Dagur - 28.01.1967, Page 5

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Sjo og sio
„VIÐREISNAR“ ÁR núverandi rík-
isstjómar em nú orðin sjö talsins
eins og mögm kýmar, sem átu feitu
kýmar í draumi Faraós. Verðlag
neyzluvara og þjónustu um það leyti,
sem „viðreisnin“ hófst snemma árs
1960 hefur síðan verið táknað með
vísitölunni 100, eða sagt að (nýja)
vísitalan hafi þá verið 100 stig. Vísi-
tölustigin, sem bætzt hafa við síðan,
eiga að sýna verðhækkunina, en vísi-
talan er reknuð út af Hagstofu fs-
lands í byrjun hvers almanaksmán-
aðar samkvæmt reglum, er um hana
gilda. í byrjun janúarmánaðar 1967
var vísitala neyzluvara og þjónustu
228 stig og liafði þá hækkað um
128% á „viðreisnar“ ámnum sjö.
Ef tekin em til samanburðar við
þessi sjö „viðreisnar" ár næstu sjö ár-
in á undan „viðreisninni“, þarf að
bera saman gömlu vísitöluna eins og
hún var í ársbyrjun 1953 og í árs-
byrjun 1960. í ársbyrjun 1953 var
hin gamla vísitala neyzluvara og
þjónustu 172 stig, en í ársbyrjun
1960 var þessi sama vísitala 227 stig.
Hafði þá hækkað á sjö ámm um 55
stig eða nál. 33%.
Með öðmm orðum: Á næstu sjö
árum fyrir „viðreisn" (1953—1959 að
báðum meðtöldum) hækkaði verð-
lag á neyzluvömm og þjónustu sam-
kv. vísitölu, um 33%. Á „viðreisnar“
ámnum sjö um 128%.
Þetta er staðreynd, sem ekki verð-
ur í móti mælt. Töluvísir menn og
hagfróðir geta svo deilt um það eins
og þeim sýnist, hvemig reikna beri
út meðaltal vísitöluhækkunarinnar
ár hvert. En samanburðurinn hér að
framan mun flestum auðskilinn.
Talsmenn ríkisstjómarinnar hafa
stundum haldið því fram, að verð-
bólguvöxturinn væri minni en and-
stæðingar vilja vera láta. En stað-
reyndimar tala glöggu máli um þessi
efni.
Það verður ekki gengið fram hjá
vísitölu Hagstofunnar, hver sem ósk-
hyggja manna kann að vera. Þau tvö
sjö ára tímabil, sem dæmi eru tekin
af hér að framan taka af allan vafa
um verðbólguþróunina. í því efni
verða menn að beygja sig fyrir stað-
reyndunum, hversu óljúft sem þeim
kann að vera það.
talan er reiknuð út af Hagstofu ís-
Nú hefur ríkisstjómin gengizt
fyrir svokallaðri verðstöðvun í land-
inu. Verðhækkanir, sem em jafn-
harðan greiddar niður úr ríkissjóði
og uppbætur hvers konar, koma
þungt niður á ríkissjóði. Það ér ein-
mitt óttinn við hina gífurlegu verð-
bólgu, sem knúði til verðstöðvunar í
bráð.
Jónas Jónsson frá Hriflu:
Eigum við á endurfæða Hóla-Jón?
íslendingar hafa áður lifað án
þess að hafa mikið fólk af ykk-
ar tagi, en áður en þið skiljið
við landið skuluð þið endur-
greiða þjóðinni heimafengin
námslán ykkar. Með þessum
hætti eru full skil á báðar hlið-
ar. íslenzkt starfslið sem reynir
að ráða fram úr aðsteðjandi
erfiðleikum og vei-ja sig og sína
mundi byrja starf sitt með því
að gera allsherjar yfirlit hjá
þeim landsmönnum sem
hyggðu ekki á landflótta. Síðan
væri næsta þrepið að vita með
fullum heimildum hve mikið fé
er til skipta hér á landi milli
landsins barna. Síðan mundi
neyðin kenna skiptaráðendum
hvernig með skyldi fara fjár-
eignina. Oft yrði undir þessum
kringumstæðum að beita alvöru
gegn ósvífnum kröfum eins og
þegar nokkrir matsveinar á ís-
lenzkum millilandaskipum báru
fram kröfur um gullgrafaralaun
og hótuðu að annars skyldi
skipafloti landsins fá að liggja
við festar um langar stundir.
