Dagur - 13.09.1978, Blaðsíða 5

Útgefandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og23207
Sími auglysinga og afgreiöslú: 24167
Ritstjóri (ábm.): ERLINGUR DAVÍÐSSON
Blaðamaöur: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
Tími sterkra strauma
í lognsælum og kyrrlátum iðnaðarbæ
eins og Akureyri er haustið tími
sterkra strauma. Þá setjast um fjögur
þúsund manns á skólabekk og bæjar-
lífið tekur verulegum stakkaskiptum
um leið og dyr hinna ýmsu skóla opn-
ast ungu fólki til náms.
Venga þess hve þáttur skólamála er
umfangsmikill í þjóðfélaginu og um
leið mikilvægur, er umræða um skóla-
og menntamái mikil, ekki aðeins hér á
landi heldur um allan heim, enda
snertir hann efnahagsmálin meira en
lítið, auk fræðslunnar. Rætt er um, að
fræðslumálin séu ein fjárfrekasta
fjárfestingin, en um leið séu þau ein
hin mikilvægasta og væntanlega um
leið sú besta. Fyrrum var unnt að
komast af án mikillar skólagöngu
fólks vegna þess hve þjóðfélagið var
einfalt og flestir gátu leyst þau störf
af hendi, sem nauðsynlegust voru. Nú
er þjóðfélagið orðið margbrotið og
jafnvel flókið, fæstir vinna nú þau
störf er feður þeirra unnu og til þess
að geta tekið sér ný störf, sem ekki
voru numin í æsku, þarf lærdóm í
skólum.
í framhaldi af þessu mætti hugleiða
orð hins vitra skólameistara á Akur-
eyri, Þórarins Björnssonar, sem hann
mælti fyrir rúmum áratug. Hann benti
á, að hjá þeim þjóðum, sem ekki
hefðu skóla í heilum héruðum eða
jafnvel landshlutum væri heldur ekki
um framfarir að ræða, því gáfur
manna og hæfileikar grotnuðu niður.
Gagnstætt þessu væri hin þrotlausa
leit ýmissa þjóða að hæfileikafólki og
væri það á margan hátt ágætt. „En,“
sagði skólameistari, „þó er mér þessi
hugsun ekki ^lveg geðfelld. Það læð-
ist að mér einhver grunur um það,
hversu hart eigi að ganga fram I því að
reka menn í skóla. Ég man að það
hrökk einu sinni upp úr mínum ágæta
fyrirrennara, Sigurði Guðmundssyni,
skólameistara: „Guð hjálpi íslend-
ingum þegar enginn óskólagenginn
maður verður lengur til í landinu.“ En
það fer nú senn að líða að því og þá
vaknar þessi spurning: Þurfa ekki
þjóðimar að eiga einhvern höfuðstól,
sem ekki er snertur, til að viðhalda
heilbrigðri skynsemi? Ég veit ekki
hversu heppilegt það kann að reynast
fyrir gáfurnar í heiminum, þegar allt
gáfaða fólkið er komið inn í hús og
situr þar alla ævi. Er ekki hætta á þvi,
að skynsemin verði eitthvað óheil-
brigð þegar hún er öll komin undir
þak? Einu sinni þróaðist hún í skauti
náttúmnnar og þar liggja ræturnar.
Ef þær verða slitnar algerlega, hvern-
ig fer þá um blómin?“
Ótti skólameistara er sennilega
ekki ástæðulaus. Enn em rætur að
siitna, jafnvel á fyrstu skólaárum
nemenda. En rótarslit valda tómleika
og leiða hjá hinu unga fólki og því
finnst skóli sinn óraunverulegur og
námið án tilgangs. Það er þvi mikil
þörf, að koma náminu í samband við
veruleikann í kring.
