Dagur - 28.01.1970, Side 4

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Breiðholtsáætlun og
byggingarkostnaður
HRAÐVAXANDI byggingarkosnað
ur hefur átt drjúgan þátt í því, hve
dýrtíðin hefur aukizt hröðum skref-
um á liðnum árum. Með það í huga
er ekki seinna vænna að taka til
gaumgæflegrar adiugunar á hveni
hátt er hægt að hamla móti þessum
mikla byggingarkosnaði. Virðist ein-
sýnt, að þeir sein byggja ódýrt, mið-
að við gæði, eigi að sitja fyrir lóðum
og fjánnagni, enda er það eina sýni-
lega leiðin til lækkunar.
Þegar Breiðholtsáætlunin var gerð
fyrir Reykjavík á sínum tíma var að
því stefnt, að því er sagt var, að
lækka byggingarkostnaðinn með
fjöldaframleiðslu íbúðarhúsnæðis.
Nú er það almenn skoðun, ekki sízt
meðal iðnaðannanna, að Breiðholts-
íbúðirnar hafi orðið enn dýrari en
íbúðir byggðar af einstaklingum á
sama tíma og auk þess séu Breið-
holtsíbúðimar meira og minna gall-
aðar. Það er ennfremur talið, að
ýmis byggingasamvinnufélög hafi
byggt fullkomlega sambærilegar
íbúðir við Breiðholtsbyggingamar
fyrir allt að 33% minna verð.
En til þessara Breiðlioltsíbúða
hefur verið lánað mun meira fé en
annarra íbúða lijá Húsnæðismála-
stjóm og kemur það niður á lán-
veitingum annarsstaðar.
Stefán Valgeirsson, Ingvar Gísla-
son o. fl. Framsóknarmenn hafa nú
lagt fram tillögu þess efnis, að Al-
þingi láti gera athugun á byggingar-
kostnaði íbúðarhúsnæðis í landinu
og þannig upplýst, hvaða aðilar hafi
náð beztum árangri, hvað verð og
gæði snertir.
Stefán gat jiess í framsöguræðu 21.
jan. sl. að kostnaður við byggingar
íbúða hér á landi værí, samkv. opin-
berum skýrslum, helmingi hærri
hluti af tekjum manna en annars-
staðar á Norðurlöndum þrátt fyrír
skýr fyrirmæli í lögum um Húsnæðis
málastjórn ríkisins, um að stofnunin
eigi að vinna að umbótum í bygg-
ingarmálum og lækkun á byggingar-
kostnaði, hefur þessum málum ekki
verið sinnt sem skyldi enn sem kom-
ið er. Öllum ætti að vera það áhuga-
mál, að það sé kannað hvað sannast
er í þessum málum og staðið sé að
byggingu íbúðarhúsnæðis á þann
hátt, að sem mest fáist fyrir það tak-
markaða fé, sem þjóðin hefur efni á
að leggja í það á ári hverju. □
| Svava Jónsdóttir leildcona
í DAG 23. janúar verður mér
hugsað til minnar kæru vin-
konu, frú Svövu Jónsdóttur
leikkonu. Hér í Fjörunni var
hún borin í þenna hekn 23.
janúar 1884. En þ. 15. des. sl.
lézt hún eftir hálfs mánaðar
legu og uppskurð á Landsspítal
anum. Var það hennar fyrsta og
síðasta sjúkrahúsvist. Þetta var
erfiður hálfur mánuður, en hún
mætti því, sem að höndum bar
með hetjuskap og fékk hægt og
friðsælt andlát. Þann 29. s. m.
var hún jarðsett hér á Akur-
eyri við hlið manns síns, Bald-
vins Jónssonar verzlunarstjóra,
sem lézt 1941. Öll börn hennar
og þrjú barnabörn, öll búsett á
Suðurlandi, fylgdu henni til
grafar.
Eyjafjörður gat ekki teikið
betur á móti þessari merkuj dótt
ur sinni. Náttúran var öll í dýr-
legu jólaskarti, blæjalogn, feg-
urð og friður hvert sem litið
var. Garðurinn á Höfðanum
líktist ævintýralandi í hinum
ghtrandi hvíta 'hjúpi.