Stauning kratahöfðingi í Dan-
mörku viðurkenndi verkfalls-
vopnið innan takmarka, en þeg
ar verkamenn í Esbjerg neit-
uðu að afgreiða búvöru Dana,
sem fluttu lífsbjörg þjóðarinnar
á enskan markað, kallaði Staun
ing varalið landsins á leikvöll-
inn og lét skipa vörunni út á
tilsettum tíma. Hinn ábyrgi
verkamannaforingi vildi ekki
nota verkfallsvopnið til að
svelta sína eigin þjóð í hel.
Þegar fjárgræðgin hafði örv-
að hinar fjölmörgu sérhags-
munasveitir til að gera sínar
dýrtíðarkröfur kom í ljós, að
hér er margt manna í landi,
bæði karlar og konur, sem vilja
lifa hér framvegis og njóta vin-
veittra granna. Þessir menn
líta svo á að gróðasýkin frá-
1942 er að eyðileggja hið unga
þjóðveldi, en munu verða fúsir
til, sem góðir nábúar, að veita
velviljaðan stuðning mörgum
dugmönnum sem vilja mynda
nýtt stjómarform í landinu.
Hér er mikið af fullhraustu,
duglegu fólki sem hlær að land
flóttadeildinni, sem segist alltaf
vera á torginu til sölu hæst-
bjóðanda. Dugnaðarmennimir
finna að heimskulegt er að flýja
frá gæðalandi. Þeir vita vel, að
atvinnuskilyrði þerra eru góð
og mikil. Þeir muna, að hér er
holl veðrátta, fiskimið góð við
ströndina. Fallvötn mikil til raf
orkumyndunar og auk þess auð
ug af laxi. Hér eru góðar hafn-
ir, frjósöm mold og töfrum
blandinn jarðhiti til orku-
vinnslu og híbýlahitunar. Við
verðum að játa, að í aldarfjórð-
ung höfum við í sumum upp-
eldismálum líkt helzt til mikið
eftir hinum foma presti í Hól-
um í Hjaltadal, sem fyrr er að
vikið. Hér hafa verið til menn
sem vilja feta í spor hins kul-
vísa Frosta, sem hyggur á land
flótta án þess að bjóða lausnar
gjald. Hitt er líkara íslending-
um að fylgja dugnaðarliði lands
ins til að mynda hér nýtt land-
nám með réttlát skipti milli
þeirra sem framleiða þjóðar-
tekjumar og kunna að fara
með þær.
Þegar leið að áramótum þótti
mér henta að bíða eftir ávörp-
um biskups og þingleiðtoga og
bæta þá við niðurlagi þessara
athugana. Sennilegt mátti telja
að áhugasamir borgarar mundu
líka horfa yfir leikvöll þjóð-
málanna frá sínum bæjardyr-
um. Leiðtogar kirkju og ríkis
voru, enn sem fyrr, önnum
kafnir við augnabliksmál líð-
andi stunda. Jafnvel áhugasam-
ur kommúnistaforingi hafði
•IIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIWTTVtllllllllllllllllMIIIIIMIIIIIIHIII*
a ~
Niðurlag
'"MMIMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMIMIl
ekki veitt eftirtekt, að Rússar
horfa nú mjög í vesturátt um
samstarf við Engilsaxa, ef í
nauðir rekur með sambýli við
gula frændur í austri. Borgar-
arnir létu líka til sín heyra í
útvarpinu en það var nálega
eingöngu til að rekja raunir
sínar út af síversnandi hag í
gróðabaráttunni. Verður nú —
eins og í stríðslöndunum — að
lengja vinnudaginn, fram á
nætur og kveðja mæður barna
og ungmenna til erfiðrar vinnu
utan heimilis. Barnanna bíður
þá verksmiðjuuppeldi hliðstætt
atvinnubaráttunni í frystihús-
unum.
