Dagur - 12.11.1969, Page 2

2
Álitsgerð Náttúruverndarráðs
um fyrirhuguð orkuver í Laxá í S.-Þingeyjars
Á FUNDI Náttúruverndarráðs
hinn 30. október 19G9 var efúr-
fanandi bókun um fyrirhuguS
orkuver í Laxá samþykkt. moð
öllum greiddum atkvæSum:
„Náttúruverndarráð hefur
ekkert við þSðaað athuga,. að 1.
áfangi hinna fyrirhuguSu virkj-
ana verði framkvæmdur í sam-
ræmi við ákvaeði laga nr. 60/
1965, um Laxárvirkjun. Hins
vegar vill Náttúruverndarráð
lýsa yfir því og leggja á það
áherzlu, að það er algerlega and
vígt því, að hafizt verði handa
um frekari' framhaldsvirkjanir í
Laxá áður en fram hefur farið
alhlíða athugun á því, hvaða
líffræðileg áhrif hver áfangi
slíkra virkjana (sbr. greinar-
gerð Laxárnefndar til orkumála
stjóra) kunni að hafa á vatna-
kerfi Mývatns og Laxár og
svæði þau, sem að því liggja.
Slíkar athuganir hafa ekki far-
ið fram, og verður það að telj-
ast óviðunandi, þegar haft er í
huga, hve mikilvægt þetta
svæði er frá náttúrufi'æðilegu
sjónarmiði og hve náttúrufeg-
ui'ð er þar víða mikil og sér-
stæð.“
Það skal tekið fram, að hinn
umrædda fund Náttúruverndar
ráðs sátu allir ráðsmenn og
greiddu þeir allir atkvæði að
undanskildum Sigurði Thorodd
sen, verkfr., sem tók fram, að
hann myndi ekki greiða at-
kvæði í þessu máli.
Greinargerð
I.
Gögn þau, sem Náttúruvernd
arráð hefur haft við að styðjast
í sambandi við afgreiðslu þessa
máls, eru sem hér segir:
1. Greinargreð um jarðfræði
Laxár í Suður-Þingeyjarsýslu
eftir Hauk Tómasson. Apríl
1967.
2. Greinargerð Laxárnefndar
til orkumálastjóra. September
1969.
3. Ábendingar fulltrúa sveit-
arfélaga og búnaðarsamtaka í
Suður-Þingeyjai-sýslu til land-
-Um atvinnumálin
(Framhald af blaðsíðu 5).
málefnum bæjarins, og er þar
átt við þau málefni, er miklu
máli skipta hvort sem þau eru
í höndum bæjarstjómar félaga
eða einstaklinga. Blaðið hefur
lagt til að bæjarstjóri fari að
dæmi borgarstjórans í Reykja-
vík og haldi fundi í hinum ýmsu
bæjarhlutum, þar sem gerð
væri grein fyrir helztu bæjar-
málum og sérmálum hvers
svæðis og bæjarbúar gætu
komið fyrirspurnum og tillög-
um, já, og aðfinnslum á fram-
færi. Það er skoðun blaðsins, að
þessu yrði vel tekið og að það
gæti verið hið gagnlegasta fyrir
hinn almenna borgara og bæjar
yfirvöldin líka. En almennur
borgarafundur um atvinnumál
yiði einnig haldinn vegna hins
alvarlega ástands í atvinnumál-
um. Þessir fundir eiga auðvitað
ekki að vera neinir pólitískir
fundir, fremur en hjá borgar-
stjóranum í Reykjavík. Þar
syðra mælast þeir vel fyrir og
þykja málefnalegur ávinningur,
og geta orðið það hér, ekki
síður.
Síðar koma svo fundir stjórn-
málamannanna og flokksfélag-
anna, þar sem „jólasveinarnir
verða klæddir í kosningafötin
sín“ eins og einhverntíma var
komist að orði um bæjarfull-
trúaefnin og þeir gefa mönnum
kosningaloforðin sín. □
búnaðarráðuneytisins varðandi
fyrirhugaða Gljúfurversvirkjun
í Laxá. September 1969.
4. Álitsgerð stjórnar Búnaðar
félags fslands um áhrif fyrir-
hugaðrar Gljúfurversvirkjunar
á búskap o. fl. í Laxárdal, Mý-
vatnssveit og fleiri nærliggj-
andi byggðarlögum. September
1969.
5. Greinargerð vegna áætlana
um framhaldsvirkjun Laxár
með sérstöku tilliti til Krákár
og efri hluta Laxár eftir Arnþór
Garðarsson og Jón Baldur Sig-
urðsson. September 1969.
6. Svar héraðsnefndar Þing-
eyinga við greinargerð Laxár-
virkjunarstjórnar. 10. október
1969.
