Dagur - 21.09.1966, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Simar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
GOTT ÁRFERÐI OG
SLÆM STJÓRN
UM NOKIÍUR undanfariu ár hehir
aðalútflutningsframleiðsla íslend-
inga lniið við gott árferði og batn-
andi. Sjávaraflinn lrefur auki/t utn
helming. Verð sjávarafurða befur
verið bækkandi á erlendum mörkuð-
unr og sala afurðanna gengið mjög
greiðlega, ]>annig, að birgðasöfnun
hefur ekki staðið framleiðslunni fyr-
ir þi'ifum. Erlendur gjaldeyrir fyrir
vörur befur streymt inn í banka-
reikningana í viðskiptalöndunum í
svo stríðum straumi, að elcki eru áð-
ur dæmi til slíks. Atvinna og pen-
ingavelta í landinu svo og innstæður
í lánastofnunum bafa því, eins og
vænta mátti aukizt verulega í krón-
um tafið.
Þegar ]>annig árar skyldi maður
ætla, að allt efnahagslíf þjóðarinn-
ar væri í himnalagi, miðað við
}>að, senr áður var. Að atvinnuveg-
irnir bæru sig betur en nokkru sinni
fyrr. Að elcki kæmi til mála, að
, greiða þyrfti af almennafé verðupp-
bætur til útflytjenda eða bjálpa
vinnandi fólki til að greiða lífsnauð-
synjar sínar. Að verðgildi krónunnar
væri traust og að menn gætu óhrædd-
ir geymt eða lánað sparifé sitt.
En því miður er þetta ekki svo.
Hvers vegna? Vegna þess að árferðið,
jafnvel þótt gott sé, ræður ekki alveg
úrslitum. Góðærið hefur verið til
staðar, en stjórn efnahagsmálanna
hefur brugðizt. Sú ríkisstjórn, sem
með völdin hefur farið í góðærinú,
hefur ekki reynzt hlutverki sínu
vaxin.
Þessi stjórn tók að sér það mikils-
verða verkefni að skapa stöðugt verð
lag í landinu, en í stað þess ríkir hér
1 nú vaxandi dýrtíð, sem stjórnin ræð-
ur ekkert við. Þess vegna berjast at-
vinnuvegir landsmanna í bökkum,
þrátt fyrir góðærið. Þess vegna
hækka verðuppbætur og niðurgreiðsl
ur. Þess vegna minnkar krónan þó
að skráning liennar sé óbreytt að
kalla. Þess vegna kaupa menn í mörg
um tilfellum miklu tneira fyrir afla-
£é sitt en þeim eða þjóðfélaginu er
hollt, vegna óttans við verðbólguna
1 og um verðgildi krónunnar.
Þessi stjórn reynir að fá fólk til að
gleyma því, að liún hafi ætlað að
skapa stöðugt verðlag. Hún segist
hafa haft það hlutverk fyrst og
laemst að koma á frjálsum viðskipt-
um. En það þarf ekki sterka stjórn
tál að opna gjaldeyrisvarasjóð fyrir
hvern þann, sem óskar að flytja
inn erlenda vöru, án tiilits til nauð-
synjar. Slíkt getur jafnvel gerzt þótt
engin stjórn, sem því nafni getur
kallazt, sé til í landinu. □
Greinargerð 11111 starf semi nánis-
o
flokka Aknrevrar 1966
NÁMSFLOKKAR Akureyrar
hófu starf sitt í janúar 1963.
Kennt var um 12 vikna skeið.
Þær námsgreinar, sem
kennsla var veitt í voru að
þessu sinni fjórar: myndlist, véi
ú ritun, enska og danska.
NámsgjaldiS • fyrir 24 st. var
700.00 kr. þ. e. um 29.17 kr. á
stund.
%
Myndlist:
Kennari var Einar Helgason,
gagnfr.skólakennari. Kennsla
hófst 11. janúar, og kenndar
voru tvær stundir á viku .Kennt
var í Gagnfræðaskóla Akur-
eyrar.
Auk beinnar tilsagnar í mynd
list voru sýndar fræðslukvik-
myndir um líf og störf ýmissa
frægra málara svo og listræn
vinnubrögð sumra þekktustu
anda listaheimsins.
Þátttakendur voru 8.
Vélritun:
Kennari var frú Guðbjörg
Reykjalín. Námskeiðið hófst 17.
janúar. Kennsla fór fram eitt
kvöld í viku tvær stundir í einu.
