Dagur - 20.05.1980, Page 4

Útgefandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur: Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sfmi auglýsinga og afgreiöslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON
Blaðamaður: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
Samkomulagið
um Jan Mayen
Alveg eru þær með eindæmum,
umræðurnar sem orðið hafa um
samkomulag íslendinga og Norð-
manna varðandi Jan Mayen-
svæðið. Svo eru skoðanir manna
á þessu samkomuiagi skiptar, að
almenningur, sem ekki átti þess
kost, að beinlínis fylgjast með
umræðunum sem fram fóru í Osló,
á erfitt með að dæma um það,
hverjir hafa á réttu að standa.
Nokkrir halda því fram að sam-
komulagið sé hvorki fugl né fiskur
og eru alþýðubandalagsmenn þar
í broddi fylkingar. Aðrir telja, og
þeir eru mun fleiri, að staða okkar
sé miklu sterkari eftir samkomu-
lagið, heldur en án þess. Það hafi
ekki verið erfitt val á milli þess
samkomulags sem náðist, eða
þess að hafa engan samning og
engan rétt.
Það grundvallaratriði verður að
hafa í huga, þegar þetta sam-
komulag er metið, að það ber
brýna nauðsyn til þess, að íslend-
ingar hafi stjórn á loðnuveiðunum.
Með þessu samkomuiagi á það að
vera tryggt. Þess ber einnig að
geta, að Norðmenn mega aðeins
veiða sinn hluta loðnukvótans á
Jan Mayen-svæðinu og þar höfum
við rétt til að veiða jafn mikið og
þeir. Heppilegra hefði verið, ef
Norðmenn hefðu fengið minni hlut
í loðnukvótanum, en við verðum
að treysta því mati meirihluta
samningamanna okkar, sem
margir eru þaulreyndir í samn-
ingaviðræðum og hafa sérþekk-
ingu á hafréttarmálum, að meira
hefði ekki fengist, þótt eitthvað
hefði verið dregið að samþykkja
samningsuppkastið.
I upphafi samningsins er full
200 mílna efnahagslögsaga Is-
lands viðurkennd og í samningn-
um er Islendingum tryggð aðild að
stjórnun fiskveiði og nýtingu ann-
arra auðlinda á Jan Mayensvæð-
inu. Sú gagnrýni á að vísu rétt á
sér, að orðalag samningsins hefði
sums staðar mátt vera ákveðnara,
en hafa verður í huga, að við túlk-
un hans hlýtur að vera höfð hlið-
sjón af þeim umræðum og orðs-
skiptum, sem fram fóru á sam-
ningafundunum. Þegar tii alls
þess var litið, mat meirihluti ís-
lensku samninganefndarinnar
samkomulagið meira virði en
óstjórn og ofveiði á Jan Mayen-
svæðinu.
Þó að réttur Norðmanna á Jan
Mayen-svæðinu sé nokkuð um-
deildur, þá er hann ótvírætt meiri
en réttur þeirra, sem við börðumst
við t þorskastríðum forðum. Sömu
aðferðir og þá voru viðhafðar áttu
því ekki við nú. Samningaleiðin
var neyðarúrræði, en þó betri
kostur heldur en úrræðaleysi og
upplausn.
Soffía Guðmundsdóttir, bæjarfulltrúi:
Dagvistarmál barna voru á dag-
skrá fyrir nokkru, er Ragnheiður
Hansdóttir ritaði grein, sem birt-
ist í Degi 29. apríl, gerði að um-
talsefni það ófremdarástand, sem
ríkir í þeim efnum og lýsti sam-
skiptum sínum við forstöðukonu
á Pálmholti, félagsmálaráð og fé-
lagsmálastofnun Akureyrar, sem
lyktaði á þann veg, að umsókn
hennar um dvöl fyrir börn hennar
tvö varð að víkja til hliðar fyrir
umsóknum forgangshópa svo
sem reglur mæla fyrir um. Það
hefur dregizt úr hömlu, að ég
styngi niður penna í tilefni af
grein Ragnheiðar, en nú geri ég
bragarbót og vil strax taka fram,
að ég kann henni þakkir fyrir
skörulegt framlag hennar til þess
að vekja athygli á þeim slæmu
tiltæk örfá dagvistarrými eða um
260, en íbúafjöldi í bænum er um
13 þús.
