Dagur - 31.01.1968, Page 5

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Síniar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar hl.
Kosningafróðleikur
í NÝÚTKOMNUM skýrslum frá
Hagstofu íslands er margs konar
tölulegur fróðleikur um aljiingis-
kosningarnar 11. júní 1967. Kemur
Jiar ýmislegt fram, sem almenningi
var ekki áður kunnugt, t. d. kosn-
ingaþátttaka í hverjum hreþþi um
land allt, svo og ýmsir nýir útreikn-
ingar, sem Hagstofan liefur gert. Þar
kemur fram, að kjósendur eru hlut-
fallslega færri nú en fyrr miðað við
íbúatölu, og stafar það af Jm, hve
fjölmennir Jieir árgangar eru, sem
fæddir eru síðustu tvo áratugina.
Arið 1946 var kjósendatalan 59%
af íbúatölu í landinu í heikl en árið
1967 ekki nema 54%. En alls voru
kjósendur í síðustu aljnngiskosning-
um rúmlega 107 þúsundir. Atkvæði
greiddu tæp 98 þúsund. Kosninga-
Jjátttaka að meðaltali var 91.4%.
Vorið 1963 var kosningaJ)átttakan
91.1% og liaustið 1959 var hún
90.4%.
í Norðurlandskjördæmum báðum
og í Reykjaneskjördæmi var kosn-
ingarþátttakan 91%, í Vestfjarðar-
kjördæmi 90,1% og var minnst J>ar.
í Austurlandskjördæmi 91,2%, í
Reykjayík 91,2% en mest í Suður-
landskjördæmi og Vesturlandskjör-
dæmi 92,5%.
Til skýringar má geta þess, að ef
kosninga})átttakan liér í Norður-
landskjördæmi eystra Iiefði verið
jafn mikil og þar sem liún var mest,
liefði J>að munað 175 atkvæðum í
kjördæminu.
Hér í þessu kjördæmi voru 11646
kjósendur á kjörskrá, en 10593
greiddu atkvæði hér og 995 utan kjör
staðar. Kosningu neyttu 91%. Mest
var þátttakan í Kelduneshrepþi í
N.-Þing., 98.3%. Ekki var J)að J)ó
landsmet J)ví að í Hvammshreppi í
Dalasýslu kusu 98.4%, í Geithellna-
lireppi í S.-Múl. og Sandvíkurhreppi
í Árnessýslu 98.5%. Og í Þingvalla-
sveit í Árnessýslu og í Álftaveri í V.-
Skaft. 100%.
í kaupstöðunum þremur hér í
kjördæminu var mest þátttakan í
Ólafsfirði 93.6%, en á Akureyri
90.8% og á Húsavík 91%.
I Eyjafjarðarsýslu kusu 90.5%, í
S.-Þing. 90.4% og í N.-Þing 91.9%.
Framsóknarflokkurinn hafði mest
fylgi í 5 kjördæmum og Sjálfstæðis-
flokkurinn í þremur. I landinu í
lieild hlaut Sjálfstæðisflokkurinn
37.5% atkvæða en Framsóknarflokk
urinn 28.1%. í landinu utan höfuð-
borgarinnar hlaut Framsóknarflokk
urinn nokkru meira atkvæðamagn
en Sjálfstæðisflokkurinn. Mest hlut-
fallslega var fylgi Framsóknarmanna
í Austurlandskjördæmi 53.6%, í
(Framhald á blaðsíðu 7).
ENN NOKKUR ORD UH „GRUNDARORMINN
Mykjudreifarinn GUFFEN, „gamla gerðm,“ sem liefir verið notuð og er notuð hér á landi.
þarf búið við
MIKIÐ er nú búið að rita og
ræða um kvilla þann, sem hefur
herjað hér á nokkrum bæjum sl.
ár og nú síðast hlotið það virðu-
lega nafn „Grundarormur“.
Allt, sem hingað til hefur sézt
á prenti um þetta mál, hnígur
mjög í sömu átt: að ásaka ráða-
menn og heimta skilyrðislaust
niðurskurð á öllu kviku á þessum
bæjum. Oft hef ég furðað mig á,
að enginn skuli hafa látið til sin
heyra í öðrum „dúr“. Það er nú
svo, að það er oftast fleiri en ein
hlið á hverju máli, og hefur löng-
um verið talið heilbrigðara að
líta á málin frá sem flestum hlið-
um."
• Nú langar mig til að segja
nokkur orð frá mínum bæjardyr-
um séð „fyrst allir aðrir þegja“.