Kennt var í Gagnfræðaskólan-
um.
Nemendur voru alls 14 og
nær allir byrjendur í námsgrein
inni.
Danska:
Kennari í dönsku var frú
Bodil Höyer. Tveir flokkar voru
starfandi við dönskunám.
Kennsla í fyrra flokki hófst 12.
janúar og fór fram í húsakynn-
um Búnaðai'bankans. Kennt var
eitt kvöld í viku tvær stundir
í senn.
Nemendur voru 6 og allir
framhaldsnemendur í dönsku.
Síðari flokkurinn hóf nám 28.
telja rit, sem er nýkomið út og
fjallár um kjöt og nýtingu þess.
Að riti þessu hafa ýmsir aðilar
unnið, svo sem kjötiðnaðar-
menn og húsmæðrakennarar og
ennfremur hafa málfræðingar
verið þar að verki, þar eð leit-
azt hefur verið við að skapa ís-
lenzk heiti á ýmsum þeim iðn-
aðarvörum úr kjöti, sem til
þessa hafa verið nefnd afbökuð
um erlendum nöfnum.
Ef litið er á orðalistann, aftast
í ritinu, mæta auganu nýyrði,
svo sem spikpylsa, sem til þessa
hefur verið nefnd spæipylsa,
kryddspað, sem nefnt hefur
verið ragú, vafsteik í stað rúll-
aði, kjötkurl í stað hassí og hvít
spað í stað frikkasé svo að nokk
uð sé nefnt.
Þá hafa einnig verið grafin
upp gömul íslenzk heiti, sem al
menningi hafa verið að mestu
glötuð, svo sem þæri, para og
höm.
Rit þetta er 4% örk að stærð
innan kápu, prentað á gljá-
pappír og prýtt fjölda mynda,
sem sýna brytjun kjöts af nær
öllum tegundum búfjárins og
kápan er litprentuð.
janúar og voru þar 4 nemend-
ur á öðru og þriðja námsát'i í
danskri tungu.
Aðaláherzia var lögð á hið
talaða mál. Kennslan fór fram
í samtölum með aðstoð vegg-
mynda og skuggamyndá, dag-
blöð voru og notuð til lestrar
og sem umræðugrundvöllur.
Enska:
Kennarar voru frú Bodil
Höyer og Jon Höyer. Kennslan
fór fram í Geislagötu 5.
Átta flokkar nutu ensku-
kennslunnar. Gerð var tilraun
með 11 ára börn úr Barnaskóla
Oddeyrar. 13 börn nutu kennslu
frá 17. febrúar til aprílloka, sam
tals 10 vikur 2 stundir á viku.
Námsgjald þeirra var kr. 20.00
á stund.
Við kennsluna var notuð hin
svonefnda beina aðferð.
Þrír aðrir fiokkar í ensku-
námi voru byrjendur. Kennslan
var miðuð við, að nemendur
fengju undirstöðu í að skilja hið
talaða mál og að tjá sig á ensku.
Alls tóku 30 manns þátt í
þessum byrjunarflokkum.
Einn enskunámsflokkurinn
var fyrir fólk, sem hafði þegar
haft einhvei' kynni af ensku-
námi. í þeim flokki voru sam-
tals 8 manns.
Tveir flokkar, samtals 19
manns höfðu tveggja til þriggja
ára enskunám að baki.
Þá var einn fjögurra manna
flokkur, sem hafði þegar náð
nokkru valdi á enskri tungu.
Kennsla allra þessara flokka
var talkennsla og sömu eða svip
uðum aðferðum beitt og í dönsk
unni. Nokkur tilfærsla varð
milli flokka fyrstu kennslu-
stundirnar, þar sem mjög er
mikilvægt, að þeir séu saman í
Ritið fjallar um slátrun
skepna, meðferð kjötsins og
sláturafurðanna, varðveizlu
þeirra á ýmsa vegu og svo mats
eld, sem dæmi eru valin um
með ýmsum forskriftum.
í inngangi er frá því greint,
að mest hafi unnið að ritinu:
Adda Geirsdóttir, húsmæðra-
kennari, Stína Gísladóttir, kenn
ari, Guðjón Guðjónsson qg Vig-
fús Tómasson, kjötiðnaðarmenn
og nýyrðanefnd Háskóla ís-
lands, með Halldór Halldórsson,
prófessor sem ritara, en rit-
stjórn og útgáfu annaðist Gísli
Kristjánsson, ritstjóri.