Athöfnin í kirkjunni var
áhrifamikil helgistund. Blómin
úr gróðurreitum Hauks sonar
hennar fögur og fersk. Ljósa-
dýrð, fagur söngur Geysisfélaga
og orgelleikur Jakobs Tryggva-
sonar, og snilldargóð ræða séra
Péturs.
Að útför lökinni voru aðstand
endur kvaddir að Hótel KEA í
boði Leikfélags Akureyrar og
Zontaklúbbsins og sama kvöld
fengu þau gott flugveður suður.
Eftir að frú Svava missti
mann sinn hefir hún átt heima
hjá börnum sínum. Um margi-a
ára bii hér á Akureyri hjá frú
Maju dóttur sinni og manni
hennar, Sigurði L. Pálssyni
menntaskólakennara, sem lát-
inn er fyrir nokkrum árum. Eitt
ár var hún í heimsókn hjá syni
sínum Otto Jóni og fjölskyldu
hans í Ameríku, en síðan hjá
Bimu og manni hennar Gunn-
ari Magnússyni í Hveragerði og
þar var Haukur og hans fjöl-
skylda í næsta húsi, en síðustu
árin í Þorlákshöfn, en þangað
fluttu frú Bh-na og Gunnar og
frú Svava með þeim. Frú Jonna
og hennar maðua- búa í Hafnar-
firði, Hjördís Baldvins býr í
Reykjavík. Frú Maja Baldvins
er líka flutt til Rvíkur og sömu-
leiðis Otto Jón Baldvins.
Frú Svava Jónsdóttir var af
góðu bergi brotin. Faðir hennai-,
Jón Chr. Stephánsson timbur-
meistari og dannebrogsmaður
var einn af meiikustu borgurum
bæjarins, síðustu áratugi 19.
‘aldai-innar og fram á þessa öild
(1829—1910), var bæjarfulltrúi
í 14 ár og gegndi jafnframt ýms-
um öðrum trúnaðarstörfum bæj
arins. Kirkjuna okkar í Fjör-
unni by-ggði hann. Þegar trjá-
ræktai-stöðin var sett sunnan
við kirkjuna um aldamótin, tók
hann að sér alla umsjón og
gæzlu hennar. Jón Chr. Steph-
ánsson var tvígiftur. Fyrri kona
hans, Þorgerður, var dóttir
Björns ritstjóra (Fróða) Jóns-
sonar. Eiganda fyrstu prent-
smiðju á Akureyri. Þau eign-
uðust einn son, sem Olafur hét
og var talinn músik séní. Hann
veiktist af lungnabólgu nýkom-
inn frá námi í píanó og orgel-
leik í Reykjavík. Upp úr þessu
veiktist hann af berklum og lézt
20 ára gamall. En skömmu áður
hafði frú Þorgerður dáið, svo
þetta voru miklir harmatímar
hjá Jóni Stephánssyni.
Um þrem árum síðar giftist
hann aftur ágæti’i konu, Krist-
jönu Magnúsdóttur skipstj. Jóns
sonar. Bróðir hennar, Páll
Magnússon, var leikari og ágæt
ur söngmaður. Listrænt fólk í
báðum ættum. Svava var einka
barn foreldra sinna.
Þegar séra Matthías Jochums
son fluttist frá Odda á Rangár-
völlum til Akureyrar, keypti
hann næsta hús norðan við hús
Jóns Stephánssonar. Börn séra
Matthíasar voru á svipuðum
aldri og Svava og eignaðist hún
þarna heilan hóp leiksystkina.
Hefir frú Svava sagt mér margt
skemmtilegt frá þessum áru(:n,
leikjum á balanum milli hús-
anna eða i fjörunni. Þar voru
óþrjótandi skemmtileg viðfangs
efni. Ekki leið á löngu áður en
þau fóru að leika, Svava og
böm séra Matthíasar. Urðu þau
fyrir miklulm áhrifum af leik-
sýningu 1890, sem haldin var á
þúsund ára minningarhátíð land
nárns Helga magra í Eyjafirði,
hét leikurinn „Helgi magri“ og
var eftir séra Matthías. Helzta
fólk bæjarins lék eða undirbjó
þessa merku sýningu, sem frú
Svava hefir sagt mér að hafi
haft mest áhrif á sig af öllum
leiksýningum, sem hún hefði
séð.