Það var að vonum, að nokkr-
um óhug sló á fólk, þegar þessi
nýi búfjársjúkdómur barst til
landsins í fyrra haust. Verst var,
að dýralaeknar virtust furðu fá-
fróðir og virtust sem minnst vilja
fullyrða um það, hvernig veikin
hagaði sér. En svo fóru að mynd-
ast alls konar furðusögur um
þennan nýja „voðasjúkdóm“.
Enginn vissi hvar þær áttu upp-
tök, en þær gengu frá manni til
manns. Já flugu eins og eldur í
sinu og mögnuðust og margföld-
uðust, svo segja mátti, að þar
væri ein fjöður orðin að fimm
hænum eins og í sögunni forð-
um. Og enn eftir rúmt ár er fólk,
sem maður hittir oft að kvarta
um, að verst sé að vita ekki,
hvað sé satt og hvað logið í þessu
máli. Eg er viss um, að afstaða
almennings væri önnur en hún
er, ef dýralæknar hefðu strax
skrifað í blöð og tímarit og skýrt
frá því, sem þeir vissu um veik-
ina, og svo fylgst með gangi
hennar og alltaf sagt frá því, sem
var að gerast.
Ein af fyrstu fyrirskipunum
dýralæknis um meðferð og varn-
ir var bann við að bursta og
klippa kýrnar, til að reyna þann-
ig að koma í veg fyrir smitun.
Einn bóndinn braut þetta bann
og það varð til þess, að hjá hon-
um gekk þetta yfir á nokkrum
mánuðum, gripirnir voru allir
lausir við það í vor og til reynslu
var aðkomugripur látinn í fjósið
og er hann heilbrigður enn. Þetta
finnst manni benda til, að veikin
„liggi ekki niðri“ eftir að gripir
eru lausir við hana. — Á hinum
bæjunum flestum var reynt að
fara eftir læknisráði og bera á
hvern blett um leið og vart varð
við þá og hefur það vafalaust
tafið fyrir smitun, einnig forðast
að klippa og bursta.
Mjög er misjafnt, hvað grip-
irnir eru lengi með útbrotin og-
einnig misjafnt, hvað blettirnir
verða margir og stórir. Reynslan
hefur sýnt, að ef gripirnir eru vel
fóðraðir og í alla staði alheil-
brigðir, verður lítið úr þessu og
blettirnir hverfa fljótt. En ef ein-
hver krankleiki er í þeim verða
blettirnir meiri og þrálátari. En
engan grip hef ég séð jafn mikið
útsteyptan og útlenda nautkálf-
inn, sem annað slagið hafa birzt
myndir af í blöðum og nú síðast
í hinum virðulegasta félagsskap.
En eðlilegra hefði mér fundizt,
að ritstjórinn hefði brugðið sér
með myndavélina í eitthvert
fjósið á sýkta svæðinu, svo hann
gæti sýnt og sannað hvað hér var
að gerast. Venjulegasti tíminn,
sem gripimir voru með þetta var
um tveir mánuðir, stundum
stj'ttra en varla yfir þrjá. Enginn,
að einum bóndanum undanskild-
um, hefur orðið var við nokkur
veikindi í nokkurri skepnu, varla
hægt að sjá, að þær klæi í blett-
unum og aíurðatjón er alls ekki
til. Þeir menn, sem ekki vilja
trúa því, ættu að grennslast um
mjólkurinnlegg þessara bænda
síðastliðið ár og bera saman við
næstu ár á undan.
Þá töldu dýralæknar, að
reynsla erlendis af þessari veiki
væri sú, að gripir, sem búnir
væru að fá hana, yrðu ónæmir
fyrir henni á eftir. Og reynslan,
sem fengin er af henni hér, á
þessu eina ári virðist líka styðja
það, því að ekki er vitað, að
nokkur gripur hafi fengið hana
nema einu sinni. — Þá er vill-
andi sagt frá í einni blaðagrein,
þar sem sagt var, „að lækning
hefði ekki tekizt nema á einum
bænum“. Okunnugir gætu haldið,
að á hinum bæjunum væri allt
fársjúkt af „kaunum og graftrar-
kýlum“. Hitt mun það sanna í
málinu, að veikin sé að fullu
gengin yfir á flestum eða öllum
bæjunum þar sem hún kom upp
i fyrra og engin ný tilfelli á þeim
bæjum í vetur. Þá kom það í ljós
í sumar, að kvígum, sem lágu úti
og aldrei var borið á, batnaði
eins fljótt og hinum, sem alltaf
var passað að bera á. Og það
mun vera óhætt að taka dýpra í
árinni en Sæmundur Friðriksson,
þegar hann hafði sagt, að stund-
•um batnaði veikin af sjálfu sér.