7. Ályktun fulltrúaráðs Fé-
lags Þingeyinga í Reykjavík um
virkjanir í Laxá. 14. október
1969.
8. Greinargerð um Laxár-
virkjunarmálið frá stjórn Sam-
taka um náttúruvernd á Norð-
urlandi. 7. október 1969.
9. Lög nr. 60/1965, um Laxár
virkjun.
10. Bréf raforkumálaráðherra
til Laxárvirkjunarstjórnar, dag
sett’23. september 1969.
11. Bréf orkumálastjóra til
atvinnumálaráðuneytinsins, dag
sett 16. september 1969.
Til viðbótar þeim gögnum,
sem hér hafa veríð talin, má
geta þess, að sumir af náttúru-
verndarráðsmönnum hafa þeg-
ar haft allnáin kynni af svæði
því, sem hér er um að ræða, og
þeim náttúruvemdarvandamál-
um, sem þar er við að glíma. Þá
má geta þess, að á fundi Nátt-
úruverndarráðs hinn 4. sept.
1969 mætti fjögurra manna
nefnd, sem kjörin var á Húsa-
vík 12. ágúst 1969, eftir fundar-
boði sýslumanns Þingeyinga, til
að koma á framfæri sjónannið-
um héraðsbúa, og gæta hags-
muna bænda og þeirra 6 sveitar
félaga, er fyrirhuguð Gljúfur-
versvirkjun snertir. í fylgd með
nefndarmönnum var Jónas
Jónsson, ráðunautur Búnaðar-
félags íslands.
II.
Afstaða Náttúruverndarráðs
til virkjana í Laxá í Suður-
Þingeyjarsýslu hlýtur að mót-
ast af óvenjulegri sérstöðu þess
vatnakerfis, sem Mývatn og
Laxá eru hlutar af. Frá náttúru
fræðilegu sjónarmiði er þetta
vatnasvæði einstætt um gróður
og dýralíf. Fjölbrej'tni og
grósk-a náttúrunnar eru þar
meiri en dæmi eru til annars
staðar hérlendis og náttúrufeg-
urð er þar víða við brugðið.
Með hliðsjón af þessum stað-
reyndum má öllum vera ljóst,
að langæskilegast hefði verið,
að sem minnst hefði verið hrófl
að við Mývatni og Laxá. En
þessu er því miður ekki að
heilsa. Kreppt hefur verið að
Mývatni og Laxá á ýmsa vegu
og má í því sambandi benda á
byggingu kísilgúrverksmiðju
við Mývatn, virkjun Laxár hjá
Brúum og stíflugerð í útfalls-
kvíslum Laxár úr Mývatni. Það
skal játað, að orkuverið hjá Brú
um hefur ekki valdið alvarleg-
um truflunum á lífsskilyrðum í
Laxá, en öðru máli gegnir um
stíflugerðir í útfallskvíslum Lax
ár úr Mývatni. Með þeirri mann
virkjagerð hefur hið lífræna
samband milli vatns og ár verið
rofið að verulegu leyti, en það
getur haft ófyrirsjáanlega afleið
ingar. Hér er því um ótvíræð
spjöll að ræða, sem úr þyrfti að
bæta hið bráðasta.
Áætlun Laxárnefndar um
virkjun Laxár í áföngum (sbr.
greinargerð Laxárnefndar til
orkumálastjóra, fskj. 26—3) ger
ir ráð fyrir stíflugerð í Laxár-
gljúfrum og vatnsmiðlunarlóni
í Laxárdal, en með því yrði horf
ið frá rennslisvirkjunum til
miðlunarvirkjana. Síðar er gert
ráð fyrir flutningi vatns frá
vatnakerfi Skjálfandafljóts
(Suðurárveita) til Laxár, í því
skyni að auka vatnsmagn henn
ar.
Þessar áætlanir Laxárnefnd-
ar telur Náttúruverndarráð
mjög varhugaverðar. Mikil
hætta er á því, að með slíkum
aðgerðum verði hinum uppruna
legu einkennum Laxár stór-
spillt. Jafnvel smávægileg rösk
un á lífsskilvrðum í Laxá gæti
haft afdrifaríkar afleiðingar fyr
ir gróður og dýralíf árinnar og
valdið margvíslegum truflunum
öðrum.
III.
í sambandi við rafvirkjanir á
íslandi hefur hingað til aðeins
verið tekið tillit til þess, hvar
auðveldast væri að framleiða
raforku á sem ódýrastan hátt.