Mamma hennar saumaði alla
búninga, sem voru mjög vand-
aðir, úr silki, flaueli og fínasta
klæði og faðir hennar sá u(m
alla smíði fyrir leiksviðið. Svo
þetta hefh- allt orðið henni mjög
nátengt og minnisstætt.
Frú Svava taldi sín fyrstu
spor „á fjölunum" hafi verið í
skrifstofu séra Matthíasar, er
þær Þóra, Halldóra og Eh'n
Matthíasdætur ásamt Svövu,
léku Strikið eftir Pál Jónsson
(síðar Árdal). Öllu var rutt úr
svefnherbergi prestshjónanna,
sem var næsta herbergi við
skrifstofuna og þar settir bekkir
og stólar. Kennarar bai-naskól-
ans voru boðnir, en öðním seld-
ur aðgangur á 5 aura. Raunar
greiddu bara tveir og voru það
húsráðendur. Auðvitað var leik
ið fyrir fullu húsi. Og fleiri leik
rit voru leikin af þeim vinkon-
unum. Prestshúsið varð hennar
annað heimili og urðu þau
kynni þeim öllum ái-eiðanlega
mjög dýrmæt, er fram liðu
stundir.
Svava var einbimi og ástæð-
ur góðar, að veita henni alla þá
menntun, sem ungri stúlku:
þeirra tíma mátti að gagni
koma. Hún var líka stórgáfuð
og bókhneigð, enda sílesandi
góðar bókmenntir alla ævi. Hún
sagði mér að frú Anna Stephen
sen hefði farið að kenna henni
og Maríu kjördóttur sinni ensku
þegar þær voru 5 ára. Enda var
frú Svava ágætlega að sér í
enskri tungu, talaði hana og las
allt að því eins og móðurmálið.
Um aldamótin var hún í
Kvennaskólanum á Aku.reyri
(áður Laugalandsskóla). Þá var
sú fjölmenntaða gáfukona frk.
Ingibjörg Torfadóttir frá Ólafs-
dal skólastjóri kvennaskólans.
Á árunum 1902—3 var Svava í
skóla í Kaupmannahöfn. En þar
voru búsettar tvær móðursystur
hennar, Kristín og Ólína Magn-
úsdætur, sem hefir verið gott
að koma til. í dvöl sinni í KaUp
mannahöfn sá frú Svava marg-
ar góðar leiksýningar. Þá Sá
hún t. d. á leiksviði Herold, Olaf
Paulsen og Odu Níelsen o. fl.
fræga leikara. Einnig heyrði
hún fræga leikara lesa upp,
þeirra á meðal var Martin Niel-
sen forstjóri Dagmarleikhússins,
sem eitt kvöld heimsótti skól-
ann og las Ambrosius fyrir nem
ana. En seinna átti hún eftir
sjálf að leika á móti Adam Paul
sen í þessu leikriti. Eftir heirn-
komuna tók hún fulilan þátt í
leikhússtarfinu á Akureyri allt
til ársins 1914.
Skömmu eftir heimkomuna
giftist Svava Baldvini Jónssyni
verzlunarmanni á Akureyri.
Bjuggu þau í gaml-a fallega
heimilinu ásamt foreldrum frú
Svövu og frú Guðrúnu móður
Baldvins. Þetta var stórt og
mannmargt heimili.
1914 flutti fjölskyldan til Sauð
árkróks, er Baldvin vai-ð verzl-
unarstjóri „Hinna sameinuðu
íslenzku verzlana.“ Þrátt fyrir
mjög umfangsmikið heimili,
börnin rnörg og mikið um gesti
o. fl. gaf frú Svava sér tírna til
að taka þátt í íeikstarfsemi þar
á staðnuim.