Hún mundi alltat batna at sjállu
sér. Þá varð ekki vart við, að
veikin bærist með fólki eða
dauðum hlutum milli gripa. Á
sumum bæjunum hagaði þannig
til, að kvígur voru hýstar annars
staðar en i fjósi og sömu menn
gengu á milli við hirðingu, oft á
dag, en hún barst þó ekki í kvig-
urnar fyrr en þær komu út og í
beina snertingu við gripi, sem
ekki voru lausir við þetta.
Og svo er hert á baráttunni.
Heimtaður niðurskurður allra
gripa á þessu svæði, þegar þeir
eru orðnir alheilbrigðir og ónæm-
ir fyrir veikinni. Það finnst mér
að væri að bjóða hættunni heim,
ef um það væri að ræða, að orm-
urinn gæti einhvers staðar legið
í leyni.
Og þá er það frumvarpið, sem
lagt var fram, þar sem ríkissjóði
var heimilað að leggja fram allt
að 10 milljónum kr. til að bæta
þessum bændum niðurskurðl! —
Mjólkurinnlegg þessara bænda
flestra mun vera frá 70 til á ann-
að hundrað þúsund lítrar á ári
og þá getur hver sem vill reikn-
að, hvað sú mjólk gerir.Þá mundi
hrökkva skammt það, sem grip-
irnir gerðu á blóðvelli til að
kaupa nýja í staðinn, fyrir utan
það, að 2—4 hundruð jafngóðir
gripir yrðu ekki auðfengnir og
verð mundi margfaldast við eft-
irspurnina. Ætli það yrðu ekki
liðugar 10 milljónir, sem það
kostaði að bæta þessum bænd-
um að íullu svo þeir skö&uðust
ekki? Og hvenær svo sem er
hægt að bæta ngkkrum bónda
„að fullu", ef bústofn hans allur,
sem hann hefur lagt ævistarf sitt
í að rækta og bæta, er brytjaður
niður? Og hvernig á að fara með
jarðirnar þegar ekki má nytja
þær? Það þýðir lítið að heyja,
þegar ekki má selja tuggu af heyi
út af svæðinu og ekki má taka
nýjan bústofn fyrr en eftir ein-
hver ár. Allir, sem nálægt jarð-
rækt hafa komið, vita hvernig
ræktað land fer; ef ekki er borið
á það og það nytjað. Sýnist þá
ekki annað fyrir hendi en að
bera á og heyja og brenna svo
heyið. — Það sjá allir, sem ekki
eru steinblindir af æsingum, að
ef niðurskurður nær fram að
ganga, er það sama og að leggja
í auðn allar þessar góðjarðir í
einu bezta og blómlegasta land-
búnaðarhéraði landsins, a. m. k.
um árabil. Oll bændasamtök líta
með ugg á flóttann úr sveitunum
og telja, að ekkert megi til spara
að hefta hann. En nú skera þau
upp herör um undirskriftir til að
heimta niðurskurð. Þeir heimta
blóð og meira blóð. Það mátti
búast við því þegar ráðist var á
féð og hrossin í haust, þegar nið-
urskurður var á annað borð haf-
inn, að heimtaðar yrðu stærri
fórnir — nautgripirnir líka. —
Ef hér hefði verið um að ræða
lífshættulegan sjúkdóm eða veik-
indi, sem sköpuðu afurðatjón
hefði vitanlega ekki mátt horfa í
neinar fórnir, en þar sem varla
er hægt að kalla þetta annað en
leiðan kvilla eru engar blóðfórnir
hans vegna réttlætanlegar, en
auðvitað er sjálfsagt að reyna
eftir megni að hefta útbreiðslu
hans. Þetta síðasta, sem næstum
hlaut að verða (og þó vonum
seinna) þar sem jafnstutt er í
Ytrafell þar sem veikin var og
jafn stöðugur samgangur á milli.