Eru unglingamir í dag verrí en
nokkurn tíma áður? Gerir al-
menningur sér grein fyrír þvf I
hverju störf iögreglunnar em
fólgin? Hefur umferðarmenningin
versnað á siðustu ámm? Þessar og
raunar fleiri spumingar bám á
góma þegar tíðindamaður Dags
brá sér inn á lögreglustöðina og
hitti að máli Kjartan Sigurðsson,
lögregluvarðstjóra. Kjartan er
öllum hnútum kunnugur og hefur
gott yfirlit yfir þróun mála hjá
lögreglunni, en hann hefur verið
lögreglumaður á Akureyri siðan
15. apríl 1950. Þá hafði lögreglan
aðsetur i litlu húsi er stendur við
smáragötu 1 - til glöggvunar má
geta þess að það er litla húsið sem
stendur sunnan íþróttavallarins
og hið eina sem er við götuna.
Þegar við höfðum komið okkur
þægilega .fyrir á skrifstofu Kjart-
ans, var hann spurður að því hvað
væri tímafrekast af störfum lög-
reglunnar. Eftir stutta umhugsun
sagði Kjartan að það væru ugg-
laust umferðarmálin - „Og ég
held að umferðarmenningin á
Akureyri hafi skánað á síðast-
liðnum árum, en þetta er allt
orðið gjörbreytt, allur saman-
burður er óhægur. Fjöldi farar-
tækja hefur vaxið og batnað, en
það er svo aftur spurning hvort
göturnar hafi stækkað og batnað í
samræmi við aukinn umferðar-
þunga.“
En það er fleira en umferðin
sem lögreglan þarf að skipta sér
af. Bæjarbúar hafa að undan-
förnu mikið rætt um hinn svo-
kallaða „miðbæjarvanda“ og t.d.
komu sunnlenskir sérfræðingar
hingað í vor og tjáðu þeim að
þessi vandi væri fyrir hendi.
Kjartan sagði það sitt álit að
þeirra, sem fyrir ólátum stóðu
fyrir einum til tveim áratugum,
eru nú virðulegir heimilisfeður í
bænum. Hafa bömin tekið upp
háttu foreldranna? Nei, Kjartan
sagði að það væri reynsla lög-
reglumanna að unglingamir
væru mun friðsamari og lítt
hneigðir fyrir ofbeldi. „En því
miður hefur aldur þeirra sem t.d.
sjást ölvaðir á almannafæri lækk-
að mikið frá því sem áður var.
Það er skref aftur á bak.“
Af einhverjum ástæðum liggur
lögreglan oft undir mikilli gagn-
rýni af hálfu almennings, en
Kjartan sagði að samstarfið við
bæjarbúa hefði gengið með
ágætum þau ár sem hann hefði
starfað í lögreglunni. Það væri
rétt að menn gagnrýndu oft lög-
regluna fyrir ákveðnar aðgerðir,
en yfirleitt skyldu menn þær þeg-
ar frá liði. Þá eiga ýmsir hópar
stoð í lögreglunni og má t.d.
nefna áhugamenn um bifreiða-
íþróttir. „Ég er ekki í nokkrum
vafa um að félagsskapur veitir
aðhald og ef strákamir fá svæði út
af fyrir sig verður það til bóta og
kemur í veg fyrir að þeir æfi sig á
umferðargötum.“
Á lögreglustöðinni er starfandi
rannsóknarlögreglumaður. Áður
en hann kom til sögunnar var' það
að mestu verk yfirlögregluþjóns-
ins að rannsaka öll hugsanleg mál
sem upp kunnu að koma. Nú er
vart hægt að segja, að mál séu
send til höfuðborgarinnar, en
hægt er að kveða til Rannsóknar-
Iögreglu ríkisins ef þörf krefur.
Vitanlega hafa hlaðist verkefni á
rannsóknarlögreglumanninn og
nú er svo komið, að brýna nauð-
syn ber til að fá mann honum til
umterðarmálin taka mestan
tíma...
Kjartan Slgurðsson.
aðstoðar, en hvenær það gerist
verður framtíðin að skera úr.
Það er farið að líða á fimmta
tímann og um leið og við göngum
um húsakynni lögreglunnar, segir
Kjartan að nú séu liðin tíu ár síð-
an lögreglan flutti í húsið við
Þórunnarstræti, en hún var í rösk
26 ár í hinu gamla. Breytingin var
mikil - og má segja að kaffistofan
í núverandi húsakynnum sé álíka
stór og heildargólfflötur gömlu
stöðvarinnar. Og Kjartan leiðir
blaðam. niður í iður jarðar, hvar
eru nokkrir klefar sem hýsa
gjaman ólátaseggi bæjarins.
