Dagur - 09.12.1972, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÉÖSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓHANN K. SIGURÐSSON
Prentvcrk Odds Björnssonar h.f.
MIKILL ÁFANGI
HVER einasti Islendingur beið þess
með óþreyju að fá fregnir af þeirri
tillögu íslendinga, Perúmanna og
fimmtán annarra þjóða, sem efna-
hagsnefnd Allsherjarþings Samein-
uðu þjóðanna fékk til meðferðar um
síðuslu helgi. Hún fjallaði um varan
leg yfirráð ríkja yfir náttúruauðlind-
um sínum, þar á meðal hafsbotnin-
um og sjónum yfir lionum, lit frá
ströndum. Miklar umræður urðu
um tillögu þessa, sem Haraldur
Kröyer frá Akureyri flutti af sinni
kunnu háttvísi og rökfestu.
í atkvæðagreiðslunni um málið
hlaut tillagan einróma samþykki og
ekkert mótatkvæði, en allmörg ríki
sátu hjá, þeirra á meðal öll ríki
Vestur-Evrópu, Norðurlöndin með-
talin. En írland greiddi þó tillög-
unni atkvæði.
Þetta þykir umtalsverður sigur í
landhelgisdeilu okkar íslendinga,
sem unninn er á alþjóðavettvangi af
fulltrúum okkar, sem þar standa
saman eins og allir landar, hvar sem
þeir eru og hvað sem þeir starfa. Því
er ekki að neita, að í umræðum um
nefnda tillögu komu fram nokkrar
breytingartillögur og ennfremur
hörð mótmæli, svo sem frá Bretum
og Bandaríkjamönnum. En breyt-
ingartillögurnar voru allar felldar
og íslenzku fulltrúarnir mættu and-
mælum andstæðinganna með ákveðn
um rökum, og þar kom annar Akur-
eyringur við sögu, Gunnar Schram,
og kom til nokkurra orðaskipta, þar
sem mjög greindi á. Fulltrúi Breta
vitnaði til svokallaðs úrskurðar
Haagdómstólsins, samkvæmt full-
gildum samningi þeirra við íslend-
inga 1961. Dómstólinn hefði síðan
bannað fslendingum að áreita brezk
skip á miðunum við ísland og væri
Bretar því í fullum rétti. Þrátt fyrir
þetta trufluðu íslenzk varðskip
brezka veiðiflotann. Svör fslendinga
við þessu voru þau, að samningur-
inn frá 1961 væri úr gildi fallinn,
enda var honum sagt upp með lög-
legum fyrirvara. í öðru lagi hefði
Haagdómstóllinn enga lögsögu í
málinu, hann ætti meira að segja
eftir að fjalla um það sjálfur, hvort
svo væri. Brezkir togarar væru ekki
að veiðum á úthafinu, heldur innan
íslenzkrar fiskveiðilögsögu, en þar
væru þeir landhelgisbrjótar.
f fyrradag var svo ákveðið í stjóm-
málanefnd Allsherjarþings Samein-
uðu þjóðanna, að fyrirhuguð Haf-
réttarráðstefna skuli hefjast með
undirbúningsfundi í New York seint
á næsta ári, en henni síðan fram
haldið í Santiago fyrir mitt ár 1974.
En á þessari ráðstefnu verður f jallað
um forgangsrétt strandríkja til land-
grunnsins. □
Fulltmafundur landsliluta
Framhald á grein 53. tbl.
IV. Jákvæð byggðaþróun.
Til þess að knýja fram já-
kvæða byggðaþróun leggur
fundurinn áherzlu á eftirfar-
andi aðgerðir:
Stjórnkerfið.
Vandamál byggðaþróunar
eru meðal brýnustu verkefna
hins opinbera stjórnkerfis, en
eru þar olnbogabarn. Nauðsyn-
legt er, að nægir starfskraftar
af hálfu ríkisins starfi eingöngu
að mótun og framkvæmd
byggðastefnu ríkisstjórnarinnar
hverju sinni, og að þessum mála
flokki verði skipaður sérstakur
sess í stjórnkerfinu. Komið
verði á raunhæfu samstarfi
milli landshlutasamtaka sveitar
félaga og ríkisstjórnarinnar um
mótun og framkvæmd byggða-
stefnu.
Fjármagn.
