Dagur - 20.03.1968, Side 5

5

Skriístolur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Súnar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
á meðan yfirvöldin dolla
Prentverk Odds Bjömssonar h.L
np * • '
1 rum a
landið
NÝKJÖRINN formaður Framsókn-
arflokksins, Ólafur Jóhannesson pró
fessor, sagði m. a. svo um stefnu
Framsóknarflokksins í ræðu á síð-
asta miðstjómarfundi:
„Stefna hans er framför alls lands-
ins, framför þjóðarinnar allrar jafrif
í sveit og við sjó, jafnt á sviði at-
vinnumála sem menningarmála.
Þess vegna þurfa allir Framsóknar-
menn að rækta með sér hugarfáf um
bótamannsins, vera spyrjandi, leit-
andi og vakandi, ekki fyrirfram sann
færðir um ágæti þess sem ejy— ekki
sífellt horfandi til baka.
Trúin á landið er kjarni Fram-
sóknarstefnunnar. Við vitum að
landið á ærinn auð handa öllum
landsins bömum, ef rétt er á haldið.
En gögn þess öll og gæði þarf að
nytja, ekki aðeins á takmörkuðum
sviðum, heldur um landið allt.
Framsóknarflokkurinn byggir á
hugsjónum samvinnunnar. Hann
leggur áherzlu á samstarf og sam-
hjálp. Hann vill styðja hinn veika
bróður. Hann vill stefna að því að
koma hverjum og einum til nokk-
urs þroska. Þess vegna vill hann einn
ig af heilum hug styðja heilbrigt ein
slaklingsframtak og sjálfsbjargarvið-
leitni fólksins.
Framsóknarflokkurinn er flokkur
félagshyggju og skipulagshyggju.
Þess vegna vill hann ekki byggja
þjóðarbúskapinn á handaliófslegum
gróðasjónarmiðum, heldur á skipu-
legum áætlunarbúskap. Hann vill
stuðla að sem mestu félagslegu ör-
yggi, þannig að enginn þurfi að
kvíða ellinni eða fara á vonarvöl
vegna atvinnuleysis, slysa eða ör-
orku.
Framsóknarmenn setja starfið —
vinnuna — jafnt andlega iðju sem
hina líkamlegu vinnu — í öndvegi.
Þeir trúa því að vinnan — jafnt and-
leg iðja sem hófleg líkamleg vinna
sé uppspretta manndóms og fram-
fara — að hún göfgi manninn og
mannlífið. Af þeim sökum vilja
Framsóknarmenn skipa vinnunni
ofar fjármagninu, sem á að vera
þjónn en ekki herra.
Framsóknarmenn vita og viður-
kenna, að mennt er máttur. Þess
vegna leggja þeir áherzlu á eflingu
fjölþætts menningarlífs. Þeirn er það
ljóst, að ein veigamesta forsenda fyr-
ir frelsi og sjálfstæði smáþjóðar er að
hún lifi sjálfstæðu menningarlífi og
eigi skapandi bókmenntir og listir.“
NÚ ERU liðnir 16 mánuðir síð-
an Grundarveikin svokallaða,
eða hringskyrfi, var að fullu
greind og þar með staðfest, að
nýr búfjársjúkdómur hefði bor-
izt til landsins. Yfirvöldin tóku
málið í sínar hendur og hugðust
útrýma sjúkdómnum með lækn
ingum, girðingum og fleiri varn
arráðstöfunum, samkvæmt
reglugerð.
I upphafi var um fleiri leiðir
að velja til að sigrast á þessum
nýja innflutta búfjársjúkdómi.
En tvær komu einkum til álita:
TNTautgripaskipti, hliðstæð fjár-
skiptum í baráttunni við mæði-
veikina og í öðru lagi lækning
og einangrun sýktra bæja. Síð-
ari leiðin var valin.
