Dagur - 18.02.1967, Blaðsíða 5

1
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
UTANRÍKISMÁLANEFND
í LÖGUM um sköp Alþingis segir,
að kjósa skuli í sameinuðu þingi sjö
manna utanríkismálanefnd. Enn-
fremur segir svo: „Til utanríkis-
málanefndar skal vísa utanríkismál-
um. Utanríkismálanefnd starfar einn
ig milli þinga og skal ráðuneytið
ávallt bera undir hana utanríkismál,
sem fyrir koma milli þinga“.
Á þingi því er nú situr var það
upplýst í umræðum, um landgrunns-
tillögu Framsóknarmanna, fyrir jól,
að engin meiriháttar utanríkismál
hefðu verið undir nefndina borin af
ráðherra síðustu fjögur til fimm ár-
in, og henni á þeim tíma engar upj>
lýsingar veittar um þau mál. Töldu
þingmenn, sem þetta ræddu, að hér
væri um skýlaust lögbrot að ræða.
Núverandi utanríkisráðherra,
Emil Jónsson, skýrði þá frá því, að
fyrirrennari hans í embættinu, Guð-
mundur f. Guðmundsson, nú
ambassador í Bretlandi, hefði tjáð
honum, að viðræður af þessu tagi við
utanríkismálanefnd um utanríkis-
mál hefðu verið felldar niður vegna
þess, að upplýsingar um trúnaðar-
mál hefðu borizt út af nefndarfund-
um og var jafnframt gefið í skyn, að
fulltrúar stjórnarandstöðuflokkanna
ættu þar sök á. En fulltrúar Fram-
sóknarflokksins í nefndinni eru þeir
Hermann Jónasson og 1‘órarinn Þór-
arinsson, og Alþýðubandalagsins,
Einar Olgeirsson. í framhaldsumræð
um um málið las utanríkisráðherra
upp úr gerðabók utanríkismála-
nefndar frá 1964, þar sem fram kom,
að Guðmundur í. Guðmundsson
hefði neitað nefndarmönnum um
upplýsingarar. Kom það einnig
fram, að Þórarinn Þórarinsson hafði
þá þegar mótmælt ásökun ráðherra
eindregið fyrir hönd Framsóknar-
manna, en Einar Olgeirss. verið eitt-
hvað loðinn í sínum mótmælum. Á
því var nú vakin athygli, að hvergi
kæmi fram í gerðabók, að ráðherra
hefði sérstaklega óskað eftir, að leynt
væri upplýsingum um tiltekin mál.
Þórarinn Þórarinsson hefur nú til-
kynnt, að hann muni leggja til, að
fram fari formleg rannsókn til að
leiða í Ijós hvort nefndarmenn í
utanríkismálanefnd hafi látið frá
sér fara upplýsingar, sem þeim hafi
borið að halda leyndum.
Sá ávinningur hefur orðið af þess-
um umræðum, að núverandi utan-
ríkismálaráðherra hefur lýst yfir því,
að hann muni gera sér far um, að
koma aftur á eðlilegu samstarfi milli
ráðuneytisins og utanríkismálanefnd
ar, þannig, að farið verði eftir ákvæð
um laga um það efni. Er þess þá að
vænta að lokið verði því ófremdar-
ástandi, sem ríkt hefur um meðferð
utanríkismála, hver svo sem stefnan
reynist. □
Kristinn Jónasson
f rá Árhól
MINNINGARORÐ
i.
ÞANN 11. jan. síðastliðinn lézt
í Fjórðungssjúkrahúsinu á Ak-
ureyri Kristinn Jónasson frá Ár
hól við Dalvík og þá að aldri á
efsta ári hins áttunda tugar.
Faðir hans var Jónas Benja-
mínsson ættaður úr Eyjafirði.
Er mér sú ætt ókunn að mestu.