Rými er fyrir 15 fanga (auk af-
plánunarfanga) og þegar mest
gengur á er húsnæðið fullnýtt, en
sem betur fer gerist það sjaldan.
Dagur þakkar Kjartani upp-
lýsingarnir og vill um leið minna
á að handhafar skotvopna þurfa
að senda umsókn þar að lútandi
til lögreglustjóra fyrir næstu ára-
mót. Á þeim stutta tíma er
staldrað var við hjá Kjartani
linnti ekki símhringingum þar
sem menn voru að spyrjast fyrir
um hina nýju reglugerð, en um-
sóknareyðublað er hægt að fá hjá
lögreglunni.
ástandið í miðbænum hefði alls
ekki versnað á umliðnum árum -
þessi „vandi“ hefði alltaf verið til
staðar. I eina tíð voru slagsmál
ekkert óalgeng og lenska að menn
berðu hver á öðrum. Æði margir
Samstarfsyf i rlýsi ng
Alþýðubandalags, Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks um stjórnarmyndun
Ríkisstjómin telur það höfuðverk-
efni sitt á næstunni að ráða fram úr
þeim mikla vanda, sem við blasir í
atvinnu- og efnahagsmálum þjóð-
arinnar. Hún mun því einbeita sér
að því að koma efnahagsmálum á
traustan grundvöll og tryggja efna-
hagslegt sjálfstæði þjóðarinnar,
rekstrargrundvöll atvinnuveganna,
fulla atvinnu og treysta kaupmátt
lægri launa.
Ríkisstjórnin mun leggja áherslu
á að draga markvisst úr verðbólg-
unni með því að lækka verðlag og
tilkostnað og draga úr víxlhækk-
unum verðlags og launa og halda
heildarumsvifum í þjóðarbúskapn-
um innan hæfilegra marka. Hún
mun leitast við að koma í veg fyrir
auðsöfnun í skjóli verðbólgu.
Ríkisstjórnin mun jafnframt
vinna að hagræðingu í ríkisrekstri
og á sviði atvinnuvega með sparn-
aði og hagkvæmri ráðstöfun fjár-
magns.
Ríkisstjórnin mun vinna að fél-
agslegum umbótum. Hún mun
leitast við að jafna lífskjör, auka
félagslegt réttlæti og uppræta spill-
ingu, misrétti og forréttindi.
Þessum meginmarkmiðum
hyggst ríkisstjórnin einkum ná með
eftirgreindum aðgerðum:
1. Samstarf við
aðlla vinnumark
aðarins
Ríkisstjómin leggur áherslu á að
komið verði' á traustu samstarfi
fulltrúa launþega atvinnurekenda
og ríkisvalds sem miði m.a. að því
að treysta kaupmátt launatekna,
jafna lífskjör og tryggja vinnufrið.
Unnið verði að gerð þjóðhags-
og framkvæmdaáætlunar sem
marki m.a. stefnu í atvinnuþróun,
fjárfestingu, tekjuskiptingu Qg
kjaramálum. Jafnfram verði mörk-
uð stefna um hjöðnun verðbólgu í
áföngum og ráðstafanir ákveðnar
sem nauðsynlegar cru í því skyni
m.a. endurskoðun á vísitölukerf-
inu, aðgerðir í skattamálum og nýja
stefnu í fjárfestingar- og lánamál-
um.
2. Efnahagsmál
Fyrstu aðgerðir.
2.1. Til þess að tryggja rekstur at-
vinnuveganna, atvinnuöryggi og
frið á vinnumarkaði og veita svig-
rúm til þess að hrinda í framkvæmd
nýrri stefnu í efnahagsmálum mun
ríkisstjórnin nú þegar gera eftir-
greindar ráðstafanir:
1. Lög um ráðstafanir í efnahags-
málum frá febrúar 1978 og
bráðabirgðalög frá maí 1978
verði felld úr gildi. Laun verði
greidd samkvæmt þeim kjara-
samningum, sem síðast voru
gerðir, þó þannig að verðbætur
á hærri laun verði sama
krónutalan og á laun sem eru
233.000 kr. á mánuði miðar við
dagvinnu.