Ég hefi í nokkrum greinum
um málið vítt þetta val með
þeim rökstuðningi, að sam-
kvæmt áliti dýralækna, þar
með áliti yfirdýralæknis, Páls
A. Pálssonar, væri þessi leið
ekki líklegust til útrýmingar
sjúkdómnum, -heldnr nautgripa
.skipti eða niðurskurður. Enn-
fremur hefi ég gagnrýnt fram-
kvæmd vamanna og bent á hin
ar mörgu veilur þeirra. Engin
læknislyf eru til við veiki þess-
ari, sem er húðveiki, langvinn
og leið er sveppar valda. Þar
„spin veikin er landlæg, svo sem
í nágrannalöndunum, færist
hún af einni nautgripakynslóð
; tjl annarrar. Fé og fyrirhöfn er
' til þess varið t. d. í Noregi, að
vemda ósýkt svæði og varna
því að þessi vágestur berist
þangað. Veiki þessi veldur hvar
vetna fjárhagslegu tjóni, þar
sem hún hefur náð að festa ræt
ur og fólk sýkist einnig oft af
veikinni og sumir verulega.
Hættast við smitun er þeim,
sem fást við hirðingu nautgrip-
anna eða vinna á sláturhúsum,
þar sem sjúkum gripum er lóg-
að.
Hér verða ekki rifjuð upp
þ.au hörmulegu mistök í fram-
kvæmd varnanna, sem eru til
hinnar mestu vanvirðu öllum
þeim, sem þar eiga hlut að máli.
En þær staðreyndir liggja fyrir,
að nú, eftir 16 mánuði, hefur
ekki tekizt að yfirvinna veik-
ina. Og þau tíðindi hafa gerzt,
sem flestir óttuðust, að hún
slapp út úr girðingunni í Grund
arplássi og lagði undir sig naut-
gripi á enn einum bæ í vetur,
Möðrufelli.
Nú nýlega, eftir að yfirdýra-
læknir var hér á ferð, lét hann
þá skoðun sína í ljósi, að líkindi
væru til þess, að enn hefði veik
in borizt á einn bæ í nágrenni
Grundar, til viðbótar, Dvergs-
staði.
Óttinn við, að einhversstaðar
bilaði veikur hlekkur svokall-
aðra varna, og yfirdýralæknir
hefur látið í ljós og hér hefur
oft verið rætt í blaðinu, hefur
því miður ekki verið ástæðu-
laus.
Ef svo heldur sem nú horfir,
verður baráttan við Grundar-
veikina margra ára stríð. Ligg-
ur það í eðli þeirra varnarað-
gerða, sem valdar voru. Og
einmitt af þeirri ástæðu, hve
sjúkdómurinn er langvinnur og
leynir sér langtímum saman, er
útbreiðsluhættan stöðugt fyrir
hendi, einkum vegna þess, hve
seinvirk leið var valin til út-
rýmingar.
Héðan af verður ekkert um
það fullyrt með óyggjandi vissu
-hvar þessi mál stæðu nú, ef til
niðurskurðar hefði verið gripið
strax í upphafi. Það tækifæri
var ekki notað og síðan eru liðn
ir 16 mánuðir, eða vel það. En
það hygg ég marga sammála
um nú, að betur hefði það tæki-
færi verið notað strax.
Nokkrir menn hafa lagt nöfn
sín við því opinberlega, að lýsa
hringskyrfi eða Grundarveik-
inni, sem lítt eða ekki skaðleg-
um sjúkdómi. Með því slæva
þeir sjálfa sig og aðra á verðin-
um og er það bæði íllt verk og
til vanvirðu. Samrýmist það
hvorki reisn bændastéttarinnar
eða hagsmunum heildarinnar,
en þjónar vel þeim innflutta og
óvelkomna gesti, sem bæði
krefst búsetu í landinu og
langra lífdaga, bændastéttinni
til bölvunar um ókomin ár. Því
miður hefur hinn nýi búfjár-
sjúkdómur mætt sofandi og
kærulausri framvarðarsveit
æðstu manna á íslandi — og
nokkrum öðrum, sem sízt máttu
bregðast. Slíkt getur hefnt sín
grimmilega.