Myrkvi nokkur liggur yfir
þeim ættarslóðum og veldur
því fáfræði mín. Verður því
eigi haldið lengra í þá áttina
um sinn. í óprentaðri heimild
hef ég séð Jónas Benjamínsson
kallaðan barnakcnnara og rit-
hönd Jónasar hef ég séð ágæt-
lega gerða. Kona Jónasar og
móðir Kristins á Árhól var
Karitas Hansdóttir Baldvinsson
ar, síðast prests á Ufsum á Ufsa
strönd Þorsteinssonar prests í
Árskógi enum meiri á Árskógs-
strönd Hallgrímssonar prófasts
á Grenjaðarstað Eldjámssonar
prests Jónssonar bónda á
Grund í Höfðahverfi. Mætti
rekja þá ætt víða hér um land
og síðan austur um haf og allt
til Hrafnistumanna hinna marg
vísu og farsælu er kusu sér byr
hvert sem þeir sigla vildu. En
hér er ekki tími til slíkra frá-
sagna. Kona Hansar Baldvins-
sonar var Rósa ég held Sveins-
dóttir. Þau bjuggu á Ufsum og
víðar á Ufsaströnd. Kona séra
Baldvins hin fyrri og móðir
Hansar var Filippía Erlends-
dóttir stúdents Hjálmarssonar
lögréttumanns Erlendssonar,
síðast að Keldum í Mosfells-
sveit. Kona Hjálmars lögréttu-
manns var Filippía Pálsdóttir
prests að Ufsum Bjamasonar og
alsystir þeirra Ufsabræðra
Bjama Pálssonar landlæknis
og Gunnars Pálssonar rektors
á Hólum, voru og mörg þau
systkini. Kona Erlendar stúd.
Hjálmarssonar hin fyrri og móð
ir Md. Filippíu á Ufsum var
Karitas Sveinsdóttir lögmanns
Sölvasonar. Sveinn bjó á
Munkaþverá, átti Málmfríði
Jónsdóttur sýslumanns í Greni
vík. Bróðir Málmfríðar á
Munkaþverá konu Sveins lög-
manns var Þórarinn sýslumað-
ur á Gmnd í Eyjafirði. Hann
átti Sigríði Stefánsdóttur px-ests
á Höskuldsstöðum á Skaga-
strönd. Synir þeirra voru þeir
Grundarbræður, Gísli prófast-
ur í Odda, Vigfús sýslumaður
á Hliðai-enda, Magnús klaustur
haldari á Munkaþverá, Stefón
amtmaður á Möðruvöllum og
Friðrik prestur á Bi'eiðabóls-
stað í Vesturhópi í Húnavatns-
sýslu. Eftir Þórarin sýslumaður
látinn giftist Sigríður Stefáns-
dóttir Jóni Jakobssyni sýslu-
manni á Espihóli. Meðal bama
þeira var Jón Espólín hinn
sagnafróði, síðast sýslumaður
Skagfirðinga bjó á Frostastöð-
um. Óskilgetin dóttir Þóarins
sýslumanns á Grund var Ragn-
heiður Þórarinsdóttir. Hún varð
kona Jóns Skúlasonar í Viðey
Magnússonar landfógeta. Ragn-
heiður var raunakona mikil, átti
þó ekki sök á því. Hún er í sög-
um og sögnum talin í fremstu
röð hinna göfugustu kvenna
sinnar samtíðar á landi hér. Frá
þeim Þói’arni á Grund og Sig-
ríði Stefánsdóttur er Thoraren-
sensætt. Þess er getið hér að
framan að fyi-ri kona Erlendar
stúd. Hjálmarssonar væri
Karítas Sveinsdóttir lögmanns
á Munkaþverá og Málmfríðar
frá Grenivík konu hans. Seinni
kona Ex’lendar var Kristrún Þor
steinsdóttir prests að Hrafnagili
Ketilssonar. Hún var smiður
ágætur og hagorð. Börn þeirra
Erlendar og Kristrúnar eru tal-
in Hjáhnar á Brúarlandi og séra
Þorsteinn Hjálmarsen prestur
í Hítardal svo og Kristrún er
átti Sigurð Þorvaldsson bónda
á Kambi í Deildardal. Dóttir
þeirra Sigux’ðar og Kristrúnar
Kambshjóna var Guðrún Sig-
urðardóttir sem oi’ðin er heim-
ilisföst á Ufsum árið 1834 og þá
ung og efnileg. Guði’ún var hálf
systurdóttir Md. Filippíu Er-
lendsdóttur fyi-ri konu séra
Baldvins á Ufsum. Guðrún gift
ist ekki, en sonur hennar með
Jóni Sigui’ðssyni frá Þverá í
Skíðadal og síðast bónda á
Skeggsstöðum var Jóhann Jóns
son bóndi í Háagerði á Ufsa-
strönd. Hann átti Kristínu Frið
leifsdóttur, systur Gunnlaugs
bónda á Karlsá Friðleifssonar.