2. Verðlag verði lækkað frá því
sem ella hefði orðið m.a. með
niðurgreiðslum og afnámi
söluskatts af matvælum sem
samsvarar 10% í vísitölu verð-
bóta 1. september og 1. des-
ember 1978 og komið verði í
veg fyrir hvers konar verðlags-
hækkanir eins og unnt reynist.
Ríkisstjórnin mun leggja
skatta á atvinnurekstur,
eyðslu, eignir, hátekjur og
draga úr útgjöldum ríkissjóðs
til þess að standa straum af
kostnaði við niðurfærsluna.
3. Til þess að koma í veg fyrir
stöðvun atvinnuveganna verði
þegar í stað framkvæmd 15%
gengislækkun, enda verði áhrif
hennar á verðlag greidd niður
(sbr. lið 2).
4. Rekstrarafkoma atvinnuvega
verði bætt um 2-3% af heildar-
tekjum með lækkun vaxta af
afurða- og rekstrarlánum og
lækkun annars rekstrarkostn-
aðar.
5. Gengishagnaði af sjávarafurð-
um verði ráðstafað af hluta í
Verðjöfnunarsjóð, að hluta til
útgerðar vegna gengistaps og
loks til hagræðingar í fiskiðn-
aði og til þess að leysa sérstök
staðbundin vandamál.
6. Verðjöfunargjald það sem
ákveðið hefur verið af sauð-
fjárafurðum í ár verði greitt úr
ríkissjóði.
Breytt
efnahagsstefna.
2.2. 1 því skyni að koma efnahags-
lífi þjóðarinnar á traustan grund-
völl leggur ríkisstjómin áherslu á
breytta stefnu í efnahagsmálum.
Því mun hún beita sér fyrir eftir-
greindum aðgerðum:
1. í samráði við aðila vinnu-
markaðarins verði gerð áætlun
um hjöðnun verðbógunnar í
ákveðnum áföngum.
2. Skipa skal nefnd fulltrúa laun-
þega, atvinnurekenda og ríkis-
valds til endurskoðunar á við-
miðun launa við vísitölu. Lögð
verði rík áhersla á að niður-
stöður liggi sem fyrst fyrir.
3. Stefnt verði að jöfnun tekju-og
eignaskiptingar m.a. með því
að draga úr hækkun hærri
launa og með verðbólguskatti.
4. Stefnt verði að jöfnuði í við-
skiptum við útlönd á árinu
1979 og dregið úr erlendum
lántökum.
5. Mörkuð verði gjörbreytt fjár-
festingarstefna. Með sam-
ræmdum aðgerðum verði fjár-
festingu beint í tæknibúnað
endurskipulagningu og hag-
ræðingu í þjóðfélagslega arð-
bærum atvinnurekstri. Fjár-
festing í landinu verði sett
undir stjórn, sem marki heild-
arstefnu í fjárfestingu og setji
samræmdar lánareglur fyrir
fjárfestingasjóðina í samráði
við ríkisstjórnina.
6. Dregið verði úr fjárfestingu á
árinu 1979 og heildarfjár-
munamyndun verði ákveðin
takmörk sett.
7. Aðhald í ríkisbúskap verði
stóraukið og áhersla verði lögð
á jafnvægi í ríkisfjármálum.
8. Ríkisstjómin mun leita eftir
samkomulagi við samtök
launafólks um skipan launa-
mála fram til 1. desember 1979
á þeim grundvelli að samning-
arnir frá 1977 verði fram-
lengdir til þess tíma, án breyt-
inga á grunnkaupi. í' því sam-
bandi er ríkisstjórnin reiðubú-
in til að taka samningsréttar-
mál opinberra starfsmanna til
endurskoðunar, þannig að
felld verði niður ákvæði um
tímalengd, samninga og kjara-
nefnd.
9. Dregið verði úr verðþenslu
með því að takmarka útlán og
peningamagn í umferð.
