna á ljóskerinu, herra Merry-
weather. j
— Eigum við að sitja hér í myrkrinu? Framhald. j