Börn þeirra Jóhanns og Kristín
ar voru; Friðleifur fyrst bóndi í
Háagerði, síðar á Lækjai’bakka,
svo á Siglufirði, enn á lífi há-
aldraður þar, átti Sigríði Stef-
ánsdóttur frá Hofsárkoti. Jó-
hann smiður á Jaðri Dalvík dá-
inn átti Þorláksínu Valdimars-
dóttur og Kristín á Svalbarði,
erm á lífi, átti Sigurð Bjarna-
son Beck.
Áður en ég lýk þessum kafla
verð ég að geta um séra Svein
Jónsson pi-est á Bai’ði í Fljót-
um. Hann var bóndason utan
frá Siglunesi. Séra Sveinn var
afi Jóns Jónssonar sýslumanns
i Grenivík og langafi Þórarins
sýslumanns á Grund og Málm-
fríðar á Munkaþverá (sjá hér
að fi'aman). Séra Sveinn var og
afi öðlingsins séra Eyjólfs læi’ða
prests á Völlum í Svai’faðai’dal
um 40 ái-a skeið. Eftir Eyjólf er
Vallaannáll. Steinsstaðamenn
hinir gömlu í Skagafirði áttu
skammt að rekja til séra Sveins
á Barði. Kunnastur þeirra ætt-
manna var Sveinn Pálsson lækn
ir í Suður-Vík (d. 1840) góður
læknir og mestur náttúrufræð-
ingur sinnar samtíðar á landi
hér. Bróðir Sveins læknis í Vík
var Þorsteinn bóndi og skáld á
Reykjarvöllum. Sonur Þor-
steins var Páll hraðskáld, sá er
kvaðst á við Sigurð Breiðfjörð
við Stafnsrétt forðum. Sonur
Páls var Eiríkur bóndi á Upp-
sölum, hagorður vel og greind-
ur ágætlega. Dóttursonur Eiríks
er Eiríkur Hjartarson raffræð-
ingur í Reykjavík. Vil enn geta
þess að bróðursonur séi'a Bald-
vins á Ufsum var „listaskáldið
góða“ frá Hrauni í Öxnadal.
II.
Þegar Jónas Benjamínsson
lézt, voru börn þeirra Karítasar
konu hans — Kristinn og Rósa
— mjög í bemsku. Kom nú til
kasta móðurinnar að sjá sér
sjálfri og bömunum fai'borða.
Þá voru engar tryggingar fyrir
hendi, eða tiltækar löggiltar ráð
stafanir til vamar og skjóls
gegn ófrýnni og válegri örbirgð.
Þá eygðu menn ekki maka- og
fjölskyldubætur, ekki öroi'ku-
styrki eða ellilaun. Líknar- og
velgerðafjelög voru engin til.
Persónuleg velgerðasemi hefir
á öllum öldum átt sér stað, en
aldrei handvís og sumum tor-
fundin. Ráðstafanir og meðferð
sýslumanna, hreppstjóra og
hreppsnefnda á munaðarlaus-
um bömum og öðru öi'bii'gu
fólki var oft ærið hai'ðleikin og
oft í beinni andstöðu við allt
það bezta í manneðlinu, svo að
ekki sé minnzt á guðstrú og
kristindóm. Umbjóðendur kirkj
unnar létu þetta venjulega gott
heita. Var og vizka ámixmstra
yfirvalda ekki grunnlaus og
löngum veitti vanúðinni betui',
ef til missættis kom við mannúð
og kærleika. Þetta er raunar
ekkert tiltökumál. Leiðtogar
lýðsins hafa á öllum tímum ver
ið menn upp og ofan eins og
annað fólk. En mun ekki þessar
hörmulegu mannlegu takmark-
anir valda því að þjóðar- og
menningarsaga okkar íslend-
inga þefjar heldur illa. Er og
menning okkai', þó gljáð sé að
utan — ef betur er að gáð —
rotin og hrá innvið dálkinn.
Karítas Hansdóttir mun hafa
verið gædd miklu andlegu og
líkamlegu þreki. Vinnugefin og
verkhæf hið bezta. Hún hafði
ung lært að sauma og þá eink-
um kai'lmannaföt. Vann hún að
þessari iðn af miklum áhuga,
sem og varð henni tekjudrjúg.