10. Niðurgreiðslu og niðurfærslu
verðlags verði áfram haldið
1979 með svipuðum hætti og
áformað er í fyrstu aðgerðum
1978.
11. Lögð verði áhersla á að halda
ströngu verðlagseftirliti og að
verðlagsyfirvöld fylgist með
verðlagi nauðsynja í viðskipa-
löndum til samanburðar. Leit-
að verði nýrra leiða til þess að
lækka verðlag í landinu. Sér-
staklega verði stranglega
hamlað gegn verðhækkunum
á opinberri þjónustu og slíkum
aðilum gert að endurskipu-
leggja rekstur sinn með tilliti til
þess. Gildistöku 8. gr. nýrrar
verðlagslöggjafar verði frestað.
Skipulag og rekstur inn-
flutningsverslunar verði tekin
til rækilegrar rannsóknar.
Stefnt verði að sem hagkvæm-
ustum innflutningi á mikil-
vægum vörutegundum, m.a.
með útboðum.
Úttekt verði gerð á rekstri
skipafélaga í því skyni að
lækka flutningskostnað og þar
með almennt vöruverð í land-
inu.
Fulltrúum neytendasamtaka
og samtaka launafólks verði
gert kleift að hafa eftirlit með
framkvæmd verðlagsmála og
veita upplýsingar um lægsta
verð á helstu nauðsynjavörum
á hverjum tíma.
12. Verðjöfnunarsjóður fiskiðnað-
arins verði efldur til að vinna
gegn sveiflum í sjávarútvegi.
13. Skattaeftirlit verði hert og
ströng viðurlög sett gegn
skattsvikum. Eldri tekjuskatts-
lögum verði breytt með hlið-
sjón af álagningu skatta á
næsta ári og nýafgreidd tekju-
skattslög tekin til endurskoð-
unar.
Sérstakar ráðstafanir verði
gerðar til að koma í veg fyrir að
einkaneysla sé færð á reikning
fyrirtækja.
3. önnurmál
Landbúnaður.
3.1. Stefnt verði að sem hag-
kvæmustu rekstrarformi og rekstr-
arstærð búa og að framleiðsla
landbúnaðarvara miðist fyrst og
fremst við innanlandsmarkað.
Skipuð verði samstarfsnefnd
bænda og neytenda sem stuðli að
aukinni fjölbreytni í búvörufram-
leiðslu og til samræmingar óskum
neytenda með aukna innanlands-
neyslu að marki.
Endurskoðað verði styrkja- og
útflutningsbótakerfi landbúnaðar-
ins með það að marki að greiðslur
komi bændum að betri notum en
nú er.
Lögunum um Framleiðsluráð
landbúnaðarins verði breytt, m.a. á
þann hátt og teknir verði upp beinir
samningar fulltrúa bænda og ríkis-
valdsins um verðlags-, framleiðslu-
og önnur hagsmunamál landbún-
aðarins. Jafnframt verði Fram-
leiðsluráði veitt heimild til að hafa
með verðlagningu áhrif á búvöru-
framleiðslu í samræmi við mark-
aðsaðstæður.
Rekstrar- og afurðalánum verði
breytt þannig að bændur geti feng-
ið laun sín greidd og óhjákvæmi-
legan rekstrarkostnað svipað og
aðrir aðilar fá nú.
Niðurlag
í næsta blaði
KA áfram í
fyrstu deild
Þegar það fréttist á laugar-
daginn að Breiðablik hefði
sigrað FH í fyrstu deild og
KA þar með haldið sæti
sínu í deildinni urðu leik-
menn og stuðningsmenn
iðsins að vonum kátir. Eft-
ir að KA hafði tapað fyrir
Þrótti virtist fátt geta
bjargað þeim frá falli niður
í aðra deild. Nú er það hins
vegar staðreynd að liðið
leikur í fyrstu deild á næsta
ári. Það má með sanni segja
að Jóhannes Atlason þjálf-
ari hafi gert stórvirki með
þetta lið sem fyrir örfáum
árum hóf keppni í þriðju
Magni frá
Grenivík í
aðra deild!