Um það var samið í upphafi,
að með Búnaðarfélagi íslands
stæðu Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga og Sláturfélag Suð
urlands að útgáfu ritsins, og hef
ur upplaginu verið skipt milli
stofnana þessara og Búnaðar-
félagsins, enda aðilar frá þeim
öllum að því unnið.
Rit þetta er skrifað og ætlað
til almennra nota og þá fyrst og
fremst handa húsmæðrum í
bæjum og sveitum. Það fæst að
eins hjá ofangreindum stofnun-
um, er standa að útgáfu þess. □
flokki, sem standa á líkum
grundvelli.
Þátttakendur í námskeiðun-
um voru samtals 106. 74 í ensku,
10 í dönsku, 14 í vélritun og 8
í myndlist.
Þetta námsfólk var úr flest-
um stéttum bæjarfélagsins, svo
sem nemendur úr barna-, gagn
fræða- og menntaskóla, skrif-
stofumenn, húsmæður, forstjór
ar, fulltrúar, iðnaðarménn,
vei-zlunarmenn, útibússtjórar,
bifreiðastjórar o. fl.
Reynt var að bæta nemend-
um upp kennslustundir, sem
þeir misstu vegna veikinda eða
óviðráðanlegra atvika.
Reynsla af námsflokkum ann
arra staða sýnir, að alltaf er
nokkur hætta á, að einhverjir
af þeim, sem skráðir eru, helt-
ist úr lestinni svo sem fyrir sjúk
leikasakir eða vegna atvinnu
anna. Slíkt gerðist einnig hér,
en í ánægjulega litlum mæli.
Námsflokkarnir nutu mjög
góðra kennslukrafta á þessu
fyrsta starfstímabili sínu, og
munu sumir þeirra starfa áfram
á vegum námsflokkanna í vet-
ur.
Ráðgert er að kennsla hefjist
á vegum námsflokkanna þriðja
október næstkomandi.
Kennslugreinar verða: enska,
danska, myndlist, vélritun,
skipulagning skrúðgarða og bók
færsla, einnig mun reynt að
veita fræðslu í íslenzkum bók-
menntum og stærðfræði, fáist
til þess kennarar.
Allerfitt virðist að fá kennara
til starfa á þeim tíma, sem starf
semi námsflokkanna fer fram á,
og er það sameiginlegt vanda-
mál þeirra, sem veita forstöðu
málaskólum og námsflokkum.
Erlendir kennarar munu
starfa við málakennsluna í vet-
ur. Reynt verður að koma upp
vísi að „Language laboratory“
til aðstoðar við málanámið.
Segulband og heyrnartæki hafa
verið keypt og álesið efni fengið
á böndum og plötum samhliða
bókum þeim, sem notaðar
verða.
Slík hjálpartæki hafa þegar
numið land um allan heim, þar
sem fræðsla er í hávegum höfð,
og er talin af öllum, sem láta
sig málanám einhverju skipta,
einn hinna nytsamari þátta fyr-
ir árangri í náminu.
Reynt verður að stilla kennslu
gjaldi svo í hóf, að enginn þurfi
vegna fjárskorts að verða af
þessu tækifæri til að afla sér
aukinnar þekkingar.
Þess er vænzt, að þetta virð-
ingarverða framtak bæjarstjórn
ar Akureyrar til að veita vax-
andi og vöxnum ódýra og góða
fræðslu á ýmsum sviðum, verði
vel þegið af bæjarbúum, svo og
að þeir finni, að stundir þær,
sem þeir verja til þekkingar-
öflunar, gefi þeim margfalda
vexti ánægju og aukinnar víð-
sýni. (Fréttatilkynning.)
KJÖT OG NYTING ÞESS
FRUMSMÍÐ á íslenzku má
5
EKKI sé ég nú að allt sé miklu
betra hjá bæjarstjóra okkar, en
bæjarbúanum, sem skrifaði í
Alþýðumanninn bréf, þann 8.
sept. sl. því að þó að bæjar-
búinn, annaðhvort vísvitandi
eða af greindarleysi, tæki ekki
til greina fjárhagslegar aðstæð-
ur við að koma upp stórbyggin-
um, þá hafði hann þó allt í allt
satt að mæla um draslaraskap
í framkvæmd t. d. vjð hið svo-
nefnda Ráðhús í Geislagötu. Og
engu laug hann um skítinn utan
á byggingunni, sem er orðinn
þykkri en sementshúðin, á þess
um bautasteini akureyrskrar
tæknimenningar.
