Dagur - 10.05.1966, Síða 8

SMÁTT OG STÓRT
8
WWWWWWVWWWWWWWWWWWW AWW'^A^AWAWWVWWWWW-AAWWWVWWWWWWWWWWWWWWWVWS
TILLAGA HJARTAR Á TJÖRN UM
ÞUNGAFLUTMNGA I SNJO
Þörf á rannsókn og tilraunum
HJÖRTUR E. ÞÓRARINSSON þjóðfélags er vaxandi þörf á
fiytur í sameinuðu þingi tillögu greiðum og öruggum samgöng-
þess efnis, að Alþingi skori á um. þess vegna er uppbygging
ríkisstjórnina að fela Vegagerð og viðhald samgöngukerfis eitt
ríkisins að láta, svo fljótt sem af meginviðfangsefnum allra
unnt er, fara fram ýtarlegar þjóða, sem eru á framfarabraut.
rannsóknir og tilraunir í því Verkefni þetta er ákaflega
skyni að leiða í ljós, hvers kon- miserfitt, ekki sízt uppbygging
ar tæki og tækni henta bezt til landvegakerfis, og fer það eink-
þungaflutninga hér á landi, þeg- um eftir náttúrufari og þéttbýli
ar fannalög og óstöðug vetrar- hinna ýmsu landa.
tíð gera venjuleg samgöngutæki Hér á landi er það fremur
óvirk. síðara atriðið, strjálbýlið, sem
f greinargerð hans fyrir mál- því veldur, að landsamgöngu-
inu segir svo: kerfið er þjóðinni dýrt. Þó er
Eitt af einkennum nútíma nú svo komið, að þjóðvegakerf-
Endurreisn íslenzkra dreifbýlisbyggða
í FYRRA var ég á ferðalagi
með strandferðaskipi eftir ein-
um af hinum fögru fjörðum á
Vesturlandi. Það var hásumar.
Skipið leið hægt inn fjörðinn og
var auðvelt að athuga landslag
og landshætti. Á vinstri hönd
taldi ég sjö býli, sem voru sýni-
Jega fallin í auðn og mannlaus.
Túnin voru ekki stór, höfðu ver
ið í góðri rækt, en nú var byggð
in sýnilega mannlaus. Hér hafði
íslenzkt fólk áður öldum saman
bjargazt í hörðum árum, bæði
við sjávargagn úr fjörðunum og
landbúnað í dreifðum smábýl-
um. Þetta var eitt af hinum
mörgu eyðisvæðum, sem hefur
fjölgað, einkum víða vestan-
Jands, á síðustu árum. En land-
auðnarinnar gætir víðar. í
Grímsnesi eru eyðijarðir og
Útvegaði ungl-
ingum áfengi
UM SÍÐUSTU helgi urðu hér á
Akureyri nokkrir bifreiða-
árekstrar, þrír ölvaðir menn
voru teknir höndum og rann-
sókn er hafin vegna gruns um
ölvun við akstur.
Þá var upplýst um mál þriggja
ungmenna og fullorðins manns,
sem útvegaði þeim áfengi. Ann-
að mál svipað er nú í rannsókn
hjá yfirvöldunum. □
mjög víða um Suðurland, jafn-
vel í Fljótshlíð sjálfri. Þar í
grennd voru sextug hjón með
þrjátíu kýr og góðan vélakost
innan húss og utan. Þetta var
gamalt býli, sem hjónunum
þótti vænt um. Þau höfðu
byggt það og prýtt og gert að
stórbýli. En hjónin máttu
hvergi víkja sér frá vegna dag-
legra skyldustarfa. Þau máttu
ekki verða veik, því að dagleg
störf voru ofurefli eins manns
eða konu. Oll ævi þeirra var
orðið sámfellt hörku stríð utan
við mannfélagið og utan við þá
tilbreytni og hvíld, sem nútíma
mönnum þykir ekki aðeins æski
leg, heldur óhjákvæmileg. Þeg-
ar annað þessara hjóna fellur
frá, stöðvast framleiðsluvélin.
Vinnuaðstoð á slíku heimili er
ófáanleg. Síðan koma arfaskipti.
Vafasamt er að ung hjón vilji
kaupa jörðina með áhöfn og vél
um. Því fylgja miklar lántökur,
vextir og afborganir. fslending-
ar búa nú við vinnuskilyrði,
sem eru býsna ólík þeim kjör-
um, sem umrædd hjón, og mik
iil fjöldi annarra manna sætta
sig við. Ungar konur veigra sér
alloft við að verða húsmæður í
sveit, þó lífsskilyrði séu álitleg.