Er stutt frá að segja að með ráð
deild og þi’otlausu starfi, tókst
henni þó einstæð væri að koma
bömum sínum yfir ómegð til
fullorðinsára. Allmiklu seinna
en hér var komið, varð Karítas
að sjá á bak Rósu dóttur sinni.
Hún lézt og þá komin á full-
orðinsár, ógift og barnlaus. Mér
hefir vei-ið sagt af kunnugum,
að Karítas byggi með börnum
sínum alla stxmd og eins eftir
það að Kristinn sonur hennar
kvæntist. Hjá syni sínum og
tengdadóttur dvaldi hún til ævi
loka og vai'ð kona háöldruð.
III.
Kristinn Jónasson gekk ekki
til arfs um embætti, völd og
yfirráð eftir forfeður sína og
frændur. Hann gekk ekki í
skóla. Var aðeins um nokkrar
vikur við vélfi'æðinám. Gerðist
eftir það um alllangt skeið vél-
gæzlumaður á vélbátum. Fór
orð af trúmennsku hans í því
stax'fi. Ui'ðu sæfai'ir og sjó-
mennska aðalstai'f hans og at-
vinna á meðan þrek og heilsa
leyfði.
Ái'ið 1921 kvæntist Kristinn
og gekk þá að eiga Maríu Sig-
fúsdóttur. Stilt kona og fasprúð,
eirin í skapi, heimasætin og
barst lítið á. Frú María Sigfús-
dóttir er góðleg og mild á svip
og líklega þegar öllu er á botn-
inn hvolft góð í þraut að reyna
og drjúg í skiptum. Þrjár eru
dætur þeirra Kristins og Maríu.
Karítas, Rósa og Kristín, allar
löngu uppkomnar og ógiftar í
foreldragai'ði. Ráðdeildai'samai',
ti'úvirkar, dugnaðar konui’. —
Þess er vert að geta í þessu
sambandi að fjölskyldan á Ár-
hól ól upp og fóstraði föður-
lausan dreng og umkomulaus-
an. Studdi hann til stai'fs og
mennta og fórst við hann hið
bezta. Hann heitir Njáll Skarp-
héðinsson. Er nú kvæntur iðn-
aðai’maður suður í Keflavík.
Kristinn Jónasson hafði í önd
verðu fengið í arf marga helztu
og beztu ættarkosti feðra sinna
og ættmæðra. Var gæddur
góðri greind, vakandi ráð-
vendni, skyldui'ækni og sam-
vizkusemi. Yfirleitt hugsandi
alvörumaðui’. Gat þó hreyft
græskulausum gamanmálum í
geðblöndun við kunningja sína.
Maður skilríkur og efndaviss.
Bjó yfir siðgæfu stolti, sem
ætíð er gott og jafnvel nauð-
synlegt á veraldai'veginum.
Þótti mér sem hann kynni list-
ina að lifa. Mun vera vandlærð.
En hinsvegar frá fornu fai'i ver
ið talin merkust og mikilsverð-
ust allra mannlegra lista í þess-
um efnisheimi.
Runólfur í Dal.
Góð íþróll - gulli belri
SL. SUNNUDAGSMORGUN
kl. 8.45 mætti ég við Sundlaug
Akureyrar — eins og stundum
fyrr. Þrátt fyrir suðvestan
garra og éljagang stóðu menn
við lokaðar dyr laugarinnar og
aðrir komu hlaupandi úr nær-
stæðum bílum, ákafir eins og
unglingar til hrífandi leiks, þeg
ar ég nálgaðist með lyklana.
En á sunnudögum, kl. 9—10,
eru sértímar í sundlauginni
fyrir karlmenn þá, sem komnir
eru vel af barnsaldrinum. Og
þeir sóttu vel — eins og oftar —
þennan umrædda morgun. Og
þetta voru léttir, glaðir og rösk
legir strákar á aldrinum 25—75
ára og rúmlega það.
Og það er engin tilviljun, að .
þessi blær er yfir hópnum. Skeð
getur, að það sé þeii-ra eðli,
flestra, að varðveita „strákinn"
(góða strákinn) í sér fram á
efri ár — og þá um leið fúsari
til fundar við sína líka og til
leiks með þeim, — en hitt er
líka áreiðanlegt, að sundið, í
hlýju, fallegu húsi við góða að-
stöðu á allan máta, er bæði
heilsu- og gleðigjafi, og þá um
leið veigamikið atriði í barátt-
urmi við hrörnun, stirðleika og
elli.