1921 fluttu 'þau aftur til Akur
eyrar. Þá var búið að stofna
Leikfélag Akureyrar. Tók hún
þá þegar fullan þátt í leikstarf-
inu. Eftirlætis-hlutverk sín
taldi hún Abigael í Ambrosius,
frú Midget í Á útleið, Jenny í
Apaloppunni, sem hún lék bæði
á íslenzku og ensku og Grímu
í Skrúðsbóndanum. Yfir 100
hlutverk lék hún. Ég flutti
hingað í bæinn aftur 1937, eftir
27 ára fjarveru. Þá var ég svo
lánsöm, að enn stóð frú Svava
á hátindi listar sinnar. Margar
pei-sónur, er hún skóp á leik-
sviðinu, eru mér alveg ógleym-
anlegar. Hún gerði öllum hlut-
verkum beztu skil, smáum sem
stórum. Það var sama hvað hún
gerði. Hún vandaði sig ætíð.
1941 var frú Svava kjörin
heiðursfélagi Leikfélags Akur-
eyrar og hefir Leikfélagið sýnt
henni margvíslegan sóma fyrr
og síðar. Hún var einnig sæmd
íslenzku Fálkaorðunni fyrir sína
frábæru leilklist.
3. júní 1950 var hátíðlegt hald
ið 50 ára leikafmæli frú Svövu
Jónsdóttur af Leikfélagi Akur-
eyrar. Er myndin sem fylgir
þessum línuim á prógrammi þess
kvölds.
En frú Svava var meira en
framúrskarandi leikkona. Hún
var framúrskarandi í allri við-
kynningu, fjölgáfuð og stór-
skemmtileg. Persónulega höfð-
um við mikið saman að sælda.
Meðal annars hannyrðaði hún
mikið fyria- mig á árabili. Hand-
bragðið hennar var frábært og
samvinnan elskuleg.
Þegar frú Svava kom hingað
1967 í boði Leikfélags Akureyr_
ar í tilefni af 50 ára afmæli
þess — hennar seinustu komu
til bæjarins í þessu lífi, veittist
mér sú mikla ánægja, að fá að
njóta samvista við hana á mínu'
heimili í eina stutta viku. Ég er
mikið þakklát fyrir þessa
ánægjulegu daga og mun minn-
(Framhald á blaðsíðu 6).
KEKLA VITNAR UM HAGAR HENDUR
r
Skapti Askelsson, forstjóri Slippstöðvarinnar á
Akureyri, sagði eftirfarandi, er hann afhenti
HEKLU nýsmíðaða, 17. janúar 1970
Arnar Jónsson (Óvinurinn) og Þórhalla Þorsteinsdóttir (Kerling) lieldur á skjóðunni. (Ljósm.: Páll)
Gullna liliðið er mikið breytt —
LEIKFÉLAG AKUREYRAR
minntist þess hinn 22. janúar,
að liðin voru 75 ár frá fæðingu
Davíðs Stefánssonar frá Fagra-
skógi, með því að sýna vinsæl-
asta leikrit hans, Gullna hliðið.
En það hefur verið sýnt víða
um land og á þriðja hundrað
sýningar þess í Reykjavík votta
m. a. vinsældimar. En Leik-
félaig Akureyrar sýndi Gullna
hliðið 1944 og 1957 við ágæta
aðsókn og góða dóma í bæði
skiptin.
Gullna hliðið er einstaklega
íslenzkt að e-fni, byggt á þjóð-
sögum og gömlum sálmum, og
þótt það heyri liðinni tíð, á það
ótrúlega mikinn hljómgTunn
enn í hU|gum fólks, enda erum
við alls ekki með öllu laus við
draugatrúna og tilvist Óvinar-
ins, þótt hlutirnir séu nú nefnd-
ir öðrum nöfnum en fyrrum,
myi-krið hafi verið hrakið úr
vistarverum manna og margir
lagt helvítiskenninguna á hill-
una. Kirkjuvaldið hélt fólkinu
í viðjum þungra trúarfjötra og
ógnaði því með eilifri útskúfun
í vonda staðnum ef vegur dyggð
arinnar var ekki vandlega
þræddur. Himnaríki og helvíti,
hin andstæðu og stríðandi öfl,
voru hvarvetna og toguðust á
um hverja sál. Og stendur sú
togstreita ekki enn?