Mér hefur þó einatt fundist
foreldrar vera furðu rólegir yfir
þessu og hef því miður ekki orðið
vör við teljandi stuðning af þeirra
hálfu t.d. þegar styrinn hefur
staðið um það innan bæjarstjórn-
ar Akureyrar að þoka þessum
málum áleiðis til skárra horfs.
Ég get vel skilið það, að Ragn-
heiður unir illa þeim málalyktum
að verða að bíða vegna umsókna
forgangshópa, en hlýt þó jafn-
framt að benda á þær reglur, sem
gilda þar um, og Ragnheiði sjálfri
á að vera kunnugt um, þar eð hún
hefur áður sótt um dagheimili og
leikskóla og reyndar þá fengið
inni. Reglur um forgangshópa
að vísu með alltof litlum árangri
enda við ramman reip að draga,
Ég hefði þurft og þarf enn stuðn-
ing að baki, ef hér á að verða
breyting á, sem um munar. Það
nær auðvitað engri átt, að böm
skuli ekki eiga skýlausan rétt á
góðri gæzlu og þroskavænlegri
dvöl á dagvistarheimili fáeina
tíma á dag eftir því sem henta
þykir. Foreldrar ættu að bregðast
hér við og gera eitthvað í málinu,
bindast samtökum og hjálpa til
við úrbætur og uppbyggingu á
þessu sviði. Það leiðir ekki til
neins að einblína á sinn einka-
vanda, þótt hann sé ærinn oft og
tíðum, heldur verður í samein-
ingu að takast á við félagsleg úr-
lausnarefni.
I grein Ragnheiðar koma fram
ýmis atriði, sem vert er að ræða
nánar, og eru þar þarfar ábend-
ingar, annað sýnist mér, að orki
þegar forgangshópar sóttu um.
Það er rétt sama hvernig háttur
er á hafður við innritun, hvort
tekið er við umsóknum hér eða
þar, dagvistarrýmum fjölgar ekki
þar fyrir. Þetta er ekki spurning
um stjórnun eða fyrirkomulag,
þótt sú hlið málsins þurfi vitan-
lega að vera í góðu horfi, heldur
er vandinn sá, að plássin eru ein-
faldlega alltof fá. Þar er aðeins
eitt til ráða, að fjölga þeim og
gera myndarlegt átak í bygging-
um dagvistarheimila það liti strax
skár út nú, ef í sjónmáli væri sú
dagvistarstofnun í Glerárhverfi,
sem til stóð, að tæki til starfa
sumarið 1980 samkvæmt mál-
efnasamningi vinstri flokkanna í
bæjarstjórn Akureyrar. Þeirri
áætlun hefur því miður ekki tek-
izt að fylgja eftir, og geta menn
velt fyrir sér hverjar orsakir liggi
til þess. Mörgum eru væntanlega í
.......plássin eru
einfaldlega of fá
aðstæðum, sem hér ríkja varð-
andi dagvistarmál barna á for-
skólaaldri. Þess er sannarlega
þörf, að þau mál séu rædd frá
ýmsum sjónarhornum, og um-
fram allt þarf almenningur í
bænum að vera vakandi, knýja á
um úrbætur á þessu sviði og
krefjast þess, að opinberir aðilar
bregðist ekki skyldum sínum við
yngstu borgarana og standi við
gefin fyrirheit.