Nauðsynlegt er að stofnun
sú, sem falin er umsjá byggða-
þróunar, hafi aðstöðu til áhrifa
á ýmsa fjármagnsstrauma í
þjóðfélaginu. Sérstaka áherzlu
ber þó að leggja á eflingu
Byggðasjóðs þannig að sjóður-
inn geti á raunhæfan hátt ann-
að því hlutverki sínu að stuðla
að hagkvæmari þróun byggðar
í landinu með skipulegum
hætti. í því sambandi er lögð
áherzla á eftirfarandi:
1) Sjóðnum verði tryggðar
mun hærri fastar tekjur en nú
er.
2) " Sjóðurinn verði einungis
not'aður til að framfylgja
byggðastefnu á hverjum tíma
en ekki sem almennur stofn-
láhasjóður til þess að létta á
öðrum stofnlánasjóðum t. d.
Fiskveiðasjóði og Iðnlánasjóði.
• 3) Sjóðurinn verði hluti þeirr
ar stofnunar eða deildar sem
fjallar um byggðaþróun.
4) Haft verði fullt samráð við
landshlutasamtök sveitarfélaga
um lánveitingar úr sjóðnum,
svo sem mælt er fyrir um í
lögum.
5 Vestfirðir, Norðurland og
Austurlnad njóti eðlilegs for-
gangs um lánveitingar úr sjóðn
um, þar sem röskun byggðar
hefur verið þar mest og fyrir-
sjáanlegt er að hún haldi áfram
verði ekki að gert.
Atvinnumál.
Uppbygging atvinnuvega
hvers landshluta verður að vera
fjölskrúðug til þess að nægilegt
úrval atvinnutækifæra bjóðist
fólki með mismunandi hæfni,
áhuga og menntun. Horfur eru
á, að mest allt viðbótarvinnuafl
þjóðfélagsins á næstu árum fari
til úrvinnslu- og þjónustu-
greina, en framleiðsluaukning
frumgreinanna byggist fyrst og
fremst á stórvirkari tækjum og
vaxandi arðsemi lands og sjáv-
ar. Við þessar staðreyndir verð-
ur uppbygging atvinnulífs
hinna strjálbýlli landshluta að
miðast. Útilokað er að þeir
verði hráefnaframleiðendur ein
göngu eigi að stöðva áframhald-
andi byggðaröskun. Áherzla er
lögð á eftirfarandi:
1) Þróun hinna hefðbundnu
atvinnugreina, landbúnaðar og
sjávarútvegs, á Vestfjörðum,
Norðurlandi og Austurlandi,
verður að vera í samræmi við
það sem gerist í öðrum lands-
hlutum. Þýðingarmikið er að
sérkostir þessara landshluta nýt
ist. Fagna ber fyrirhugaðri
ræktun holdanautastafns. Nauð
synlegt er að rannsaka mögu-
leika á fiskirækt í öllum lands-
hlutum. Fundurinn heitir á
ríkisstjórnina að tryggja rekstr-
argrundvöll hinna nýju togara,
þangað til árangur landhelgis-
útfærslunnar fer að segja til
sín.
2) Við gerð þeirrar iðnþróun-
aráætlunar, sem nú er unnið að
verði fullt tillit tekið til þess
hve gott tæki slík áætlun getur
verið til áhrifa á þróun byggðar
í landinu. Lögð er áherzla á, að
í kjölfar hinnar almennu áætl-
unar komi landshlutaáætlanir,
sem geri ráð fyrir verulegri
dreifingu iðnaðarins um landið.
Ríkisvaldið beiti ýmsum aðferð-
um, sem góð reynsla er fengin
á erlendis, til að auðvelda fyrir-
tækjum staðsetningu utan
Reykjaness. Koma þar t. d. til
greina sérstakar skattreglur
ríkisins, hagkvæm lán, afskrifta
framlög o. fl.
3) Við uppbyggingu orku-
vinnslu landsins verði fullt til-
lit tekið til þarfa iðnaðar í hin-
um ýmsu landshlutum og
áherzla lögð á framboð ódýrrar
og öruggrar orku í hverjum
landshluta. Við val virkjana
verði hagkvæmni og öryggis-
sjónarmið hvers landshluta lát-
in ráða.
4) Ríkisvaldið beiti sér fyrir
því að ytri aðstæður þjónustu-
starfsemi á hinum ýmsu lands-
hlutum batni, m. a. með aðgerð-
um í samgöngumálum sem
tryggi öruggar samgöngur inn-
an landshlutanna allt árið á
landi, sjó og í lofti.