Það er að vísu satt hjá bæjar
stjóranum, að það getur farið
að verða vandlifað í heimi, þar
sem er fundið að því, að fram-
kvæmd sé lokið, og eins hinu
að henni sé 'ekki lokið! En hvað
liggur'til grundvallar slíku, þeg
ar það kemur fram? Ekki er
það greindarleysi, ekki er það
vísvitandi blekking. Heldur er
það ósjálfráð tilfinning, fyrir að
ekki sé eitthvað í lagi. Sjaldan
lýgur almannarómur, og þó er
hann frægur fyrir að búa til
þjóðsögur. Þær eru að jafnaði
ekki bókstaflega sannar. Þær
eru dæmisögur, sem styðjast
við ramman raunveruleika. Og
svo er hér.
Tilfinningin eða skynjunin,
sem liggur að baki slíkum
ádeilum og gerðar eru á Ráð-
húsið skítuga, við hina glamp-
andi Geislagötu bæjar vors, er
sönn og rétt, eins pg sjálfur
frum-kristindómurinn. En er
eins og hann oft orðin á afvegi,
stundum vegna vanhæfni til
túlkunar. Og þarf að þessu að
gá. —
Þau ellefu ár sem ekkert var
unnið við bygginguna í Geisla-
götu, voru ár þagnar vegna
þess, að þá var um ekkert að
tala. Og þó heyrði maður svo
að segja -daglega smáskæting
víðs vegar um bæinn, um að
sennilega yrði þetta aldrei
nema ein hæð. Þá var bæjar-
stjóri ekki kominn til Akur-
eyrar, svo að hann veit lítið um
þetta. Nema það sem ef til vill
hefir verið logið í hann, — um
það skal ég ekkert fullyrða.
Það var fyrst þegar fram-
kvæmdir byrjuðu aftur, að eitt
hvað var um að tala. Hví skyldu
menn þegja þá, þegar staðreynd
irnar tóku að rísa með feikna
hraða allt í kringum byggirig-
una og náðu fljótt að verða
hærri en hún sjálf! Ætli bæjar-
stjóra þætti það ekki tilefni í
langa grein, að talað hefði ver-
ið fyrirfram, meðan ekkert var
gert? Nú verður hann hissa,
þegar talað er um það sem
virkilega gerist. Já, það er von
að sumum finnist vandlifað í
veröld, þar sem bæði er ekki
talað, og eins hitt, að talað er!
Það sem orsakar gagnrýnina
á Ráðhúsið, er m. a. að það á
ekki að hefja framkvæmdir við
fleiri byggingar í einu, en hægt
er að Ijúka á forsvaranlegum
tíma. Ráðhúsið gat verið full-
gért fyrir tíu árum, eða fyrr.
Aðeins ef áherzla hefði verið á
það lögð, á undan öðru. Það
hefir og ekki verið talin nein
skrautfjöður í hatti fjármála-
stjórnar bæjarins, að margoft
hefir verið brotið niður í bygg-
ingunni, það sem búið var að
gera, og annað sett í staðinn.
Hvað kostar svona nokkuð?
Hvað kostar leiguplássið í
Landsbankahúsinu? Hvað kosta
vörubílar sem rúnta tómir um
bæinn, dag eftir dag, með ráða-
menn byggingarinnar? Nei, það
er ekki von, að neinu sé kostað
til þvotta!!
Og svo er þetta farið að kosta
Alþýðumanninn, það logandi
helv. . . í plássi fyrir bókstafi!
Von er, þótt mönnum sé farið
að þykja þetta grín, og pissi á
hornið á Ráðhúsinu. Svo þegar
okkar góði bæjarstjóri, sem er
miklum mun mikilhæfari mað-
ur, en ýmsir vilja viðurkenna,
fer að verja þetta, þá finnst
manni að það vanti bara eina
hæð ofan á manninn, það verði
að byggja hana og láta ganga
vel. Þar af kæmi hin nauðsyn-
lega yfirsýn úr turni á góðum
grundvelli.
Sigurður Draumland.