Af þessu yfirliti sést, að þjóð-
in er enn ekki farin að átta sig
á hættunum og menn eru ekki
nægilega slegnir kvíða yfir ald-
arfjórðungs upplausn sem hófst
1942, þegar gróðafíknin tók að
breiðast út í alvöru með tál-
vonum, um að allir gætu orðið
ríkir. Krónan ætti að falla ár
eftir ár í samræmi við hag at-
vinnuveganna. Samt geta ís-
lenzkir greindarmenn séð hvað
muni koma: Eyðijarðir, iðn-
stöðvum lokað og greitt fyrir
erlenda óhófsvöru, gömlu veiði
skipin, dýru togararnir, seld
sem brotajárn. Áherzla lögð á
að sópa landhelgina, meðan þar
er eitthvað kvikt. Vegirnir
svigna og gerast lítt færir þar
sem þúsundir óþarfra tilhalds-
bíla halda uppi gagnslitlum
gleðimáleferðum.
Vaxandi áhyggjur borgar-
anna út af sívaxandi dýrtíð og
skuldaflækjum svipta karla og
konur á öllum aldri heilbrigðri
lífs- og starfsgleði.
Enginn einn maður eða félags
heild er líkleg til að svo stöddu
að benda á öruggar viðreisnar-
leiðir. Enn neyðin kennir naktri
konu að spinna og svo mun
verða hér á landi. Eftir því sem
voðinn vex munu borgararnir
byrja að bera fram hver um sig
•tillögur til úrbóta. Ég vil enda
mitt mál með því að rifja upp
nokkrar bjargráðatillögur. Þær
tillögur sem borizt hafa mér til
eyma benda litillega inn á
framtíðarveginn. Þar bíða hag-
spakra og þjóðhollra manna
mörg verkefni, smá og stór. Ég
hefi kynnzt dásvefni gróðakyn-
slóðarinnar síðan sá faraldur
byrjaði. Ég get því miður ekki
lagt á borðið fjölþætta dagskrá,
heldur sundurlausa punkta, er
minna á nokkur þýðingai-mikil
atriði, sem hin ábyrga kynslóð
mun bæta miklu við á starfs-
skrá viðreisnarfólksins.
I byrjun verða menn að sætta
sig við dreifðar tillögur. Núver-
andi kvíði um komandi daga
kallar á hraustlegar ákvarðan-
h'. íslendingar viðurkenna, að
þeir eigi sitt land, sem er bæði
fagurt og kostaríkt, og að þeim
beri ófrávíkjanleg skylda til að
vinna að fegrun þess og sæmd.
íslendingar leggja jöfnum
höndum áherzlu á atvinnubar-
áttuna og verndun móðurmáls-
ins og bókmenntir allt frá Agli
skáldi til Steins Steinars.
íslendingar vilja göfga þjóð-
arsálina með því að kynna allri
æsku sem vex í landinu orð
hins mikla meistara eins og
hann bar þau fram við læri-
sveina sína á bökkum Genesar-
etvatnsins.
íslendingar halda við léttum
kynnum við norrænu frænd-
þjóðirnar en þó mest við Fær-
eyinga. Vegna náms og við-
skipta ber þeim að hafa frjáls
og fullkomlega óháð skipti við
öll helztu ríki á meginlandi
Norðurálfu.
Ekki ber að gleyma Bretum,
því að floti þeirra varði ísland
gegn sjóræningjum í þrjár ald-
ir. Af Bretum hafa íslendingar
lært frjálsa stjórngæzlu, sigl-
ingar, togveiðar og allar nú-
tíma íþróttir nema sund.
íslendingum ber að minnast
þess að Leifslínan tengir Banda
ríkin og ísland saman með and-
legum tengslum.
íslendingar viðurkenna jafn-
rétti og jafngildi kvenna og
karla. Ennfremur jafnræði stétt
anna, bænda, sjómanna, verka-
manna, iðnaðannanna, kaup-
sýslumanna og bókfræðistétt-
anna. Allar eru þessar starfs-
greinar hliðstæður og greinar á
einu tré.
íslendingum ber að líta á
gjaldmiðil sinn, krónuna, sem
dýrmæta þjóðareign eins og
fánann og þjóðsönginn. Krónan
á og þarf að vera óbreytileg
eins og metrastikan franska.
Lífsnauðsyn er að festa gengi
krónunnar á þeim stöðvunar-
punkti, þar sem hún er nú, og
halda henni þar óhreyfðri ár
eftir ár. Síðar mætti stækka
myntina eins og Frakkar gerðu
án þess að breyta gildi hennar.
