Dagur - 21.02.1968, Blaðsíða 5

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Gullin loforð og
varnaðarorð
í KRAFTI þeiiTar kenningar, að
gullin loforð stjórnmálamanna séu
líklegri til fylgis en vamaðarorð,
gáfu núverandi stjórnarflokkar fyr-
irheit um atvinnuöryggi, uppbygg-
ingu atvinnuveganna, enn aukið
frelsi í viðskiptum og bætt lífskjör,
ef fólkið í landinu fæli þeim áfram
forystu í þjóðmálum. Framsóknar-
flokkurinn varaði við og taldi margs
konar erfiðleika yfirvofandi með
óbreyttri stjórnarstefnu. Stjórnar-
flokkarnir liéldu meiri hluta sínum
og stjórna enn.
fc
Síðan hefur það sannazt, að
stjórnarflokkarnir gáfu rangar upp-
lýsingar um efnahagsástandið í land-
inu og fengu sinn meirihluta í kosn-
ingunum á fölskum forsendum. En
það sem gerzt hefur síðan og liggur
alveg ljóst fyrir er þetta m. a.: Þegar
þing kom saman í haust voru 400
millj. kr. sóttar á matborð almenn-
ings. Kaupgjaldsvísitalan var tekin
úr sambandi. Verðlagning landbún-
aðarvara var dregin fram undir jól.
Þá voru bændur, með yfirnefndarúr-
skurði sviptir rétti til sömu tekna og
aðrar vinnustéttir.
Þá var og framkvæmd gengisfell-
ing. Litlu síðar tilkynnt, þrátt fyrir
„hina fullkomnu gengisskráningu“,
að sjávarútvegurinn þurfti nokkur
hundmð millj. kr. styrki. Stjórnin
lofaði stórfelldum tollalækkunum
fyrir jól, en sveik það loforð að hálfu
eftir áramótin. Gjaldeyrisvarasjóður
inn horfinn. Atvinnuleysi orðið
verulegt strax um áramótin og liefur
farið vaxandi. íbúðalánakerfið van-
megnugt að sinna lögboðnu hlut-
verki sínu. Frystihúsin lokuð í lengri
tíma, vinnustöðvanir vofa nú yfir.
Bændur þinga um þau augljósu rétt-
arbrot, sem á þeim hafa verið fram-
in.
Framannefnd dæmi ættu að vera
nægilega mörg og skýr til að gefa
nokkra lieildarmynd af loforðum og
efndum. Verðfall afurða var skollið
á fyrir kosningar, aflabrögð vom
lélegri en þau hafa mest verið en
vetrarvertíðinni var lokið þegar
stjómarflokkarnir raupuðu af því,
að gjaldeyrisvarasjóðurinn stæðist
mikil áföll og allt væri í hinu bezta
lagi. Fólkið í landinu hefur orðið
fyrir sámm vonbrigðum af vanefnd-
um og stjórnleysi. Ríkisstjómin nýt-
ur ekki lengur trausts. Stefna lienn-
ar, ef stefnu skyldi kalla, liefur geng-
ið sér til húðarinnar.
Ritgerðasamkeppni um álengismá
FÉLAG áfengisvarnanefnda í S,-
Þingeyjarsýslu austan Ljósa-
vatnsskarðs efndi í fyrravetur til
ritgerðasamkeppni í barna- og
unglingaskólum á félagssvæðinu.
Þátttakendur voru nemendur í
tveim efstu bekkjum barnaskól-
anna annars vegar og í unglinga-
skólunum hins vegar.
Efni og heiti ritgerðanna var:
„Ungur skyldi varast vín“. Sam-
keþpnin var sett fyrir sem heima-
verkefni í íslenzkum stíl í febrú-
ar, tengd og studd þeirri bind-
indisfræðslu, sem veitt var 1.
febr. í skólunum. Kennarar skól-
anna fóru yfir ritgerðirnar og
sendu 5—6, er þeir töldu beztar
í sinum skóla til dómnefndar, en
hana skipuðu: sr. Friðrik A. Frið-
riktsson á Hálsi og Hlöðver Þ.
Hlöðversson á Björgum. Þátt-
taka í keppninni var mikil og
mátti lesa margt athyglisvert út
úr ritgerðunum. Svo var til hag-
að, að í hvern skóla komu ein-
hver verðlaun.