En þó svo, að niðurskurður
hafist i gegn, getum við verið ör-
ugg um að vera alveg laus við
Grundarorminn með það? Rekur
hann ekki upp hausinn eins og
selurinn á Fróðá einhvers staðar
þar sem hans er sízt von? Ekki
hefur enn verið minnzt á að taka
úr umferð allt fólkið, sem búið
er að vera með kvillapn, enda er
það búið víða við að koma. En
ef þetta getur lifað utan við lik-
ami manna og dýra, er ekki ólik-
legt að það geti leynst einhvers
staðar í híbýlum fólks, sem hefur
verið með það, ef það á að geta
lifað í heyi og grasi. Og þá gæti
maður látið hvarfla að sér, úr
því sannað er að hross geta feng-
ið snert af þessu, að eitthvað af
þeim tugum flækingshrossa, sem
skörkuðu um sömu hnjótana og
sýktu kvígurnar á Grund II í
fyrravetur, hefðu kannske náð í
eitthvað af þessu og þá getað
breitt það út, því þessi hross
voru víðs vegar að. Og blettirnir,
sem komu á tryppin mín í sum-
ar voru svo lítilfjörlegir, að ekki
hefði verið eftir þeim tekið nema
fyrir það, að þau voru undir
næstum daglegu eftirliti og allir
blettirnir voru horfnir og hárgað-
ir eftir mánuð. Vel gæti því fjöldi
af þeim hrossum, sem ganga úti
og sjaldan er litið á, verið búin
að vera með þetta, án þess að
nokkur hefði hugmynd um.
Þá hef ég talað við nokkra
danska fjósamenn og spurt þá,
hvernig þeir bregðist við þessum
sjúkdómi þar í landi. Þeim hef-
ur öllum borið saman um, að þar
sem þeir hafi verið hafi hreint
ekkert verið við honum gert. Þar
sé þetta aðallega talin kálfaveiki
og ekki sé borið á þá, heldur lát-
ið batna af sjálfu sér.
UIu heilli var hafinn niður-
skurður í haust á sauðfé og hross-
um, en þó tel ég síðari villuna
verri hinni fyrri, ef niðurskurðar-
mönnum tekst að láta fella kúa-
stofninn lika og leggja þannig í
auðn nokkurn hluta af Hrafna-
gilshreppi, sem í fyrra var tekju-
hæstur á landinu.
Holtseli, 16. janúar 1968.
Svanhildur Eggertsdóttir.
Við undirritaðir búendur á
þeim bæjum, sem hin svonefnda
veiki „hringskyrfi“ náði fótfestu
fyrir rúmu ári síðan og var ríkj-
andi í nautgripum okkar fram á
síðasta haust, erum að öllu leyti
sammála því, sem fram kemur í
grein Svanhildar Eggertsdóttur
húsfreyju í Holtseli í Hrafnagils-
hreppi, um nefnda veiki — og
birtast mun í dagblöðum Reykja-
víkur nú á næstunni. Reynsla
okkar af þessari veiki, fram á
þennan dag, og sú staðreynd að
enginn nautgripur gengur lengur
með sýnileg merki hennar, styð-
ur þá skoðun okkar, að alls enga
nauðsyn beri til að niðurskurði
verði beitt, eins og nú horfir,
heldur verði varnir efldar um hin
sýktu svæði og séð hvort ekki
tekst að ráða niðurlögum veik-
innar, án mjög róttækra ráðstaf-
ana.
Ketill S. Guðjónsson Finnastöð-
um, Ketill Helgason s. st„ Smári
Helgason Árbæ, Reynir H.
Schiött Hólshúsum, Helgi H.
Schiöth s. st„ Gísli Björnsson
Grund I, Ingvar Kristinsson
Möðrufelli, Kristján Stefánsson
Grýtubakka II, Magnús Snæ-
bjarnarson Syðri-Grund, Sævar
Magnússon, Syðri-Grund, EgiII
Halldórsson Holtseli.
Nokkrar
athugasemdir
1. Frúin talar um „furðusög-
ur“. Slíkar sögur frá Grundar-
plássinu eru margar og eflaust
fleiri en ég hefi heyrt. En þær
furðulegustu eru sannar og vott-
fastar, sumar liggja hjá sýslu-
manni. Þær snerta mjög þá að-
ila, sem nú láta birta nöfn sín
undir grein frúarinnar. Ef eitt-
hvað er „furðulegt" í þessu sam-
bandi þá er það e. t. v. það, að
bændur í Grundarplássi skuli
minna á þessa hlið málsins.
2. Þá talar frúin um „fáfræði“
dýralækna og þögn þeirra. Hún
bætir vel úr þessu í grein sinni
og bændur hjálpa til með því að
gefa kúm sínum heilbrigðisvott-
orð í lokin!
3. Enn fullyrðir frúin, að „af-
urðatjón sé alls ekki til“, vegna
hringormaveikinnar. Ríkið er bú-
ið að greiða nokkrar milljónir
króna í lækningar og girðingar
vegna veikinnar. Eflaust gleymdu
bændur ekki þessu lítilræði, ef
þeir hefðu þurft að greiða úr eig-
in vasa.,
4. Frúin í Holtseli óttast eyð-
ingu byggðar vegna niðurskurð-
ar. Þar yrði um tímabundna erf-
iðleika að ræða. En hvað þá um
allar aðrar byggðir, sem vissu-
lega eru í hættu?