Mér kemur á óvart, að Ragn-
heiður virðist nú fyrst í seinni tíð
vera að gera sér ljóst slæmt ástand
dagvistarmála hér í bænum, en ég
hélt, að flestum foreldrum væri
fullkunnugt um, að hér eru aðeins
koma ekki til af góðu eins og allir
vita, heldur ber hér allt að sama
brunni, dagvistarrýmin eru alltof
fá. Væru þau nokkum veginn i
samræmi við eftirspurn og fjölda
bama á forskólaaídri, þá þyrfti
ekki að vera um neina forgangs-
hópa að ræða, og svona mál
kæmu ekki upp. Það var ekki
hægt að taka öðruvísi á máli
Ragnheiðar en gert var, og ég skýt
mér ekki undan neinni ábyrgð í
þessu máli. Ég hef beitt mér fyrir
því þau ár, sem ég hef átt sæti í
bæjarstjórn Akureyrar, að bætt
verði úr brýnni þörf fyrir dag-
vistarheimili og gert átak um
framkvæmdir þar að lútandi, en
tvímælis, ög enn öðru er ég bein-
línis ósammála. Að mínu áliti
gerir hún fullmikið úr stjórnun-
arþætti þessara mála t.d. fyrir-
komulagi við innritun. Nú hefur
félagsmálaráð reyndar lagt það til
i einni stefnumótun frá 1979, að
umsóknum um dvöl á dagvistar-
heimili skuli öllum veitt viðtaka á
sama stað þ.e. á Félagsmála-
stofnun, en ýmsar ytri ástæður
liggja til þess, að af því hefur ekki
enn orðið. Þótt svo hefði verið í
umræddu tilviki, þá hefði innrit-
un niðri á Félagsmálastofnun
engu breytt um þá staðreynd, að
umsókn Ragnheiðar hlaut sam-
kvæmt reglum að færast aftur,
fersku minni yfirlýsingar frá
frambjóðendum allra flokka við
síðustu bæjarstjórnarkosningar
um nauðsyn á að hraða fram-
kvæmdum á sviði dagvistarmála
og gera þar meiri háttar átak.
Því er ég sammála, sem fram
kemur í grein Ragnheiðar, að
starfstími leikskólanna þ.e. frá
8-12. og 13.-17. eða 18. er of fast
bundinn og þyrftí að vera sveigj-
anlegri. Til þess þarf fleira starfs-
fólk, meira húsrými og vissar
breytingar innanhúss.
Þegar dagvistarstofnun rís í
Glerárhverfi, en framkvæmdir
þar hafa nú tafizt í eitt ár, þá
verður hún í þrem deildum, og
Skíðaferð skata
um Mývatnsöræfi
Fyrir nokkru dvaldi hér í bæ á vegum Skátafélags Akur-
eyrar finnskur skíðakennari og skáti, Jouko Parviainen.
Hann kenndi meðferð og notkun gönguskíða og um pásk-
ana fór hann, ásamt 22 skátum, í 6 daga skíðaferð um
Mývatnsöræfi. Hér á eftir fer frásögn eins skátanna, Ár-
manns Ingólfssonar.
Laugardaginn 29. mars 2um
við af stað frá skátaheimilinu'
„Hvammi". Klukkan 9.30 kom-
um við að Svartárkoti, innsta bæ i
Bárðardal. Næstu 3 tímana bið-
um við eftir fararstjórninni, en
hún var að festa bindingar á
skíðin sín. Um kl. 12 lögðum við
svo af stað og ætluðum við að
reyna að komast inn að Suðurár-
botnum og helst lengra þann dag.
Þennan dag var sólbaðsveður og
var það nýtt til hins ýtrasta. Fall
er fararheill og þennan fyrsta dag
urðum við fyrir hverju óhappinu
á fætur öðru, m.a. brutum við
dráttarstengur á einum sleðanna
sem við notuðum. Við komumst
rétt inn fyrir Suðurárbotna og
tjölduðum við þar um kl. 7.
Morguninn eftir vöknuðum við
í hörkugaddi og lögðum við því
fljótt af stað. Áframhald var á
góða veðrinu og okkur miðaði því
vel áfram. Um hádegisbilið
stoppuðum við vestur undir
Dyngjufjöllum og hituðum okkur
súpu. Við héldum síðan aftur af
stað og nú tók færðin að þyngjast.
Tjaldað í nánd við Tvínónatind í
Dyngjufjöllum, í um það bil 50
cm djúpum lausasnjó. Daginn
eftir var ætlunin að halda inn í
Dreka, skála FFA, en af því veður
hafði versnað var ákveðið að
halda beint inn í Bræðrafell (sem
einnig er skáli FFA). Þangað voru
12 km, en vegna þungrar færðar
vorum við 7 tíma á leiðinni. 1
Bræðrafelli beið okkar matur og
húsaskjól og var hvorttveggja vel
þegið.