Þær eiga með manni sínum og
ungum börnum að standa fyrir
sveitaheimili með ölum þeim
kröfum, sem þar eru gerðar
vegna atvinnunnar og af mann-
félags ástæðum.
Eins og málum er nú háttað
hér á landi er óhætt að fullyrða
að hinn gamli dreifbýlisbúskap-
ur á íslandi er í mikilli hættu.
Eyðijarðirnar segja til sín og
ið tengir saman að heita má all-
ar byggðir landsins. Að vísu er
það víðast af vanefnum gert og
stendur til bóta. Vandræðalaust
má það þó kallast undir öllum
venjulegum kringumstæðum.
En út af því bregður þó, þeg-
ar snjó kyngir niður í vetrar-
hríðum. Þó getur svo farið, og
ber raunar við nálega á hverj-
um vetri, að heil héruð og
landshlutar missa að einhverju
eða öllu leyti not af vegakerfi
sínu um lengri eða skemmri
tíma, jafnvel mánuðum saman.
Þá stöðvast öll samgöngutæki,
sem á hjólum ganga, en þau,
(Framhald á blaðsíðu 7)
þeim fjölgar með hverju ári.
Tvær hættur vofa yfir byggð-
inni. Annars vegar of lágt af-
urðaverð. Þar koma til greina
áhrif ríkisvaldsins. Bændastétt-
in verður að sækja til Alþingis
og landsstjórnar um framlög af
lánsfé hvert ár til að bæta upp
söluverð á allri hvítri vöru, sem
framleidd er og seld í landinu.
Eftir því sem dýrtíðin vex mun
þurfa meira fé til verðbóta.
Sveitamönnum fækkar nokkuð
með hverju ári. Þannig hefur
stéttin nokkuð minnkandi kosn-
ingaáhrif. Dýrtíðin mun gera að
stöðu bænda erfiðari með
(Framhald á blaðsíðu 7).
ÍSLENDINGUR KOM AÐ
SUNNAN
Síðasta tölublað. íslendings kom
með flugvél úr Reykjavík. Blað-
ið var prentað þar, þótt hvergi
væri þess getið, svo sem siður
er. í þessu sunnanblaði kom
líka stefnuyfirlýsing Sjálfstæð-
manna á Akureyri, og fór vel
á því að allt kæmi þetta frá
höfuðbólinu, ef ekki samið þar
þá væntanlega yfirfarið.
MATUR OG GISTING
Á ferðamálaráðstefnunni á Ak-
ureyri nú fyrir helgina tók Birg-
ir Þorgilsson mörg dæmi af hin-
um ofboðslegu hækkimum á
mat og gistingu hótelanna sl. 4
ár. Eitt dæmið var frá Hótel
Borg og hljóðaði svo: Herbergi
á 165 kr. er nú 260 kr., morgun-
verður 30 kr. nú 66 kr., hádegis-
verður 40 kr. nú 85 og kvöld-
verður 45 kr. nú 150 krónur.
Svipaðar hækkanir hafa orðið
hjá mörgum öðrum gistihúsum.
STANDA GISTIHÚSIN AUÐ?
Með álíka verðlagsþróun í Iand-
inu munu ýms gistihús standa
auð eftir skammtn tíma, því ís-
land er þegar orðið eitt dýrasta
ferðamannaland í heimi. Þá
verður að engu sá áróður og sá
undirbúningur, sem gerður hef-
ur verið í trausti á vaxandi
ferðamannastraum.
ÚTVARPSUMRÆÐUR Á
ALÞINGI
Ræðumenn Framsóknarflokks-
ins í útvarpsumræðunum að
þessu sinni voru formaður
flokksins, Eysteinn Jónsson, Sig
utvin Einarsson, Ágúst Þorvalds
son, Ingvar Gíslason, Helgi
Bergs, Þórarinn Þórarinsson og
Ólafur Jóhannesson, talið í
þeirri röð er þeir tóku til máls.
Úttekt þeirra á stjórn þjóðar-
búskapsins var glögg og studd
þungum rökum. Mest ræddu
þeir að vonum um dýrtíðarvöxt
inn og álsamninginn, sem verið
hefur á dagskrá undanfarið, en
komu að öðru leyti víða við.
Talsmenn stjórnarinnar viður-
kenndu nú, berum orðum, að
hún hefði ekki ráðið við dýrtíð-
ina, en töldu þar á móti henni
það til ágætis, að framfarir
hefðu orðið í landinu í góðærun
um undanfarið. Það þótti þeim
frásagnarvert, og hitt ekki síð-
ur, að 100% aflaaukning og verú
hækkun erlendis á sjávarafurð-
um, skyldi auka gjaldeyrisöflun
landsmanna!