5) Lögð er áherzla á, að ríkis-
stjórnin beiti sér fyrir flutningi
opinberra stofnana út á land,
staðsetningu nýrra stofnana þar
og stofnun deilda ýmiskonar
opinberrar þjónustu og stjórn-
sýslu í hverjum landshluta.
Ríkisstjórn og Alþingi hefur
full umráð yfir þessum málum
og reynsla nágrannaþjóða okk-
ar sýnir, að hér er um mjög
þýðingarmikið tæki að ræða til
áhrifa á þróun byggðar, því
(Framhald af blaðsíðu 8)
BLESSAÐ VATNIÐ
Síðan mengunin tók að ógna
mannmörgum þjóðum, varð
gott vatn bæði vandfundnara og
dýrmætara. Á síðari árum hef-
ur neyzluvatn verið flutt á milli
landa og fara þeir flutningar
ört vaxandi. Norðmenn flytja
t. d. verulegt magn drykkjar-
vatns til margra landa. Og hér
á fslandi er nú undirbúinn út-
flutningur vatns. Það er Rolf
Johanson & Co., sem þessa dl-
raun gerir og sendir bráðlega
nokkur tonn tíl Þýzkalands og
Niðurlanda. Verður vatnið sent
í tveggja lítra fernum, sem húð-
aðar eru innan með áli. En vatn
í þessum umbúðum skemmist
ekki við langa geymslu.
BÆJARLÆKUR BÓNDANS
Bóndi einn kom að máli við
blaðið og gat þess, að bæjarlæk-
ur sinn kæmi djúpt úr jörð
skammt frá, og væri vatnið ís-
kalt og framúrskarandi gott.
Sjálfsagt er það rétt og geta
menn tíl gamans reiknað út
Vatnsverðið á ári og gefið sér
áætlað söluverð á lítra í það
dæmi, hver í sínum bæjarlæk.
En á hitt má einnig líta, hve
dýrmætt gott neyzluvatn er, án
gróðahyggju. Við erum svo
heppnir, að eiga nægilegt magn
þeirra gæða víðast hvar á land-
inu.
MEÐALVERÐ 45 ÞÚSUND
f fréttabréfi SÍS segir, að mark-
aður fyrir íslenzka reiðhesta
erlendis fari stöðugt vaxandi og
með þessu móti er m. a. unnt
að skapa atvinnutækifæri fyrir
menntað fólk úti á landi. Bent
skal á, að með deildarskiptingu
opinberra stofnana eftir lands-
hlutum verður þjónusta stofn-
anna virkari og ódýrari fyrir
þjóðarheildina. Rétt er að at-
huga hvort hagkvæmt sé að rík-
ið byggi, í samvinnu við lands-
hlutasamtök sveitarfélaga opin-
berar stjórnsýslumiðstöðvar í
landshlutunum til þess að auð-
velda flutning deilda ýmissa
opinberra stofnana út á land.
Menntamál.
I. Jöfn aðstaða til menntunar
hvar sem búið er á landinu er
eitt af grundvallaratriðum sem
þarf til tryggingar búsetujafn-
vægi.
II. Lágmark menntunarað-
stöðu verður að vera, að hægt
sé fyrir unglinga að ljúka gagn-
fræða- eða landsprófi (grunn-
skólastigi) í heimabyggð sinni.
III. Menntaskóli í hyerjum
landshluta er nauðsyn og vinna
a ðþví að koma á fót mennta-
skóla í öllum landshlutum.
IV. Með síauknum kröfum
hvað snertir hollustuhætti og
úrvinnslu sjávarafurða eru fisk
iðnskólar í hverjum landshluta
nauðsyn, til að tryggja öryggi í
meðferð útflutningsafurðanna.
Heilbrigðismál.
Með löggjöf í heilbrigðismál-
um verður að koma sem allra
fyrst. Staðsetning og uppbygg-
ing heilsugæzlustöðva skal
ákveðast í fullu samráði við
landshlutasamtökin. Núverandi
fólksfjöldi í hinum ýmsu sveitar
félögum, er ekki raunhæfur
mælikvarði hvað snertir stað-
setningu heilsugæzlustöðvar,
heldur skipta þar meginmáli
vegalengdir með sjúka og slas-
aða, veðurfar, samgöngur og
önnur staðbundin skilyrði. □
áætlað, að hann nemi á þessu
ári allt að 50 milljónum króna.