I. verðlaun í eldra flokki hlaut
Þorkell Björnsson, Gagnfræða-
skóla Húsavíkur, íslenzka orða-
bók útgefna af Menningarsjóði.
II. verðlaun Hjörvar Jónsson í
Laugaskóla, 100 ár í þjóðminja-
safni, III. verðlaun hlutu Ingi-
björg Arnkelsdóttir í Laugaskóla
og Svanborg Jónsdóttir í Hús-
mæðraskólanum á Laugum.
I. verðlaun í yngra flokki
hlaut Ragnheiður Sigurðardóttir
í Aðaldal, II. verðlaun Jónína
Sigurðardóttir á Húsavík — hin
sömu og I. og II. verðlaun eldra
flokks. III. verðlaun í yngri
flokki hlutu: Guðmundur Gunn-
arsson Flatey, Kristbjörg Stein-
grímsdóttir Tjörnesi, Fanney
Oskarsdóttir Reykjahverfi, Þóra
Þóroddsdóttir Reykjadal, Steinn
Jóhann Jónsson Bárðardal og
Arni Jónsson Ljósavatnshreppi.
Oll voru verðlaunin eigulegar
bækur.
(Aðsent.)
Ungur má varast vín
I. VERÐLAUN, YNGRI FL.
Ég fór að hugsa um hvað það
hlýtur að vera voðalegt að vera
drukkinn. Ég hef séð ungling
vera drukkinn og það var ófögur
sjón. Hann reikaði um skítugur
og ræfilslegur til fara. Þeir sem
drukknir eru missa stjórn á sjálf-
um sér og gera oft ýmislegt, sem
þeir skammast sín fyrir á eftir.
Foreldrarnir hugsa um börnin
sín og vona að þau verði góðir
og nýtir menn.
Þeir sem byrja að drekka á-
fengi geta oftast ekki hætt og
svo þegar þeir stofna heimili, þá
verður þetta heimilinu til skaða.
Það er mikill munur á þeim sem
oft eru drukknir og þeim sem
aldrei drekka áfengi. Þeir sem
ekki drekka vín geta stundað
margs konar tómstundastarfsemi.
Sumir eru í íþróttafélögum eða
klúbbum. Aðrir safna frímerkj-
um, eru skátar og starfa að marg-
víslegum skátastörfum. Aðrir
taka þátt í æskulýðsstarfi kirkj-
unnar, og það stöðugt fleiri. Það
er margt um að velja.
Þeir sem eru drykkjumenn
geta ekki unnið mikið. Þeir missa
allan líkamsþrótt. Afengisneyzla
leiðir oft til stöðugrar löngunar í
áfengi, en því lýkur venjulega
þannig, að menn verða áfengis-
sjúklingar. Mörg slys hafa orðið
og mörg af þeim af því að öku-
maðurinn hefur neytt áfengis.
Mörgum unglingi finnst erfitt að
segja nei, þegar áfengi er boðið,
finnst að hann eigi að gera það
af því að félagar hans gera það.
En við verðum að hugsa um af-
leiðingarnar áður en við gerum
það. Bezt er að taka aldrei fyrsta
sopann. Það er mikið eitur í á-
fenginu og þess vegna missir
margur maðurinn heilsuna á því
að drekka áfengi og verður að
aumingja. Sá, sem lætur undan
löngun sinni eða beiðni félaga
sinna um að neyta áfengis, en
veit þó að hann á ekki að gera
það, er veiklyndur. Og hætt er
við að hann verði ekki sjálfstæð-
ur maður til lengdar.
Ollum unglingum er hollast að
byrja aldrei á þeim óvana að
drekka vín. Heldur skyldi allt
ungt fólk varast þá hættu og
sinna heldur hollum og skemmti-
legum verkefnum. En nóg er til
af þeim. Sá sem er bindindissam-
ur er traustari og skemmtilegri
í öllu lífi sínu og ánægjulegra er
að sjá hann, svipurinn glaðlegri
og hann allur hirðusamari. Sá
sem drekkur áfengi eyðir líka
peningum sínum illa. Hugsar
ekki um hvað margt væri hægt
að kaupa fyrir þá peninga.
Allt mælir með því að ungur
skal varast vín.