ÞEIR FENGU „TÍMA“
Eysteinn Jónsson sagði m. a. að
stjórnin hefði sagt við kjósendur
fyrir þremur árum: Gefið okk-
ur lengri tíma. En á þessum
þrem árum hefði dýrtíðin auk-
izt hraðar en fyrr. Þrátt fyrir
góðærið væru skuldir erlendis
nokkrum hundruðum milljóna
liærri en fyrir sjö árum. Aukn-
ing fastra lána væri meiri en
aukning gjaldeyrisinnstæðna.
Framleiðslan gæti ekki keppt
við verðbólgufjárfestinguna,
Stjómarblöðin væm nú farin að
gæla við verðbólguna. Stjómar-
blöðin segja, að kjarasamning-
arnir hefðu tekizt vel undanfar-
in þrjú ár, og væri því ekki
kaupinu um að kenna. Hann
kvað hættu á, að stjórnin hugs-
aði sér álsamninginn aðeins upp
haf meiri reksturs útlendinga
hér. Um atvinnujöfnunarsjóðinn
sagði hann m. a., að sjóðurinn
fengi ekki nema 33 millj. kr. frá
álverksmiðjunni á næstu sex ár
um samtals. Nú myndi hert á
lánsfjárhöftum til að rýma fyrir
stóriðjunni syðra, og ef dregið
yrði úr framkvæmdum gerði At
vinnubótasjóðurinn minna gagn
en vonir stæðu til.
„ÓSTJÓRN“, AÐ DÓMI
GYLFA
Sigurvin Einarsson minnti m. a.
á það, að stjómin hefði sagt ár-
ið 1960, að 13% hækkun fram-
færsluvísitölunnar væri „þung-
bær“. En nú hefði þessi vísitala
hækkað um 84% og vísitala
vöru- og þjónustu um 114%.
Hann sagði að viðskiptamála-
ráðherra hefði sagt, að 10% verð
bólga á ári væri mikil verð-
bólga og bæri vott um „óstjórn“
í þjóðfélaginu. Hér hefði, sam-
kvæmt þessu verið „óstjórn“ í
landinu undanfarið.
„ÓMINNISÁSTAND“
Ágúst Þorvaldsson talaði m. a.
um „óminnisástand“ Alþýðu-
flokksins, sem hefði gleymt sjálf
um sér og stefnu sinni i brúðar-
dansinum með íhaldinu við hinn
gamla erkióvin sinn, „íhaldið“.
Hann sagði, að verðbólgan væri
aðferð til að færa eignir Iands-
manna á færri hcndur. Hann
kvað bændur hafa greitt á einu
ári 33 millj. kr. í vexti af lánum
Stofnlánadeildar og 15 millj. kr.
í lánsfjárskatt. Til að standa
straum af bústofnuii og bú-
rekstri í nútímastíl þyrfti 30—40
arðgæf kúgildi. Bændur hefðu
ekki fengið neitt liagræðingarfé
en verið hvattir til að auka fram
leiðsluna. Útflutningsbætur
væru orðnar ófullnægjandi
vegna dýrtíðar. Hann kvað það
óviðfelldna aðferð í bráðabirgða
lögunuin sl. haust, að miða kaup
bænda við bætur almannatrygg
inga og margt fleira ræddi hann
um mál bænda.
(Framhald á blaðsíðu 7.)
*
EFTIRMÆLI „VIÐREISNARINNAR"
Þefla þæffu mikil vanskil
á Norðurlandi
f SKYRSLU um ríkisábyrgðir og vanskil við ríkissjóð í því
sambandi, sem lögð var fram á Alþingi i vetur, kemur m. a.
í ljós, að bæjarútgerð Hafnarfjarðar skuldar ríkissjóði vegna
vangreiddra afborgana og vaxta um 35 millj. kr., Guðmundur
Jörundsson vegna togarans Narfa 18,5 millj. kr. og Einar
Sigurðsson vegna togarans Sigurðar 19,5 millj. kr.
Þetta var fyrir miðjan vetur og liefur ekki heyrzt, að
skuldimar hafi lækkað síðan.
Auk vanskilanna skulduðu þessir aðilar auðvitað það, sem
eftir stóð af umsömdum lánum. Þetta þættu mikil vanskil á
Norðurlandi og eiga þó sum fyrirtæki hér við erfiðleika að
stríða.
I...................—..........