Búvörudeild Sambandsins hafði
í lok október í ár flutt út reið-
hesta fyrir 38.5 millj. kr. Var
meðalverðið 45 þúsund krónur.
Hefur mörgum bóndanum orð-
ið drjúg tekjulind að þessum
útflutningi.
BREYTT STEFNA
Sú stefna er að verða ráðandi,
að flytja út tamda góðhesta, í
staðinn fyrir stóð áður. Má
búast við, að enn fari verð
slíkra hrossa mjög hækkandi,
þótt kröfur aukist einnig um
leið. Þessum kröfum má eflaust
mæta með skynsamlegum kyn-
bótum og „staðlaðri tanmingu“
að einhverju leyti. En á þessmn
sviðum báðum eru breytíngar
mjög auðveldar, þótt þær liljóti
að taka sinn tínia.
A LEH) TIL TUNGLSINS
Þrír Bandaríkjamenn eru nú á
leið til tunglsins í Apollo 17. og
eru væntanlegir þangað á mánu
dagskvöld. Þar munu tveir fara
í tunglferjunni tíl lendingar en
sá þriðji bíða í geimfarinu.
Hraði farkostsins er sagður 38
þús. km á klukkustund. Fyrst
var farið í þrjá hringi kring um
jörðina en síðan stefna tekin tíl
ákvörðunarstðar og farið á
meiri ferð en upphaflega var
gert ráð fyrir, til að vinna upp
seinkun þá, er varð vegna bil-
unar við flugtak.
Hið mikla vísindalega afrek,
að komast tíl tunglsins, var fyrr
á hvers manns vörum.
SMÁTT & STÓRT
BLAÐINU hafa borizt nokkrar
bækur frá bókaútgáfunni Örn
og Örlygur í Reykjavík, og
verður þeirra nú stuttlega
getið.
Snjólaug Bragadóttir frá
Skáldalæk sendir frá sér fyrstu
bók sína:
jNætursiaður
— brot úii lífi borgarbama
Það er ékki á hverjum degi,
sem ung skáldkona kveður sér
hljóðs og því munu án efa marg
ir vera fofvitnir, bæði um höf-
undinn sjálfan og framlag henn
ar til íslenzkra bókmennta.
Snjólaug lét þess getið nýlega í
blaðaviðtali, að saga hennar
væri fyrir venjulegt fólk, skrif-
uð á venjulegu máli, og er það
satt og rétt.
Snjólaug Bragadóttír.' !
NÆTURSTAÐUR er sam-
tímasaga úr Reykjavík. Þrjár
ungar konur, með ólíkt uppeldi.
og lífsviðhorf, leigja saman
íbúð. Sagan greinir frá sambúð-
inni, sorgum og gleði. Margs
konar vandamál er við að etja,
bæði félagsleg og persónuleg,
sum leysast önnur ekki. Vinir
og kunningjar koma við sögu og
ekki má gleyma misjafnlega
flóknum ástamálum.
Snjólaug Bragadóttir fæddist
á nýárdag 1945 á Skáldalæk í
Svarfaðardal. Foreldrar hennar
eru Guðbjörg Hermannsdóttir
frá Bakka á Tjörnesi og Bragi
Guðjónsson frá Skáldalæk. Hún
ólst upp á Akureyri hjá foreldr
um sínum, fór snemma að
vinna, lauk gagnfræðaprófi árið
1962, fluttist til Reykjavíkur og
er í hópi blaðamanna hjá Tím-
anum. Hún er skarpgreind kona
og dugleg, svo sem Dagur getur
með ánægju vottað, því að hér
við blaðið vann hún nokkurn
tíma, en þá þegar hafði einhver
hvíslað því henni í eyra, að hún
ætti að skrifa bók eða bækur.
Þessi nýja bók Snjólaugar kem-
ur því ekki mjög óvænt, og ekki
kemur það heldur neitt á óvart,
þótt þær yrðu fleiri og mikið
lesnar.
Bókin er sett í Prentstofu G.
Benediktssonar, prentuð í Við-
ey h.f. og bundin í Bókbindar-
anum h.f. Káputeikningu gerði
Hilmar Helgason, en prentmót
vann Litróf h.f.