Ragnheiður Sigurðardóttir
Grenjaðarstað.
Ungur skyldi varast
vín
III. VERÐLAUN, ELDRI FL.
Það eru skiptar skoðanir um
það mál, eins og önnur. Ef menn
hafa ánægju af því að drekka
sig fulla, hvers vegna þá að neita
sér um það?
Það er sunnudagsnótt út í
sveit. Klukkan er rúmlega tvö.
Hljómsveitin hefur spilað síðasta
lag kvöldsins og fólkið tínist út
úr salnum.
I gulum Saab, sem keyrir í átt
frá félagsheimilinu er maður að
halda heilmikla bindindisræðu:
■ • ■ ■ og eins og ég sagði, er skyn-
samlegast að smakka það aldrei,
og áfengisneyzla barna og ung-
linga er . . . . — Blessaður hættu,
þú kemur okkur úr öllu stuði
með þessari þvælu. — Maðurinn
heldur áfram: Þeir sem aka bil
undir áhrifum áfengis, stofna
sjálfum sér og öðrum í lífsháska.
Og þeim peningum, sem maður-
inn eyðir fyrir áfengi, þeim bein-
línis stelur hann frá sjálfum sér,
frá fjölskyldu sinni og .... —
Já, maður kannast við það, næst
er það liklega sagan um mann-
inn, sem keypti sófasett fyrir
brennivínspeningana sína. —' —
Þögn.
Þetta var nú annars allra sæmi-
legasta skrall, ætlið þið heim
strax krakkar,
Ég fer heim, segir bindindis-
postulinn.
Bílstjórinn hlær og dregur
flösku upp úr vasa sínum: Fáðu
þér einn að skilnaði. — Maður-
inn svarar ekki, en fer út úr bíln-
um. — Hvað svona menn geta
verið leiðinlegir, segir ein stúlk-
an, þeir eru næstum verri en
drykkjumennirnir. Eins og það
sé nokkuð hættulegt, þó menn
detti í það einstöku sinnum. Hon-
um gremst kannski að aðrir skuli
eiga fyrir bokku, en ekki hann
sjálfur. Skyldi kerlingin geyma
peningana fyrir hann. Konfúsius
sagði, nei það var víst Sókrates.
Hver andskotinn var það sem
hann sagði? Hvað er það, sem er
brúnt á litinn og hangir uppi í
tré?
Það lækkar í flöskunni og
samræðurnar í bílnum verða
fjörugri.
Eigum við að syngja krakkar?
Framundan er hættuleg beygja
á veginum. Fólkið í bílnum syng-
ur:
Mér er alveg sama
hvað aðrir segja,
ég elska lífið og vil ei deyja ....
í austri er sólin að koma upp,
en samt er eins og allt sofi.
Ohugnanleg kyrrð yfir öllu.
Ingibjörg Arnkelsdóttir.
Enn um „gljúfrabúa
rr
í LESBOK MBL. 24. janúar s.l.
tekur Ámi Óla rithöfundur sér
fyrir hendur að sanna það, að
„Dalvísa“ Jónasar Hallgríms-
sonar muni ort um Fljótshlíð-
ina og „Gljúfrabúi“ heiti foss
undir Eyjafjöllum. Árni heldur
því fram, að Bjami amtmaður
Thorarensen á Möðruvöllum
hafi fengið Jónas til að yrkja
kvæðið fyrir sig eins og „Gunn-
arshólma11.
Nú hefur Bemharð Stefáns-
son fyrv. alþm. tekið upp
hanzkann fyrir Öxnadal, fæð-
ingarsveit skáldsins, og ritað
grein í Dag, þar sem hann
dregur fram allar líkur fyrir
því, að æskustöðvarnar séu
uppistaða kvæðisins. Ég get
vissulega tekið undir rök og
álit Bernharðs í þessu máli, en
mig langar til að benda hér á
fáein atriði, sem mér virðist
Ámi Óla ganga fram'hjá, vilj —
andi eða óviljandi. Oft fer það
svo þegar menn ætla sér að
sanna eitthvað, að þeir gleyma
gagnrökum, en tíunda það eitt,
sem hentar þekra haldi og til-
gangi.