5. Frúin harmar niðurskurð
sauðfjár og hesta. Þar liggja leið-
ir okkar saman í skoðunum,
hvað sauðféð snertir, enda var
það heilbrigt. Það hefðu ein-
hvern tíma þótt tíðindi, ef kýr
hefðu verið skornar til að útrýma
mæðiveiki í sauðfé, enda var
það ekki gert. Nú er hins vegar
sauðfé lógað til að útrýma kúa-
sjúkdómi. Auðvitað átti að byrja
á því að lóga hinum sýkta stofni,
þ. e. kúnum, og svo öðrum bú-
peningi í varúðarskyni. Með því
móti voru, að áliti allra dýra-,.,
lækna, sem ég hefi talað við,^
mestar likur á, að tækist að út- '
rýma veikinni. Nýr innfluttur bú-
fjársjúkdómur er ekkert einka-
mál þeirra bænda, sem nú er bú-
ið að setja í girðingar með sjúk-
um gripum, heldur bændastétt-
arinnar allrar.
6. Greinarhöfundur telur í
sinni sjúkdómsgreiningu, að
kýrnar læknist á u. þ. b. tveim
mánuðum. — Héraðsdýralæknir
lýsti því yfir í blaðaviðtali eftir
eins árs lækningatilraunir sínar,
að nautgripir á aðeins 3 bæjum
af 9 væru læknaðir.
7. Þá skopast frúin að umræð-
um á Alþingi um 10 milljón kr.
heimild til að mæta tapi bænda
ef til niðurskurðar kæmi á hring-
ormasjúkum gripum. Slíkt ætti
hún að gera með gát og ætti
ekki að þurfa lengri orðræður
um það atriði.
8. Þá segir frúin, að bænda-
samtök skeri nú upp herör og
heimti blóð og meira blóð. Þetta
væri betur orðað svo, að bænda-
samtökunum væri nú loks ljós
hættan af hringorminum og vildu
nú forða allri landsbyggð frá því
böli, sem hrjáð hefur fénað og
fólk á nokkrum bæjum.
9. Greinarhöfundur segir, að
„þetta síðasta, að veikin kom
upp í Möðrufelli, var ekki ann-
að en það, sem næstum hlaut að
verða (og þó vonjim seinna), þar
sem jafn stutt er í Ytrafell þar
sem veikin var og jafn stöðugur
samgangur á milli.“ Ekki ber
okkur Svanhildi mikið á milli
hér um það, hvernig varnirnar
eru framkvæmdar, en það mál
hefi ég vítt opinberlega.
10. I grein frú Svanhildar seg-
ir, að vel gæti fjöldi hrossa hafa
tekið veikina, án þess menn
vissu. Þessu er hér með vísað til
þeirra, sem með eiga að fara. Og
að síðustu segir hún frá áliti
danskra fjósamanna. En þar er
sýki þessi algerlega landlæg. I
Noregi aftur á móti, er reynt af
fremsta megni og til þess varið
stórfé, að verja hin ósýktu svæði.
Norskur dýralæknir segir, að
bændur, sem búi við þessa veiki
verði fyrir miklu fjárhagslegu,
árlegu tjóni. Yfirdýralæknir,
einnig norskur, tekur í sama
streng. Hann bendir ennfremur
á, hve örðugt sé að ráða fólk í
sláturhúsvinnu á sýktum svæð-
um, vegna þess hve margt af því
veikist og sumt alvarlega.
I öllu ber grein frú Svanhildar
það með sér, að hún og menn
hennar óttast niðurskurð vegna
eigin hags. Ekkert dreg ég úr al-
vöru hinna róttækustu að-
gerða. I þessu efni eiga margir
að bæta fáum að fullu það tjón
er þeir yrðu fyrir. —- Og hin
þrengstu sjónarmið eiga ekki
annan rétt þegar um jafn þýð-
ingarmikið þjóðfélagsmál er að
ræða. E. D.