Þrautgóðir á
rauiiastmid
Steinar J. Lúðvíksson
tók saman.
Fjórða bindi þessa ritverks er
komið á markaðinn. Það tekur
yfir árin 1948—1952 að báðum
árum meðtöldum. Bókin geym-
ir að sjálfsögðu alla atburði á
sviði björgunar og sjóslysa á
5
þessum árum, en þeim er gerð
misjafnlega mikil skil eftir efni
og atvikum. Meðal stærri kafla
í bókinni má nefna frásögn af
strandi brezka togarans Sargon
við Hafnarmúla í Patreksfirði í
desember 1948, tæpu ári eftir að
brezki togarinn Dhoon fórst
undir Látrabjargi, en þar kom
sama björgunarfólkið við sögu.
Nokkur hula hefur ætíð þótt
ríkja yfir því sem gerðist um
borð í Sargon, fyrir og eftir
strandið. Til þess að svipta þess
ari hulu á brott og fá sem sann-
asta og réttast mynd af því sem
gerðist um borð í skipinu fór
hinn kunni útvarpsmaður, Páll
Heiðar Jónsson, til Bretlands á
vegum bókaútgáfunnar og leit-
aði uppi þá af skipbrotsmönn-
unum, sem enn eru á lífi. Frá-
sögn þeirra var tekin upp á
segulbönd og hún síðan ofin inn
í atburðarásina af höfundi bók-
arinnar, Steinari J. Lúðvíks-
syni.
Bókin er gefin út í samráði
við Slysavarnafélag íslands, og
í formála þakkar höfundurinn,
Steinar J. Lúðvíksson blaða-
maður, forráðamönnum félags-
ins fyrir margvíslega aðstoð og
fyrirgreiðslu.
Bókin er 192 blaðsíður. Hún
er sett í Prentstofu G. Bene-
diktssonar, prentuð í Viðey h.f.
og bundin í Bókbindaranum h.f.
Hilmar Helgason gerði kápu-
teikningu, en Litróf sá um
myndamót.
Meðan jörðin grær
Höfundurinn, Einar Guð-
mundson, er fæddur í Hergilsey
á Breiðafirði árið 1931 og þar
ólzt hann upp til 11 ára aldurs.
Þá flutti faðir hans, Guðmund-
ur J. Einarsson, að Brjánslæk.
Ekki hefur Einar slitið mörg-
um skólastólum. Hann lærði í
farskóla frá 9 ára til 14 ára ald-
urs, en stundaði síðan nám í
bréfaskóla.
Frá unga aldri stundaði Einar
margs konar vinnu á sjó og
landi, þar til hann einn góðan
veðurdag gifti sig stúlku af
sömu slóðum. Þau stofnuðu ný-
býlið Seftjörn hjá Brjánslæk,
og hafa búið þar síðan og eign-
azt sjö börn.
MEÐAN JÖRÐIN GRÆR er
þjóðlífssaga að vestan og sunn-
an. Söguþráðurinn verður ekki
rakinn hér, en þess má þó geta,-
að þetta er magnþrungin mann-
lífssaga, sem engin leggur frá
sér ólesna.
Bókin er sett í Prentstofu G.
Benediktssonar, prentuð í Við-
ey h.f. og bundin í Bókbindar-
anum h.f. Hilmar Helgason
teiknaði kápu, en Litróf gerði
myndamót.
Brú milli heima
þessi tæmir ekki það ómælan-
lega verkefni að skrásetja merk
ar frásagnir, sem eru í geymd
víða um land, en hún bregður
ljósi á merkan lækningamiðil
og starf hans.
í upphafi bókar segir m. a.:
Hjálparstarf Einars er ekki
bundið því fólki sem sækir
hann heim. Fjarlægð skiptir
engu og margir eru þeir, sem
skrifa honum og höf skilja á
milli og síminn er óháður eðli
fjalla. Þegar dagurinn breiðir
nóttina yfir höfuð, lokar Einar
sig inni í lækningaherberginu
og kemst þegar í samband við
lækna sína. Hann gefur upp
nöfn og heimilisföng sjúklinga,
og óteljandi hjálparsveitir eru
þegar að störfum.
Bókin er sett í Prentstofu G.
Benediktssonar, en prentuð í
Viðey h.f. Bókbindarinn h.f. sá
um bókbandið en Litróf h.f. um
prentmót. Káputeikningu gerði
Hilmar Helgason.