S. Þ. LEITAST VIÐ AÐ ORVA
FERÐÁMÁNNÁSTRÁUMINH
Á ÞESSU ÁRI munu jarðar-
búar verja a. m. k. 52.000 mill-
jónum dollara (2.238.000.000.000
ísl. kr.) til ferðalaga innan og
utan heimalandsins. Þróunin er
ákaflega ör. Frá 1958 til 1963
jókst t. d. hinn alþjóðlegi ferða
mannastraumur um 75 af hundr
aði.
í haust mun Allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna væntan-
lega samþykkja tillögu um, að
1967 verði gert að Alþjóðlegu
ferðamannaári. Tilgangurinn er
sá að draga athyglina að því
hlutverki sem ferðamanna-
straumurinn gegnir í eflingu
efnahagsvaxtar, einkanlega í
vanþróuðum löndum.
Tillagan er lögð fram af Efna
hags- og félagsmálaráðinu, sem
kom saman í febrúar og hvatti
þá m. a. alla „fjölskyldu Sam-
einuðu þjóðanna“, þ. e. sérstofn
anir þeirra, til að leggja sig
fram um að hjálpa vanþróuð-
úm löndum til að hagnýta ferða
mannastrauminn sem tekjulind.
Ekkert bendir til að aukning
ferðamannaheimsókna muni
minnka. Árið 1961 heimsóttu
516.000 ferðamenn Bandaríkin.
Árið 1965 var talan komin yfir
eina milljón.
Einnig í Evrópu hefur aukn-
ingin orðið mjög mikil. Frá
1963 til 1964 jókst t. d. fjöldi
ferðamanna í Portúgal um 100
prósent, á Spáni um 33,4, í
Júgóslavíu um 23 og í Bretlandi
um 11,8 áf hundraði. Sums
staðar dró samt úr ferðamanna
heimsóknum, á ítalíu minnk-
uðu þær um 4 af hundraði og í
Grikklandi úm 2 af hundraði.
í mörgum löndum er ferða-
mannaþjónústan verulegur
hluti þjóðartekna, t. d. í Aust-
urríki, Líbanon og Irlandi þar
sem ferðamannatekjur nema 7
af hundraði þjóðartskna, í
Mexíkó þar.sem þær riema yfir
6 af hundraði, á Jamaica og í
Jórdaníu þar sem þær nema 5
af hundraði., Yfir 40 af hundraði
allra gjaldéyristekna á Spáni
koma frá ferðamönnum. í
Grikklandi, ítalíu og Sviss er
hlutfallið frá 10 upp í 20 af
hundraði.
í nokkrum iðnaðarlöndum
hafa ferðamannaútgjöld haft
öfug áhrif. Á árinu 1964 eyddu
t. d. Bandaríkin 1200 milljónum
dollara (51.600.000.000 ísl. kr.)
í utanlandsferðir bandarískra
borgara. Samsvarandi upphæð-
ir fyrir Bretland og Vestur-
Þýzkaland voru 200 milljónir
og 600 milljónir dollara
(8.600.000.000 og 25.800.000.000
lil. kr.). □
Hinir ungu gera uppreisn gegn
linnsfrinu í lieiminum
ALLS STAÐAR á jörðinni gera
hinir ungu uppreisn gegn hug-
myndaheimi hinna fullorðnu.
En þessar uppreisnir koma ekki
alltaf fram í eyðileggjandi orku
eins og við heyrum svo oft talað
um. í kyrrþey er oft um að ræða
uppbyggjandi uppreisn gegn
ríkjandi óréttlæti, eins og til
dæmis gegn því ástandi, að
helmingi mannkynsins sé stöð-
ugt ógnað af sulti og hungurs-
neyð.
Misræmið er mest í þróunar-
löndunum. En þar býr líka
mesti hluti unga fólksins. í
mörgum þessara landa eru um
það bil 60% íbúanna innan við
20 ára aldur.
Ef hægt væri að virkja kraft
æskunnar, væri ef til vill hægt
að leysa hið ógurlega vandamál,
sem mannkynið stendur augliti
til auglitis við: Matvælafram-
leiðslan verður að ferfaldast í
þróunarlöndunum á mæstu 35
árum, ef komast á hjá algeru
öngþveiti.
Eitt nýlegt dæmi sýnir, hve
möguleikarnir eru miklir.