Ekki er þörf að rekja efni
leiksins því það þekkja allir ís-
lendingar. Gamla boðstofan er
hrörleg, þar sem bóndi liggur
fyrir dauðanum, breizkur mað-
uir og hortugur, sem hvorki æðr
ast né iðrast. Kerling, hin nafn-
lausa kona, hugsar um sálar-
heill hans á þeirri stundu og
tekui’ til sinna ráða. Hún lætiy
Jón geispa sálinni í skjóðu og
síðan hefst förin mikla til himna
rfkis. Það er mikið fyrirtæki og
langt og erfitt ferðalag, en lika
eina vonin, því án hjálpar var
Jóni aiðeins vistin vis í neðna.
Gangan mikla upp að hinu
Guilna hliði, er erfið og löng.
Kerling heldur á skjóðunni með
sál Jóns bónda og tala þau
margt saman og sitthvað ber
fyrir augu, þar til komið er á
leiðarenda.
Leikhúsgestir gera miklar
kröfur til leikhússins þegar
Gullna hliðið er sýnt, og það er
erfitt að verða við þeim kröfum,
vegna þess hve vel hefur áður
tekizt.
Að þessu sinni er Gul'lna hlið
ið sýnt með öðrum hætti en
fyrr. Hraði þess er meiri, leik-
ritið stytt og valdahlutföll milli
hins góða og hins illa brejdt til
muna á þann veg, að hlutur
Óvinarins er stærri en vegur
„himneskrar dýrðar“ minni, og
orkar þessi röskun mjög tvi-
mælis. Nokknr atriði önnur
orka einnig tvímælis í uppsetn-
ingu leiksins nú.
fj » ... ( I : ,• rnjwTirrfTíf-
Höfundur flutti prologus við
hátíðlegar sýningar Gullna hliðs
ins og þótti mikils um vert og
hann las einnig inn á hljóm-
plötu hið ágæta forspjall í
bundnu máli. Hefði farið vel á
að leika þá hljómplötu á frum-
sýningunni, en var ekki gert.
í fyrsta þætti heyrðist illa sam-
tal þeirra Kerlingai- og Vilborg-
ar grasakonu. Á leiðinni til
Himnaríkis varð þeim Jóni
bónda og Kerlingu margt um-
ræðuefni, en ekki kom rödd
Jóns úr skjóðunni, heldur úr
allt annarri átt og er kannski
ekki gott að gera við því. Á þess
ari sýningu var Óvinurinn
vængjaðuir en englai-nir ekki.
Niðrn- var felldur söngur o. fl.
við hið GuUna hlið og myndi
höfundi vart hafa faUið það í
geð, enda breytir það heildar-
svipnum til muna.
Leikstjóri er Sigmundur Öm
Arngrímsson og er hann einnig
framkvæmdastjóri Leikfélags
Akureyrar í vetur. Ég efast um
að hann skUji þetta leikhúsverk
nægilega vel, a. m. k. ekki sama
skilning og höfundur og leik-
stjórar létu okku'r áður skilja
og skynja það.
ÞórhaUa Þorsteinsdóttir leik-
ur Kerlingu og þykir mörgum
hún of ungleg, miðað við það,
að hafa búið með Jóni gamla í
40 ár og eignast fjölda barna.
Rétt er það að visu, en var ekki
ferðin til GuUna hliðsins draum
uir Kerhngar — fei'ðin, sem
aldrei var farin? En í draumi
konunnar er hún sjálf ekkert
skar, heldur hugumstór, mikil-
lát og myndarleg, og þá konu
sýnh- Þórhalla vel og tekur
óvæntum atburðum í samræmi
við það. Ást til Jóns ræður
för. Jóni sínum gleymir hún
©kki eitt augnabhk, en hana
skortir alvöruþulnga á stundum.
Jón Kristinsson í hlutverki
Jóns bónda nálgast mjög leik
Bjöms Sigmundssonar, sem á
fyrri sýningum L. A. fór með
þetta hlutverfc af srnlld. En
klæðnaður Jóns bónda, er hann
fær að yfirgefa skjóðuna um
stund, og talar tæpitungulaust
við starfsmennina við Gullna
hliðið, mætti vera smekklegri.