Og það er sannai'lega gaman
að fylgjast með þessum áhuga-
mönnum, heyx-a glaðlegt rabb
þeirra um „dag og veg“, heyra
ánægjumálið undh- steypibað-
inu og sjá þá stinga sér til
sunds, suma að vísu þunga (á
vog) — sem birni skógarins,
aðra granna og snögga, eins og
kría steypti sér eftir síli. Sund-
aðferðirnar eru og ýmiskonar
og á „öllum hæðum“ vatnsins
allt frá magaskriði á botni að
baksundi, hálfir eða meira „of-
an sjávar". Sumir ei-u hægfara
eins og virðulegar madömur á
kii'kjugangi, aðrir með geimfara
hraða ski'ið-syndaranna, en all
ir í æfingu og þjálfun. Og það
glampar á skalla og glitrar í
ljósu hári (og alla vega litu) af
ljósi og báru. Og að sundi og
þui-rkun loknu taka sumir
strokur, aðrir hopp og bolbeygj
ur af slíkri mýkt að fimleika-
háskólakennara mætti sæma!
Með glöðum svip og léttir í
spori hverfa þeir svo heimleiðis,
hver af öðrum. í þann hóp ættu
bara að hvei-fa fleiri — og fá þá
e. t. v. lengri tíma — mai-gir
þeirra, sem enn um 10-leytið
bæla fletið, og með geispa og
letiteygjum byrja daginn
skömmu fyrir hádegið. Komið
og reynið!
Brekknakoti 7. febrúar 1967
Jónas Jónsson.
SPRENGING var í Sana-vei-k-
smiðjunni í gærmorgun, en eng
an sakaði og tefst ekki fram-
leiðslan af þeim sökum. Q
I Kvenfélagið Hlíf 60 ára f
1
&
I
I
I
%
•fr
■f
e>
ji.
&
i
I
I
Á þessari ólgu og umstangs-tíð
örðugt reynist og torsótt stríð
að hugsjónum fögrum að lilynna,
fyrir dyrum er víða vá,
en vel sé þeim, er þar úrbót sá
og vantaði ei dug til að vinna.
F.r liugsjónir skipa heiðurssess
og hiklaust er starfað, skyldi þess
minnast á merkisdögum.
Þau samtök skal hylla og heiðra í kvöld,
sem liafa barizt um árafjöld
fyrir samtíðar heill og högum.
En heillaríkust sú hjálpin var
og hamingjudrýgstan ávöxt bar
og lengst mun í orðstír lifa,
hve börnunum athvarf bjugguð þið
og bernskuleiki að una við,
það skyldi með gulli skrifa.
Sókn ykkar beinist æ í átt
að því merki, er sett var hátt,
þótt margri sé þraut áð mæta,
vinahanda er víða þörf,
vinnið áfram þau heillastörf,
hverskonar böl að bæta.
Hróður þess félags hraðan vex,
sem hefir um áratugi sex
stundað sitt starf með prýði.
Megi því eflast magn og líf,
megi það ávallt reynast hlíf,
ungum og öldnum lýði.

I
%
§•
%
±
-S(C
%
I
I
I
I
-t
ö
-1 X
A. D.
BIBLIUBREFASKOLINN A AKUREYRI
NÝLEGA flutti til Akureyrar,
Steinþór Þórðarson, einn af
starfsmönnum Biblíubréfaskól-
ans, og er það viðleitni skólans
til aukinnar þjónustu við fólk
úti á landsbyggðinni. Biblíu-
bréfaskólinn er rekinn af Sjö-
unda-dags Aðventistum og var
hann stofnaður árið 1948. Hefur
þessi stofnun leitast við að
hvetja fólk til lestui-s á Biblí-
unni. Til þess er notað nám-
skeið, sem samanstendur af 24
lexíum um ýmis efni Biblíunn-
ar, er fólk hefur áhuga á að
kynnast. Svo sem spádómar,
spurningin um framhaldslíf,
uppruná hins illa, og ýmis önn-
ur mál.
Auk lexíanna, býður Biblíu-
bréfaskólinn upp á frekai'i
fræðslu með skuggamynda-
seríum í fögrum litum, hvei'ju
efni til útskýringar. Getur hver
sá nemandi, er þess óskar, feng
ið að sjá fræðslumyndirnar á
sínu heimili.