I Bræðrafelli átum við og
drukkum, sungum, lágum í leti og
auk þess stunduðum við ýmiss
konar tilraunastarfsemi, t.d. náð-
húsagerð í snjó og annað er kom-
ið gæti seinni leiðöngrum til
góða. Á þriðjudagsmorgun héld-
um við síðan af stað, hress og
endurnærð eftir skálavistina. Við

þrömmuðum í þoku upp á
Kollóttu-dyngju. Rétt áður en við
komumst upp á tindinn rofaði
aðeins til, svo að við ákvaðum að
fara niður aftur. Við borðuðum
hádegismat við rætur dyngjunn-
ar. Þá hafði þokunni létt og við
sáum nú Hvammsfjöll. Þangað
stefndum við og tjölduðum fyrir
vestan þau um kvöldið. Þar sváf-
um við svo vel og lengi. Morgun-
inn eftir elduðum við hafragraut
og lögðum síðan af stað. Nú
stefndum við niður í Mývatns-
sveit, á milli Sellandsfjalls og
Bláfjalls. Þegar leið á daginn urðu
veðurlag og þarmeð fætur leið-
angursmanna sífellt votari. En
allt tekur enda og því til sönnunar
komumst við að bænum Bald-
urshaga blaut, sárfætt, svöng,
þreytt og ánægð eftir góða ferð.
Um nóttina fórum við svo heim
og komum þangað kl. 7.
Við viljum að lokum þakka
öllum sem gerðu okkur kleift að
fara þessa ferð og þá sérstaklega
Jouko Parvioinen, snjósleða-
mönnum sem reyndu án árangurs
að koma mat fyrir okkuriinn í
Dreka, heimilisfólki að Baldurs-
haga og síðast en ekki síst fram-
leiðendum hins ágæta hafra-
grautar sem við nutum á hverjum
morgni í ferðinni.
4.DAGUR
þar er einmitt það viðhorf haft að
leiðarljósi, að jafna beri að
nokkru út þann mun, sem er á
starfrækslu dagheimila og svo
leikskóla t.d. hvað starfstíma á
degi hverjum áhrærir. Félags-
málaráð vill stefna að því að gera
foreldrum kleift að velja barni
sínu þann dvalartíma á dagvist-
arstofnun, sem því hentar bezt
eins og segir í áðurnefndri
stefnumótun ráðsins.
Sú hugmynd, að foreldrar
greiði fyrir dagvistun í samræmi
við tekjur, ,er ekki álitleg, og
kemur þar margt til. Hugsanlega
gætu einhversstaðar myndazt ný-
ir tekjuháir forgangshópar, sem
gæti leitt til þess, að einkum börn
efnaðra foreldra yrðu aðnjótandi
dvalar á dagvistarheimili. Opin-
berir aðilar, sem standa að rekstri
dagvistarheimila, geta ekki farið
þessa leið að láta greiða eftir
tekjum, heldur er eðlilegast, að
kostnaði við þennan rekstur sé
mætt með skattgreiðslum, sem
eiga að leggjast á eftir efnahag.
Einkaaðilar geta haft annan hátt
á við verðlagningu en ríki og
sveitarfélög, og þess eru dæmi frá
Reykjavík, að foreldrar hafa
bundizt samtökum um að koma á
fót dagvistun fyrir börn sín.
Það er öldungs rétt hjá Ragn-
heiði, að konur geta vart stundað
sína atvinnu við þær aðstæður,
sem ríkja í dagvistarmálum
barna, og kemur fyrir lítið, þótt
sérhæfðar séu og langskóla-
gengnar. Réttur þeirra til sjálf-
stæðra starfa er ekki viðurkennd-
ur, þær eru ekki taldar fyrirvinn-
ur, þótt þær séu æði oft einar um
að axla ábyrgð á uppeldi og um-
önnun barna sinna.