Óvininn leikur Amar Jóns-
son af miklum þrótti, jafnvel
um of, enda nægir honum ekki
leiksviðið eitt, og daprast ekki
einu sinni ki-afturinn er harni
fótum treður tröppurnar við hið
helga hlið. En samkvæmt
auknu valdi iUra afla, svo sem
fyrr er að vikið, er leikur hans
mjög góður.
Hjördís Daníelsdóttir leikulr
Maríu mey og er hlutverk henn
ar lítið að þessu sinni vegna
styttingar leiksins.
Marinó Þorsteinsson leikur
Lykla-Pétur og Guðmundur
Magnússon leikur Pál postula
og gera hlutverkum sínum góð
skil.
Vilborgu grasakonu leikut
Kristjana Jónsdóttir og gerir
það vel.
Þráinn Karlsson leikur bónda
og er hlutur hans mjög góður
að samanlögðu, en hann mælti
einnig fram, í upphafi leiksins,
forspjall sjónleiksins.
Með minniháttar hlutverk
fara: Sigmundur Örn Amgríms
son, er leikur Mikael höfuð-
engil, Kristin Konráðsdóttir og
Kjartan Ólafsson, sem leika for
(Framhald á blaðsíðu 6).
Samgöngumálaráðherra,
Ingólfur Jónsson,
Iðnaðarmálaráðherra,
Jóhann Hafstein.
Virðulegir gestir,
kæra samstarfsfólk.
LOKS er því takmarki náð, að
leysa landfestar Heklu. Aflvél
skipsins sem og aðrar vélar hafa
verið reyndar, sömuleiðis önnur
tæki. Bæði vélar og tæki hafa
reynzt í góðu lagi og skilað sínu
hlutverki hvert og eitt, og talar
það sínu máli, um faglegan frá-
gang.
Því er ekki að leyna, að bygg
ingartími Heklulnnar er orðinn
of langur, og má þar margt tU
nefna, sem dregið hefur í tím-
ann. Það stærsta er skortur á
járniðnaðarmönnum (plötusmið
um) og er þetta slæmt á meðan
framboð er mikið af verkefnum
og aðstaða stöðvarinnar ekki að
fuUu nýtt. Að nokkru mætti
bæta úr með því að þjálfa í
starf ófaglærða menn við raf-
suðuna, sem reynt hefir verið,
en ekki náðzt samstaða um við
viðkomandi fagfélag og er það
að mínu viti á misskilningi
byggt og mjög slæmt fyrir aUa
öðila.
Ef aðstaða sú sem fyrir hendi
er, hefði ekki verið komin til
gat smíði strandferðaskipanna
ekki orðið að veruleika innan-
lands. Er það Landsbankans að
svo var, og ber að þakka það.
Sú ákvörðun ríkisstjómarinn
ar, að fela Slippstöðinni smíði
beggja strandferðaskipanna var
iðnaðarmönnum stór sigur, en
vandi fylgir hverri vegsemd.
Iðnaðarmenn aUir, aldnir ekki
síðuf en ungir, treystum starf
okkar með því að sína ástund-
un, reglu og trúnað í starfi.
Með því gerum við landi voru
og okkur sj álfum bezt og tryggj
um starf fyrir alla. Hekla sýnir
hvað býr í Norðurlandinu. Við
þurfum ekki að efast um getu
iðnaðarmannsins, hér talar hver
Skapti Áskelsson.
hlutur sínu máli um haga hönd.
Hekla er sönnun þess að við
íslendingar getum og eigum að
smíða okkar skip sjálfir í mikið
stærri mæli en við hofum gert.
íslenzksmíðiið skip hafa fyUi-
lega staðið samanburð við er-
lend hvað frágang aUan snertir.