Eina námsbókin, sem notuð
er, er Biblían. I hverri lexíu er
að finna ýmsar spumingar, sem
fólk vill gjai-nan fá svör við, og
ér þá vísað til ritningarstaða,
þar sem nemandinn finnur svar
ið. Einn er sá þáttur í viðleitni
Biblíubi'éfaskólans til aukinnar
þekkingar manna á Heilagri
Ritningu, að lána væntanlegum
nemendur eintak af Biblíunni,
þeim er ekki eiga hana til. Verð
ur hún eign nemandans að nám
skeiðinu loknu.
Að sjálfsögðu er þetta nám-
skeið nemendunum algjörlega
að kostnaðarlausu. Væntanlegir
nemendur geta fengið nánari
upplýsingar í síma 2-13-95, eða
með því að skrifa í Pósthólf 666,
Akureyri. Q
Frá Bridgefélaginu
SÍÐASTLIÐIÐ ÞRIÐJUDAGS
KVÖLD fór fram næstsíðasta
umferð (af 4) í Einmennings-
keppni B. A. — Röð 10 efstu
manna er þessi:
stig
1. Dísa Pétursdóttir 1137
2. Halldór Blöndal 1124
3. Guðm. Þorsteinsson 1120
4. Áimann Helgason 1113
5.-6. Soffía Guðmundsd. 1102
5.-6. Jóhann Gauti 1102
7. Halldór Helgason 1098
8. Baldur Ámason 1097
9. Magni Friðjónsson 1071
10. Sveiim Tryggvason 1063
Fjórða og síðasta umferðin
verður spiluð í Landsbankasaln
um kl. 8 e. h. n.k. þriðjudag.
HEIMSOKN FRA HLIÐARDALSSKOLA
FJÓRIR kennarar frá Hlíðar-
dalsskóla leggja land undir fót
þessa helgi, og munu þeir
syngja á samkomum á ýmsum
stöðum hér norðanlands. Sam-
komurnar, sem háldnar eru á
vegum Sjöunda-dags Aðvent-
ista, verða á eftirtöldum stöð-
um: Dalvík á föstudagskvöld,
Hrísey á laugardagskvöld, í
Freyjulundi á sunnudags-eftir-
miðdag, og á Akureyri á simnu
dagskvöld. í kvartettinum er
einnig einsöngvari, Jón Hj. Jóns
son, skólastjóri. Á samkomun-
um verða sýndar kvikmyndir x
litum og erindi flutt.
Hlíðardalsskóli er fyrir löngu
siðan orðinn þekktur fyrir
brautryðjendastarf sitt á sviði
kristilegrar menntunar. Hefur
stofnunin notið stuðnings og vel
vilja landsmanna á liðnum ár-
um. Er það því von þeirra, er
að þessari heimsókn standa, að
Eyfii'ðingar noti vel þetta eina
tækifæri til að hlýða á söng
kennai'anna. Q
Helgi Hallgrímsson:
ÞÆITIR AF FLATEYJARDAL
Inn með fjöllum. Þórir hætt
kominn.
Þi'iðjudaginn 27. júlí var veð
ur fagurt. Héldum við Þórir
snemrna morguns suður að
Hofshöfða, og höfðum með okk
ur grasapressurnar og ýmsan
annan farangur til að létta á
byi'ðum daginn e ftir, en þá var
ákveðið að halda heimleiðis.
Hofshöfði er smækkuð mynd
af Víkurhöfða, en meira virðist
þar þó af föstu bei'gi, sem þó er
allt meira og minna sundui'tætt.
Þykk mórena myndar efsta
kollinn á höfðanum. Sunnan og
austan við höfðann er sagt að
hafi verið allgóð lending, en nú
hefur Dalsáin fyllt upp þessa
gömlu höfn.
Bærinn Hof stóð sunnan í
höfðanum, í brekkukomi. Þar
eru rústir miklar eða tættur,
um allt túnið, og bendir til mik
illa bygginga áður fyrr. Ekki er
nú vitað hvar hofið stóð, en þó
kunnu gamlir menn að vísa á
staðinn, sagði Grímur á Jökulsá
mér. Sjálfsags eru flestar tætt-
umar eftir sjóbúðir, en hér hef
ur um eitt skeið vei'ið mikil út
gerð, meðan höfnin var við
lýði. Sagnir eru um mikinn
skipsskaða við Höfðann. Sjálf-
sagt væri það fróðlegt viðfangs
efni fyrir fomminjafx'æðinga,
að kanna rústirnar á Hofi, en
lítið mun hafa vei-ið gei't að því
hingað til.