Ég vil aðeins benda á eftir-
farandi:
1. Eiginhandrit J. H. sannar
(að svo miklu leyti, sem nokk-
uð verður sannað í svona máli)
að hann yrkir „Dalvísu" úti í
Sórey á Sjálandi, hinn 19. jan.
1844, en þar dvaldist hann ár-
langt hjá vini sínum og sam-
stacfsmanni, prófessor Steen-
strup. Þá voru þeir báðir
Húsgögn frá Stáliðn í hinu veglega félagsheiinili í Vannalilíð.
GóSur auglýsingabæklingur frá StáliSn
komnir undir græna torfu,
Bjami amtmaður og séra Tóm-
as Sæmundsson á Breiðaból-
stað, og Jónas búinn að mæla
eftir 'þá, svo sem lengi verður
munað.
2. J. H. kveður ekki um neinn
foss, sem heitir Gljúfrabúi.
Hann kallar aðeins hvítan foss
„gljúfrabúa". Þetta er leikur
skáldsins að orðum og líking-
um. Alveg á sama máta talar
hann um „flóatetur", „fífusund“
og „sæludal". (Hví þá ekki að
leita uppi sérnafnið: Sæludal-
ur?)
3. í „Dalvísu“ fyrirfinnast
engin sémöfn. Þar af leiðir, að
Jónas staðfærir ekki Ijóðið.
Það er og á að vera rómantísk
stemning. Hann biður líka fé-
laga sinn, Brynj. Pétursson, að
láta gera lag við vísurnar, „því
annars komist þær aldrei inn
hjá alþýðu“. Hér er alveg ljóst
hvað Jónas er að fara. Dalvísa
hans á að vera söngur allra
dalabarna. Hún hefur líka orð-
ið það. — Hitt ættu flestir að
geta getið sér um, hvort höf-
undurinn muni fremur hafa
beint hugarsjónum sínum heim
í dalinn sinn þegar 'hann var að
leita að orðum og hugmyndum
í „Dalvísu“, en inn til Fljóts-
hlíðar eða undir Eyjafjöll, sem
hvorugt er eða heitir dalur.
Og að endingu þetta: Þjónar
það nokkrum tilgangi, að reyna
að staðfæra ljóð löngu liðins
skálds, þegar ljóðið er hafið yf-
(Framhald á blaðsíðu 7).
UNGT fyrirtæki á Akureyri,
Stáliðn h.f., hefur sent frá sér
myndarlegan auglýsingabækl-
ing, með myndum og öðrum
upplýsingum um framleiðslu
sína. En Stáliðn framleiðir stál-
húsgögn, sem eru nylonhúðu-3
'og er nylonhúðin ótrúlega sterk
og húsgögnin sýnast einnig
smekkleg. Er þar um að ræða
stálliúsgögn fyrir heimili, vinnu
staði, samkomuhús, sjúkrahús,
skóla og skip.
Þessi húsgögn hafa vakið at-
hygli, en hafa lítið verið aug-
lýst ennþá. Með auglýsinga-
Finnastöðum 100 ára
Á FÖSTUDAGINN, 23. febrúar
. eru 100 ár liðin frá fæðingu
þess sveins í Hringverskoti í
Ólafsfirði, sem síðan var skírð-
ur Guðjón og varð virtur og
vinsæll bóndi í Eyjafirði — á
síðari árum kenndur við Finna-
staði í Hrafnagilshreppi.
Synir Guðjóns eru þeir Ketill
góðbóndi á Finnastöðum og
Þorvaldur, kunnur brúarsmið-
ur. Þriðji bróðirinn, Þórir, vin-
sæll leikari og málarameistari
á Akuryri, er látinn.
Kona Guðjóns hét Andrea
Margrét Arnardóttir, fóstur-
dóttir Ketils Sigurðssonar í
Miklagarði. Þau giftu sig 1893
og bjuggu á ýmsum stöðum. —
Hún andaðist 1928. Eftir það
hefur Guðjón löngum dvalið
hjá Katli syni sínum á Finna-
stöðum og Hóknfríði Pálsdótt-
ur konu hans, er er nú í Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri,
hefur löngum fótavist, en er
orðinn sjóndapur. Enn gengur
hann teinréttur og ber það með
sér, að þar fer karlmenni.