Allan falltíma krónunnar hefir
hún haft svipmót beininga-
manns.
íslendingar hafa meðfæddan
manndómssvip. Þeir vilja ekki
betla, en síðan myntin féll fyrir
léttúð gróðamanna, hefir betl
við erlenda menn og þjóðir far-
ið í vöxt. Betl íslenzkra fésýslu
Sigursveitin í meistaraflokki, talið frá vinstri: Alfreð Pálsson, Guð-
mundur Þorsteinsson, Halldór Helgason sveitarforingi, Jóhann
Helgason, Ármann Helgason og Karl Sigfússon. (Ljósm.: H. T.)
MEISTARAMÓT BRIDGEFÉL AKUREYRAR:
Sveit Halldórs Helgasonar sigraði
Menntaskólanemar urðu efstir í fyrsta flokki
Helgi Hallgrímsson:
ÞÆTTIR AF FLATEYJARDAL
manna verður að skrá hilðstætt
þjófnaði.
íslendingar verða jafnan að
hafa glöggt yfirlit um fjárreið-
ur sínar gagnvart öðrum þjóð-
um. Innflutninginn verður að
takmarka ef halli er í uppsigl-
ingu. Magnús prófesson og Ey-
steinn Jónsson skáru niður inn-
flutnihg árum saman, hver um
sig, með samþykki alþjóðar. Til
þeirra ráða verður frjáls þjóð
að glípa þegar hættu ber að
höndum.
Islendingar vei'ða að miða
kaupgjald og starfslaun við
tekjur þjóðarbúsins. Ef rétt er
sagt frá heimildum, þola borg-
arar óhjákvæmilegar breyting-
ar. ‘
Meðan ríki og bæjarfélög
þurfa að greiða stórar fjárhæðir
til vei'ð- og launabóta verður
bæði ríkisstjórnin og stéttarfé-
lögin að afla sér tryggra heim-
ilda frá grannlöndunum um
kauphæð, vinnutíma og dag-
legan tilkostnað við heimilis-
hald. Láta ekert undan draga.
íslendingar verða að kunna
að stilla í hóf daglegri eyðslu
þegar þess er þörf, enda búa
þeir þar að langri reynslu. Með
því mun þjóðinni takast að
komast út úr dásvefninum sem
lagði tvær mestu forystuþjóðir
Evrópu undir vandlega und-
iibúinn þi'ældóm. Þær vöknuðu
við vondan draum og hristu af
sér bönd og hlekki með aðstoð
þjóðar, sem oft og mörgum
sinnum hefur gert garð Leifs
lieppna sögufrægan bæði í sigl-
ingum og frelsismálum. □
(Framhald af blaðsíðu 1)
Lagai'foss, sé einsýnt, að í slíka
virkjun beri að ráðast og það
sem allra fyrst. Fundurinn er
mjög andvígur þeim hugmynd-
um, sem fi-am hafa komið um
það, að fresta enn virkjunar-
framkvæmdum á Austui'landi,
en leysa um skeið raforkuþörf
Austurlands með því að leggja
háspennulínu frá Laxá austur
og kaupa síðan nauðsynlega
viðbótarraforku vegna þarfa
Austurlands frá Laxárvii'kjun.
Fundurinn vill sérstaklega,
— vegna þeirrar hugmyndar —
benda á, að erfitt hlyti að vera
að annast allar viðgerðir á lín-
unni frá Laxárvii'kjun til Egils-
staða, á einu mes*ta hálendi
landsins, einkum að vetrarlagi
og ef illa færi væri mikið í húfi
eins og í-aforkumálum Austur-
lands er komið. Þá er þess að
geta, að Laxárvirkjun er sér-
eignai'fyrirtæki og fyrst og
fremst undir stjórn Akui'eyrar
og skiljanlega rekin út frá sjón
ai-miði eigenda hennar, og er
allsendis óvíst, að viðhorf þeirra
sé í samræmi við hagsmuni
íbúa Austurlands 'eða þeirra,
sem þar starfa.