Við erum sjálfir bezt kunnugir
Þröngur hagur námsmanna erlendis
DEGI hefur borizt greinargerð
íslenzkna námsmanna í Lundi í
Svíþjóð, þar sem núverandi
námslánakerfi er mjög gagn-
rýnt og gerðar kröfur um breyt
ingar. Sú ályktun er þar dregin,
a® „menntun sé nú forréttindi
hinna efnuðu á íslandi.“
í greinargerðinni segir m. a.:
„1. Þeir, sem eru að hefja
nám, njóta sýnu verri kjara hjá
Lánasjóði ísl. námsmanna, en
þeir sem lengra eru komnir í
námi. Engin skynsamleg rök
em þó tU fyrir þessai’i mismun-
un.
2. Þrátt fyrir betri aðstöðu
eldri námsmanna hrökkva lán
þeirra hvergi nærri til að halda
í þeim líftómnni, hvað þá til
þess að þeir geti einbeitt sér að
námi, sér og landi sínu til gagns.
Þeir verða því stöðugt að taka
ný aukalán.
3. Vegna þess, að námslánuþn
er úthlutað undir lok skólaái's
neyðist námsmaður til að vinna
með nánii. Hann getur því efcki
lokið prófum á tilskyldum tíma,
og er sviptur láni árið eftir af
þeim ástæðum og endar með
því að flosna upp frá námi. Tak
ist honum hins vegar að taka
próf á tilskyldum tíma jafn-
framt vinnu, hefur hann svo
háar tekjur að lán úr lánasjóði
til hans lækkar.
en að vera uppbót á styrktarfé
þeim er ætlað annað hlutverk
úr foreldrahúsum námsmanna.
5. Námslániun er úthlutað svo
seint á námsárinu, að engu er
líkara en um sé að ræða sam-
særi til að fæla fólk frá þeirri
hugmynd að leggja út í nám,
eða tU þess að tryggja að hóp
íslenzkra menntamanna fylli
eingöngu afkomendur hinna
4. Námslán eru alltof lág, ef
betur megandi.“
I lok greinargerðarinnar eru
gerðar eftirfarandi kxöfur:
-K að framvegis verði náms-
lánuím — eða a. m. k. hluta
þeirra — úthlutað í upphafi
hvers skólaárs.
-K að lánum fyrir yfirstand-
andi námsái' verði úthlutað þeg
ar í stað, en verði það ekki gert,
sé sýnt að margir námsmenn
verða að hverfa frá nárni.
-K að valdamenn geri sem
fyrst ráðstafanir til þess að stór
minnka bilið miUi námslána og
fjárþarfar, og geri sér ljóst, að
ef svo verður ekki gert, þá mun
framhaldsmenntuðum íslend-
ingum fara hríðfækkandi á
sama tíma og aðrar þjóðir gera
stórátak til að fjölga sínum
menntamönnum.
Þessa greinargerð hafa tekið
saman:
Birgir Guðmundsson.
Högni Hansson.
Þór Konráðsson.
Þorbjöm Broddason.
FOKDREIFAK
A sjömidu viku í fönn
Gunnlaugur á Hrappsstöðum í
Bárðardal segir svo frá:
Þegar fé var tekið í hús í
haust, fyrstu daga nóvember-
mánaðar, vantaði mig 5 ær, þar
af 4 veturgamlar. Var mikið
leitað að þeim en án árangurs.
Hinn 7. desember kom ein
þeirra saman við heimaféð og
var hún allhress en þó mögur
orðin og ullin reitt. Var auðséð,
að hún hafði skriðið úr fönn.
Var nú farið að leita að bæli
hennar og fannst það og var þar
ein veturgamla ærin, hálf fros-
in niður. Hún var flutt heim,
lifandi, eftir að hafa legið í fönn
í 42 daga, enda var hún illa far-
in og fékkst elcki tU að éta, en
hafraseyði og töðuseyði var
hélt ofan í hana. Seinna var hún
að læknisráði sprauituð með
pensilíni og fór hún þá að éta
með góðri lyst. Og hún fær einn
lítra mjólkur á dag og gefur
þann sopa ekki eftir.
Það var 14. jan. stóð hún loks
upp og þá hafði hún legið 79
daga, þar af 42 í fönn. Nú er
hún vel hress. Nafn hennar er
Perla. □
hinum hörðu veðrum við ísland
og skiljum að í engu má slaka
til með frágang annan, frá því
fyrsta til síðasta.