Guðjón á Finnastöðum, eins
og hann löngum er nefndur á
síðari árum, er Jónsson, bónda
á Hi'ingverskoti í Ólafsfirði
Jónssonar, en móðir hans var
eyfirzk, Þórdís Hallgrímsdóttir,
þá vinnukona Jóns þessa, sem
var kvæntur og átti 18 börn,
auk Guðjóns. Guðjón hefur því
kannski ekki verið öllum vel-
kominn í heiminn á þeirri tíð.
En ekki hef ég neitt urn það
heyrt, að mönnum þyki honum
ofaukið í kirkjubókum, svo sem
ýmsum þótti fyrrum um þá,
sem fæddust utan hjónabands.
Og líklegra þykir mér,' að það
sé engum fjötur um fót, heldur
hið gagnstæða, að vera honum
skyldur, og koma þar til mann-
kostir, þrek og skapgerð hins
aldna heiðursmanns.
Sár fátækt, umkomuleysi í
uppvextinum og margir örðug-
leikar framan af árum beygðu
aldrei piltinn frá Ólafsfirði, og
á efri árum, efth' annasaman
starfsdag, varð hugurinn heið-
ur og gaman og alvara eru enn
að tvinna æfidag öldungsins
með litríkum blæbrigðum þess
skapgerðarmanns, sém aldrei
lét sér á sama standa og jafnan
gekk heill til leiks.
Guðjón á Finnastöðum hef-
ur verið félagsmaður í KEA í
74 ár og í Framsóknarflokkinn
gekk hann, er hann var stofn-
aður. Ekki verður æviferiU
Guðjóns hér rakinn. Sjálfur
kynntist ég honum aðeins af
viðræðum, er hann var gamall
maður orðinn og fannst hann
vera kjamakvistur, sem í senn
naut skjóls í sonargarði og var
þó einnig veitandi.
Dagur sendir Guðjóni Jóns-
syni á Finnastöðum hinai' beztu
ámaðaróskir í tilefni af 100 ára
afmælinu á föstudaginn.
E. D.
Stóðhross í Skagafirði
(Framhald af blaðsíðu 1).
er ekki mikið um reiðhesta, en
margir eiga stórhryssur og
tryppi. Ekki taldi sveitarstjór-
inn, Þorfinnur Bjamason, hey-
skort yfirvofandi. Hrossin yrðu
þó þung á fóðrum ef ekki
brygði til betri veðráttu. Mikil
ísa- og snjóalög eru á Skaga
um þessar mundh'.
í Eyjafjarðarsýslu er víða
algei'lega haglaust talið, en ekki
hefur blaðið haft fregnir af af-
skiptum yfirvalda af málefnum
hrossaeigenda. Hrossum, sem
ekki eru notuð, er nú víðast
gefið út, í stað þess að hafa þau
í húsi, svo sem áður var sið-
ur. □
bæklingnum, sem sendur verð-
ur útsölustöðum fyrirtækisins,
getur fólk valið sér húsgögnin
eftir númerum. Þessa dagana er
Stáliðn h.f. að ganga frá nokkr-
um tilboðum í allstór verkefni.
En stærsta Verkefni fyrir sam-
komuhús, var smíði 'húsgagna
í Miðgarð, hið stórmyndarlega
félagsheimili Skagfirðinga í
Varmahlíð.
Þá annast Stáliðn yfirbygg-
ingu margra hinna stóru vöru-
flutningabíla, byggir hús yfir
jeppabifreiðir og annast húðun
margra hluta úr jámi og stáli.
Fyrirtækið Stáliðn h.f. var
stofnað 30. apríl 1966. Þar
vinna nú sex af eigendunum.
Verkstjórar eru Níels Erlings-
son og Guðmundur Magnússon.
Verkefni eru næg, en eitthvað
munu erfiðleikar í lánamálum
segja þar til sín, eins og hjá
flestum öðrum fyrirtækjum. □
HVERT STEFNIR?
Það virðist gegna mikilli
furðu hjá þessari vísitölustiga-
þjóð, að innstæður sparifjár-
eigenda í lánastofnum þjóð-
arinnar, skuli hafa verið snið-
gengnar að þessu leyti. Hvers
áttu sparifjáreigendur að
gjalda? Mennimir, sem leggja
ekki hvað minnstan skerf til
reksturs þjóðarbúsins. Mundi
ekki starfsemi lánastofnananna
skerðast að miklum mun, ef
sparifjáreigendur hlypu til og
tækju allt innstæðufé sitt út og
settu það undir lás og slá heima
hjá sér? Slíkt gæti þó komið til
mála, ef beita á sama óréttlæti
við sparifjáreigendur sem hing-
að til.