Fundurinn álítur, að vissu-
lega komi til greina að tengja
saman rafveitukerfi Norður-
og Austurlands, en telur, að
áður en til slíks komi, þurfi að
ráðast í vatnsaflsvii’kjun á Aust
urlandi, sem sé í samræmi við
rafoi'kuþarfir hér eystra og sem
veiti nauðsynlegt öryggi í þýð-
SÍÐASTLIÐINN þriðjudag
lauk meistara- og fyrsta flokks
keppni B. A. Alls tóku 8 meist-
arafl. sveitir þátt í keppninni.
Úrslit síðustu umfei'ðar urðu:
Meistaraflokkur:
Halldór vann Óðinn 6—0
Mikael vann Óla 4r—2
Soffía vann Knút 4—2
Baldvin vann Stefán 6—0
í fyi'sta flokki fóru leikar svo:
Magni vann Gunnlaug 6—0
Guðmundur v. Bjai'na B. 6—0
Bjarni S. og Garðar 3—3
Efsta sveitin í meistai'afl. var
sveit Halldói'S Helgasonar, haut
37 stig og var 9 stigum fyrir
ofan næstu sveit. Önnur sveit
Mikaels Jónssonar hlaut 28
stig, sveit Knúts Otterstedt
hlaut 27 stig, sveit Soffíu Guð-
ingarmiklum atvinnui'ekstri og
eðlilegt svigrúm til æskilegrar
þróunar í atvinnumálum þjóð-
arinnar.
Það er því eindi’egin áskorun
fundarins til ríkisstjórnai'innar,
að húh ákveði að ríkið ráðist í
virkjun Lagarfoss og leysi á
þann hátt raforkumál Austur-
lands til nokkurrar frambúðar
og tryggi þannig eðlilega og
hagstæða þróun atvinnumála á
Austui-landi, og næga og ör-
ugga orku fyrir þann stóriðnað
í sjávarútvegi, sem á Austur-
landi er, svo og þarfir landbún-
aðarins og annarra atvinnu-
greina á hverjxxm tíma.“
Fleiri ályktanir voru sam-
þykktar. í þeim m. a. samþykkt
ar óskir um, að gerðar yrðu
di'eifilínur til þeiri'a sveita á
Austurlandi, sem ekki hafa
fengið raforku. Ennfi-emur var
skorað á raforkumálaráðherra,
að bæta tveimur mönnum í
svokallaða Laxárnefnd og yrðu
þessir menn búsettir á Austur-
landi. Hlutverk þeirrar nefndar
er að rannsaka og gera tillög-
Ur um skipan rafoi'kumála á
Norður- og Austui-landi. í síð-
asta lagi var svo skorað á raf-
oi’kumálastjórnina að byggja
aðaldreifilínur til þeirra staða
á Austurlandi, sem ekki hafa
fengið háspenntar línur frá að-
alorkuveitum. Þar er sérstak-
lega átt við að tengja Vopna-
fjörð, Borgarfjörð og Djúpavog
við aðalveitusvæðið. V. S.
mundsdóttur hlaut 23 stig, sveit
Baldvins Ólafssonar hlaut 23
stig, sveit Óðins Árnasonar
hlaut 20 stig, sveit Stefáns
Gunnlaugssonar hlaut 7 stig, og
sveit Óla Þorbergssonar hlaut
3 stig.
í sveit Halldói-s Helgasonar
eru auk hans Ármann Helga-
son, Jóhann Helgason, Karl Sig
fússon, Alfreð Pálsson og Guð-
mundur Þoi'steinsson.
Fyrsti flokkur: stig
1. Bjai’ni Sveinsson 23
2. Guðmundur Guðlaugsson 20
3. Garðar Aðalsteinsson 15
4. Magni Friðjónsson 15
5. Gunnlaugur Guðmundss. 12
6. Bjarni Bjarnason 5
Tvær neðstu sveitirnar í
meistai'aflokki falla niður í
fyrsta flokk, en tvær efstu sveit
irnar í fyrsta flokki keppa með
meistaraflokki næsta ár.
Einmenningskeppni hefst á
þriðjudag.