Hin dæmalausu vettlingatök
í baráttunni við nefndan búfjár
sjúkdóm hafa nú kostað ríkis-
sjóð á sjöundu milljón króna.
Árangur baráttunnar er enn
tvísýnn. Búnaðarþing 1967 og
1968 hafa gert ákveðnar tillög-
ur um meðferð málsins, svo og
búnaðarsamböndin í Þingeyjar-
og Eyjafjarðarsýslu. Og í fimm
hreppum hér í sýslu hefur yfir-
gnæfandi meirililuti bænda
skráð nöfn undir áskorun um
önnur og róttækari vinnubrögð
til útrýmingar Grundarveik-
inni. Vonandi leiðir þetta til
aukinnar baráttu við sameigin-
legan óvin og fulls sigurs. E. D.
Úr sjónleiknum Gísl. Frá vinstri: Kristjana Jónsdóttir, Björg Bald-
vinsdóttir og Kjartan Ólafsson í hlutverkum sínum. (Ljm.st. Páls)
Kaupfélagsrit K. B.
KAUPFÉLAG Borgfirðinga gef
ur út myndarlegt mánaðarrit
og hefur Degi borizt marzhefti
þessa árs. Ritstjóri er Bjöm
Jakobsson. Ritið er 48 síður í
fremur litlu broti, en margan
fróðleik er í því að finna.
Magnús Óskarsson og Óttar
Geirsson skrifa þar greinina
Tilraunir með fosfor, kali og
kalk í Borgarfirði. Er það bæði
fræðileg grein og um leið að-
gengilegar leiðbeiningar til
bænda um áburðarnotkun. Þá
er í heftinu viðtal við Halldór
E. Sigurðsson alþingismann og
sveitarstjóra í Borgarnesi um
sveitarstjómarmál og framfara
mál Borgamess og Borgarfjarð
ar. Segir þar í upphafi, að 70—
80% af útgjöldum sveitarfélaga
séu ákveðin með landslögum.
En með þær upplýsingar í huga
verður Ijóst, hve bundnar sveit
arstjómir og bæjarstjómir eru
í báða skó, ef svo má segja.
Rakin er saga Hvítárbakka-
skóla í grein eftir Andrés Eyj-
ólfsson, undir heitinu „Héraðs-
tíðindi“, sem er nýr þáttur í
þessu kaupfélagsriti. Framhald
er á greininni Starfsmannalið
Kaupfélags Borgfirðinga og á-
varpskvæði eftir Ingibjörgu
Friðgeirsdóttur frá Hofsstöð-
& _ $
í
INGOLFI BRA I BRUN
©
i
f
f INGOLFUR JONSSON ráð-
$ herra varð fár við þegar Stefán
Valgeirsson alþm. sagði í þing-
ý ræðu, að ástandið í stofnlána-
málum landbúnaðarins væri
£ verra nú en það hefði fyrrum
verið. En í stjórnarblöðunum
J hefur Ingólfi undanfarin ár ver-
^ ið lýst sem bjargvætti bænda-
% stéttarinnar á þessu sviði. En
% þeir Stefán Valgeirsson og Vil-
í hjálmur Hjálmarsson létu ráð-
* herranum í té skilmerkilega
upprifjun á afrekum hans, eða
§ þá hlið þeirra, sem að bændum
| snýr, í sambandi við stofnlána-
1
deildina. Fyrst voru þau laga- arinnar. Akveðið var að bóndi
ákvæði afnumin, sem vernduðu mætti aðeins fá lán til einnar
bændur gegn háum stofnlána- byggingaframkvæmdar í einu,
vöxtum. Síðan voru vextirnir t. d. mátti hann ekki fá lán út
hækkaðir um ca 70% af lánum á fjárhús og hlöðu, þótt sam-
til byggingaframkvæmda í sveit byggt væri! Haldið hefur verið ^
um og til jarðræktarfram- niðri virðingarverði fram-
kvæmda. Veðdeildarvextir voru kvæmda, sem lánsupphæð er <3
einnig hækkaðir, svo og al- miðuð við. T. d. er virðingar- ^
mennir viðskiptavextir bænda verð ræktaðs hektara lands bú- ©
af ýmiss konar skuldum í Bún- ið að vera óbreytt árum saman,
aðarbankanum og annars stað- 10 þús. kr. og lán því einnig ®
ar. Síðan var lánstími margra óbreytt, þrátt fyrir hækkandi jr
stofnlána styttur. Þá var bænd- ræktunarkostnað. Nú er í ®
um gert að greiða skatt af fram- „framkvæmdaáætlun ríkis- 'C
leiðslu sinni til stofnlánadeild- (Framhald á blaðsíðu 2)
-Ú
um og Jón Sigurðsson frá Skíðs
holtum, kaflar úr bréfum,
sagnaþættir, Skalla-Grímshaug
ur eftir Guðmund Illugason,
Félagsfréttir og margt fleira.