Þær eru margar mæðurnar,
sem ekki geta sagt eins og Ragn-
heiður; „frekar vil ég hætta að
vinna úti og gæta þeirra sjálf.“
Fjölmargar eiga engra kosta völ,
heldur verða að vinna úti fyrir sér
og sínum börnum, og hver á þá að
gæta barnanna? Þeim er væntan-
lega „þvælt“ úr einum stað í
annan, og hefur ekki líka frétzt af
bömum, sem ganga sjálfala
drjúgan hluta dagsins með lykil
um hálsinn?
Það eru þessar aðstæður
kvenna og barna, sem karlmenn,
sitjandi á öllum peningakössum
og ráðandi allsstaðar í þjóðfélag-
inu, virðast ekki geta skilið, sem
bezt sést á því, að það gengur löt-
urhægt að þoka fram réttinda-
málum kvenna, og málefni barna
eru sjaldnast í forgangsröð verk-
efna, þegar deila skal fjármunum
ríkis og sveitarfélaga.
Að lokum verð ég að segja, að
mér þótti mjög miður að sjá nið-
urlagsorðin í grein Ragnheiðar
Hansdóttur þar sem hún segist
muni „horfa tárvotum augum á
eftir þeim krónum, sem fara til
þess að reka barnaheimili handa
öðrum bæjarbúum.“
Ég fyrir mitt leyti hef af því
leiða reynslu, að það er ekki sízt
þetta viðhorf, og ég leyfi mér að
kalla það andfélagslegt, sem
staðið hefur í vegi fyrir fram-
kvæmdum og markvissri upp-
byggingu á sviði dagvistarmála
bama á Akureyri.
Ak. 17. maí 1980
Soffía Guðmundsdóttir.
Þessir fimm félagar i Bridgefélagi Akureyrar sigruðu í Minningarmóti um Halidór
Hclgasun, sem var sfðasta keppni félagsins á þessu starfsári. — Aftari röð frá vinstri:
Mikael Jónsson og Angantýr Jóhannsson. Sitjandi Jóhann Helgason, Alfreð Páls-
son, sem er sveitarstjóri, og Ármann Helgason. — Ljósmynd: Norðurmynd, Akureyri.
Akureyringar sigruðu í
fjórveldakeppninni
Fyrir skömmu fór fram á Akur-
eyri svokölluð „fjórvelda-
keppni“ í bridge. í henni tóku
þátt Bridgefélag Akureyrar,
Tafl- og bridgeklúbburinn í
Reykjavík, Bridgefélag Fljóts-
dalshéraðs og Bridgefélag
Hornafjarðar.
Þetta var í fjórða sinn sem slík
keppni fer fram og til þessa höfðu
Reykvíkingarnir unnið, en nú
reyndust Akureyringarnir hlut-
skarpastir. Á mótið kom ein ung-
lingasveit frá Hornafirði og spilaði
við unglingasveitir frá Akureyri.
Homfirðingar unnu aðra Akureyr-
arsveitina með 20 stigum gegn 2 og
gerðu jafntefli við hina.
Á JC lyftingarmótinu sem
haldið var á Akureyri s.l.
laugardag setti Arthur Boga-
son Evrópumet í réttstöðu-
lyftu, en það er ein grein
kraftlyftinga. Þetta mun vera
fyrsta Evrópumetið sem sett
er af Akureyringi.
Hann lyfti 335.0 kg. og bætti
met Finnans Saarilainen um 2.5
kg. Þá átti Arthur einnig góða
tilraun við 345.5 kg, en ef hann
hefði lyft því hefði það verið
mesta þyngd sem Islendingur
hefur lyft á lyftingarmóti. Art-
hur hefur létt sig nokkuð, en
áður keppti hann í 140 kg
flokki, en hefur nú létt sig niður
í 125 kg flokk, og þar á hann
eflaust eftir að gera garðinn
frægan. Blaðið óskar Arthuri til
hamingju með þennan titil og
vonar að hann haldi honum
sem lengst.
Þór bikarmeistari K.R.A. 1980
Vann K.A. í úrslitaleik
Á laugardaginn var leikinn
úrslitaleikur í bikarkeppni
KRA, en þá áttust við Akur-
eyrarfélögin Þór og KA.