Knattspymulið Magni frá
Grenivík kom öllum á óvart
og sigraði í sínum riðli i
þriðju deiidinni, og vann sér
þar með rétt til að leika í
annarri deild á næsta ári
Þegar Magnamenn komu
heim úr síðustu keppnisferðinni
var vel á móti þeim tekið, og
m.a. fengu þeir að gjöf frá út-
gerðarfélaginu Kaldbak sam-
tals 250.000.00 krónur, fyrir
góðan árangur. Ekki mun þeim
hjá Magna veita af peningunum
því framundan eru dýrar og
erfiðar keppnisferðir þegar 1
aðra deildina er komið. Á laug-
ardaginn léku síðan Magna-
menn úrslitaleik um sigurinn í
þriðjudeild við Selfoss en þeir
unnu hinn riðil deildarinnar.
Leikur þessi fór fram á Ak-
ureyri í frekar leiðinlegu veðri.
Selfyssingar skoruðu fyrsta
markið, en þeir léku undan
vindi í fyrri hálfleik. í þeim síð-
ari bættu þeir svo við tveimur
mörkum og unnu verðskuldað-
an sigur, þrjú mörk gegn engu.
Þjálfari Magna í sumar hefur
Þormóður Elnarsson.
verið hinn gamalkunni knatt-
spymumaður Þormóður Ein
arsson og er árangur hans
glæsilegur. Að leik loknum á
laugardaginn afhenti Rafn
Hjaltalín, fyrir hönd KSÍ, Sel-
fyssingum bikar sem sigurveg-
urum í þriðju deild og leikmenn
beggja liða fengu verðlauna-
pening.
deild. Fyrstu tvö árin þjálf-
aði Einar Helgason liðið og
lagði grunninn sem Jó-
hannes byggði á. Hvort Jó-
hannes þjálfar áfram hjá
KA er ekki vitað, en eitt er
víst, að stuðningsmenn
liðsins vænta þess að svo
verði.
Þór tapar
þýðingar-
miklu stigi
Á laugardaginn var einn af úr
slitaleikjum annarrar dcildar hér
á Akureyri. Þá áttust við Þór og
Austri frá Eskifirði. Þórsarar
uröu aö sigra í þessum leik til a<
eiga möguleika á sæti I fyrstu
deild, eftir að Haukar höfðu unn
ið Ármann kvöldið áður. í fyrr
hálfleik léku austanmenn undan
nokkurri golu, en tókst ekki að
skapa sér umtalsverð marktæki
færi. Strax á fyrstu mínútum
leiksins áttu Þórsarar góða
sóknir á mark Austra, en skutu
annað hvort framhjá eða þá að
markvörðurinn hirti boltann.
Þrátt fyrir að porsarar ættu
hættulegri marktækifæri í fyrr
hálfleik var samleikur Austr
betri og sérstaklega voru þei
sterkari á miðjunni. I síðari hálf
leik þegar Þórsarar höfðu golun
í bakið sóttu þeir stíft að mark
Austra, en þeir voru oft á tíðum
allir í vörninni þannig að leiðin a
markinu var ekki alltaf greið
Þrátt fyrir hörkuskot á Austra
markið vildi boltinn ekki inn, e
markmaður Austra varði oft ve
þrátt fyrir furðulega tilburði.
Þórsarar höfðu algera yfirburð
í síðari hálfleik en tókst ekki a
skora og leiknum lauk með jafn
tefli, og fannst undirrituðum þa
úrslit ekki sanngjörn, því þegar
heildina er litið voru Þórsara
mun betri aðili.
Austramenn börðust hins vega
vel allan leikinn og oft á tíðum
var samleikur þeirra mjög góðu
sérstaklega í fyrri hálfleik. Þe
léku nú í fyrsta sinn í annar
deild og stóðu sig mjög vel. Sam
hliða þessum leik fór fram
Reykjavík annar úrslitaleiku
annarrar deildar á milli IBI o
Fylkis. Fylkismenn komust í tv
mörk gegn engu, en fyrir re
tókst ÍBl að jafna og lauk leikn
um með jafntefli. Það urðu þ
Haukar í Hafnarfirði sem ásam
KR leika í fyrstu deild á næsta á
• ••

4.DAGUR
DAGUR.5