Við Hofshöfða skildu leiðir
okkar Þóris. Hélt ég suður með
Dalsá, en Þórir vai'ð eftir við
Höfðann. Hugðist hann síðan að
fara upp í Brettingsstaðadali
til hallamælinga.
Seinna frétti ég að hann hefði
farið ofan í skriðuna uppi á
Höfðanum, skrikað þar fótur
og verið hætt kominn, enda fer
tugur hamar þar fyrir neðan.
Geta fjöll lirapað? (Allt er í
heiminum hverfult).
Eftir að hafa gengið spölkoi-n
inn með eyrunum, veð ég yfir
Dalsána, sem þarna er auðvelt,
því að hún fellur í mörgum
kvíslum. Kem svo heim að eyði
bænum Eyri, sem talið er að
heitið hafi fullu nafni Knai'i'ar-
eyri. Þar standa enn fallega
hlaðnir veggir.
Rétt utan við bæinn í'ís upp
klettahoi-n af jafnsléttu, en
mjótt sund er á milli þess og
hlíðarinnar, kallað Bæjai-sund
eða Mjósyndi. Hlíðin fyx'ir ofan
bæinn er öll í smástöllum, og
hallast bei-gið þar ýmislega.
Hér og þar liggja heljai'bjöi'g
laus ofan á, en sum þeirra eru
þó mölbrotin í stykki. Sunnan
við bæinn er grjótskriða, neðst
í hlíðinni, sem kallast Eyrar-
urð. Er hún víðast úr köntuðu
stórgrýti. Þar sjást einnig stak-
ir klettar fi-am á flatlendinu, og
hér og hvar, eru mjóar og lang-
ar dældir, þvei-sum í hlíðirmi,
ofan við ski-iðuna.
Hvað hefur gerzt hér? Hefur
fjallið hrunið? Ef svo er, þá
ættu þess að sjást mei-ki uppi
í fjallinu. Hhðin sem hér var
lýst, myndai' vestui'hluta Eyr-
arfjallsins, sem raunar er ekki
nema 300 m mátt. Á bak við
það er grunnur dalur, Hraun-
dalur, þar sem Urðai'köttur ólst
upp, sem frægt er. Svo kemur
háfjallið, um 600 m hátt, með
snarbratti'i skriðu og kletta-
beltum framaní.
Auðséð virðist nú, hvað hér
hefur gerzt. Fjallið hefur klofn
að að endilöngu í stefnu N-S,
og vestari helmingurinn sigið
eða ,fallið niður í heilu lagi, en
í fallinu hefur harrn þó brotn-
að allmikið og hafa sum stykk-
in kastast lengra fram en að-
alfjallið. Slík stykki eru klett-
arnir utan og innan við Eyri.
(Sennilegt þykir mér að klett-
urinn utan við bæinn hafi ver-
ið nefndur Knörr, og bærinn
dragi nafn af því, en hann er
nú kallaður Eyrarhóll).
Hér hefur því orðið fjallhrun
í þess orðs fyllstu merkingu, og
lögun klettanna virðist benda
til þess, að þetta hafi gerzt eft-
ir ísöld, eða a. m. k. eftir að
skriðjökull hopaði frá dals-
mynninu.
Líklegt er, að þegar þetta
gerðist hafi undirlendi dalsins
verið á kafi í sjó, og ber Eyrar-
urð þess merki að hafa verið
gamlir sjávarbakkar.
Já, allt er í heiminum hverf-
Þetta minnir mig á syllu á
fjallinu heima, sem ég kallaði
Paradís, en það eitt nafn þótti
mér hæfa. Hér er líka heilög
þrenning, reynir, einir og birki,
eða a. m. k. þrenning sönn og
ein. Eða er þetta áradalur nú-
timamannsins á íslandi hinu
bera, eða kannske eitt af hinum
huldu plássum og yfirskyggðu,
sem Jón lærði talar um? Sé svo,
er það mikil gæfa, að hafa feng
ið að líta þennan reit.
En hvað veldur því, að slíkir
aldingarðar finnast á útkjálk-
um Norðurlandsins, en ekki
innr hinum skjólsælu dölum?