Eyjan Iians
Múmínpabba
Jón Jónsson á Gýgjarhóli
MINNING
LAUGARDAGINN 11. þ. m.
var borinn til moldar Jón Jóns-
son fyrrverandi bóndi á Haf-
steinsstöðum en síðar á Gýgjar-
hóli í Staðarhreppi í Skagafirði.
Hann var jarðsettur í fjölskyldu
grafreit í túninu á Hafsteins-
stöðum, þar sem hátt ber og vel
sér yfir eylendið skagfirzka.
Jón var yngstur þeirra Haf-
steinsstaðasyskina, barna merk-
ishjónanna Jóns Jónssonar
hreppstjóra og dannebrogs-
manns ög Steinunnar Árnadótt-
ur frá Yzta-Mói í Fljótum. Eru
þau systkin þá öll látin, en þau
voru auk Jóns, Valgerður
lengst búsett í Reykjavík, gift
Bjarna Sigurðssyni frá Stóra-
Vatnsskarði, Árni Hafstað
bóndi í Vík, kvæntur Ingi-
björgu Sigurðardóttur frá Geir-
mundarstöðum og Sigríður Snæ
land, gift Pétri Snæland, en þau
bjuggu lengi í Hafnarfirði, en
síðast í Reykjavík.
Múmínálfar hinnar finnsku
skáldkonu Tove Jansson, verða
æ vinsælli meðal íslenzkra
barna. Lesendahópurinn fer
stækkandi og nú er komin út
fimmta bókin um múmínálfana.
Hún nefnist EYJAN HANS
MÚMÍNPABBA. Þýðandi er
Steinunn Briem.
Vesalings múmínpabbi er orð
inn hálfleiður á lífinu heima í
múmíndal. Hann vantar ný og
skemmtileg verkefni, því að
hann er löngu búinn að gera
allt sem þurfti að gera: leggja
veg, smíða brú og bryggju, hús-
gögn og annað sem fjölskyldan
þurfti á að halda. Og nú finnst
honum hann ekki vera til neins
gagns lengur.
Múmínpabbi og fjölskylda
flytja til eýðieyjar langt úti í
hafi, og setjast að í heljarstórum
vita sem bíður þeirra, dimmur
og galtómur. Vitavörðurinn er
horfinn, og þau fá ekki orð upp
úr gamla fiskimanninum um
afdrif hans.
Lífið er ekki alltaf auðvelt á
eyjunni hans múmínpabba, en
smám saman sigrast þau á öll-
um erfiðleikum.
Bókin er sett í Prentstofu G.
Benediktssonar, prentuð í Við-
ey h.f. og bundin í Bókbindar-
anum h.f. Hilmar Helgason
teiknaði kápu, en Litróf gerði
myndamót.' Q
Frá Bridgefélagi
Akureyrar
FIMMTA umferð í sveitakeppni
Bridgefélags Akureyrar var
spiluð sl. þriðjudag. Alls taka
9 sveitir þátt í keppninni.
Úrslit urðu þessi:
1. Sveit' Alfreðs 20 — sveit
Valdimars 0.
2. Sveit Viðars 20 — sveit
Þórarins 0.
3. Sveit Þormóðs 14 — sveit
Páls 6.
4. Sveit Guðmundar 13 —
sveit Sveinbjörns 7.
Sveit Sigurbjörns sat yfir, en
áður höfðu sveitir Alfreðs, Þor-
móðs, Sveinbjörns og Viðars
setið yfir.
Röð sveitanna er þessi:
stig
1. Sv. Páls Pálssonar 76
2. — Sigurbj. Bjarnasonar 69
3. — Alfreðs Pálssonar 66
4. — Guðm. Guðlaugssonar 58
5. — Sveinbj. Sigurðssonar 44
6. — Viðars Valdimarss. 43
7. — Þormóðs Einarssonar 42
8. — Valdimars Halldórss. 2
9. — Þórarins B. Jónssonar 0
Útverðir íslenzkrar menningar
Einar Jónsson á Einarsstöð-
um í Reykjadal hefur í kyrrþey
unnið merkilegt líknar- og lækn
ingastarf. Nafn hans hefur víða
heyrzt, þótt þeir séu færri sem
kynnzt hafa Einari náið. Einn
þeirra manna, sem notið hefur
hjálpar Einars er Jónas Jónas-
son útvarpsmaður. Jónas hefur
nú fært til bókar kynni sín af
hinum merka lækningamiðli og
nokkurra annarra karla og
kvenna, sem telja Einar hafa
komið sér til hjálpar þegar á
reyndi.