Eflaust má lengi deila um út
gáfustarfsemi kaupfélaga og
hvaða efni skuli einkum tekið
til úmræðu, ef um útgáfustarf-
semi er að ræða. Að sjálfsögðu
eiga kaupfélagsmálin að bera
þar hæst, og það hafa þau löng-
um gert í nefndu riti og er slík
fræðsla og fréttáþjónusta /mjög
mikilvæg.
Á tímum mikilla breytinga í
efnahags- og viðskiptamálum
þjóðarinnar, svo sem nú eru, -
þurfa samvinnufélögin eflaust
að halda uppi meiri fræðslu um
samvinnumál almennt og ein-
staka þætti félagsmálanna, en
nú tíðkast almennt. Kemur þar
einkum tvennt til. í fyrsta lagi
þurfa samvinnufélög ætíð að
halda upp meiri fræðslu um sín
mál en aðrir, vegna flóknara
en réttlátara forms, miðað
við hag hinna mörgu félags-
manna, gagnstætt frumstæðri
kaupmennsku, sem byggist á
gróðahyggju. f öðru lagi þurfa
samvinnufélögin að hefja sókn
úr varnarstöðu undanfarinnar
ára. En beztu vopnin í þeirri
sókn er almenningsálitið í land
inu, stutt raunhæfum upplýs-
ingum um samvinnumál al-
ménnt, auðgað 1 eldi þeirra hug
sjóna, sem á fyrri tímum leysti
einokunarkíafana af þjóðinni •—
og samkvæmt eðli sínu og
reynslunni er sigurstranglegri
leið til bættra lífskjara en nokk
ur önnur á sviði viðskiptamála.
EINAR ÁRNASON
frá Finnsstöðum
KVEÐJA
Til ljóssins hefur leitað þú
og lokið þinni vöku.
Kem ég því og kveð þig nú
með kærri þökk — í stöku.
E. S.
Þar liggja bein vísundanna
ENN stendur mér fyrir hug-
skotssjónum mynd af tignar-
legu og voldugu nauti af vís-
undakyni í einhverri bók, sem
ég sá í æsku. Ævintýraljómi er
enn eftir af þessari minningu,
líklega vegna umtals um þessa
mynd, sem ég man þó óljóst.
Við þessi naut var ég ekki
hræddur, þau voni svo langt í
burtu og þau voru brytjuð nið-
ur af hinni mestu grimmd og
vöktu samúð. En þetta var frá
því skeiði þegar myrkfælnin
var í algleymingi og naut og
draugar óðu uppi.