FALLHÆTT ER
FRAMHLEYPNI
Nýlega hefir talað maður,
sem er alveg vitlaus á móti því,
að láta morgundaginn koma á
undan deginum í dag. Það sem
liggur á bak við þessa prédik-
un postulans, er andúð hans á
rétti annarra, en ekki sínum
eigin. Það sem þessi hugsigl-
ingamaður Sjálfstæðisflokksins
skriplar á, er rauna skata hans
eigin innrætis; en hann kallar
svo, að það séu kröfur bezt
launuðu stéttanna. Þær séu svo
miklar og fjarri allri sannsýni,
að þvílíkast sé, að sem krafist
væri morgundagsins á undan
deginum í dag.
Nú vill svo vel til að nefndur
postuli tilheyrir þeim flokki
manna, sem á sínum tíma taldi
Jónas frá Hriflu vera að heimta
morgundaginn á undan degin-
um í dag. Allir vita um það
er áætluð laugardaginn 3. febr.
kl. 2 e. h. á Krókeyrinni við
Akureyri.
Lið frá Skautafélagi Akureyr
a,r og Skautafélagi Reykjavík-
ur hafa tvisvar áður keppt í
íshockey, fyrst hér á Akureyri
í fyrravetur og í Reykjavík fyrr
á þessum vetri.
Skautafélag Akureyrar sigr-
aði í báðum þessum keppnum,
með nokkrum markamun.
Þar sem íshockey er tiltölu-
lega lítið þekkt sem keppnis-
íþrótt hér á landi, þá verður
reynt að lýsa leikreglum og
dómum jafnóðum og leikurinn
fer fram, til hagræðis fyrir
áhorfendur.
íshockéy býður tvímælalaust
upp á góða skemmtun fyrir
áhorfendur, því að leikurinn er
Margs
STORFIN eru mörg og sækjast
misjafnlega. Þó er mjög um
breytt, hve margt vinnst nú ljett-
ar og betur en áður var, búvjel-
arnar og tæknin veldur þar
mestu um. Stærst er hvað hey-
skapurinn vinnst nú ljettar en áð-
ur. Á einu sviði vorverkanna
gengur þó heldur dræmt að bæta
vinnutæknina svo að vel sje.
Það að koma búfjáráburðinum
ingar, sem Framsóknarflokkur-
inn og Alþýðuflokkurinn eins
og hann var þá, gerðu. Við skul
um bara hugsa okkur hvernig
unrhorfs hefði verið í þjóðfélag
inu, ef þessir flokkar hefðu
aldrei stai-fað neitt. Þeir skópu
nýja dagrenningu, nýjan dag, á
réttri stund og á eftir þeim
fyrsta degi kom annar nýr dag
ur jafn góður, og margir fleiri,
unz völdin voru tekin af Fram-
sóknarflokknum og Alþýðu-
flokkurinn sveikst undan merkj
um. Lýsir það ekki betur en
nokkuð annað, að Sjálfstæðis-
maður skuli kalla réttan dag á
réttri stund morgundag á und-
an deginum í dag. Lýsir það
ekki, segi ég, betur en nokkuð
annað, því innræti og þeim hug
sem Sjálfstæðisflokkuiinn hefir
alltaf sýnt öllum réttum sjónar
miðum í réttindabaráttu þjóðar
innar? Lýsir það ekki einungis
því, að dagurinn í dag á að vera
bæði hraður og spennandi, ef
jöfn lið leika saman.
Við hvetjum því Akureyr-
inga eindregið til að fjölmenna
á Krókeyrina á laugardaginn
og hvetja lið sitt.
- Kosningar
(Framhald af blaðsíðu 5).
Norðurlandsk jördæmi
eystra 43.3%, í Norðurlands
kjördæmi vestra 40.2%, í
Vestfjarðakjördæmi 38.2%,
í Vesturlandskjördæmi 38%,
í Suðurlandskjördæmi
35.9%, í Reykjaneskjör-
dæmi 23.7% og í Reykjavík
16.7%. □
úr haughúsi á völl, eða í flög.
Enn þykir það erfitt verk, og
það sem verra er heldur ófýsi-
legt. En þetta er verk sem verð-
ur að vinnast. Það talar sínu
máli, er fram koma hinar fárán-
legustu tillögur um þessa 'nluti,
svo sem að „losa sig við“ mykj-
una með þvi að veita henni í
baejarlækinn eða ána. Slíkt hef-
ir heyrst, og það jafnvel á ólík-
eins og Sjálfstæðisflokknum
þóknast, vera-dagur Sjálfstæðis
flokksins. En dagurinn á morg-
un á að vera dagur allra hiiina.