Næsta viðfangsefni félagsins
verður einmenningskeppni, sem
hefst n. k. þriðjudagskvöld kl. 8
í Landsbankasalnum. Þátttaka
tUkynnist eigi síðar en n. k.
sunnudagskvöld til Karls Sig-
fússonar Járn- og glervörudeild
KEA. □
AFLI FISKVEIÐI-
ÞJÓÐA 1965
SAMKVÆMT skýrslum Mat-
væla og landbúnaðarstofnunar-
innar var fiskafli heimsins, að
Kína undanteknu, 52,4 milljón-
ir tonna árið 1965. — í þessum
löndum var fiskaflinn mestur
(talið í mUljónum tonna):
Perú 7,5
Japan 6,9
Sovétríkin 4,9
Bandaríkin 2,7
Noregur 2,3
Suður-Afríka 1,3
Spánn 1,3
Indland 1,3
Kanada 1,3
ísland 1,2
Bretland 1,0
Danmörk og
Færeyjar 1,0
Talið er, að Kína sé hið þriðja
í röðinni, milli Japan og Sovét-
ríkjanna. □
Sundurgerð grjótsins.
Svo segja fróðir menn, að
finna megi einkum tvær grjót-
tegundir á voi'u landi, en
kannske væri réttara að kalla
það gijótkyn. Annað grjót-
kynið er blágrýti eða basalt,
oftast blági'átt, grábrúnt eða
grátt að lit, og er það langtum
algengast. Hitt kynið er lit-
grýti eða líparít, sem haft get-
ur hina margvíslegustu litar-
gerð, og er það sjaldgæfara.
Oft er litgrýtið ljósleitt, gul-
hvítt eða gráhvítt, og kallast
þá Ijósgrýti, stundum er það
rauðleitt eða brúnleitt og nefn
ist rauðgrýti, og loks getur það
verið grænleitt, grængrýti.
Oft er litgrýtið lögótt, og lög
in stundum allavega bogin og
sveigð (svigðótt) og oft klofnar
það eftir lögunum í þunnar
hellur.
Litgrýti er nokkru léttara í
sér en basalt, og dynur því öðru
visi í því, þegar á það er slegið,
og jafnvel heyrist öðru vísi í
því þegar á því er gengið eða
ekið (Hljómsteinn).
Bæði gijótkynin, líparít og
basalt, hafa komið úr iðrum
jarðar við eldsumbrot, og eru
því gosbergsættar. Eiginleg
litgrýtishraun eru þó sjaldgæf.
Oftar mun litgrýtið hafa troðið
sér inn á milli eldri jarðlaga,
fyllt sprungur, og jafnvel lyft
jarðlögunum sem yfir voru, og
myndað þannig ganga eða
kúpla. Þar sem litgrýtishraun
hefur storknað hratt, eins og
gerst hefur að jafnaði í mjóum
göngum, eða á yfirborði hrauna
hefur það ekki náð að krystall
ast á venjulegan hátt, heldur
myndar það þá glerkennt efni,
venjulega svart eða grænleitt.
Kallast þetta litgrýtisgler ýms
um nöfnum svo sem biksteinn,
perlusteinn og hrafntinna. Þeg
ar glerið er mjög holótt, eins og
það hlýtur að verða ef mikið er
af lofti í hrauninu, myndast úr
því hvítt, frauðkennt efni,sem
gengur undir því almenna
nafni vikur. Það efni, sem fer
með gosinu upp í loftið myndar
hins vegar hvíta ösku (sand),
sem einnig er meira eða minna
blandaður vikri.
Allar þessar tegundir litgrýt
isins má venjulega finna. þar
sem það myndar jarðlög.
Auk þess veðrast litgrýtið
mjög hratt, mun hraðar en blá
grýti, og verður að lokum að
leirkenndu efni, með ýmsum
litasamsetningum. Leirinn get
ur svo aftur harðnað og orðið
að bergi, og finnast þá stundum
í honum, hnullungar af litgrýti
eða blágrýti. Aska og vikur
geta einnig harðnað og myndað
eins konar berg, sem þó er
venjulega mór eða móberg.
Öll meiri háttar eldfjöll, sem
við höfum sögur af, hér á landi,
hafa einu sinni eða oftar gosið
litgrýti. Litgrýtisgos virðist því
vera eitt höfuðeinkenni hinna
eiginlegu eldfjalla, þar sem gos
sprungur og gígaraðir, gjósa
hins vegar oftast blágrýti.
Hver er sá veggur?
Hver er sá veggur, víður og hár,
vænum settum röndum,
gulur, rauður, grænn og blár,
gerður af meistara höndum.