Fyrir fáum árum ók ég í bif-
reið kippkorn út á landsbyggð-
ina frá Kolorado Springs í
Bandaríkjunum, til þess að
skoða bóndabýli, ásamt amerísk
um leiðsögumanni og íslenzkum
túlki. Hér verður ekki sagt frá
því ferðalagi að öðru leyti en
því, að þegar við ókum með-
fram árfarvegi einum með smá
tjörnum, sagði leiðsögumaður-
inn: Þarna eru hin gömlu vatns
ból vísundanna. Þeir voru
brytjaðir niður þegar þeir komu
hingað til að. svala þorsta sín-
um, hundruðum og þúsundum
saman. Veiðimennirnir hirtu
skinnin. Hvar sem skóflu er
stungið niður á þessu svæði,
stöðvast hún á beinum vísund-
anna.
Þegar það er haft í huga, að
í Norður-Ameríku voru 60
milljónir vísunda en voru að-
eins 541 á lífi árið 1889, má öll-
um ljóst vera hve slátrunin var
gífurleg. Árið 1900 voru aðeins
20 villtir vísundar í gjörvöllum
Bandaríkjunum. Merkilegri
dýrategund hafði nær verið út-
rýmt í þessari heimsálfu.
Ameríski vísundurinn eða
bisonuxinn er ,stæðileg skepna,
6 fet á hæð.og stærstu tarfamir
geta vegið um eitt tonn. Kýmar
eru nokkru minni. Ameríski
bisonuxinn er stærri en
evropiski vísundurinn og fleiri
greinar eru á þessum meiði,
víða nm heim og sumar tamdar.
En þessir nautgripir hafa allir
tveim rifbeintun fieiri en annar
nautpeningur, eða 14 á hvorri
hlið.
Þegar ameríska vísundinum
hafði verið nær útrýmt, hrukku
menn við og góðir menn gripu
í taumana til að varðveita stofn
inn, og það tókst. Safnað var
saman einstaklingum úr dýra-
görðum og friðlýstum svæðum
hér og þar og þeirra vandlega
gætt á nokkrum kjörstöðum.
Þegar svo var komið og enginn
vissi fyrir víst hvort leyfar
stofnsins dæju út eða ekki, var
drápshneigðin enn svo rík í
veiðimönnum, að veiðiþjófar
drápu enn mörg hinna friðuðu
dýra.
Nú eru á ný vaxnar vísunda-
hjarðir á ýmsum stöðum í
Bandaríkjunum og í Kanada.
Vísundaræktin er orðin bú-
grein og þessi nautpeningur er
nú sýndur á landbúnaðarsýning
um, ásamt öðrum húsdýrum.
Vísundakjötið er mjög gott og
selt þar, sem minna er spurt um
verð en gæði. Því er spáð, að
innan tíðar muni kvenkápur úr
vísundahúðum komast í tízku.
En hjaroirnar eru enn litlar og
engin hætta er á því, að járn-
brautarlestir þurfi að bíða
klukkustundum saman eftir
því, að hjörð með þúsundum
dýra renni yfir teinana, en slíkt
var. ekkert einsdæmi á fyrri ár-
um járnbrautanna. Og vart
mun neinn „Buffalo-Bill“ hljóta
frægð af því í náinni framtíð að
slátra tugþúsundum dýra.
Vísundarnir eru hjarðdýr og
halda sig jafnan í hópum. Þeir
þola hungur og harðrétti betur
en flestar aðrar skepnur og geta
lifað á lélegra haglendi en nokk
ur annar nautpeningur. Hörku-
frost þola þeir vel. Og svo ólík-
legt sem það er, eru þessar
klunnalegu skepnur ótrúlega
fótfimar og gefnar fyrir bratt-
lendi og jafnvel kletta, ekki
ólíkt og sauðkindin. Algengt
var að leggja akvegi um fjöll á
slóðum vísundanna því að vega
verkfræðingar fundu oft ekki
aðrar leiðir betri en þær, sem
vísundarnir höfðu þrætt á ferð
um sínum.