Magni frá Grenivík hafði
áður gert jafntefli við bæði
þessi félög. Leikur þessi var
nokkuð góður. Sérstaklega
voru Þórsarar góðir og eru
nú sterkari en þeir hafa verið
a.ni.k. undanfarin tvö vor.
Þórsarar unnu leikinn með
tveimur mörkum gegn einu,
og unnu þvi bikarkeppni
KRA 1980, og fá því til varð-
veislu farandbikarinn sem
þessu sæmdarheiti fylgir.
Fyrsta hættulega tækifærið
kom á 4. mín, en þá fengu
Þórsarar aukaspyrnu undan
golunni. Öskar skallar boltann
vel fyrir markið en Rúnar skýt-
uryfir í dauðafæri.
Á 16. mín fá Þórsarar aftur
aukaspyrnu og Árni Stef. á
hörkuskot að markinu en Steini
markmaður hjá KA bjargar
glæsilega í horn. Á 21. mín
„sólar“ Elmar í gegn um vörn
Þórs og endar með hörkuskoti í
stöng.
Á sömu mín. sækja Þórsarar
stíft inni í markteig KA og
boltanum er skotið í hendina á
Haraldi Haraldssyni og ekki
hægt að dæma annað en vítí-
spyrnu. Árni Stefánsson fyrir-
liði Þórs skoraði af öryggi. Á 27.
mín á Elmar gott skot en aðeins
framhjá, og mín. síðar bjargar
Eiríkur laglega í horn eftir ann-
að skot frá Elmari. Á marka-
mínútunni (43) munaði litlu að
KA tækist að jafna, en þá
björguðu varnarmenn Þórs á
línu. í hálfleik var því staðan 1
mark gegn engu Þór í vil.
í siðari hálfleik skiptu Þórs-
arar Jóni Marinóssyni inná, og
var hann mjög sprækur og kom
varnarmönnum KA nokkrum
sinnum í opna skjöldu.
Á 14. mín. nær KA að jafna,
en þá var sótt upp hægri kannt-
inn og góður bolti fyrir markið
og þar skallaði Gunnar Blöndal
glæsilega í hornið. Eiríkur
markmaður hjá Þór átti góða
tilraun til að verja skot Gunn-
ars, en í netið fór boltinn.
Nokkuð líf færðist í KA sóknina
næstu mín, en Oddur Óskarsson
hrelldi þá á 29. mín, en þá
komst hann i got færi í vítar-
teigshorninu hægra megin og
gaf sér góðan tíma og skoraði
örugglega framhjá Aðalsteini í
markinu hjá KA. Nokkru síðar
björguðu Þórsarar í línu, en KA
lagði nú allt í sölurnar til að gera
fleiri mörk, en allt kom fyrir
ekki, og Þór sigraði með tveim-
ur mörkum gegn einu. Þór varð
því bikarmeistari KRA 1980, og
fengu þeir bikarinn afhentan í
leikslok. í öðru sæti varð Magni
með tvö stig og KA í þriðja með
eitt stig.
J.C.-mót í Jakabóli
Hið árlega JC mót í tvíþraut
var haldið á laugardaginn, í
Jakabóli, æfingarhúsi lyft-
ingarmanna. Það er félagið
Junior Chamber hér á Akur-
eyri sem gefur verðlaun og
glæsilegan farandbikar til
þessa móts.
Sá sem besta afrekið vinnur
samkvæmt stigatöflu fær til
varðveislu farandbikarinn. Sá
sem vann hann að þessu sinni
var Freyr Aðalsteinsson, Þór, en
hann lyfti 130 kg í snörun, 155.0
í jafnhöttun eða samanlegt 285
kg og hlaut hann fyrir það
209.48 stig.
í 75 kg flokki sigraði Harald-
ur Ólafsson Þór með 110 + 145
= 255 kg. Freyr Aðalsteinsson
sigraði í 82.5 kg flokki, en hann
setti Akureyrarmet í snörun og
samanlögðu. Kristján Falsson
keppti í 90 kg flokki lyfti 130 kg
í snörun en féll úr í jafnhöttun-
inni.
Mynd: Ketill.
Arthur bætir
finnskt met
DAGUR.5