Og hann má alls ekki koma á
undan deginum í dag. —
Dagurinn í dag er þó nefni-
lega dagur allra stétta sem
vinna ærlegt handtak, þ. e. meg
inhluti þjóðarinnar. Sjálfstæðis
flokkurinn hefir snúið þessu
þannig við, að hann hefir látið
sinn dag, sem vitanlega á að
vera hinn síðari í röðinni, koma
á undan deginum í dag. Svo var
það fyrst og fremst við gengis-
fellinguna síðustu. Svo hefir
það alltaf verið þau kjörtíma-
bil öll, sem Sjálfstæðisflokkur-
inn og Alþýðuflokkurinn hafa
starfað saman. Dagur braskara
með bíla, kökubotna, glingur,
og dýr ferðalög, hefir alltaf ver
ið látinn konicp-á undan degi
nauðsynja, betri kjara, meira
kaupi, (sem þó nær aldrei há-
laununum), og sem, sökum þess
að vera nauðsynjadagur meiri-
hluta þjóðarinnar og með lök-
ustu aðstendumar, ætti að vera
sá dagur sem á undan gengur.
Það er alveg frámunalegt
hvað heimskir menn og illgjam
ir grafa sjálfum sér djúpar
grafir, með óráðshjali sínu.
Maður skyldi ætla að þeir vildu
leyna sem fastast þessum daga-
skiptum sínum undanfarið, sem
ég hefi lýst hér. En, nei og ónei!
Þessu þurfa þeir endilega að
hafa orð á. Asnast til að velja
sitt eigið dæmi, til að snúa útúr
fyrir þeim sem þeir eru að nýð-
ast á. Sannast hér hið marg-
þekkta: Upp koma svik um síð-
ir. — Og þessi nýjasta reynsla
bætir nokkru við. Nefnilega:
það þarf ekki að bíða svo lengi,
eftir því, að svikin vekji athygli
á sér af sjálfsdáðum. — Snýst
vopn í hendi, þegar óskamm-
feilnin brýst út í hlakkandi lýgi.
S. D.
legustu stöðum. Um þetta þarf
ekki að ræða.
Fjöldi bænda hefir þó komist
upp á allgóða tækni við að koma
búfjáráburðinum út. Er fljótt að
nefna traktorskóíluna. Með trak-
tor sem búinn er traktorskóflu
er mykjunni mokað í mykjudreif-
ara, í honum er mykjunni ekið á
völlinn og henni dreift um leið,
og við það er traktorinn líka not-
aður bæði við drátt og dreifingu.
Hin síðari ár er völ á mykjudreif-
urum sem henta allvel við hvort
tveggja, mikilvirkan flutning og
dreifingu.
En mikið vill meira, meiri
tækni, ljettari verk og þrifalegri.
FYRRI GREIN
Hjer ber margt til, og er sjer-
staklega að nefna nýja bygging-
arhætti og annarlega frá því sem
verið hefir algengast undanfarið.
Nú verður margur bóndinn að
miða tæknitök sin við mykjuna
við það sem koma skal fremur en
við það sem nú þykir allgott.
Um þetta skrifaði jeg nokkuð, í
brjefum um Búvjelar, sem brjefa-
skóli SÍS og ASÍ tók í notkun í
ársbyrjun 1966. Þau brjef munu
ekki koma nema mjög fáum
bændum í hendur, held jeg að
því sje ekki fjarri lagi að taka
hjer upp aftur sumt af því sem í
hlutaðeigandi brjefi segir um
þetta.
„ÞAÐ SEM KOMA SKAL.
Af því, sem nú skeður út um
löndin á sviði búnaðar, sjerstak-
lega þvi er kemur til bygginga
yfir mjólkurkýr og, aðra naut-
gripi, má gera ráð fyrir miklum
breytingum varðandi hirðingu á-
burðar, flutning hans úr áburðar-
geymslu á völl og meðferð alla.
Er stefnt að því tvennu, að gera
fjósverkin sem einföldust og fyr-
irhafnarminnst og um leið þrifa-
leg, og að beita fullkomnustu
tækni við flutning og dreifingu
áburðar.
Stefnt er að því að gera mykju
og hland, hæfilega blandað vatni,
að fljótandi áburði, sem geymist
í lokuðum mykjuhúsum eða
þróm. Ur þessum geymslum er
hinum fljótandi áburði dælt í
belgvagna til útkeyrslu. Belg-
vagnarnir eru oft búnir mikil-
virkum dreifitækjum, sem alla
jafna eru knúin frá tengidrifi
traktorsins, sem dregur vagninn.