Vísundurinn sér ekki vel, en
því skarpari er heyrn hans og
lyktnæmi. Kýmar bera á vorin
og hjörðin dreifist á sumrin. —
Um fengitímann slær oft í harð
ar brýnur. Forystutarfurinn er
ráðríkur og hann fær að reyna
hreysti sína gegn yngri törfun-
um. Jafnvel á öðrum árstímum
getur slegið í harða bardaga,
sem enda með því, að einn eða
fleiri tarfar liggi dauðir í
valnum. Hin stuttu, sívölu og
uppsveigðu hom vísundanna
eru skæð vopn og þarf ekki
um að binda ef um holstungur
er að ræða. Og stóri grábjörn-
Gróðaár - Kreppur - Millivegur
ONNUR ATHUGUN
SVISSLENDINGAR eru eina
þjóðin í Norðurálfu, sem kemur
á og viðheldur jafnvægi í fjár-
hag einstaklinga og ríkis. Hjá
þeim eru veltiár en engar krepp
ur. Þar renna gróðatímabilin
hávaðalaust inn í efnahagslífið,
án hinna daþúrlegu eftirkasta.
Svisslendingar- hafa aldrei
beygt sig fyrir konungs- eða að
alsvaldinu, enda byrjar ógæfa
þjóðanna og ójafnvægi jafnan
þegar þær búa sér til yfirlætis-
og eyðslustéttir.
Þrjú þjóðarbrot búa í Sviss.
Frakkar, ítalir og Þjóðverjar.
Þessar þjóðir hafa barizt
grimmilega. Þjóðarbrotin í
Sviss tala sitt tungumál hvert
og fylgja mismunandi trúar-
brögðum. En þau eru samtaka
í því að vemda landið sitt og
samfélag með fé sínu, lífi og
blóði.
Þjóðþing Svisslendinga er
skipað eftir fullkomnustu lýð-
ræðisreglum. Þeir hafa kon-
ungsvald en engan konung eða
aðal og fyrirlíta tildur. Þeir
þurfa valdamann til að setja
þingið, slíta því og undirskrifa
lög, sem þingið semur. Sviss-
lendingar láta dómara sína úr
hæstarétti landsins undirrita
þessi skjöl til skiptis. Verkið er,
eins og í öðrum löndum, vél-
rænt og ópersónulegt. Hver
dómari fær lága en ákveðna
þóknun fyrir þetta ómak. Þetta
hafa íslendingar lært af Sviss-
lendingum. Þegar forsetinn á
Bessastöðum er á ferðalögum
utanlands undirski-ifa hæsta-
réttardómarar stjómarplögg fyr
ir hann og fá greiðslu fyrir. í
landsreikningnum 1966 er sú
upphæð töluvert há. Sú þóknun
skipt.ist á milli fimm manna.
Annar búrekstur á Bessastöð-
um kostar milljónir árlega og
verður e. t. v. vikið að því síð-
ar. En í næsta kafla verður sagt
frá kænskubrögðum sviss-
neskra valdamanna í glímunni
við veizluhöldin.
Jónas Jónsson frá Hriflu.
inn, sem stundum drepur vís-
undana, mátti þó gæta sín vel
og fannst stundum holrifinn. —
Vísundarnir eru stundum bág-
rækir og neita að færa sig úr
stað. Sérstakar aðferðir eru
hafðar til þess að reka hjarð-
irnar í girðingar og tekur það
oft langan tíma. Girðingar verða
að vera traustar, þær látnar
smá þrengjast, þar til komið er
í réttina. Vísundahjarðir á bú-
görðum eru í rauninni villt dýr,
sem bjarga sér úti árið um
kring, þar sem landrými er
nægilegt. — Um daglega um-
gengni er því vart að ræða. —
Hins vegar hafa margir reynt
að temja eitt eða fleiri dýr.
Kálfarnir geta orðið mjög hænd
ir að mönnum, á meðan þeir
eru litlir, en verða fljótlega
tortryggnir og grimmdin leyn-
ist undir rólegu yfirbragði. —
Mörg dauðaslys hafa af því
hlotizt, að menn hafa treyst ró-
lyndi taminna eða hálftaminna
vísunda. Ekkert nema byssu-
kúlan getm' stöðvað árás vís-
undar, sé hann reittur til reiði.