Þetta er auðvitað rétt sjónarmið
svo langt sem það nær, en það
er ekki einhlítt. Framvegis ber
einnig að hafa í huga, hvort
virkjunarframkvæmdir kunni
að valda stórfelldum náttúru-
spjöllum, en reyna ber eftir
megni að sporna við því. Þjóðin
er svo heppin að eiga enn
ýmissa kosta völ að því er orku
framleiðslu varðar, og það ætti
því í mörgum tilvikum að vera
auðvelt að taka tillit til náttúru
verndarsjónarmiða í þessutn
málum. Og í sambandi við þær
byltingarkenndu hugmyndir
um rafvæðingu íslands, sem nú
eru ofarlega á baugi, verður
ekki hjá því komizt að hafa frá
upphafi samráð við sérfræðinga
á sem flestum sviðum um fram_
kvæmd slíkra fyrirætlana. Q
- Rannsóknarstofa . . .
(Framhald af blaðsíðu 1).
kvæmir. En hann er mjólkur-
fræðingur að menntun, kom til
Mjólkursamlags KEA strax að
námi loknu og hélt síðar utan
til að kynna sér sérstaklega þau
störf, er að þessum rannsóknum
lúta og veitir þeim síðan for-
stöðu.
Allir geta séð, að með því að
fylgjast með vörunum frá degi
til dags, verða vörugæðin trygg
ari, og það er því mikilsverðara
þegar á það er litið, að mjólk,
mjólkurvörur, kjöt og kjötvör-
ur eru þýðingarmestu þættir í
daglegri fæðunotkun almenn-
ins.
Magnús Ólafsson vinnur einn
á rannsóknarstofunni ennþá, en
verði hafin ný herferð á hendur
júgurbólgunni, en það mun í
athugun, margfáldast verkefnið.
En slík rannsóknarstofa, sem
þessi, getur haft hina mikilvæg-
ustu þýðingu í baráttunni við
hinn útbreidda búfjársjúkdóm.
*-».©'J-*-).©'J-*-).©'i-*-V©'i-**©'i-**©'**->-©'i'*>-©'i-#'>-©'i-*>-©-í-i!S).©-M|S>.e>
£
i
Þá var égf uiisur
©
t
1
£
£
I
I
£
£
t.
i
£
£
i.
I
i-
I
£
<-
©
t
í
t
£
i
£
©
£
i
t.
I
£
£
Þá var ég ungur, orti, glímdi og var
allstaðar talinn lirokur fagnaðar,
djarfur til kvenna, dansaði og Idó,
drakk mig svo fullan, bölvaði og sló.
Þá var það talið ráð að reyna allt,
renna á eftir, hvert sem hjólið valt.
Þá var óg alltaf talinn „kaldur kall“,
kunnur að því að stunda krár og svall.
Stúlkurnar virtust stráka alla dá,
sem sterkir voru og sniðugir að slá.
Þær fengu þá til fyjgdar stundum heim,
ef færi gafst og ég var einn af þeim.
A stórum skútum stundaði ég sjó,
var stöðugt talinn mesta aflakló.
F.n krónur mínar eyddust furðu ört,
því alltaf virtist framtíðin svo björt.
Og s\ o fór mig að seiða ferðaþrá.
F.g sigldi vítt og breitt um höfin blá,
á sjó og landi ótal áföll Jilaut,
varð einn af þeim, er lög og reglur braut.
A villigötur vinir Jeiddu mig.
Fg varð að feta margan refilstig.
Að síðustu úr svaðilförum þeim
sendur var ég niðurlútur heim.
Og árin liðu. Ellin færðist nær.
Engum meyjum var ég lengur ikær,
þó unnustur ég ætti víða um heiin
og eigur mínar liefði gefið þeim.
Nú er ég gamall, ekki lengur ræ,
til einskis nýtur, livergi skiprúm fæ.
TiMíknar mér nú lífið sendir þá,
sem lygasögur vilja hlýða á.
Ég ltefi aldrei öðlazt sálarfrið.
Og allt of seint er nú að snúa við.
Ég stýrði skipi fyrir flúð og sker,
en fipaðist við stjórn á sjálfum mér.
I
I
%
l
I’að er of seint að byrgja brunninn nú,
þann brunn, sem drekkti minni von og trú,
þó ávíta ég ekki skaparann,
því efnið mátti nota í betri mann.
Ármann Dalmannsson.

Akureyringar fengu í sumar einstæða gjöf — er tilkynnt var í
ágúst. Gjöfin er frá Önnu Jónsson, ekkju Einars Jónssonar rnynd-
höggvara og er afsteypa af höggmyndinni „Úíi!cgumaðurinn.“ —
Myndinni var valinn staður sunnan Hrafnagilsstrætis og verður
J»ar reist, en bjarg J»að, er hér er á myndinni, mun eiga aö vera
undirstaðan. (Ljósm.: E. D.)