Á bókarkápu segir m. a.: í
þessari bók er rætt við nokkra
aðila sem kynnzt hafa af eigin
raun lækningamætti Einars
Jónssonar á Einarsstöðum. Bók
UM þessar mundir gefur Al-
menna bókafélagið út bókina
Útverðir íslenzkrar menningar
eftir dr. Richard Beck. í bók-
inni greinir höfundur frá nokkr
um þeim mönnum úr hópi „and
legra höfðingja enskumælandi“,
sem öðrum fremur hafa borið
hróður íslands fyrir brjósti og
eflt hver á sínu sviði þekkingu
heimsins á sögu hennar og
menningu að fornu og nýju.
Menn þessir eru George P.
Marsh, bandaríski fjölfræðing-
urinn og athafnamaðurinn;
Henry W. Longfellow, skáld,
Bayard Taylor, rithöfundur og
sendiherra; Willard Fiske, pró-
fessor; Arthur M. Reeses, bók-
menntamaður; Charles Venn
Pilcher, biskup í Ástralíu og síð
ast en ekki sízt Vilhjálmur
Stefánsson, landkönnuður.
í stuttum formála að bókinni
segir Tómas Guðmundsson:
Jón Jónsson var fæddur. á
Hafsteinsstöðum 21. maí árið
1888 og var því á 85. aldursári,
er hann lézt. Hann stundaði bú-
skap alla sína starfsævi, fyrst
hjá föður sínum, þá bóndi í sam
býli við hann, en síðan einn
bóndi á Hafsteinsstöðum, lengst
af á allri jörðinni, en síðar á
hálflendunni, eftir að hann,
laust fyrir 1940, seldi helming
jarðarinnar Jóni Björnssyni
söngstjóra. Hann varð búfræð-
ingur frá Hólum 1908 og var
því vel undir ævistarfið búínn,
enda reyndist hann dugandi
bóndi.
Hann hafði eins og ýmsir
fleiri beitarhús niðri á eylend-
inu allt austur undir.bakka Hér
aðsvatna, þar sem beibvar fyrir
sauðfé í stör og kvisti.mýranna
oft langt fram á .vetur,og ekki,
síður á vorin. Þannig sparaðist
líka sú fyrirhöfn, að þurfa að(
flytja heim erigjaheyið langan
og erfiðan heybandsveg’ 'neða'íi
úr eylendinu á sumrin'. ‘Það
kostaði hins vegar það, að fatra
varð til gegninga dag hvern að
vetrinum þessa drjúglöngu leið,
hvernig sem viðraði. I
En Jón lét sér það ekki fyrir
brjósti brenna. Hann hafði jafn-
an trausta hesta á járrium og
reið á beitarhúsiri og kærði sig
kollóttan, þótt svalan blési og
norðanhríðin æddi inn héraðið.
Sjötta og síðasta umférð fyrir
jól verður spiluð þriðjudags-
kvöldið 12. desember að Hótel
KEA. □
„Ekki orkar það tvímælis, að
það sé oss íslendingum sjálf-
sögð ræktarskylda að vita deili
á þeim ágætismönnum, sem á
ýmsum tímum hafa borið hróð-
ur þjóðar vorrar fyrir brjósti
og eflt hver á sínu sviði þekk-
ingu heimsins á menningu henn
ar að fornu og nýju. Saga
þeirra kemur oss öllum við, og
vér eigum þeim þökk að gjalda.
En það ætla ég, að lesendum
þessarar bókar muni ekki síður
verða tíðhugsað til höfundarins
sjálfs, þess manns, sem flestum
fremur á heima meðal þeirra
útvarða þjóðar vorrar, er þar
er sagt frá.... “
líkast því,. að ég sé úti í léttri
þoku, og sól fyrir ofan.
Og þetta voru ekki bara
hreystiyrði hans. Það var auð-
heyrt á orðræðum hans og vak-
andi áhuga á mönnum og mál-
efnum líðandi stundar, að hann
taldi sig ekki dæmdan úr lífsins
leik. Hann var vel sáttur við til-
veruna og beið æðrulaus síns
skapadægurs.