Eða telst það nokkurt réttlæti,
að á meðan vísitalan fer stöðugt
hækkandi til framfærslu, kaups
og húsaleigu, þá síminnkar
kaupmáttur þeirra fjárhæðar,
sem ráðdeildarmenn og böm
hafa saman sparað á löngu liðn
um árum? Segja má, að vinn-
andi stéttir, sem nú eru starf-
andi, finni ekki mjög mikið til
þess tvö til þrjú árin eftir t. d.
að vísitalan stæði á 100, en ekki
er ólíklegt, að þeim brygði í
brún, þegar stigin væru orðin
200, og allt annað, sem máli
skiptir lífsafkomu manna, hefði
hækkað að sama skapi, en inn-
stæða sparifjáreigenda, sem
þrátt fyrir viðlagða vexti, lækk
aði sífellt í gildi. Hvað mættu
þeir þá ekki segjá, sem hafa
orðið fyrir þeim búsifjum að
hafa séð og reynt vísitöluna
hækka um fjögur hundruð
hundraðshluta. Lítillega hefir
verið talað um vísitölutryggðar
innstæður ekki alls fyrir löngu,
en því fyrirkomulagi hefir lítt
verið á loft haldið, og því
mörgum ókunnugt um. Er það
að vísu skiljanlegt, því að stofn
anir þær, sem sparifjárins gæta,
munu síður en svo ginkeyptar
fyrir slíku.
Menn virðast margir hvei-jir,
miða lífið við ásælni meir en
réttlæti. Taka má dæmi þessu
til staðfestingar. Fyrir 20-—25
árum mátti fá góða íbúð fyrir
100 þús. krónur. Nú eru -sams
konar íbúðir ekki fáanlegar fyr
ir minna en eina milljón, .áður
en fasteignamat húsa var sex-
faldað. Jafnvel heil hús voru
fáanleg á 100 þús. kr. Hér er að
vísu um söluverð að ræða, sem
allajafna er töluvert hærra en
matsverð. Hitt dylst þó fáum,
að því hærra sem matsverð er
og því fleiri krónur, sem hús-
eigandi þarf að greiða af eign
sinni, þess fleiri krónur finnst
honum sanngjamt að leigulið-
inn greiði. En leigjandinn getur
ekki greitt hækkaða húsaleigu,
nema með hækkandi launum
og launin er auðvelt að fá hækk
uð í góðæri, eða þegar verðgildi
framleiðslunnar er megnugt að
'bregðast við kröfunum.
Búast má við því, þegar .fast-
eignamat hefir verið enn hækk-
að um helming fyrri hækkunar
eða um 50 hundraðshluta, að
söluverð 'hækki að sama skapi.
Hvernig stendur þá sparifjár-
eigandinn sig til samanburðar?
100 þúsund krónurnar hans,
sem hann hefði getað keypt sér
að minnsta kosti góða íbúð,
jafnvel orðið skuldlaus húseig-
andi fyrir 20—25 árum, hefir
aukið innstæðu sína að viðlögð
um vöxtum upp í 5—600 þús.
kr. Setjum svo að sparifjáreig-
andinn vildi annað hvort kaupa
sér íbúð eða einbýlishús, skort-
ir hann allmikið fjármagn til
FORSKÓLÍ í JÁRNIÐNAÐI
TEKINN er til starfa verkleg
kennsla í járniðnaði á vegum
Iðnskólans á Akureyri og þar
með stigið spor í rétta átt.
Mætti þar með ljúka sjálfs-
menntunaraðferð þeirri, er of
lengi hefur þrifizt á því sviði.
Fyrir nokkru leit sá, er þessi
orð rita inn þar sem fyrrgreind
starfsemi fer fram, það er í
gamalli smiðju að Glerárgötu 2.
Þrátt fyrir að hér er ekki um
nein nýtízku húsakynni að
ræða, virðist hafa verið lögð
alúð við að gera þau sem vist-
legust úr garði.