Mörgum ber að þakka að
smíði þessa skips er orðin að
veruleika. Ég þakka ríkisstjóm
inni fyrir það traust, og þá fi’am
sýni að fela innlendum mönn-
um smíði strandferðaskipanna.
Bæjarstjórn og bæjarráði Akufr
eyrar þakka ég stuðning og vel
vilja á aUan hátt. Jakobi Frí-
mannssyni þakka ég sérstak-
lega hans framlag frá því fyrsta.
Þóri Konráðssyni eftirlitsmanni
við smíði skipanna þakka ég
mjög gott starf.
Gott samstarfsfólk. í dag er
mér efst í huga þakklæti til
ykkar allra fyrir störf ykkai'.
Vissulega er ykkar hlutur
stærstur.
Smíði þessa skips mar'kar
þáttaskil í atvinnumálum þessa
bæjar, margfalt meira en við
gerum okkur Ijóst í fljótu
bragði, það er að segja, sé rétt
á miálum haldið framvegis hvað
svo sem segja má u|m hið liðna.
Og verum þess minnug, að við
verðum öll að standa sarnan og
sækja á brattan, sameinuð berj-
ast við örðugleikana, sem vissu-
lega verða margir á vegi okkar.
Ilekla er byggð sem tveggja
þilfara, einnaskrúfu flutninga-
skip með íbúðir fyrir tólf far-
þega og 19 manna áhöfn. Aðal-
mól eru: Öll lengd 68.40 metrar,
breidd 11.5 metrar, dýpt 6.10
metrar og mælist 708 tonn
brúttó. Skipið er byggt eíftir
enskum flokkunarreglum, 100
A 1, styrkt fyrir siglingar í' ís.
Aðalvél er Deuts 1600 hestöfl.
Ljósavélar eru þi-jár af Pakk-
mans gerð aifk Deuts hafnar-
ljósavélar. Lips skiptiski-úfa er
í skipinu og er henni stjómað
ásamt aðalvél frá brú. Einnig
er 200 hestafla bógskrúfa til að
auðvelda stjórn skipsins við
bryggju. í vélarrúmi er hljóð-
einangraður klefi fyrir vél-
stjóra með stjórntækjum fyrir
vél og skrúfu auk mæla til af-
lesturs fyrir tæki og viðvör-
unarkerfi. Vélarrúm er hljóð-
einangrað frá íbúðum áhafniar
og farþega. Til lestunar og los-
unar eru tvær þriggja tonna
bómur, fimm tonna krani sem
nær yfir allar lúgur og ein 20
tonna bóma. Lestarlúgur enl
frá fyrirtaskinu Mark Gregor og
eru sléttar á milliþilfari, þannig
að nota má lyftara í lestunum.
Lestarrými er um 53.000 kúbík_
fet auk fi-ystUestar og póstrým-
is. Skipið er búið fullkomnustu
sigUngartækjum, þar á meðal
gýróáttavita, tveim rödurum, 64
og 24 mílna. íbúðir farþega erui
á aðalþilfari ásamt eldhúsi og
matsal. Yfinmannaíbúðii' eru, á
yfirbyggingarþilfari en íbúðir
undii’manna á neðraþUfari. All-
ir skipverjar búa í einsmanns
(klefum.
Ég óska þess og bið að Hekla
verði farsæl á allan hátt. Ég
veit fyrir víst að aUir hafa lagt
sig fram til þess eftii' beztu getu
að smíði Heklunnar yrði sem
aUra bezt frá því fyrsta til þess
síðasta og ég veit að aUir sem
unnið hafa að smíðinni biðja
þess og vona að traust og bless-
un fylgi þessu skipi í hverri för.
Ráðuneytisstjóri, Brynjólfur
Ingólfsson.
Ég afhendi þér hér með þetta
skip fyrir hönd Slippstöðvar-
innar h.f. og óska þér og öUurn
landsmönnum til hamingju með
þennan fagra farkost, og bið öll
um gæfit og gengis, blessunar
guðs um alla framtíð.