Fyrir tíu árum heimsóttu
nokkrir ungir indverskir bænd
ur Bandaríkin og fengu mikinn
áhuga á HGH-hreyfingunni, —
Herferð gegn hungri. Þegar
þeir komu heim, ákváðu þeir að
reyna hliðstætt starf heima hjá
sér. Þeir stofnuðu félag fyrir
sveitaæsku. Á tíu ára fei-li er
þetta félag nú orðið að lands-
samtökum með deildum í sveita
•þorpunum og eigin skóla.
Þessa dagana var verið að
opna fimmta og stærsta skóla
þessara samtaka. Hann er við
borgina Visakhapatnam og er
miðaður við kennslu í hænsna-
rækt og garðyrkju. Þótt mikil
iðnaðaruppbygging eigi sér stað
á þessu borgarsvæði og íbúatal
an muni tvöfaldast og verða 1
milljón árið 1970, hefur ekki
verið komið á fót stærri hænsna
búum eða garðyrkjustöðvum.
Félag sveitaæskunnar telur
10.000 félagsmenn í héraðinu
umhverfis Visakhapatnam. Þeir
liafa þegar sýnt viljann í verki
við að koma upp nýjum rækt-
unaraðferðum. Sumir þeirra
liafa aukið árstekjur sínar úr
300 í 3000 rúpíur.
í nýja skólanum geta 200 fé-
lagsmenn notið menntunar á
ári. í þessum skóla og hinum
fjórum skólunum munu leiðtog
ar ungu bændanna safnast sam
an til að framkvæma framtíðar
Bakkar Nílar .fínkembdirf
FORNLEIFAFRÆÐINGAR frá
22 löndum hafa nú lokið við að
„fínkemba“ um 130 kílómetra
svæði á bökkum Nílar í hinni
súdönsku Núbíu til að bjarga
leifum fornra mannvirkja und-
an vatni Assúan-stíflunnar.
Þegar stíflunni er lokið, mun
vatnsborðið hælcka um 65
metra á þessu svæði.
Uppgröfturinn hefur leitt í
ljós, að í Núbíu var langæ
menning, en ekki bylgjur inn-
rásarþjóða, eins og menn hafa
álitið hingað til, segir dr.
William Adams, bandarfskur
fornleifafræðingur, sem kominn
er til Parísar eftir sjö ára dvöl
á staðnum í þjónustu UNESCO
(Menningar- og vísindastofn-
unar S. Þ.). □
áætlanirnar. Þær ganga út á að
leiðbeina meira en 100 deildum
við að gera áætlanir um land-
búnað og hagræðingu, á sama
hátt og nú er verið að gera í
Visak'napatnam.
Líbería.
Annað dæmi um, hvernig
unga fólkið brýzt undan áhrifa
valdi hinna fúllorðnu, og er
reiðubúið að reyna nýjar. leiðir,
kemur frá Líberíu. Þar taka nú
um það bil 30 æskumannaíélög
í sveitunum þátt í umfangsmik-
illi hrísgrjónaræktaráætlun.
Við hrísgrjónarækt í Líberíu
er venjan að svíða skógarsvæði
og sá síðan hrísgrjónum á
sviðna svæðinu. Slík aðferð
borgar sig ekki. Skógurinn er
eyðilagður, jarðvegurinn er
þurrmjólkaður og uppskeran er
aðeins 500 kg. af hrísgrjónum á
hektara lands.
Með hjálp danskra sérfræð-
inga hafa æskumennirnir nú
reynt að rækta hrísgrjónin á
nýjan hátt, — í fenjum, sem
nóg er til af í landinu. Sérhver
félagsmaður skuldbindur sig til
að hreinsa hálfan hektara af
fenium. Nú starfa um 2000
manns að þessu verkefni. Þeir
fjarlægja gras og illgresi og sá
hrísgrjónunum.
Þegar hrísgrjón eru ræktuð á
þennan hátt, er uppskeran 4000
kg. á hektara í stað 500 kg., því
þetta er upplögð fenjajurt.
Svæðin undir fenjahrísgriónum
hafa aukizt úr 200 hekturum
árið 1961 í 20.000 hektara árið
1964. Ef til vill rennur upp sá
dagur, að Líbería þarf ekki leng
ur að flvtja inn fimmta hluta af
mikilvægustu matartegund
sinni, hrísgrjónum.
Alþjóðlegt átak.