Margvíslegar tilraunir og rann-
sóknir eru nú gerðar til þess að
móta þessa aðferð við hirðingu,
geymslu og notkun áburðar, og
tækni við framkvæmdir og vinnu
þar að lútandi. Sjerstaklega
standa Svíar framarlega í því að
þjoöfelagslega atriði til menn-
Fyrsta bæjakeppnin í islioekey milli
Akureyrar og Reykjavíkur
taka þetta allt föstum rannsókn-
artökum. En ekki getur þessi
tækni talist fullmótuð enn sem
komið er.
Hið einfaldasta og ódýrasta að
stofnkostnaði mun vera að hafa
afkastamikla forardælu við á-
burðargeymsluna — haughúsfor-
ina. Með henni er hinum fljót-
andi áburði dælt i belgvagninn,
sem er útbúinn með „venjuleg-
um“ forardreifara, sem vjer
könnumst við frá eldri einfaldari
tækni, venjulega einskonar
speldisdreifara. Gallinn við þenn-
an vjelbúnað er, að dreifibreidd-
in er litil og að dreifingin vill
verða ójöfn. Magnið, sem dreif-
ist á hvern lengdarmetra, sem
ekið er, minnltar eftir því sem
minnkar í belgvagninum. En við
þetta má þó una, ef ekki er mik-
ið í efni. Aðalvandinn er þá að
velja sjer forardælu, sem dælir
jafnt nokkuð þykku sem þunnu.
Næsta stig er að búa forar-
vagninn - belgvagninn - dreifi-
tækjum, sem eru vjelvirk og í
aflsambandi við tengidrif trakt-
orsins, venjulega tæki af mið-
flóttaaflsgerð, sem dreifa hinum
fljótandi áburði vítt og vel. En
þó vill hið sama loða við, að
magnið sem dreifist á flatarein-
ingu hverja verður minna þegar
lækkar í belgvagninum. Samt eru
þetta mikil og góð vinnubrögð.
Loks er að nefna hina fyllstu
tækni og um leið dýrustu að
stofnkostnaði: Belgvagninn er
búinn dælu, sem gerir hvort
tveggja, að dæla úr haughúsfor-
inni upp í belgvagninn heima við
og dæla hinum fljótandi áburði.
úr belgvagninum með miklu afli
og þrýstingi gegnum dreifitæki.,
þegar út á túnið eða akurinn er
komið.
Eigi dreg jeg í efa, að ný bygg-
ingartáekni, miðuð við notkun
fljótandi áburðar, og hin nýju
tæki til þess að koma áburðin-
um á völl, verði tekin upp hjer é
landi senn hvað líður, sjerstak-
lega á stærri búum, og jafnvel
einnig þar sem bú eru minni,
enda verði þar um samstarf og
nágranna-samvinnu að ræða.
Enn er fullsnemmt að benda á
ákveðnar búvjelar í þessu sam-
bandi, en það eru dælur og belg-
vagnar og tæki til þess að hræra
áburðinn í þrónum, svo að hann
verði sem jafnastur til dæling-
ar. Mál þetta er að miklu leyti
byggingarfræðilegt og þannig ut-
an við svið og takmörk þessara
búvjelabrjefa.
Enginn bóndi ætti að ráðast í
framkvæmdir á þessu sviði,
nema að undangenginni athugun
og að fengnum haldgóðum upp-
lýsingum. En það er áreiðanlega
kominn tími til þess að ráða-
menn afli slíkra upplýsinga, stað-
hæfi þær við aðstæður hjer á
landi, hagi bænda og ræktunar-
hætti. Að því fengnu mun ekki
standa á framgjörnum bændum
að ráðast í framkvæmdir og not-
færa sjer þau vinnufríðindi, sem
hin nýja tækni má veita.
Frumatriði hinnar nýju tækni
er að blanda nægilega miklu, en
ekki of miklu, af vatni í mykju-
una, og að fá dælur sem duga
við að dæla fljótandi mykju. En
vel má hugsa sjer að nota hinar
stærri gerðir mykjudreifara af
Guffen- (og ,,Rotaspreader“),
gerð, til að aka fljótandi mykju
á völl, í stað dýrari belgvagna.
Eins er að minnast í þessu
sambandi, þar eð það á einnig
við þá tækni, sem bændur eru
farnir að nota sjer við búfjár-
áburðinn. Þótt það sje óneitan-
lega hagkvæmt og girnilegt að
nota sem stórvirkust tæki við
þessi áburðarstörí, við að bera á
tún og vinna á þeim, getur þess
verið þörf að gæta hófs um stærð
og þunga tækjanna, sem tekin
eru í notkun. Taka verður tillit
til þess, að tún þola oft illa
þunga umferð á vorin, og geta
(Framliald á blaðsíðu 2)'