Hvers vegna er hinn veðursæli
Eyjafjarðardalur næstum skóg-
laus? Eða vesturhlíð Fnjóska-
dals? Og hvers vegna finnst
ekki reyniviður í Fnjóskadals-
skógum? Er þessi reitur ef til
vill síðustu leifar hinna fornu
skóga landsins? Var það vetrar
snjórinn, sem olli því, að skóg-
urinn vai'ðveittist hér? Var það
nálægð hafsins, sem verndaði
Hágöngur og Eyrarfjall, séð frá Jökulsá.
(Ljósm.: H. Hg.)
ult, meira að segja fjöllin,
ímynd traustleikans, geta hrap-
að og molast niður.
En hversvegna skeði þetta?
Kannske hefur skriðjökuíí fs-
aldarinnar verið búinn að grafa
imdan fjallinu, eða þá sjóllnn,
en berglögum í Hágöngunum
virðist halla dálítið í vestur,
niður að dalnum.
Kannske hafa þessir þættir í
sameiningu, valdið fjallhrun-
inu.
Vonandi finnur Ólafur okkar
skýringu á þessu innan tíðar.
í aldingarðinum.
Hlíðin innan við Eyri er held
ur hrjóstrug, en þó eru þar
fallegir bollar, milli klettanna,
þar sem fallegur lynggróður
þróast. Þar má finna smávaxn-
ar birkitágar.
Innan við Eyrarurðina eru
nokkrar kvosir, sem snúa mót
suðvestri. Þar vex þrifalegt
birkikjarr, allt að mannhæðar-
hátt, og er það tvímælalaust
bezti „skógurinn11 á Flateyjar-
dalnum.
Fegurst er kjarrið í syðstu
kvosinni, suður við Urðargilið,
sem er alldjúpt klettagil þvert
í hlíðinni. Hér er skjól gott fyr-
ir hafvindum, og landið vísar
vel við sól, en eins og áður get-
ur, er birkið fundvíst á slíka
bletti. Hér finn ég reynistóðið,
sem við Þórir sáum í kíki vest-
an yfir ána, á úteftirleiðinni.
Reyndar eru þau á nokkrum
stöðum í skóginum, og tignar-
lega með sínum fölhvítu blóm-
klösum, yfir birkikjarrið. Er
svo jafnan, þar sem reyniviður
vex í kjarri, að hann ber höf-
uðið hærra en birkið.
Einirunnar, þekja klettana,
efst í skálinni, í hæfilegri fjar-
lægð frá reyniviðnum, enda
voru þeir taldir óvinir í göml-
um sögum, og sortulyngið lætur
sig heldur ekki vanta í kletta-
syllumar.
skóginn fyrir eyðileggingar-
mætti móðunnar miklu, þegar
allir skógar féllu í innsveitun-
um?
Þannig má lengi spyrja, en
svörin við þessum spumingum
liggja ekki ljós fyrir. Þekking
okkar á skógasögu landsins, er
enn í molum, en hér er heill-
andi viðfangsefni, sem bíður
úrlausnar. ,
(Framhald í næsta blaði) ■
LIONSBLÓM A KONU-
DAGINN
KONUDAGURINN er á sunnu
daginn kemur og munu þá fé-
lagar úr Lionsklúbb Akureyrar
heimsækja bæjai'búa fyrir há-
degi og bjóða til sölu fagra blóm
vendi. Allur ágóði rennur til
góðgerðarstarfsemi og aðallega
til greiðslu á loforði klúbbsina
um styrk til litlu stúlkunnar,
sem fór til New York í nýrna-
uppskurð.
Þess má sérstaklega geta að
Blómabúðin Laufás, mun gefa
allan ágóða af blómasölu á konu
daginn til starfsemi Lions-
klúbbs Akureyrar.
- SKIÐANAMSKEIÐ
(Framhald af blaðsíðu 8).
fullorðnir renna sér á og leita
eftir harðfenni til að komast
sem hraðast.
Næstu verkefni Skíðaráða
Akui-eyrar eru þau að senda
fólk til ísafjarðar á hið svo-
kallaða „opna mót“, sem áður
var nefnt, og síðan að undirbúa
Unglingameistaramót íslands,
sem haldið verður í Reykjavík
11. og 1.2. marz n.k. En þangaö
munum við senda um 25 kepp-
endur. Q