í suðurenda hússins hefur
verið komið fyrir vinnuborðum
með skrúfstykkjum á, en á
spjöldum baka til á þeim hanga
ýmis handverkfæri. Um þvert
húsið er skilveggur, en norðan
hans eru rafsuðu og logsuðu-
tæki.
Til gamans skal þess getið að
þar sem suðutækin eru nú, stóð
áður afl og steðji Stefáns Stef-
ánssonar jámsmiðs, sem á voru
smíðaðar lamir þær er prýða
kirkjuhurð Akureyrar. Þar lof-
ar verkið meistarann.
Nú vil ég beina orðum mín-
um til ykkar, iðnnemar góðir,
sem hér eigið hlut að máli. Fyrir
ári eða svo var látin í ljósi, ekki
að ófyrirsynju, óánægja með iðn
nám almennt, en í tilsvörum
gagnvart því fór þannig að þar
hjó sá er hlífa skildi.
Með deild Iðnskólans eða For
skólans, hvort heldur sem
nefna skal, sem nú er að taka
til starfa ætti að vera komið til
móts við óskir iðnnema- með
bætta iðnmenntun. Það er að
vísu rétt, að mikið vantar á að
með þessu sé leyst sú þörf á
verklegri menntun sem koma
verður. Hér er aðeins um undir
stöðuatriði að ræða, en á þeim
veltur oft mikið. Því vil ég
vekja athygli ykkai' á nokkrum
atriðum, sem þama eiga sér
stað.
Eins og áður er getið, eru við
vinnuborðin ýmis verkfæri,
sem lítið láta yfir sér. Nú er það
grunur minn að suðutækin, sem
eru hinumegin við vegginn
munu heilla ykkur meira og
vissulega má ekki forsmá þau.
En gætið vel að. Ef þið lærið að
þekkja og beita þeim áhöldum,
sem hér um ræðir, öðlist þið
lykilaðstöðuna varðandi full-
komnari tækni við mikil og
vandasöm verk.
Því hvet ég alla járniðnaðar-
nema, hvað áliðið sem kann að
vera með námsamning, til að
notfæra sér þá þekkingu, sem
þama er að fá og láta ekki sjálfs
birgingshátt verða þess vald-
andi að þið gangið fram hjá
þeim hlutum, sem örugglega
eru mikilvægir. Og víst er það,
að sá er þessi orð segir og marg
ir aðrir, sem löngu hafa lokið
námi samkvæmt námsamningi,
ættu þama erindi í sama til-
gangi og þið.
Þá er það sú almenna hlið,
sem að málum þessum snýr og
alla snertir, því enginn er sá
nútímamaður, sem tækni og iðn
væðing er óviðkomandi.
Hér er því ekki um einstakl-
ingsbundið hagsmunamál að
ræða, heldur eina af undirstöð-
um almennrar velmegunar. Það
er því nauðsyn að hlynnt verði
að þessari verklegu kennslu og
hún aukin og bætt til jafnvægis
við aðra fræðslu. Nokkrir aðilar ■
hafa þegar sýnt skilning og góð
an vilja á þessu máli, en meira
þarf ef duga skal, og væri því
eðlilegt og sanngjarnt að ríkið
legði fram, bæði fljótt og vel,
það sem hér vantar á, því fátt
mun líklegra til að skila mikl-
um arði en góð verkkunnátta.
Verksvið þessa skóla eða
deildar þarf fyrst og fremst að
vera, að kenna væntanle^um
iðnnemum fyrstu handtökin
varðandi jámiðnað og meta að
verðleikum hæfni þeirra, og
jafnframt að vísa þeim frá iðn-
námi, sem ekki standast lág-
marks verldega kunnáttu, enda
er engurn gott gert með því að
leiða ’hann inn á þær brautir,
sem honum eru ofvaxnar eða
fjarstæðar.
Til þess að svo megi verða,
sem hér er ráð fyrir gert, þarf
breytingar á löggjöfinni og
þyrfti hún að gera að skilyrði,
að þeir einir gætu hafið iðnnám
sem lokið hafa slíkum prófum
sem fyrr segir.
Þar sem Forskólinn er nú á
undan löggjöfinni ætti það að
vera metnaðarmál þeirra, sem
iðnnema taka til kennslu, að
taka ekki aðra en þá sem viður
kenningu skólans hafa lilotið.