Hann átti líka láni að fagna
í sínu fjölskyldulífi. Hann eign-
aðist ágæta eiginkonu, sém
reyndist honum með prýði og
þá bezt, þegar þörf hans var
mest. Hún heitir Olga Sigur-
björg Jónsdóttir bónda á Kimba
stöðum í Skarðshreppi, kvenna
fríðust og fínlegust einnig nú á
efri árum, en hún var 15 árum
yngri en bóndi hennar.
Synir þeirra eru tveir, Jón
Hafsteinn, kennari við Mennta-
skólann á Akureyri, en hann er
kvæntur Soffíu Guðmundsdótt-
ur tónlistarkennara, og Ingvar
Gýgjar, byggingarfulltrúi á
Norðurlandi vestra, kvæntur
Sigþrúði Sigurðardóttur frá
Litlu-Giljá.
Upp úr 1950 tóku þeir feðgar,
Jón og yngri sonurinn, Ingvar,
að byggja upp nýbýli á þeim
helming Hafsteinsstaða, sem
Jón átti. Var nýbýlið nefnt
Gýgjarhóll og stendur á hól
ofan þjóðvegarins, fallegt býli
og snyrtilegt.
Þar átti Jón heimili upp frá
því. Hann vann að búi Ingvars,
meðan getan leyfði, og þegar
sjónin var þrotin naut hann
umhyggju fjölskyldu sinnar,
eiginkonu, sona og tengdadætra
með þeim hætti, að á betra verð
ur eigi kosið. Og hann átti því
láni að fagna, að mega fylgjast
með annarri kynslóð afkom-
enda sinna vaxa úr grasi á jörð-
inni, þar sem ættin stendur
djúpum rótum.
Hann var eftirminnilegur
maður, sem vinir og kunningjar
munu jafnan minnast með
ánægju og þakklæti. j
Bókin Útverðir íslenzkrar
menningar er 198 bls. að stærð.
Torfi Jónsson annaðist útlit bók
arinnar, en setning, prentun og
bókband fór fram í Prentsmiðj-
unni Eddu. Q
Jón var drenglundaður og
raungóður í bezta lagi, og greið-
vikni hans var við brugðið.
Einnig var hann manna frænd-
ræknastur 'og ntltu þess ekki
sízt skyldmenni hans af ungu
kynslóðinni, sem minnast þess
oft með þakklæti.
Framan af ævi var Jón
hraustmenni hið mesta og sagð-
ur mikill vinnuþjarkur. En á
efri árum átti hann við mikla
vanheilsu að stríða, en það var
asthma, sem tímunum saman
lagðist svo þungt á hann að
hann var hvað eftir annað nær
dauða en lífi. En alltaf komst
hann aftur á fætur og tók upp
þráðinn að nýju við sín venju-
legu bústörf, eins og ekkert
hefði í skorizt.
En þá tók sjóndepra að
ásækja hann og fór svo, að
hann varð alblindur mörg síð-
ustu árin. Ekki megnaði það
mótlæti heldur að lama andlegt
þrek og kjark Jóns. Reyndar
vildi hann alls ekki kalla blind-
una mótlæti. Hann sagði það
fullum fetum, að hún væri ekk-
ert böl að bera. Menn halda,
sagði hann, að blindur maður
sjái eintómt svartamyrkur. En
það er ekki mín reynsla. Mér er
alltaf bjart fyrir augum. Einna
Sigríður Á. Hafstað. '
Hjörtur E. Þórarinsson.
Frú Steinunn
Sigurðardóttir
frá Göngustöðum
Gegnum lífsins storma stóð,
stælt og hress í lundu. il
Var hún flestum væn og góð^
vinir glöggt það fundu.
Þétt á velli, þétt í lund,
þræddi sóma brautir.
Oft um langa ævistund,
ótal leystí þrautir.
II
Hla þoldi undanhald,
öðrum gaf heilræði.
Er nú gengin guði á vald,
gefst þar livíld og næði.
Þakkir skaltu þúsund fá, ,
í þessum smáu línum,
og lúnztu kveðju hafðu frá
hjartans vinum þínum.
Vertu í friði vina kær, l\
veginn guð mun bcnda. |)
Vinkonumar tryggar tvær, |)
tregakveðjur senda.
H. E. \
„Hig Rev“ bílabrautir
Leikfangamarkaðuriim