Þessi alkunna vísa um regn-
bogann, datt mér í hug, þegar
ég stóð andspænis hinum fjöl-
Litgrýtisskálarnar.
skrúðugu litum líparítsins í gil-
skoru einni, nokkru ofan við
melana áðurnefndu. Hafði ég
reyndar komið auga á gilið,
neðan af melunum, og þótti
það strax harla skrýtið.
Þarna hafði lækur grafið sér
djúpt gil í litgrýtislögin. Niðri
í gilinu rann hann glitrandi á
silfurhvítum botni, en bakkarn
ir voru gulir, þá gulhvítar. og
rauðbrúnar skriður, og síðan
gulgrænn leir, efst uppi.
í gilinu norðanverðu, voru
nokkrar litlar skálar. í einni
þeirra lá ennþá nokkur fönn.
Þessar skálar minntu um margt
á hinar stóru jökulskálar .há-
fjallanna, t. d. var dálítill garð-
ur fyrir framan þær fléstar.
Hér unnu fannirnar greinilega
svipað verk og jöklarnir í stóru'
< skálunum, þótt í smærra stíl
væri. Kannske háfa líka allar
stóru skálamar byrjað þannig.
Hver veit? Hér veittist sköfl-
unum auðvelt að grafa litgrýtið.
Braðum myndu skálarnar sam--
einast í eina stóra skál og hún
síðan verða að dal. Kannske
voru dalskorurnar, sem lágu
þarna utar í hlíðinni, þannig til
komnar.
Ég geng nú ofan í gilið og
safna sýnishornum af litgrýtis-
steinunum. En hvað er þetta?
Þarna glitrar á eitthvað grænt
í læknum, það er einna líkast
glerbroti. Ég tek það upp. Þetta
er grænn biksteinsmoli, hálf-
glær svo að glittir í gegnum
hann.
Uppi í einni skálinni fann ég
klett, sem er að mestu úr sama
efni, grænleitum og dökkum
meira eða minna biksteins-
kenndum steini. Sennilega hef-
ur fönnin í þessari skál, grafið
sig inn í biksteinsgang, sem
þarna liggur, þvert í gegnum
jarðlögin. Skammt utan við gil-
barminn sézt einnig á þennan
gang, hann virðist stefna í NA,
skásneyða hhðina.
Sumsstaðar í ganginum er
biksteinninn eins og samsettur
úr smámolum, meira eða minna
hnöttóttum. Skyldi það ekki
vera perlusteinn, hugsa ég með
mér.
Perlusteinn er talinn all verð
mætur, til framleiðslu á frauð-
gleri, og hefur komið til tals að
vinna hann austur í Loðmund-
arfirði.
(Framhald í næsta blaði.) -
ÚTLENDIR VERKA-
MENN í VESTUR-
EVRÓPU
f NÝÚTKOMNU hefti af tíma-
riti Efnahagssamvinnustofnun-
innar í París er rætt um inn-
flutta verkamenn í helztu iðn-
aðarlöndum Vestur-Evrópu og
málefni þeirra.
Þessir verkamenn eru nú
taldir 7—8 milljónir, samtals —•
frá ítalíu, Spáni, Portúgal og
Tyrklandi — og fleiri löndum
við Miðjarðarhaf eða í nágrenni
þess. Kennir þar margra grasa.
Þriðjungurinn af þessum 7—8
milljónum er ólæst fólk, og um
20% Múhameðstrúarmenn. Að-
eins 15% tala tungu dvalar-
landsins. Sagt er að 20% verka-
manna í Luxemburg og 30%
verkamanna í Sviss séu nú út-
lendingar.
Öllu þessu fólki þarf að sjá
fyrir húsnæði og gengur það
víst misjafnlega, en mörg önn-
ur vandamál koma til sögu.
Mállausir útlendingar, sem eiga
að vinna í framandi landi, fjarri
fjölskyldum sínum og heimil-
um, aðlagast misjafnlega því
þjóðlífi, sem í hlut á. En kaup
fær þetta fólk þama miklu
hærra en í heimalöndum sínum
og vaxandi iðnaður þarfnast
vinnuafls. Q
Litgrýtissteinn, svigðóttur. (Ljósrn.: H. Hg.)
- KREFJAST VIRKJUNAR LAGARFOSS
(Ljósm.: H. Hg.)