Slikt yrði öllum til hagsbóta.
Að gefnu tilefni vil ég leið-
í'étta missögn, sem vart hefur
(Framhald á blaðsíðu 7).
viðbótar innstæðu sinni. Vei'ða
engar tölur nefndar, aðeins
bent á hversu þeir eru leiknir,
sem hvattir hafa verið til að
spara og hafa hlýðnazt því. »
Að spara er gott og blessað
á sína vísu, og alls ekki last-
vert. En með svona aðbúnaði
við sparifjáreigendur, er fólkið
í landinu hvatt til að eyða' sem
mestu. Þess vegna er því veitt
leyfi til að byrgja sig upp af
tollfrjálsum innflutningi, sem
kunnugt er, svo sem fatnaði og
fleiru, þótt það skaði bæði ríki
og innlenda framleiðslu. Er
óþarft að fara um það fleiri orð
um. Þetta er alkunna, hversu
lengi sem sú óhæfa verður lát-,
in viðgangast.
Það er viðurkennt, að stjóim-
endur geti gert skyssur, en ef
að þeir sjá það, er talið sjálf-
sagt, að þeir ráði bót á þeim
eins fljótt og því verður við
komið. Er næsta athyglisvert
að engin ríkisstjórn héi'lendis
skuli hafa komið auga á, að
meira en lítið er bogið við þessa
neikvæðu þróun í efnahags-
málum sparifjáreigenda. En það'
er ekki nóg að finna að. Sam-
tímis er skylt að benda á ráð
til réttlætingar hverju því mál-
efni, sem fyrir gagnrýni eða
aðfinnslum verður. Annað er
tómt mál, þótt oft sé beitt.
Það, sem átti að gera, þegar
vísitalan var lögleidd, var að
greiða vísitölu til hækkunar á
sparifé landsmanna samkvæmti
hækkun annarra vísitölu háðra
tegunda, svo sem framfærslu
og kaups. Sparifjáreigendur
áttu að telja allar eignir fram
til skatts, og greiða af allri eign
lögboðin gjöld. Sömuleiðis allar
tekjur, einnig vaxtatekjur, svo
sem viðgengst af stofnsjóðum
og verzlunarreikningainnstæð-
um. Við hver áramót átti síðan
að reikna út meðalvísitölu und-
angengins árs og leggja við höf-
uðstól sparifjáreigenda ásamt
ársvöxtum. Með slíkri tilhögun
hefði fengizt rétt hlutfall á milli
allra eigna landsmanna, 'hvort
heldur sem það kallaðist fast-
eign eða peningar saman spar-
aðir. Annars væri ekki ófróð-
legt að vita, hversu háar fjár-
hæðir ríkissjóður, að ekki sé
minnzt á þá sem harðast hafa
verið leiknir, hefir orðið af mecJ
síðastliðin 20—25 ár, vegna þess
að sá háttur var ekki hafður á,
Sem leidd er hugsrrn að hér að
framan. Telja má víst, að það
skipti mörgum tugum milljóna,
ef ekki tughundruðum milljóna.
Auk þess mundi það hafa orðið
hemill á verðbólgu, eyðslu og
siðferðisbrek. Væri ekki íhug-
unarvert á tímamótum þessarar
okkar miklu velgengni, að láta
verða þáttaskil einnig í þessu
efni? Það mundi verða affara-
sælla fyrir þjóðina, en síhækk-
andi mat fasteigna í bæ og
byggð. Það ætti að vera jafn-
auðvelt að skipta um tölustafi á
sparifé eins og fasteign, sem
hækkuð er í mati, án þess að
nokkur grundvöllur sé fyrir
því, að hún sé seljanleg á mats-
verði. Eða er hægt að setja lög
um hvaðeina, eftir því sem vind
urinn blæs, hverju sinni. þótfj
engin skynsamleg rök 'hnigi að
því, að byggt sé á traustum.
grundvelli? Sé svo, fer þá ekki
að rýrna gildi þessara orð'a?
Vai-ðar mest til allra orða, og
þá líka gjörða, að undirstaðan
sé réttlig fundin? En þegar
svo er komið málum, virðist
örstutt ofan af fossbrúninni. ,,
Byi-jað í nóv. 1967.
E. G. Ó. ,