Og stimdum getur hann fengið
æðisköst, þótt ástæðan virðist
lítil.
Vísundasmölunin, er eins og
áður segir, mjög vandasöm og
seinleg, vegna þess hve dýrin
eru þrá. „Við getum látið vís-
undinn fara hvert sem hann
vill fara“, er haft eftir bústjóra
einum vestra. Þó er það svo, að
þegar ríðandi nautasmalar
koma að hjörðunum úr þrem
áttum „styggja“ þeir hjarðirnar
og koma þeim af stað með
lægni. Stundum fer öll hjörðin
af stað en stundum taka nokkr-
ir sérvitringar sig út úr og
neita. Við þá verður engu tauti
komið og verður að skilja þá
eftir, þar sem þeir vilja vera,
eða skjóta þá á staðnum. Sumt
af þessu ryfjaðist upp fyrir mér,
þegar við ókum meðfram tjörn-
óttum árfarvegi, hinum fórna
drykkjarstað vísundanna og
áður er að vikið. Umhverfis eru
víðáttumikil landflæmi, háslétta
með þyrkingsgróðri, vatnslítil
að öðru leyti en því, að dælu-
brunnar hafa verið séttir upp
fyrir þær holdanautahjarðir,
sem allmikla frægð hafa hlotið
á matborði, en litla í haga og
eiga fátt eitt sameiginlegt með
hinum tígulegu, villtu vísund-
um, sem fyrrum reikuðu þama
um, komu til að svala þorsta
sínum, kynntust manninum, og
urðu honum að bráð. Gróður-
inn hefur nú breitt sig yfir bein
in, en á meðan þau enn liggja
Iitt fúin, minna þau á hjarðirn-
ar stóru, sem hér reikuðu fyrr-
um um ótrúlega miklar óbyggð
ar víðáttur hásléttunnar og áttu
fáa óvini þar til veiðimennirnir
komu til sögunnar með byssur
og blýkúlur. E. D.
- STÁLSKIPIN
(Framhald af blaðsíðu 8)
frestur fyrra skipsins er 16 mán
uðir frá undirskrift samnings-
ins og hins skipsins 28 mánuð-
ir.
Með undirskrift þessa skipa-
smíðasamnings hófst undhbún
ingsvinna sú, sem fyrr var ekki
unnt að framkvæma og hlýtur
að taka alllangan tíma áður en
hin raunverulega skipasmíði
hefst. Hefur dráttur á þessum
samningum verið Slippstöðinni
mjög dýr. Hið mikla verkefni,
sem hér um ræðir, eflir mjög
atvinnulífið á Akureyri og ber
að fagna því. □
aneys í
LEIKFÉLAG Öngulsstaða-
hrepps hefur æft Sjónleikinn
Frænku Charleys undir stjórn
Jóhanns Ögmundssonar og _ er
búið að hafa tvær sýningar í
félagsheimilinu Freyvangi við
ágæta aðsókn.
Leikendur .er.u. allir heima-
menn, 10 talsins;.'Þeir eru þess-
ir: Helgi Baldursson, yaldimar
Gunnarsson, Hjalti 1 Hjaltason,
Emilía Baldursdóttir, Ragnheið
ur Snorradóttir, Ólöf Tryggva-
dóttir, Sigurlína Hreiðarsdóttir,
Þór Hjaltason, Jón Ámason og
Birgir Þórðarson, sem jafn-
framt er formaður Leikfélags
Öngulsstaðahrepps.
Aðalsteinn Vestmann málaði
leiktjöldin.