Kraftar og hugsjónir æskunn
ar geta flutt fjöll. Á þeirri for-
sendu hefur verið efnt til her-
ferðar á vegum FAO. Markmið
hennar er að komast að á tveim
ui' árum, hvað hindrar sveita-
æsku þróunarlandanna í að
taka upp nútíma vinnuaðferðir.
Námskeið verða haldin í Asíu,
Afríku og Suður-Ameríku. Enn
fremur verður reynt að veita
þekkingu æskunnar í iðnaðar-
löndunum til hagnýtingar í þró
unarlöndunum. Að lokum verð
ur svo haldið alþjóðaþing um
verkefnið í Toronto í Kanada.
VeSdnr skólp eitrun eða aukinns
matvælðframleiðslu?
AÐ TAKA sér sjóðbað víða við
strönd Suður-England er nú
orðið ekki ósvipað því að fara í
örlitla sundlaug, þar sem vatn-
ið er blandað með tíu lítrum af
skólpi og sorpi.
Mörg vötn í Evrópu og
Ameríku, sem ferðamannapésar
og landabréf tjá okkur að séu
með tæru, fersku vatni, eru orð
in svo óhrein, að þar er naum-
ast hægt að synda lengur.
í fjölmöi'gum bandai'ískum
fylkjum kemur vökvi sem lík-
ist sápuvatni í drykkjarglasið,
þegar opnað er fyrir vatnski'an
ann.
I Bandaríkjimum eru hús-
mæður nú hvattar til að kaupa
þvottaduft með boron, efni sem
að vísu hefur þau góðu áhrif,
sem heitið er í auglýsingunum,
að þegar þvottavatnið rennur
síðan um skólpræsin út í höf
eða vötn, drepast fiskarnir í
hrönnum. Þar sem það fennur
beint út í jarðveginn, drepast
gerlarnir sem annast hina mikil
vægu rotnun í jörðinni. Efnið
leysist ekki upp og hverfur
aldrei úr jarðveginum. I sum-
um héruðum hafa slík „bæti-
efni“ í hreingerningar- og
bleikidufti sigið alla leið niður
í neðanjarðarvatnið, þannig að
þau eru komin í drykkjar-
vatnið.
Það er sérfræðingur hjá Mat-
væla- og landbúnaðarstofnun-
inni (FAO), Josef Zimmerman
verkfræðingur, sem hefur dreg
ið fram þessi dæmi. í nýútkom-
inni bók segir hann, að við
séum vel á vegi með að eitra
fyi'ir sjálfum okkui' með okkar
eigin skólpi. Einkanlega varar
hann við þvottaefnum með
boron og öðrum svipuðum auka
*efnum.
Hann heldur því fram, að
vandamálið sé orðið svo ískyggi
legt, að efna verði sem allra
fyrst til alþjóðlegra aðgerða,
áður en í óefni sé komið og við
fáum ekki við neitt ráðið.
„Hvíta liættan“
Æ fleiri lönd þjást af vatns-
eklu, og þetta vandamál verður
að leysa, ef nokkur von á að
vera til aukinna matvælafram-
leiðslu. En það eru ekki ein-
ungis bændur og búalið sem
sjá sér hag í að skólpið sé
verndað gegn „hvítu hættunni11,
eins og Zimmerman nefnir
gerviefni þvottaduftsverksmiðj
anna.
Það hlýtur einnig að vera
borgarbúum allmikið kappsmál
að varðveita hreint drykkjar-
vatn og eiga kost á að baða sig
í höfum og vötnum. Seinni þörf;
in verður því bi'ýnni sem menn
fá meiri frítíma, segir Zimmer-
man.
Við mörg vötn, sem ferða-
menn sækja til, hafa vaxið upp
iðjuver, sem yfirvöldin hafa
svo miklar mætur á að þau hafa
ekki viljað styggja eigendur
þeirra með of ströngum reglum
um meðfei'ð úrgangsefna. Þessi
vötn eru stórhættuleg, og
Zimmerman segist vita um
nokkur, sem taka mundi 10 ár
að hreinsa.
Framleiðendum þvottaefna
hefur tekizt að framleiða gervi-
efni, sem ekki verða eftir í
vatni eða jarðvegi, en alltof lít-
ið er gert til að koma þeim á
markaðinn, segir maðurinn sem
vill hagnýta skólp í baráttunni
við hungrið. Q