Næsta sýning er á morgun,
fimmtudag, og tvær sýningar
verða um helgina. □
gert
út

ÞINGMENN allra stjórnmála"-
flokka í Norðurlandskjördaámi
eystra hafa flutt á Alþingi til-
lögu þá til þingsályktunar, séni
hér fer á eftir. Er Gísli Guð- •
mundsson framsögumaður tiL
lögunnar, en meðflutningsmenn
Jónas G. Rafnar, Ingvar Gísla-
son, Björn Jónssön, Stefán Val-
geirsson, Bragi Sigurjórissón og
Bjartmar Guðmundsson:
„Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að láta athuga
möguleika á því, að Skipaút-
gerð ríkisins, í samráði við hlut
aðeigandi bæjar7 og sýslúfélog,
komi á fót á Akureyri útgerð
strandferðaskips, er . annist
strandferðir norðanlands, enda
séu ferðir þess í samræmi við
ferðir strandferðaskipa úr
Reykjavík til Austfjarða og
Vestfjarða. Niðurstöður ' athug-
unarinnar verði lagðar. f.yrir A1
þingi svo fljótt sem unnt er.“
GREINARGERÐ.
Tími er til þéss kominn að
endurskipuleggj a strándf er ðir
hér við land með tilliti • til; bfeyt
inga, sem orðið hafa 'í seinni tíð
á atvinnulífi og saibgöngum í
landinu. Kemur þá mjög til at-
hugunar að taka upp verka-
skiptingu á þá leið rjnilli strand
ferðaskipa á hvérjum tíma, að
hvert skip veiti .þjónustu. af-
mörkuðum landshluta, .og séu
þá ferðir þess sérstaklega, við
- Verkföllum lokið
(Framhald af blaðsíðu 1).
Uppbót á eftir- nætur- og
helgidagavinnu greiðist með
sömu krónutölu pr. klukku-
stund og ef um dagvinnu væri
að ræða. Hluti uppbótarinnar
greiðist ekki fyrr en 1. des. 11 .k.
Þar sem talað er um grumi-
laun í samkomulaginu er átt
við það kaup, sem greitt var
fyrir verkfall.
þarfir þess landshluta miðaðar.
Á Alþingi hafa verið uppi til-
lögur, sem miða í þessa átt. Er
þá gert ráð fyrir, að strandferða
skip, sem sinni þörfum ein-
stakra Iandshluta, séu gerð út
frá Reykjavík. Þörf er á sér-
stöku strandferðaskipi fyrir
Norðurland, en engm þörf er á
og miklu fremur óhagræði, að
það skip sé staðsett í Reykja-
vík eða gert út þaðan. Eðlilegt
er, að Norðurlandsskip sé gret
út frá Akureyri, sem er höfuð-
staður Norðurlands og svo
mjög vaxandi iðnaðarbær, að
þaðan er nú eða verður innan
skamms hægt að fá flestar þær
iðnaðarvörur, sem eru ekki
keyptar frá útlöndum eða flutt
ar á sérstakan hátt utan strand
ferðaskipanna (áburður, se-
ment). Útlendum vörum til
Norðurhafna, sem nú er um-
skipað í Reykjavík, ætti þá að
umskipa á Akureyri, að því
leyti sem þær verða ekki flutt-
ar beint frá útlöndum til ákvörð
unarstaðar, sem áður tíðkaðist
í ríkara mæli en nú og er vitan
lega æskileg.
Vel mætti hugsa sér t. d., að
Akureyrarskipið hefði enda-
stöðvar á Patreksfirði og Reyð-
arfirði og sneri við þar í hverri
ferð vestur eða austur frá Ak-
ureyri. Mundu þá norðna- og
sunnanskip væntanlega skipt-
ast á vörum, farþegum og póst-
sendingum án aukagjalds, þann
ig að um samtengt flutninga-
kerfi væri að ræða. En það fyr-
irkomulag þarf auðvitað nánari
athugunar við.
Akureyrarskipið gæti verið
eign Skipaútgerðar ríkisins og
útgerðin þar útibú frá Skipaút
gerðinni í Reykjavík. Einnig er
hægt að hugsa sér, að stofnað
yrði útgerðarfyrirtæki til
strandferða norðanlands, t. d.
með samvinnu hlutaðeigandi
bæjar- og sýslufélaga og Skipa
útgerðar ríkisins, og nyti það
þá nauðsynlegs stuðnings frá
ríkissjóðL